Công nhận và thi hành quyết đinh của trọng tài

Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

CL C
CH
NG 1: NH NG V N
LÝ LU N CHUNG V TR NG TÀI............. 1
1.1. Khái quát chung v tr ng tài .......................................................................... 1
1.1.1. Khái ni m, c m, vai trò c a tr ng tài. ............................................. 1
1.1.1.1. Khái ni m tr ng tài. ............................................................................. 1
1.1.1.2. c m c a tr ng tài......................................................................... 1
1.1.1.3. Vai trò c a tr ng tài............................................................................. 2
1.1.1.4. Tr ng tài trong các ph ng th c gi i quy t tranh ch p kinh doanh
trên th gi i ........................................................................................ 3
1.2. l ch s hình thành và phát tri n c a tr ng tài................................................ 7
1.2.1. Tr ng tài trong n c................................................................................ 7
1.2.2. Tr ng tài qu c t Vi t Nam ...................................................................... 9
1.3. Các hình th c tr ng tài ................................................................................. 10
CH
NG 2: QUY NH C A PHÁP LU T V V N
CÔNG NH N
VÀ THI HÀNH QUY T NH C A TR NG TÀI N
C NGOÀI T I
VI T NAM ........................................................................................................... 12
2.1. Xác nh khái ni m c a tr ng tài ..................................................................... 12
2.2. Khái ni m và b n ch t c a vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng
tài n c ngoài t i Vi t Nam............................................................................ 16
2.3. S c n thi t c a vi c công nh n và thi hành các quy t nh c a tr ng tài 19

2.3.1.S c n thi t c a vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài
c ngoài t i các qu c gia ........................................................................... 19
2.3.2.S c n thi t c a vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài
c ngoài t i Vi t Nam................................................................................. 20
2.4. Nguyên t c c a vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c
ngoài t i Vi t Nam ......................................................................................... 22
2.5. Các u ki n không công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c
ngoài theo công c Niu Oóc......................................................................... 24
2.6. Trình t , th t c, v vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài
c ngoài t i Vi t Nam .............................................................................. 27
2.6.1. Trình t , th t c xét n công nh n và thi hành quy t nh tr ng tài
c ngoài t i Vi t Nam................................................................................. 27
2.6.2. Các u ki n không công nh n quy t nh c a tr ng tài n c ngoài
theo B lu t t t ng dân s n m 2004 ............................................................ 30
2.6.3. Trình t , th t c cho thi hành t i Vi t Nam quy t nh c a tr ng tài
c npgoài ................................................................................................... 34
2.7. Ý ngh a c a vi c công nh n và cho thi hành t i Vi t Nam quy t nh c a tr ng
tài n c ngoài ............................................................................................. 36
CH
NG 3: TH C TI N V VI C CÔNG NH N VÀ THI HÀNH T I
VI T NAM QUY T NH C A TR NG TÀI N
C NGOÀI ...................... 38
3.1. Th c ti n v vi c công nh n và thi hành t i Vi t Nam các quy t nh c a
tr ng tài n c ngoài....................................................................................... 38

GVHD: Ts. D Ng c Bích

1

SVTH: Tr n H u Hà

Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

3.2. M t s ki n ngh nh m hoàn thi n h th ng pháp lu t v v n công nh n và
thi hành quy t nh c a tr ng tài n c ngoài t i Vi t Nam..................................... 56
T LU N............................................................................................................ 59

GVHD: Ts. D Ng c Bích

2

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

I NÓI
U
1. Lý do ch n tài.
Theo nguyên t c c b n c a lu t qu c t

u ch nh quan h h u ngh và

p tác gi a các qu c gia, thì các qu c gia ch th c a lu t qu c t , ph i có ngh a
h p tác v i nhau. H p tác qu c t v l nh v c t pháp là m t bi u hi n sinh
ng. Ngày nay, nhu c u h p tác qu c t

ã

c m r ng trên m i l nh v c

i

ng, kinh t - xã h i c a m i qu c gia, trong ó l nh v c pháp lu t và t pháp
luôn gi vai trò then ch t. Công nh n và thi hành quy t
ngoài là m t bi u hi n

nh c a tr ng tài n

m nét c a nhu c u h p tác pháp lu t và t

c

ng tr t pháp

gi a các qu c gia.
Cùng v i
ng l i i m i c a ng và Nhà n c ã tác ng sâu s c t i
i s ng kinh t , xã h i và pháp lu t c a n c ta. S chuy n h ng c a n n kinh
sang n n kinh t th tr ng và Vi t Nam ngày càng h i nh p m nh m vào n n
kinh t qu c t . Trong môi tr ng kinh t toàn c u hóa, a d ng hóa v ch th

kinh doanh, l i nhu n tr thành m c ích hàng u mà các nhà kinh doanh h ng
i, khi n cho các tranh ch p trong l nh v c kinh t ngày càng a d ng và c n
c gi i quy t theo ph ng th c m i phù h p. Nhu c u gi i quy t tranh ch p
kinh doanh c ng vì th ngày càng phong phú và ph c t p c bi t là trong quá
trình h i nh p hi n nay.
Tranh ch p kinh doanh có th
c gi i quy t theo nhi u ph ng th c khác
nhau: nh th ng l ng, hoà gi i, toà án ho c tr ng tài. Trong ó ph ng th c
gi i quy t tranh ch p b ng tr ng tài trong giai
n hi n nay
c các nhà kinh
doanh a chu ng.
u này xu t phát t nh ng u
m c a hình th c gi i quy t
ng tr ng tài: nhanh chóng, m m d o,
t n kém, m b o uy tín và m b o bí
t ho t ng s n xu t kinh doanh.
Tuy nhiên,
tr ng tài phát huy
c các m t l i ó, v a m b o cho các
quy t nh mà tr ng tài a ra áp ng các yêu c u c a pháp lu t và
c công
nh n và cho thi hành thì vi c hoàn thi n h th ng pháp lu t v tr ng tài trong nhu
u h i nh p kinh t qu c t là m t v n
c n thi t và c p bách trong ó có pháp
lu t v công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c ngoài.
nh ng lý do trên và th y
c vi c c n ph i hoàn thi n pháp lu t công
nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c ngoài trong quá trình h i nh p hi n
nay c a Vi t Nam mà ng i vi t chon tài “Công nh n và thi hành quy t nh

GVHD: Ts. D Ng c Bích

3

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

a tr ng tài n

nh c a tr ng tài n

c ngoài t i Vi t Nam”

c ngoài

làm

tài lu n v n t t nghi p c

nhân lu t c a mình.
2. M c ích và ph ng pháp nghiên c u.
c ích c a
tài là nh m ánh giá úng, sát h p th c tr ng c a v n
công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

nh ng h n ch , b t c p trong vi c xem xét v n
nh c a tr ng tài t i Vi t Nam. T
quy t

nh c a tr ng tài n

Vi t Nam nhi u h n.
thi hành quy t

tài xác

ó ng

công nh n và thi hành quy t

i vi t tìm ra nh ng h

c ngoài ngày càng
nh các yêu c u

nh c a tr ng tài n

c ngoài t i Vi t Nam, làm rõ
ng kh c ph c,

c công nh n và thi hành
t ra

i v i vi c công nh n và

c ngoài t i Vi t Nam, giúp ng

i

c nói

chung và các doanh nghi p nói riêng hi u rõ nh ng quy nh c a pháp lu t v
tr ng tài, qua ó th y
c nh ng u
m và h n ch v ph ng th c gi i quy t
tranh ch p b ng tr ng tài, t ó
ng i c th y
c nh ng h n ch v pháp
lu t c ng nh th c ti n v v n
công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài
c ngoài Vi t Nam và nh ng h ng kh c ph c nh m hoàn thi n h n, tránh
tình tr ng Tòa án Vi t Nam h y quy t nh c a tr ng tài n c ngoài.
tài
c nghiên c u m t cách sâu r ng v v n công nh n và thi hành
quy t nh c a tr ng tài n c ngoài.
hoàn thành
tài ng i vi t ã s d ng
ph ng pháp phân tích, t ng h p v n , so sánh các quy nh c a pháp lu t v i
nhau gi i quy t v n
t ra c a tài.
3. Ph m vi nghiên c u.
Do th i gian có h n c ng nh nh ng h n ch trong vi c thu th p tài li u và
kh n ng có h n c a ng i vi t nên
tài ch y u nghiên c u v các v n : lý
lu n v v n

công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài; các quy nh c a
pháp lu t v công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c ngoài; th c ti n
công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c ngoài t i Vi t Nam.
4. K t c u c a
tài.
i dung c a tài g m: l i nói u, ch ng 1, ch ng 2, ch ng 3, k t lu n.
Ch ng 1: Nh ng v n lý lu n chung v tr ng tài.
Ch ng 2: Quy nh c a pháp lu t v vi c công nh n và thi hành quy t nh c a
tr ng tài n c ngoài.
Ch ng 3: Th c ti n v vi c công nh n và thi hành phán quy t c a tr ng tài n c
ngoài t i Viêt Nam.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

4

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

t lu n.
“Trong quá trình làm

tài ng

i vi t ã c g ng nh ng do th i gian có h n cùng

nh ng h n ch trong vi c ti p c n tài li u cùng nhi u nguyên nhân khác nhau. Nên
tài ch c ch n không th tránh kh i nh ng thi u sót. Kính mong các th y, cô và
các b n

c óng góp thêm ý ki n

thành là do có s h
tình

tài ngày càng hoàn thi n h n.

tài hoàn

ng d n c a TS. D Ng c Bích, xin c m n cô ã ch d n t n

em hoàn thành

tài này”.
Sinh viên th c hi n:
Tr n H u Hà

GVHD: Ts. D Ng c Bích

5

SVTH: Tr n H u Hà

Công nh n và thi hành quy t

CH

nh c a tr ng tài n

NG 1: NH NG V N

c ngoài

LÝ LU N CHUNG V TR NG TÀI

1.1.Khái quát chung v tr ng tài.
1.1.1.Khái ni m,

c

m, vai trò c a tr ng tài.

1.1.1.1.Khái ni m tr ng tài.
Gi i quy t tranh ch p b ng tr ng tài là bi n pháp gi i quy t tranh ch p
c các nhà kinh doanh r t a chu ng. ây “là s n ph m” t t y u c a n n kinh t
th tr

ng. T do kinh doanh, t do kí k t h p

ng trong khuôn kh pháp lu t

ng nhiên bao g m c t do tho thu n l a ch n các bi n pháp gi i quy t tranh
ch p kinh doanh.1

y tr ng tài là gì? Theo t

n ti ng vi t c a nhà xu t b n v n hoá thông

tin Hà N i n m 1999 tr ng tài
c coi là “ng i
c các bên i l p, t nhân,
th ng gia…, công nh n là có th m quy n x m t v tranh ch p; là ng i
cc
ra
u khi n th thao trong khuôn kh
u l c a b môn và công nh n các k t
qu cu i cùng”.
nh ng n c có n n kinh t th tr ng thì tr ng tài
c nh ngh a: là c
quan xét x do các bên l p ra trên c s tho thu n và trong l nh v c mà pháp lu t
quy nh gi i quy t các tranh ch p gi a chính các bên
ng s .
Nh v y, tr ng tài là ph ng th c gi i quy t tranh ch p, d a trên s tho
thu n gi a các bên i l p, u thác cho m t hay m t s ng i làm trung gian gi i
quy t s xung t trên c s công b ng và khách quan.
1.1.1.2. c
m c a tr ng tài.
Tr ng tài là m t bi n pháp l a ch n r t ph bi n
gi i quy t các tranh
ch p trong n n kinh t hi n nay trên th gi i c ng nh
Vi t Nam. nh ng
c khác nhau có nh ng c
m kinh t xã h i và t p quán pháp lu t khác
nhau, do ó vi c t ch c tr ng tài c ng khác nhau. Tuy nhiên, dù

c t ch c v i
nhi u hình th c, tên g i khác nhau nh ng nhìn chung tr ng tài có nh ng
m
chung sau:
Th nh t, tr ng tài là t ch c phi chính ph , ho t ng mang tính ngh
nghi p. Nó không n m trong b máy Nhà n c chính vì th tr ng tài không mang
tính quy n l c Nhà n c.

1

Xem, oàn N ng, m t s v n
i- 2001

GVHD: Ts. D Ng c Bích

lý lu n c b n v t pháp qu c t , nhà xu t b n chính tr qu c gia, Hà

6

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

Th hai, các t ch c tr ng tài th

c ngoài

ng

c l p trên sáng ki n và s t

nguy n c a tr ng tài viên. Các tr ng tài viên khi có

y

các tiêu chu n theo quy

nh c a pháp lu t, trên c s t nguy n h tham gia thành l p m t t ch c tr ng
tài. Ho t

ng c a t ch c tr ng tài d a trên c s s cân

i thu chi, áp d ng

nguyên t c t ho ch toán, d a trên uy tín là ch y u.
Th ba, tuy là m t t ch c phi chính ph nh ng ho t
qu n lý c a Nhà n

c. Có ngh a là, trong quá trình gi i quy t tranh ch p c a

mình tr ng tài c n có s h tr r t l n t phía Nhà n
phía toà án

ng c a tr ng tài có

c mà c th là s h tr t

tr ng tài có th th c hi n ch c n ng gi i quy t tranh ch p c a mình

t cách t t nh t. Ngoài ra, m t trong nh ng n i dung quan tr ng trong vi c qu n
lý c a Nhà n c i v i ho t ng c a tr ng tài là vi c phê chu n
u l t ch c
ho t ng c a tr ng tài c ng nh quy nh v tiêu chu n c a tr ng tài viên.
Th t , các tr ng tài viên ch y u là các lu t gia và các th ng gia. Có th
nói ngoài b ph n ch y u là các lu t gia thì thành ph n th ng gia là c s cho
vi c hình thành và ho t ng c a t ch c trong tài. Nhi u t ch c tr ng tài trên th
gi i
c thành l p là d a trên sáng ki n là các th ng gia.
1.1.1.3. Vai trò c a tr ng tài
Th c ti n gi i quy t các tranh ch p trong s n xu t, kinh doanh cho th y các
nhà s n xu t kinh doanh dù ho t ng trong ph m vi qu c gia hay trên ph m vi
qu c t
u mong mu n ng n ch n phát sinh các tranh ch p; n u tranh ch p x y ra
thì mong mu n hoà gi i v i nhau, n u không hoà gi i
c v i nhau thì tránh vi c
a tranh ch p ra toà án mà tho thu n gi i quy t tranh ch p b ng tr ng tài.1
Trong quá trình phát tri n kinh t hi n nay cùng v i xu th toàn c u hoá th ng
i, tr ng tài óng m t vai trò quan tr ng trong s phát tri n kinh t nói chung và
th c ti n gi i quy t tranh ch p kinh t nói riêng. Vai trò c a tr ng tài c th là:
Trong môi tr ng kinh t th tr ng, các nhà kinh doanh v i m c ích tìm
ki m l i nhu n cao, cùng v i s òi h i bí m t trong kinh doanh, c ng nh s
nhanh chóng khi gi i quy t tranh ch p mà tr ng tài là ph ng th c gi i quy t
tranh ch p t i u mà h l a ch n.
t vai trò không kém ph n quan tr ng n a c a tr ng tài chính là vi c
gi m gánh n ng cho toà án kinh t . Vi c ra i c a các t ch c tr ng tài c ng
1

oàn N ng: M t s ý ki n v th c tr ng và ph
hi n nay. T p chí lu t h c, s 1, 1998, trang 18

GVHD: Ts. D Ng c Bích

ng h

7

ng hoàn thi n pháp lu t tr ng tài kinh t

n

SVTH: Tr n H u Hà

c ta


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

chính là t o c ch thi ua gi a toà án kinh t và tr ng tài trong s phát tri n c a
n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n c ng nh

áp ng nhu c u gi i quy t tranh

ch p kinh doanh ngày càng t ng cao.

m b o cho các nhà kinh doanh th c hi n quy n t do kinh doanh mà c
th

ây là quy n t do l a ch n c quan tài phán. Ngoài ra, vi c hoàn thi n pháp

lu t tr ng tài óng vai trò quan tr ng trong vi c t o ra m t môi tr
n trong quá trình qu c t hoá c a nhi u n

ng

ut h p

c trên th gi i.

c ng c c ng nh phát tri n m i quan h th

ng m i qu c t b n v ng

thì tr ng tài óng vai trò quan tr ng và to l n trong vi c b o v quy n và l i ích
p pháp c a các bên tranh ch p. Tr ng tài ngày càng th hi n u th c a mình
trong môi tr ng toàn c u hoá kinh t nh hi n nay.
Tr ng tài là c quan gi i quy t tranh ch p r t a chu ng i v i các nhà s n
xu t, kinh doanh, c bi t trong l nh v c kinh t , th ng m i, tr ng tài góp ph n
gi i quy t nhanh g n và hi u qu trong các tranh ch p nh m n nh và thúc y
n xu t kinh doanh trong t ng n c và trên ph m vi qu c t . n c ta, vi c m
ng kh n ng, c h i cho các nhà s n xu t, kinh doanh s d ng tr ng tài
gi i
quy t tranh ch p s góp ph n thúc y quá trình h i nh p c a Vi t Nam vào c ng
ng qu c t , t o môi tr ng thu n l i thu hút u t n c ngoài, y m nh s
phát tri n kinh t , xã h i.1

1.1.1.4.Tr ng tài trong các ph ng th c gi i quy t tranh ch p kinh doanh
trên th gi i
Trong môi tr ng kinh t a d ng và ph c t p, các nhà kinh doanh khi
tham gia quan h th ng m i trong m i quan h v a c nh tranh, v a h p tác v i
c ích thu v l i nhu n t i a. Chính vì th , vi c tranh ch p trong quá trình kinh
doanh là
u không tránh kh i, h n th n a nó còn gay g t h n v m c
tranh
ch p c ng nh ph c t p h n v n i dung. Vi c có các ph ng th c gi i quy t
tranh ch p trong kinh doanh là m t t t y u khách quan, v i m c ích b o v quy n
i c a các bên tranh ch p c ng nh nh m n nh và gi v ng n n kinh t .
Tranh ch p
c hi u là s b t ng ý ki n c a các bên cùng tham gia quan
v m t v n c th . Gi i quy t tranh ch p trong kinh doanh theo ngh a chung
nh t có th
c hi u là cách th c, ph ng pháp hay các ho t ng
u ch nh
1

Xem, oàn N ng, M t s v n
i-2001

GVHD: Ts. D Ng c Bích

lý lu n c b n v t pháp qu c t , nhà xu t b n chính tr qu c gia, Hà

8

SVTH: Tr n H u Hà

Công nh n và thi hành quy t

các b t

ng, các xung

nh c a tr ng tài n

c ngoài

t nh m kh c ph c và lo i tr các tranh ch p ã phát sinh

nh m b o v quy n và l i ích h p pháp c a các ch th kinh doanh, b o v k
ng c a xã h i.
Nhìn chung, pháp lu t th
nay

ub o

ng m i trên th gi i c ng nh

Vi t Nam hi n

m quy n t do kinh doanh c a các nhà kinh doanh mà trong ó c

th là quy n t do l a ch n c quan tài phán khi có tranh ch p kinh t x y ra. Nhà
c luôn ch tr
óm ih

ng khuy n khích các bên tranh ch p t gi i quy t v i nhau, sau

ng các bên

n ph

ng th c tài phán

b o v quy n và l i ích h p

pháp c a mình khi có tranh ch p x y ra. Hi n nay, trên th gi i c ng nh
Nam có nhi u ph

ng th c

Vi t

gi i quy t tranh ch p nh :

Hoà gi i.
Vi t Nam c ng nh
Nh t B n, trung Qu c, và các n c Châu Á khác,
hoà gi i là m t bi n pháp gi i quy t tranh ch p
c a chu ng. Hoà gi i, theo t
n ti ng vi t n m 1997 c a nhà xu t b n à N ng là s thuy t ph c các bên
ng ý ch m d t xung t ho c xích mích m t cách n tho .
óng vai trò là m t trong nh ng ph ng th c gi i quy t tranh ch p kinh
doanh, hoà gi i là ph ng th c gi i quy t tranh ch p thông qua s tham gia c a
bên th ba óng vai trò trung gian h tr ho c thuy t ph c các bên tranh ch p tìm
ki m các gi i pháp nh m ch m d t xung t. Theo nh ngh a c a t

n lu t h c
Anh - M c a Black thì “hoà gi i là m t quá trình gi i quy t tranh ch p mang tính
ch t riêng t trong ó hoà gi i viên là ng i th ba trung gian giúp các bên tranh
ch p t
c s tho thu n”.
Trong các ph ng th c gi i quy t tranh ch p kinh doanh thì hoà gi i là m t
ph ng th c gi i quy t tranh ch p
c các nhà kinh doanh quan tâm nghiên c u
và s d ng nhi u trong ho t ng th c ti n b i vì nó có nhi u u m nh :
+ Hoà gi i có th
m b o bí m t trong kinh doanh hay trong ngh nghi p,
ng hoà gi i
gi i quy t tranh ch p m t cách thân thi n, không nh m xác nh
i c a các bên tranh ch p mà nh m gi gìn và phát tri n các m i quan h kinh
doanh.
+ B ng hoà gi i có th t p trung s chú ý và quan tâm c a các bên vào v n
chính, c b n c a n i dung tranh ch p, h n ch t i a s hao phí th i gian và
ti n b c vào các v n mang tính ch t hình th c t t ng.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

9

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

+ B ng hoà gi i
a các nhà kinh doanh

nh c a tr ng tài n

t ng c

c ngoài

ng s tham gia tr c ti p và kh n ng ki m soát

i v i quá trình gi i quy t c ng nh

i v i k t qu gi i

quy t tranh ch p.
Hi n nay, trong ho t
c a chu ng dùng
ch c th

ng

ng th

ng m i qu c t , ph

ng pháp hoà gi i r t

gi i quy t tranh ch p và các quy t c hoà gi i c a các t

c l a ch n là quy t c hoà gi i không b t bu c c a Phòng th

ng

i qu c t ICC (1998); Quy t c hoà gi i c a U ban Liên h p qu c v Lu t
th

ng m i (1980); Quy t c hoà gi i c a tr ng tài B c Kinh (1987); Quy t c hoà

gi i th

ng m i c a Hi p h i tr ng tài M AAA (1992)…
các n

c phát tri n, trong ó có M là b

c i tiên phong trong vi c phát

tri n c a các ph ng pháp l a ch n
gi i quy t tranh ch p th ng m i, và hoà
gi i là m t trong nh ng ph ng pháp
c l a ch n. Trong “sách th c hành
ADR”, John. J. Wilkinson ã vi t: tr c tiên và trên h t, các ph ng pháp gi i
quy t tranh ch p ti t ki m áng k chi phí c a các bên tranh ch p. Rõ ràng là chi
phí ki n t ng có th gi m i áng k n u nh các bên có th hoà gi i các tranh
ch p c a h trong vòng sáu tháng thay vì ki n t ng kéo dài hàng n m”.
Theo pháp lu t Vi t Nam, hoà gi i là m t bi n pháp gi i quy t tranh ch p
không mang tính ch t nghi th c, có truy n th ng lâu i mang tính qu n chúng.
Hoà gi i có th
c ti n hành ngoài th t c t t ng, và có th th c hi n theo th
c t t ng c a toà án ho c tr ng tài. Hoà gi i m t m t
c xem là “cánh tay n i

dài” c a th m quy n toà án, m t khác thì thoát kh i nguyên t c ch t ch c a pháp
lu t. Khuy t
m l n nh t c a pháp lu t Vi t Nam là ch a có m t v n b n pháp
lu t
u ch nh vai trò, trách nhi m c a ng i làm trung gian, hoà gi i, c ng nh
th t c, hình th c quy n và ngh a v c a các bên tham gia hoà gi i…
Hoà gi i c n ph i có m t th t c dù là gi n n và linh ho t nh ng v n
th ng nh t áp ng các nhu c u pháp lý và kinh t
t o
u ki n cho vi c giao
ch có hi u qu gi a hoà gi i viên và các bên có liên quan.
Th ng l ng tr c ti p
Th ng l ng tr c ti p là hình th c các bên tranh ch p cùng nhau bàn b c
và i n tho thu n m t cách th c gi i quy t tranh ch p mà không c n s tác
ng hay giúp
c a ng i th ba.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

10

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

Thông th
cách th

ng l

nh c a tr ng tài n

ng, khi b t

c ngoài

u phát sinh tranh ch p các bên th

ng tr c ti p v i nhau

gi i quy t nh ng b t

là gi gìn m i quan h kinh doanh lâu dài và t t
Xét v l ch s , th
trong l ch s loài ng

ng l

ng c g ng tìm
ng v i m c ích

p gi a h .

ng là hình th c gi i quy t tranh ch p s m nh t

i, và hi n nay nó là ph

c trên th gi i quan tâm, k c các n

ng pháp khá ph bi n

c các

c có n n kinh t phát tri n hay ang

phát tri n, trong ó có Vi t Nam.
Theo pháp Lu t th
quy t tranh ch p

ng m i Vi t Nam, th

c l a ch n tr

quy t tranh ch p khác. Th

ng l

ng l

c tiên, sau ó m i
ng

ng là hình th c gi i
n các ph

ng th c gi i

c coi nh là hình th c hoà gi i

Nhà n c khuy n khích s d ng. Trong th c t , th
p ho c ti n hành cùng v i quá trình t t ng.
Toà án

ng l

ng

c ti n hành

c
c

Khi áp d ng ph ng pháp th ng l ng, hoà gi i
gi i quy t tranh ch p
không có hi u qu và các bên tranh ch p không tho thu n a v tranh ch p ra
gi i quy t t i tr ng tài thì vi c gi i quy t s thu c th m quy n c a toà án. Gi i
quy t tranh ch p b ng toà án là hình th c gi i quy t tranh ch p do c quan tài
phán Nhà n c th c hi n.
các n c có n n kinh t phát tri n, bên c nh t ch c tr ng tài phi chính
ph thì toà án c ng góp ph n áng k trong vi c gi i quy t tranh ch p. Vi c gi i
quy t tranh ch p kinh doanh b ng toà án theo quy nh c a pháp lu t Vi t Nam,
c gi i quy t theo m t h th ng toà án t ch c theo nhi m v , quy n h n và
phân c p th m quy n. Toà kinh t Vi t Nam là m t toà chuyên trách trong h
th ng các c quan toà án nhân dân song song v i toà dân s , toà hình s . Ch c
ng ch y u c a toà kinh t là xét x các v án kinh t . Ngoài ra, toà án kinh t
còn có ch c n ng tuyên b phá s n doanh nghi p.
Tr ng tài
Tr ng tài v a là t ch c xã h i ngh nghi p th ng
c t ch c d i hai

hình th c: tr ng tài v vi c và tr ng tài th ng tr c v a là m t th th c gi i quy t
tranh ch p do s tho thu n l a ch n c a các bên i kháng.
Tr ng tài là ph ng th c gi i quy t tranh ch p kinh doanh r t ph bi n,
c s a chu ng c a các nhà kinh doanh các n c trên th gi i, c bi t là
các n c có n n kinh t phát tri n. Có th nói ph ng th c tr ng tài là ph ng

GVHD: Ts. D Ng c Bích

11

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

th c gi i quy t tranh ch p c a n n kinh t th tr
kinh t th tr

ng mà l i không th a nh n ph

m t s n
th

c nh :

ng. Không có n

c nào có n n

ng th c tr ng tài.

c, Pháp t ch c tr ng tài có tên g i là tr ng tài

ng m i và nó xu t hi n v i s g n li n v i n n kinh t qu c gia.

xã h i ch ngh a tr

c ây nh : Liên Xô, Hungari … thì ph

ng tr ng tài c ng
nhà n

c s d ng khá ph bi n d

c. Tuy nhiên, các t ch c tr ng tài này ho t

các n

c

ng th c gi i quy t

i tên g i là tr ng tài kinh t
ng kém hi u qu v i tính

ch t “ v a á bóng v a th i còi” mà hi n nay ã không còn phù h p và ang có s

thay

i

theo k p v i s phát tri n c a n n kinh t th tr

ng và nhu c u toàn

u hoá kinh t c a th gi i hi n nay.
Ph ng th c gi i quy t tranh ch p b ng con
ng tr ng tài c ng chi m
t v th quan tr ng trong các ph ng th c gi i quy t tranh ch p kinh doanh
Vi t Nam. Ngay t th i bao c p, n c ta ã có s t n t i c a tr ng tài kinh t nhà
c, h i ng tr ng tài ngo i th ng và h i ng tr ng tài hàng h i. Khi chuy n
sang n n kinh t th tr ng v i nhu c u t do th ng m i, th y
c khuy t
m
a tr ng tài nhà n c các trung tâm tr ng tài kinh t
c thành l p theo ngh
nh 116/CP và tr ng tài qu c t vi t Nam
c thành l p trên c s h p nh t H i
ng tr ng tài ngo i th ng và H i ng tr ng tài hàng h i theo quy t nh
204/TTG.
Và hi n nay, trong xu th h i nh p kinh t khu v c, c ng nh h i nh p
qu c t , nhu c u gi i quy t tranh ch p kinh doanh b ng tr ng tài ngày càng t ng,
pháp l nh tr ng tài ra i và có hi u l c thi hành ngày 01/07/2003 quy nh v t
ch c và t t ng tr ng tài s gi i quy t tranh ch p phát sinh trong ho t ng th ng
i theo s tho thu n c a các bên.
1.2. L ch s hình thành và phát tri n c a tr ng tài:
1.2.1. Tr ng tài trong n c:

âu có ho t ng th ng m i thì
ó có kh n ng phát sinh tranh ch p
“dù ó là tranh ch p gì i ch ng n a thì vì s công b ng và hi u qu kinh t mà
n thi t ph i có m t c ch gi i quy t tranh ch p”.
ch s phát tri n c a tr ng tài Vi t Nam, cùng lúc v i s hình thành c a
ch h p ng kinh t . Có hai giai
n phát tri n c a tr ng tài: giai
n tr ng
tài kinh t Nhà n c (t n m 1960 n n m 1994), giai
n c a tr ng tài phi
chính ph (t n m 1994 tr i).

GVHD: Ts. D Ng c Bích

12

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

n

nh c a tr ng tài n

u tiên m t t ch c gi i quy t tranh ch p kinh t v i tên g i tr ng tài

c hình thành theo tinh th n c a Ngh
Th T

ng n

ng kinh t . M t Ngh

a ra quy

c p T nh và c p B . M i h i

cùng c p. Thành viên h i
p ó. Các h i

nh khác

nh này quy

nh t m th i

c ban hành vào ngày

nh t m th i v các nguyên t c gi i quy t tranh ch p h p

ng kinh t . Theo tinh th n c a Ngh
p

nh s 04-TTG ngày 01/04/1960 c a

c Vi t Nam Dân ch c ng hoà. Ngh

quy ch h p
14/01/1960

c ngoài

nh này, các h i

c thành

ng tr ng tài tr c thu c c quan hành chính

ng tr ng tài

ng tr ng tài

ng tr ng tài

ng th i gi m t s ch c v chính quy n

c thành l p xu t phát t nhu c u qu n lý m t

n kinh t k ho ch nói chung và c ch h p

ng kinh t nói riêng.

Ch c n ng chính c a h i ng tr ng tài là gi i quy t các tranh ch p kinh t
phát sinh t ho t ng c a các c quan Nhà n c và các doanh nghi p Nhà n c
theo yêu c u c a các bên tranh ch p. Ngoài ra, h i ng tr ng tài còn có th m
quy n ra các quy t nh yêu c u các c quan ti n hành ngay các bi n pháp gi m
thi t h i gây ra cho k ho ch Nhà n c, trong các tr ng h p không kí k t h p
ng kinh t , không thi hành h p ng kinh t , và vi ph m h p ng kinh t ã ký
t.

giai
n u, các h i ng tr ng tài ho t ng v i t cách là c quan
lâm th i, theo quy ch t m th i c a nó. V sau, cùng v i s phát tri n và hoàn
thi n c a c ch h p ng kinh t
c coi là hòn á t ng c a n n kinh t k
ho ch hoá, t ch c và th t c c a h i ng tr ng tài c ng
c t ng b c phát
1
tri n và hoàn thi n
Ngh nh s 29-CP ngày 23/2/1962 c a Chính ph ã quy nh các nguyên
c và th t c chính th c c a h i ng tr ng tài. N m 1965, các h i ng tr ng tài
c thay th b ng các h i ng tr ng tài kinh t
các c p c th là: h i ng
tr ng tài kinh t Nhà n c c p Trung ng, h i ng tr ng tài kinh t c p T nh
và h i ng tr ng tài kinh t c p B . Th m quy n các h i ng tr ng tài kinh t
c m r ng. Ngoài th m quy n riêng gi i quy t tranh ch p h p ng kinh t
phát sinh trong ph m vi c a mình, h i ng tr ng tài kinh t còn
c giao gi i
quy t các tranh ch p phát sinh gi a các n v kinh t Nhà n c Trung ng óng
trên a bàn mình ph trách.
1

ng V n H u, Tr ng tài th
Hà N i – 2005.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

ng m i Vi t Nam trong ti n trình

13

i m i, nhà xu t b n chính tr qu c gia,

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

Ngh
ng b

c hoàn thi n các h i
c t ng c

th ký. Ch c ch t ch h i
vi c m t phó Th T
Ngh

c ngoài

nh s 47-CP ngày 13/03/1974 c a Chính ph

tr ng tài kinh t

ng tr ng tài kinh t . Ngh
ng các thành viên có trình

ng tr ng tài kinh t Nhà n

nh 75-CP ngày 14/04/1975 quy

tài kinh t Nhà n

c. Quy

nh này, các h i

ng

chuyên môn và m t
c b nhi m thay th

nh t ch c và ho t

nh ó th hi n rõ ràng r ng h i

c có trách nhi m giúp h i

ng c a h i
ng tr ng

ng chính ph trong công tác qu n

ng kinh t và gi i quy t tranh ch p h p

doanh nghi p Nhà n

c

c ban hành nh m

ng kiêm nhi m ch c v này.

ng tr ng tài kinh t Nhà n
lý h p

nh c a tr ng tài n

ng kinh t phát sinh gi a các

c. Vi c các thành viên c a h i

ng tr ng tài kiêm nhi m

các ch c v hành chính và h i ng tr ng tài kinh t Nhà n c
c i tên thành
tr ng tài kinh t Nhà n c.
Tr ng tài kinh t Nhà n c, tr ng tài viên thay th cho h i ng tr ng tài
i c p. Các tr ng tài viên u có nghi p v chuyên môn, h
c b nhi m và
bãi mi n theo quy nh c a lu t.
c cu i cùng trong quá trình phát tri n c a tr ng tài kinh t Nhà n c
Vi t Nam là vi c thành l p c quan tr ng tài kinh t nhà n c theo pháp l nh tr ng
tài kinh t ban hành ngày 10/01/1990. Theo pháp l nh này, tr ng tài kinh t nhà
c là c quan Nhà n c có ch c n ng gi i quy t tranh ch p h p ng kinh t ,
ngoài ra kiêm luôn trách nhi m giúp Chính ph trong công tác qu n lý ho t ng
kinh t .
Tuy nhiên, do nhu c u phát tri n n n kinh t tháng 07/1994 t ch c tr ng
tài này b gi i th , các ch c n ng tr ng tài kinh t Nhà n c
c chuy n giao cho

toà án kinh t trong h th ng toà án nhân dân. Và ánh d u m t b c phát tri n
i c a n n kinh t , chuy n t n n kinh t t p trung, m nh l nh sang n n kinh t
th tr ng, s ra i c a tr ng tài phi chính ph theo Ngh nh 116/CP ngày
05/09/1994 là m t th c t ch ng minh. Theo Ngh nh này các trung tâm tr ng tài
kinh t
c t ch c d i hình th c là m t t ch c xã h i ngh nghi p (t ch c
phi Chính ph ).
ây là l n u tiên, pháp lu t Vi t Nam quy nh cho phép m t t ch c
không ph i c a Nhà n c
c giao th m quy n gi i quy t tranh ch p kinh t theo
yêu c u và theo tho thu n c a các bên tranh ch p (mà tr c ây thu c th m
quy n c a c quan Nhà n c). T ch c tr ng tài theo tinh th n c a Ngh nh này

GVHD: Ts. D Ng c Bích

14

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

c thành l p b i các tr ng tài viên t nhân, h s t thi t l p
a mình trên c s tuân theo quy

u l và quy t c

nh c a pháp lu t.

Nhìn chung, so v i s phát tri n chung c a các t ch c tr ng tài th gi i và
quá trình h i nh p kinh t c a Vi t Nam trong nh ng n m g n ây, thì các trung
tâm tr ng tài kinh t không th

m

ng n i vi c gi i quy t tranh ch p kinh t

cho nhu c u phát tri n kinh t c a Vi t Nam và do nhi u nguyên nhân mà pháp
lu t tr ng tài Vi t Nam c n có s thay
Và hi n nay, vi c ra

i cho phù h p.

i c a Pháp l nh tr ng tài th

ng m i là r t c n thi t

và phù h p trong quá trình phát tri n chung c a n n kinh t Vi t Nam, c ng nh
quá trình h i nh p kinh t qu c t .
1.2.2. Tr ng tài qu c t vi t Nam
Tr c khi có Quy t nh 204/TTG ngày 28/04/1993 các tranh ch p th ng
i qu c t
Vi t Nam do h i ng tr ng tài ngo i th ng và h i ng tr ng tài
hàng h i gi i quy t. ây là hai t ch c
c thành l p bên c nh Phòng th ng m i
và công nghi p Vi t Nam. Nhìn t ng th quá trình phát tri n c a tr ng tài qu c t

Vi t Nam ta có th chia thành hai giai
n mà trong ó Nhà n c ã có nh ng
ch tr ng khác nhau gi a hai th i k .
Giai
n 1960 n 1993:
Trong kho ng th i gian này giao d ch ngo i th ng c a Vi t Nam ch y u
là các n c xã h i ch ngh a tr c ây, ph n l n các ho t ng giao d ch th ng
i qu c t
u do Nhà n c ti n hành thông qua các doanh nghi p, t ch c Nhà
c, ch có m t s ít hãng t nhân
c tham gia ho t ng ngo i th ng nh ng
ph i ch u s ki m soát ch t ch c a Nhà n c.
Trong b i c nh nh th tr ng tài th ng m i qu c t Vi t Nam hình thành
do nhu c u c a vi c gi i quy t tranh ch p kinh t qu c t phát sinh t ho t ng
ngo i th ng gi a Vi t Nam và các n c trong h i ng t ng tr kinh t . Các
ch th tham gia ho t ng kinh t ch y u là các doanh nghi p Nhà n c. Nhà
c Vi t Nam lúc b y gi theo s phát tri n chung c a kh i nhà n c xã h i ch
ngh a, xây d ng tr ng tài th ng m i qu c t theo mô hình c a Liên Xô C , thành
p hai h i ng tr ng tài: là h i ng tr ng tài ngo i th ng ngày 30/04/1963 và
i ng tr ng tài hàng h i ngày 05/10/1964 bên c nh Phòng th ng m i và Công
nghi p Vi t Nam.
Giai
n t n m 1993 n tr c khi có Pháp l nh tr ng tài th ng m i ra i.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

15

SVTH: Tr n H u Hà

Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

Ngày 28/02/1993, t i k h p th IV Qu c H i khoá IX ã thông qua Lu t
a

i, b sung m t s

u c a Lu t t ch c toà án nhân dân, theo ó toà kinh t

i t cách là m t toà chuyên trách trong h th ng toà án nhân dân
thành, có ch c n ng xét x các v án và các tranh ch p kinh t .
th ng tr ng tài kinh t Nhà n
ban th

c

ng th i, h

c gi i th . Ti p theo ó ngày 16/03/1994, U

ng v qu c h i thông qua Pháp l nh th t c gi i quy t các v án kinh t .

Do òi h i c a quá trình h i nh p v i khu v c và qu c t , Chính Ph
Ngh

c hình

nh 116/CP ngày 05/09/1995 v t ch c và ho t

nt id

ã ban hành

ng c a tr ng tài kinh t

i các trung tâm tr ng tài kinh t .

Trong quá trình ti p t c hoàn thi n h th ng pháp lu t v gi i quy t tranh
ch p trong kinh doanh, Pháp l nh tr ng tài th ng m i c a Vi t Nam ã ra i và
có hi u l c thi hành vào ngày 01/07/2003 t o ra m t b c phát tri n m i trong gi i
quy t tranh ch p b ng tr ng tài Vi t Nam.
ng th i trong h th ng tài phán
Nhà n c thông qua h th ng tòa án, B lu t t t ng dân s
c Qu c H i thông
qua ngày 15/06/2004 và chính th c có hi u l c ngày 01/01/2005.
1.3.Các hình th c tr ng tài
Trên th gi i ã có nhi u mô hình tr ng tài khác nhau. m i giai
n l ch
, tu t ng
u ki n c th mà m i n c l a ch n cho mình m t mô hình thích
p. C n c vào các tiêu chí khác nhau mà tr ng tài có nhi u hình th c khác nhau:
+C n c vào c p
quan h (c p Chính ph hay phi Chính ph ), tr ng tài
c phân thành: tr ng tài Chính ph và tr ng tài phi Chính ph . Tr ng tài Chính
ph là c quan tài phán gi i quy t tranh ch p trong kinh doanh do Nhà n c thành

p, ho t ng b ng ngân sách Nhà n c. Các tr ng tài viên trong c quan này
c coi là công ch c Nhà n c, làm công n l ng do ngân sách chi tr . Mô hình
này ph bi n các n c có n n kinh t k ho ch hoá t p trung nh Liên Xô (c ),
các n c ông Âu tr c ây. Vi t Nam lo i hình tr ng tài này t n t i t ngày
30/06/1994 tr v tr c.
Trong khi ó, tr ng tài phi Chính ph là t ch c xã h i ngh nghi p, ho t
ng theo nguyên t c t trang tr i.
c thành l p trên c s tho thu n gi a các
cá nhân và các pháp nhân v i nhau nh m gi i quy t tranh ch p thu c l nh v c dân
theo ngh a r ng (ch y u là th ng m i). Mô hình này ph bi n các n c có
n kinh t th tr ng phát tri n. Vi t Nam hiên nay c ng ch t n t i mô hình
tr ng tài phi Chính ph

GVHD: Ts. D Ng c Bích

16

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

+C n c vào tính ch t qu c t c a v vi c, tr ng tài phi Chính ph
chia thành tr ng tài th
Tr ng tài th
có y u t n

ng m i qu c t và tr ng tài th

ng m i qu c t

c thành l p ch y u

ng m i thông th

c
ng.

gi i quy t các tranh ch p

c ngoài.

+C n c vào th i gian ho t

ng, tr ng tài

tr c và tr ng tài v vi c. Tr ng tài th
n b n pháp lý ho t
ng tr ng tài viên

c chia thành tr ng tài th

ng

ng tr c là t ch c xã h i ngh nghi p có

ng (v n b n thành l p), quy t c t t ng (

xét x ) và

i

nh s n.

Trong khi tr ng tài v vi c là tr ng tài do các bên thành l p nh m gi i
quy t m t tranh ch p c th . Sau khi gi i quy t xong m t v vi c thì U ban tr ng
tài t gi i th . Lo i tr ng tài này
c t ch c n gi n, các bên tranh ch p có
quy n t do l a ch n tr ng tài viên và có th tham gia xây d ng th t c gi i quy t
tranh ch p, vì th
c áp d ng khá nhi u trong th c ti n th ng m i qu c t .
Tr ng tài c p Chính ph và tr ng tài phi Chính ph
u có th là tr ng tài th ng
1
tr c ho c tr ng tài v vi c.
+C n c vào s qu n lý c a qu c gia, tr ng tài th ng m i qu c t
c
chia thành hai lo i: tr ng tài th ng m i qu c t thu c các t ch c qu c t và
tr ng tài th ng m i qu c t c a các qu c gia. Tr ng tài th ng m i qu c t thu c
các t ch c qu c t không thu c s qu n lý c a m t qu c gia nào (th m chí c
qu c gia s t i, n i tr ng tài có tr s chính). Trong khi ó tr ng tài th ng m i
qu c t c a các qu c gia bao gi c ng thu c s qu n lý c a m t qu c gia nh t nh
(có qu c t ch c a qu c gia n i thành l p).

1

Xem Nguy n Trung Tín, công nh n và thi hành các quy t
NXB t pháp, Hà N i – 2005, trang 16

GVHD: Ts. D Ng c Bích

17

nh c a tr ng tài th

ng m i t i vi t nam,

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

CH

NG 2: QUY

nh c a tr ng tài n

c ngoài

NH C A PHÁP LU T V

VÀ THI HÀNH QUY T

V N

CÔNG NH N

NH C A TR NG TÀI

2.1. Xác nh khái ni m quy t nh c a tr ng tài
Theo quy nh c a pháp lu t hi n hành, quy t nh c a tr ng tài
c chia
ra làm hai lo i: quy t nh c a tr ng tài trong n c và quy t nh c a tr ng tài
c ngoài. Vi c xác

nh úng hai lo i quy t

trong th c t b i l m i lo i quy t
Quy t

nh c a tr ng tài n

nh này có ý ngh a r t quan tr ng

nh l i có c ch công nhân và thi hành riêng.

c ngoài

c công nhân và thi hành theo các quy

nh

i B lu t t t ng dân s n m 2004. Trong khi ó vi c công nh n và cho thi hành
quy t

nh c a tr ng tài trong n

c l i th c hi n theo Pháp l nh tr ng tài th

ng

i n m 2003.
xác nh th nào là quy t nh c a tr ng tài n c ngoài, tr c tiên ph i
xác nh th nào là quy t nh c a tr ng tài? Pháp lu t trong n c c ng nh trong
các
u c qu c t v tr ng tài (k c công c New York v công nh n và thi
hành quy t nh c a tr ng tài), không có nh ngh a c th v khái ni m quy t
nh c a tr ng tài. Tuy nhiên, công c New York có các quy nh xác nh c th
các lo i quy t nh c a tr ng tài và nó
c nh ngh a nh sau: “Quy t nh c a
tr ng tài là quy t nh cu i cùng gi i quy t t t c các v n
c các bên th a
thu n
trình lên tr ng tài và b t k m t quy t nh nào khác c a tr ng tài xác
nh rõ v n
v tài s n, v n
v th m quy n hay b t k m t v n
nào v th
c gi i quy t tranh ch p
c các bên trình”.
Theo cách nh ngh a ó có hai lo i quy t nh c a tr ng tài: quy t nh
cu i cùng và quy t nh không ph i là cu i cùng. Quy t nh cu i cùng c a tr ng
tài
c dùng
ch quy t nh c a h i ng tr ng tài (

c thành l p t các
tr ng tài th ng tr c ho c tr ng tài s v )
c a ra nh m gi i quy t các tranh
ch p mà các bên yêu c u. Trong quá trình gi i quy t tranh ch p, tr ng tài không
ch
a ra m t lo i quy t nh, mà th ng a ra các lo i quy t nh khác nhau
nh : quy t nh v ngày t ch c phiên h p xét x , quy t nh ình ch v ki n,
quy t nh yêu c u tòa án áp d ng các bi n pháp kh n c p t m th i nh m b o v
nhân ch ng, m b o thi hành quy t nh v th c ch t v vi c c a tr ng tài, quy t
nh v th c ch t v ki n …

GVHD: Ts. D Ng c Bích

18

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

Quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

nh c a tr ng tài có nhi u lo i khác nhau, m i lo i

thi hành v i nh ng ch th , tr t t , th t c nh t
Khái ni m quy t

nh c a tr ng tài n

nh.1

c ngoài

u 342 B lu t t t ng dân s n m 2004. “Quy t
là quy t

nh

a tr ng tài n

c tuyên

c quy

nh t i Kho n 2,

nh c a tr ng tài n

c ngoài

ngoài lãnh th Vi t Nam ho c trong lãnh th Vi t Nam

c ngoài do các bên th a thu n l a ch n

phát sinh t các quan h pháp lu t kinh doanh, th
t quy t inh c a tr ng tài

th a mãn

t ra s công nh n và

c coi là quy t

ng th i hai d u hi u (1): quy t

ngoài do các bên th a thu n l a ch n

gi i quy t tranh ch p

ng m i, lao

ng”. Nh v y,

nh c a tr ng tài n

nh ó

c ngoài n u

c tuyên b i “tr ng tài n

c

gi i quy t tranh ch p b t k r ng quy t

nh ó
c tuyên trong hay ngoài lãnh th Vi t Nam”; và (2) là tranh ch p

c gi i quy t b i quy t nh ó “phát sinh t các quan h kinh doanh, th ng
i, lao ng”.
xác nh khái ni m quy t nh c a tr ng tài n c ngoài theo công c
New York, vi c này c n c trên các y u t nh lãnh th ra quy t nh ho c c s
pháp lu t hình thành tr ng tài, t cách ch th c a các bên tranh ch p và l nh v c
tranh ch p. Y u t lãnh th
c coi là m t y u t quan tr ng
xác nh quy t
nh c a tr ng tài n c ngoài.
Th c t ã có tr ng h p, các bên ch n trung tâm tr ng tài qu c t n c
ngoài nh ng a
m gi i quy t tranh ch p l i Vi t Nam và vi c gi i quy t này
không ch u s chi ph i c a Pháp l nh tr ng tài th ng m i n m 2003. Ví d , n m
2003, công ty c khí A c a Vi t Nam ký m t h p ng v i công ty Conares Metal
a V ng qu c Lichtenxtain. Trong h p ng, các bên ch n Tòa án tr ng tài c a
phòng th ng m i qu c t ICC và “n i gi i quy t tranh ch p là Hà N i”. Khi tranh
ch p các bên ã a tranh ch p ra tr ng tài. Trung tâm tr ng tài này ã ch p nh n
gi i quy t và ã s d ng m t tr ng tài viên duy nh t gi i quy t là m t lu t s
ng i Pháp ang làm vi c t i Vi t Nam. Ngày 18/10/2004, tr ng tài qu c t thu c
Phòng th ng m i qu c t ã ra phán quy t. Sau ó công ty Conares Metal yêu
u Tòa án Hà N i công nh n và thi hành quy t nh.
Do ó vi c quy nh v quy t nh c a tr ng tài nh trên là ch a thuy t
ph c và còn b t c p. Kho n 2,
u 342, B lu t t t ng dân s n m 2004 không
1

Xem. Nguy n Trung Tín, công nh n và thi hành các quy t
Hà N i - 2005

GVHD: Ts. D Ng c Bích

19

nh c a tr ng tài th

ng m i, NXB t pháp,

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

nêu ra tiêu chí nào rõ ràng
c ngoài”, vì
có th áp d ng

xác

nh nh th nào là “quy t

nh … c a tr ng tài

u lu t này ã lo i tr vi c s d ng tiêu chí lãnh th , nên tiêu chí
ây là tiêu chí qu c t ch. Th nh ng,

nh qu c t ch c a tr ng tài n
(tr ng tài viên hay h i

u khó kh n là vi c xác

c ngoài s d a trên qu c t ch c a ch th nào

ng tr ng tài). N u d a vào qu c t ch c a tr ng tài viên thì

ng m c s x y ra khi h i

ng tr ng tài v a có tr ng tài viên là ng

Nam, v a có tr ng tài viên là ng

in

i Vi t

1

c ngoài. Còn n u d a vào qu c t ch c a

quan gi i quy t tranh ch p thì r t khó xác
trong tr

c ngoài

nh

c qu c t ch c a c quan này

ng h p tr ng tài v vi c.

Quy

nh nh Kho n 2,

u 342, B lu t t t ng dân s n m 2004 ch a

phù h p v i công c New York và th c ti n th ng m i qu c t . Theo thông l
qu c t , tiêu chí c b n
xác nh m t quy t nh c a tr ng tài n c ngoài hay
không là n i ra quy t nh c a tr ng tài. Công c New York quy nh “công c
này s áp d ng i v i vi c công nh n và thi hành các quy t nh tr ng tài
c
tuyên m t qu c gia không ph i là qu c gia n i quy t nh
c xin công nh n
và thi hành”.
Thông l này
c b t ngu n t m t nguyên t c
c th a nh n r ng rãi
trong pháp lu t và th c ti n tr ng tài th ng m i qu c t , ó là lu t
u ch nh t
ng tr ng tài là lu t pháp c a qu c gia s t i. B t k qu c t ch c a tr ng tài viên
và h i ng tr ng tài, tr khi pháp lu t c a qu c gia ó cho phép vi c áp d ng lu t
a qu c gia khác2. C s c a nguyên t c này là quy t c ch quy n qu c gia.
Tuy nhiên, Kho n 2,
u 342, quy inh m t quy t nh tr ng tài
c
tuyên ngoài lãnh th Vi t Nam l i không
c coi là quy t nh c a tr ng tài
c ngoài n u quy t nh ó không do tr ng tài viên hay h i ng tr ng tài n c

ngoài ban hành.
Trong khi ó, c ng theo Kho n 2,
u 342, B lu t t t ng dân s n m
2004, quy t nh c a tr ng tài
c tuyên b i tr ng tài viên hay h i ng tr ng tài
c ngoài trên lãnh th Vi t Nam l i có th
c coi là quy t nh c a tr ng tài
c ngoài. V nguyên t c t t ng tr ng tài trên lãnh th Vi t Nam thì ph i ch u
1

Tran Quang Chuc, Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards in Vietnam, Journal of
International Arbitration, 2005, 22(6), trang. 487, 496, Theo
H i Hà, Bàn v khái ni m quy t nh c a
tr ng tài n c ngoài theo B lu t t t ng dân s , t p chí khoa h c pháp lý, s 12/2006.
2
Alan Redfem & Martin Hunter, Law and Practice of International Commercial Arbitration, London:
Sweet & Maxwell, 1991, trang 79-93, Theo
H i Hà, Bàn v khái ni m quy t nh c a tr ng tài n c
ngoài theo B lu t t t ng dân s , t p chí khoa h c pháp lý, s 12/2006.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

20

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

u ch nh c a pháp lu t Vi t Nam. Trong các v n b n pháp lu t hi n hành v
tr ng tài th

ng m i c a n

các bên tranh ch p

c ta không h có b t c m t quy

c l a ch n pháp lu t n

1

tr ng tài. Kho n 2,

u 7 và Kho n 5,

nh nào cho phép

c ngoài làm lu t

u ch nh t t ng

u 49 Pháp l nh tr ng tài th

m 2003 ch cho phép vi c l a ch n pháp lu t

ng m i

gi i quy t tranh ch p ch

không nói gì v vi c l a ch n v pháp lu t v t t ng tr ng tài.
n nói thêm r ng Kho n 1,
tr

ng h p quy t

nh tr ng tài

nh n và thi hành quy t
nh c a tr ng tài n

u 5 công

c p

n

c tuyên trong lãnh th qu c gia n i xin công

nh tr ng tài nh ng l i

c ngoài.

c New York có

ây là tr

c qu c gia ó xem là quy t

ng h p lu t pháp c a n

c n i tr ng tài

c ti n hành cho phép các bên tranh ch p
c l a ch n lu t pháp c a n c
khác làm lu t
u ch nh t t ng tr ng tài. Song th c ti n tr ng tài th ng m i
qu c t ch a ghi nh n b t c m t tr ng h p nào nh v y và
u này
c coi là
n thi t nh m b o m s th ng nh t trong vi c th c thi công c New York1.
i v i d u hi u th hai, quy t nh c a tr ng tài n c ngoài không ch bao
m nh ng quy t nh gi i quy t các tranh ch p phát sinh t quan h pháp lu t
th ng m i (nh trong Pháp l nh công nh n và thi hành t i Vi t Nam các quy t
nh c a tr ng tài n c ngoài n m 1995) mà còn c nh ng quy t nh gi i quy t
các tranh ch p phát sinh t quan h pháp lu t kinh doanh, lao ng c ng c n xem
xét l i. ã có m t s quy t nh c a tr ng tài n c ngoài b toà án Vi t Nam t
ch i công nh n và cho thi hành v i lý do tranh ch p không phát sinh t quan h
pháp lu t th ng m i.
Nguyên nhân là do t i th i
m ó khái ni m quan h pháp lu t th ng
i th ng
c gi i thích r t h p, trong ph m vi mua bán hàng hoá. B i v y có
th nói r ng ây là m t s a i ti n b c a B lu t t t ng dân s n m 2004 so v i
Pháp l nh công nh n và thi hành t i Vi t Nam các quy t nh c a tr ng tài n c
ngoài n m 1995 vì nó m r ng ph m vi các quy t nh c a tr ng tài

c công
nh n Vi t Nam. Th nh ng, v i s ban hành c a Lu t th ng m i n m 2005, thì
vi c s d ng song song hai thu t ng “kinh doanh” và “th ng m i” là r m rà,
không c n thi t và có th gây hi u nh m r ng quan h pháp lu t th ng m i và
quan h pháp lu t kinh doanh là hoàn toàn khác nhau b i l theo Kho n 1,
u3
1

H i Hà, bàn v khái ni m quy t nh c a tr ng tài n
p chí khoa h c pháp lý, S 12/2006, trang 42.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

21

c ngoài theo B lu t t t ng dân s n m 2004,

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

Lu t th
ng

nh c a tr ng tài n

c ngoài

ng m i n m 2005 thì b t k ho t

c coi là ho t

ng th

ng m i.

Vi c m r ng ph m vi quy t
và cho thi hành t i Vi t Nam

ng nào nh m m c ích sinh l i nào

nh c a tr ng tài n

n c quy t

c cân nh c m t cách th n tr ng. Tr

nh c a tr ng tài lao

c New York. S d nh v y là vì công

ng n

ng c ng c n

c ngoài theo công

c này ch áp d ng

ng m i, trong khi cho

gi a các qu c gia thành viên xung quanh v n
ph i là quan h th

c công nh n

c h t, Vi t Nam không có ngh a v công

nh n và cho thi hành các phán quy t c a tr ng tài lao
nh c a tr ng tài th

c ngoài

i v i các quy t

n nay v n không có s th ng nh t
quan h thuê m

n lao

ng có

ng m i hay không.

nh ng phân tích nêu trên, có th th y r ng quy t nh c a tr ng tài n c
ngoài
c nghi nh n t i Kho n 2,
u 342, B lu t t t ng dân s n m 2004
hi n có nh ng
m ch a th t s h p lý, không rõ ràng, không phù h p v i công

c New York và thông l qu c t . Nh ng b t c p này c n ph i
cs a ikp
th i nh m tránh kh i nh ng v ng m c có th g p ph i trong th c ti n công nh n
và thi hành quy t nh c a tr ng tài và b o m vi c th c thi úng và y
ngh a
c a vi t Nam trong vi c th c thi công c New York 1958.
2.2. Khái ni m và b n ch t c a vi c công nh n và thi hành các quy t nh c a
tr ng tài n c ngoài.
Sau khi xác nh
c khái ni m quy t nh c a tr ng tài, khái ni m công
nh n và thi hành t i Vi t Nam các quy t nh c a tr ng tài c ng c n
c làm
sáng t . “Công nh n” theo t
n ti ng vi t là s th a nh n tr c m i ng i m t
u gì ó là phù h p v i l ph i ho c v i th l , lu t pháp. Trong khi ó “thi
hành” là vi c làm cho u gì ó tr thành có hi u l c (
c th c hi n trên th c t )
1
u ã
c chính th c quy t nh. Quy t nh c a tr ng tài trên th c t ch liên
quan t i các bên tranh ch p. V m t pháp lý và th c ti n ho t ng c a tr ng tài,
quy t nh c a tr ng tài có th
c thi hành theo m t trong hai cách:
- Ng i có ngh a v thi hành quy t nh ó t nguy n th c hi n hành vi c a mình
theo yêu c u c a quy t nh.
- Ng i ó không t nguy n th c hi n mà ch th c hi n khi b c ng ch .

1

Trung tâm t

n h c thu c vi n ngôn ng , t
n ti ng vi t, nhà xu t b n à N ng, n m – 2000, trang
299, 510; Theo . Nguy n Trung Tín, công nh n và thi hành các quy t nh c a tr ng tài th ng m i t i Vi t
Nam, nhà xu t b n T Pháp, Hà N i – 2005.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

22

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

Trong tr

nh c a tr ng tài n

ng h p t nguy n th c hi n có ph i công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài hay không? Trong các tr
công nh n và thi hành quy t
do v y trong th c ti n
i v i tr

c ngoài

ng h p “t nguy n th c hi n”, vi c

nh c a tr ng tài không

t ra nh ng v n

u ch nh c a pháp lu t, các tr

ng h p ó ít

nan gi i,
c

c p.

ng h p không t nguy n th c hi n, bên ph i thi hành quy t

nh c a tr ng tài không t nguy n th c thi thì c n c
ch này không th do bên

c thi hành quy t

tr ng tài th c hi n, vì c hai

u không ph i là ng

c mà ch có th do c quan Nhà n

ng ch thi hành. S c

ng

nh c a tr ng tài ho c b n thân

i th c thi quy n l c c a Nhà

c có th m quy n (th

ng là toà án và ho c

quan thi hành án dân s ) th c hi n1
Nh v y, khái ni m công nh n quy t nh c a tr ng tài theo úng ngh a c a
nó thì ó là hành vi c a c quan Nhà n c có th m quy n th a nh n quy t nh
a tr ng tài ã có hi u l c pháp lu t. Và s thi hành quy t nh c a tr ng tài
c
hi u là vi c c quan Nhà n c có th m quy n làm cho quy t nh c a tr ng tài
c th c thi trên th c t .
tv n
t ra là li u có tr ng h p nào quy t nh c a tr ng tài ch c n
toà án có th m quy n công nh n mà không c n thi hành hay không? Ho c ng c
i, có tr ng h p nào toà án có th m quy n ch c n thi hành mà không c n công
nh n quy t nh c a tr ng tài? Th c t cho th y r ng, bên ph i thi hành quy t nh
a tr ng tài c ng nh quy t nh c a toà án, có tr ng h p h v a công nh n và
a thi hành quy t nh, còn có tr ng h p h ch thi hành dù r ng t nguy n
nh ng trên th c t h không công nh n r ng quy t nh c a tr ng tài là phù h p
i pháp lu t. Ng c l i, i v i toà án (ho c c quan thi hành án dân s ) thì
không th thi hành quy t nh c a tr ng tài m t cách c ng ch mà l i không công
nh n quy t nh ó.
i v y, vi c thi hành quy t nh c a tr ng tài tr c toà án có th m quy n
(ho c c quan thi hành án dân s ) ch
t ra sau khi toà án ó ã công nh n. Hay
u toà án (ho c c quan thi hành án dân s ) không công nh n quy t nh c a
tr ng tài thì toà án (ho c c quan thi hành án dân s ) s không cho thi hành.
Hai thu t ng “công nh n” và “thi hành” quy t nh c a tr ng tài th ng

c s d ng cùng nhau, tuy nhiên trên th c t chúng có th
c s d ng m t
1

Hoàng ph c Hi p, v n công nh n và thi hành
nhà n c và pháp lu t, s 3/1994, trang 33 – 36.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

Vi t Nam quy t

23

nh c a tr ng tài n

c ngoài, t p chí

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

cách riêng r .
quy t

nh c a tr ng tài n

c ngoài

u này có ngh a là thu t ng “công nh n” và thu t ng “thi hành”

nh c a tr ng tài m c dù có s g n bó ph thu c l n nhau nh ng c ng có

th s d ng nh ng hàm ý khác nhau. Trong tr
không

ng h p quy t

c t nguy n thi hành, thì có th có tr

ng h p nó ch

nh ng l i không c n thi hành. Trong khi ó n u m t quy t
c thi hành có ngh a là nó ã

c công nh n

nh c a tr ng tài ã

c công nh n.

hi u rõ h n khái ni m “công nh n và thi hành quy t
n làm rõ m c ích và b n ch t c a nh ng ho t
c ích th hi n

nh c a tr ng tài

ch s công nh n

ng ó.

nh c a tr ng tài”
i v i công nh n thì

c s d ng nh m ng n ng a tr

t bên tranh ch p ti p t c kh i ki n v vi c ã

ng h p

c tr ng tài gi i quy t. Trong

khi ó vi c thi hành l i óng vai trò nh m t công c h u hi u
bu c bên thua
ki n ph i th c hi n ngh a v c a mình mà h ã không t nguy n thi hành. Vi c
ng ch bên ph i th c hi n quy t nh c a tr ng tài có th b ng nhi u cách khác
nhau (t ch thu tài s n, phong to tài s n ngân hàng…).
Ngoài ra, khái ni m công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài trong
c c ng khác v i khái ni m công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n c
ngoài.Vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài trong n c là hành vi
a các c quan có th m quy n c a qu c gia s t i còn vi c công nh n và thi hành
quy t nh c a tr ng tài n c ngoài
c hi u là hành vi c a chính qu c gia s t i
1
(trên c s ho t ng t ng tr t pháp) .
i v i vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài n i
c công
nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài có m t ý ngh a quan tr ng. Vi c thi hành
quy t nh c a tr ng tài (c ng nh thi hành quy t nh dân s c a toà án) th ng
nh m vào tài s n c a bên thua ki n. N u tài s n m t qu c gia thì s l a ch n là

không c n thi t, song trên th c t có nhi u tr ng h p tài s n ó hai hay nhi u
qu c gia thì bên th ng ki n c n ph i ch n m t trong s các qu c gia trên (ho c c
hai)
ti n hành th t c yêu c u công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài.
Vi c xác nh n i bên thua ki n có tài s n
ph c v cho vi c công nh n và thi
hành quy t nh c a tr ng tài không ch t ra v i tr ng tài th ng m i qu c t mà
còn t ra c v i các tr ng tài trong n c.

1

Nguy n Công Khanh, C n t o c s pháp lý cho ho t
dân ch pháp lu t, s 3/2000, trang 12-14.

GVHD: Ts. D Ng c Bích

24

ng t

ng tr t pháp qu c t

n

c ta, t p chí

SVTH: Tr n H u Hà


Công nh n và thi hành quy t

Song

i v i các tr ng tài trong n

th qu c gia n i quy t
th n m

nh c a tr ng tài n

t khi tài s n thua ki n n m
tranh ch p th

c tài s n thua ki n ch n m trên lãnh

nh c a tr ng tài

nhi u n i khác nhau nh ng

c ngoài

c tuyên. T t nhiên, tài s n ó c ng có
u trên lãnh th m t qu c gia nh t

nhi u qu c gia khác nhau, thông th

ng ch n toà án th ba

nh.

ng các bên

gi i quy t tranh ch p, trong khi trên lãnh

th c a qu c gia ó có th không có tài s n c n cho vi c công nh n và thi hành
quy t

nh c a tr ng tài trên.
quy t

quy t

nh ó

i ó ra quy t

nh c a tr ng tài

c công nh n và thi hành

qu c gia n i

c tuyên, bên th ng ki n có th yêu c u m t toà án có th m quy n
nh công nh n và thi hành quy t

nh c a tr ng tài. Song tr

ng

p tài s n c n

c s d ng cho m c ích công nh n và thi hành không qu c
gia n i quy t nh c a tr ng tài
c tuyên thì s công nh n qu c t có ý ngh a
quan tr ng. Trong tr ng h p tài s n có nhi u qu c gia, bên th ng ki n có th
a ch n m t trong s các qu c gia ó
yêu c u công nh n và thi hành quy t
nh c a tr ng tài.
Nh v y, xác nh khái ni m công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài
cho th y b n ch t c a vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài là vi c
Nhà n c th a nh n tính hi u l c pháp lu t c a quy t nh tr ng tài.
2.3. S c n thi t c a vi c công nh n và thi hành các quy t nh c a tr ng tài.
Công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài là giai
n cu i cùng c a
quá trình gi i quy t tranh ch p. B i v y, n u công
n này không
c th c hi n
ho c th c hi n không phù h p thì nó s làm cho vi c xét x tranh ch p c a tr ng
tài tr nên vô ngh a n u nh bên ph i thi hành quy t nh ó không t nguy n thi
hành. Và n u
u ó x y ra thì kh n ng các tr ng h p t nguy n thi hành
quy t nh c a tr ng tài c ng s ngày càng tr nên h n ch h n b i ng sau s t
nguy n ó ngoài ý th c ch p hành, tôn tr ng quy t nh c a tr ng tài bao gi c ng
có m i e ng i v vi c n u không t nguy n thi hành thì s b c ng ch .
Nói cách khác, n u vi c công nh n và thi hành quy t nh c a tr ng tài
c ti n hành m t cách phù h p thì nó s góp ph n không ch làm cho ho t ng
t ng c a tr ng tài trong các giai
n tr c có hi u qu thi t th c, mà còn làm
cho các quy t nh khác c a tr ng tài trong t ng lai
c công nh n và thi hành

GVHD: Ts. D Ng c Bích

25

SVTH: Tr n H u Hà