Một số đề xuất về biện pháp nâng cao hiệu quả của thực hiện pháp luật

Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

MỤC LỤC
Trang
MỤC LỤC…………………………………………………………………. 1
A. MỞ ĐẦU……………………………………………………….………. 2
B. NỘI DUNG TÌM HIỂU………………………………………..…….…. 2
I. Các biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật:
…............................................................................................................ 2
1. Nâng cao ý thức pháp luật, hình thành thói quen “sống và làm việc theo
pháp luật” trong các chủ thể pháp luật……………………………..……... 2
2. Phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng đối với công tác
phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân….... 5
3. Tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong hoạt
động thực hiện pháp luật……………………………………………...……. 8
II. Một số đề xuất về biện pháp nâng cao hiệu quả của thực hiện pháp
luật………………………………………………………………………... 10
1. Khuyến khích người dân tự mình trau dồi tri thức pháp luật, nâng cao
hiểu biết của chính mình về pháp luật…………………………………...... 10
2. Giáo dục pháp luật cho thế hệ trẻ từ nhỏ thông qua nhà trường và gia
đình………………………………………………………………………... 12
3. Nâng cao chất lượng lập pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật.
C. KẾT LUẬN………………………………………………………...….. 14
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………. 15

1


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

A. MỞ ĐẦU
Pháp luật là công cụ để Nhà nước thực hiện chức năng quản lý của
mình đối với xã hội. Tuy nhiên, hoạt động thực hiện pháp luật ở nước ta còn
gặp nhiều bất cập, khó khăn và cũng không ít những sai phạm trong công tác
thực hiện pháp luật, có khi còn sai phạm nghiêm trọng, tình hình vi phạm
pháp luật và tội phạm vẫn còn có xu hướng gia tăng. Mặc dù đã có nhiều
thành tựu trong việc thực hiện pháp luật song những hạn chế của công tác
này cũng không thể phủ nhận. Chính vì vậy, vấn đề về “Các biện pháp nâng
cao hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật ở nước ta hiện nay” phải
được đặt ra như một điều cấp bách để cải thiện tình hình hoạt động thực hiện
pháp luật trong giai đoạn hiện nay. Bài viết này sẽ đi phân tích về các biện
pháp hữu hiệu nhằm thực hiện được mục đích trên.

B. NỘI DUNG TÌM HIỂU
Muốn nâng cao được hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật thì
trước hết chúng ta phải đề ra các phương pháp, biện pháp chung cơ bản sao
cho phù hợp với tình hình thực tế của xã hội và điều kiện của đất nước ta. Từ
những biện pháp chung đó đưa ra các cách thức thực hiện cụ thể để giải
quyết vấn đề hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật. Sau đây là phân
tích về những biện pháp đó và một số đề xuất về các biện pháp khác để hoạt
động thực hiện pháp luật có hiệu quả cao.

I. Các biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động thực hiện
pháp luật:
1. Nâng cao ý thức pháp luật, hình thành thói quen “sống và làm việc theo
pháp luật” trong các chủ thể pháp luật.
Ý thức pháp luật là toàn bộ các học thuyết, tư tưởng, quan điểm, quan

niệm thịnh hành trong xã hội, thể hiện mối quan hệ của con người đối với
2


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

pháp, trình độ hiểu biết pháp luật, thái độ, sự đánh giá về pháp luật của các
giai cấp, tầng lớp xã hội, về tính hợp pháp hay không hợp pháp của hành vi
ứng xử của con người, trong tổ chức và hoạt động của các thiết chế xã hội.
Theo quan niệm thông thường, ý thức pháp luật được hiểu một cách
đơn giản, gắn liền với một trong nhưng biểu hiện cụ thể của nó, như ý thức
chấp hành pháp luật của một cá nhân hay tập thể nào đó, phản ứng của con
người trước một sự kiện pháp lý, thái độ của người dân đối với một văn bản
pháp quy… Thước đo trình độ ý thức pháp luật của một đối tượng cụ thể
trong xã hội phụ thuộc vào tính chất, mức độ của hành vi mà chủ thể bộc lộ
ra trong quá trình tuân thủ các nguyên tắc, quy định của pháp luật. Tuy còn
đơn giản, cảm tính, song cách hiểu này góp phần quan trọng vào việc điều
chỉnh hành vi pháp luật của các cá nhân trong xã hội.
Nội dung của ý thức pháp luật thể hiện trình độ nhận thức, hiểu biết
về pháp luật, tình cảm, thái độ của con người đối với pháp luật, thể hiện sự
đánh giá về tính hợp pháp và không hợp pháp trong hành vi xử sự của con
người, trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước và các tổ chức
xã hội hoạt dưới môi trường điều chỉnh pháp luật. “Ý thức pháp luật – đó là
trình độ hiểu biết của các tầng lớp nhân dân về pháp luật…, là thái độ đối
với pháp luật, ý thức tôn trọng hay coi thường pháp luật, đó là thái độ đối
với hành vi vi phạm pháp luật và phạm tội”. Như vậy, ý thức pháp luật là cơ
sở, nền tảng để định hướng và điều tiết hoạt động thực hiện pháp luật của
các chủ thể; đồng thời là tiền đề để hình thành thói quen “sống và làm việc

theo pháp luật” trong xã hội.
Các tầng lớp xã hội sẽ không thể thực hiện được pháp luật một cách
nghiêm túc, đúng đắn nếu thiếu kiến thức, hiểu biết pháp luật. Tính chất
đúng hay sai, mức độ sâu sắc hay hời hợt trong suy nghĩ, tình cảm đối với
các vấn đề pháp luật cũng phụ thuộc vào trình độ tri thức, hiểu biết pháp luật
3


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

của công chúng. Nếu đa số người dân có một trình độ hiểu biết nhất định về
pháp luật thì họ sẽ tích cực tham gia vào việc đánh giá các sự kiện pháp lý
đang diễn ra dựa trên các chuẩn mực pháp luật; nhờ đó, sẽ thực hiện pháp
luật đúng đắn, hợp lý. Khi các tầng lớp nhân dân có một trình độ hiểu biết
pháp luật và có ý thức pháp luật ở một mức độ nhất định thì đội ngũ cán bộ,
công chức các cấp, các ngành, nhất là cán bộ, công chức làm công tác thực
thi và bảo vệ pháp luật, buộc cũng phải nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật
của chính mình, nghĩa là, họ cần có ý thức pháp luật ở một trình độ cao hơn.
Ngược lại, những người dân thiếu kiến thức, hiểu biết về pháp luật
thường ít hoặc không tham gia bàn luận về các sự kiện pháp lý, bởi vì họ
không có các chuẩn mực pháp luật của mình làm cơ sở cho việc đưa ra các ý
kiến, nhận xét của mình. Những người dân thiếu hiểu biết về pháp luật
thường thực hiện pháp luật một cách thụ động. Thực tế chỉ ra rằng, khi
người dân thiếu kiến thức, hiểu biết về pháp luật và ý thức chấp hành pháp
luật kém thì dễ dẫn đến hành vi sai lệch, phạm pháp, phạm tội. Chẳng hạn,
hành vi chống người thi hành công vụ, gây sức ép, lôi kéo những phần tử
cực đoan chống đối chính quyền cơ sở, gây rối trật tự công cộng xảy ra ở
một số địa phương là những ví dụ điển hình cho tình trạng này. Điều đó có

ảnh hưởng tiêu cực tới ý thức pháp luật và việc thực hiện pháp luật của
những người khác bởi vì họ dễ bị phản ứng dây chuyền theo cơ chế lây lan
tâm lý.
Trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
hiện nay, mọi công dân đều phải sống và làm việc theo pháp luật. Đặc biệt,
đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước, nếu thiếu ý thức pháp luật ở trình độ
cao thì không thể hoàn thành tốt nhiệm vụ thực hiện và áp dụng pháp luật
của mình trong quá trình giải quyết các công việc liên quan đến lợi ích của
người dân. Sống, làm việc theo pháp luật là trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi
4


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

công dân. Khẩu hiểu này chỉ trở thành phương châm hành động của mỗi
người khi nó dựa trên một nền tảng tri thức, hiểu biết pháp luật nhất định.
Bên cạnh việc nâng cao trình độ tri thức pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công
chức các cấp, các ngành, chúng ta cần phải quan tâm đúng mức tới công tác
tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong các tầng lớp nhân dân, trang bị cho
người dân những kiến thức, hiểu biết nhất định về pháp luật. Dựa trên nền
tảng ý thức pháp luật, tri thức, hiểu biết đúng đắn về pháp luật mà các tầng
lớp nhân dân tiếp nhận, tích lũy được từ các kênh thông tin khác nhau, trở
thành yếu tố thường trực trong ý thức pháp luật của họ, phương châm “sống
và làm việc theo pháp luật” sẽ trở thành thói quen trong hành vi của các chủ
thể pháp luật và hoạt động thực hiện pháp luật chắc chắn sẽ đạt hiệu quả cao.
2. Phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng đối với công tác
phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân.
Để nâng cao ý thức pháp luật cho các đối tượng chủ thể khác nhau,

trước hết cần phải đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp
luật cho họ bằng nhiều biện pháp khác nhau. Về vấn đề này, Nghị quyết số
61/2007/NQ-CP ngày 07/12/2007 của Chính phủ về việc tiếp tục thực hiện
Chỉ thị số 32 – CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật,
nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân, đã chỉ rõ: “Sử
dụng, khai thác và vận dụng linh hoạt các hình thức, phương pháp phổ biến,
giáo dục pháp luật đảm bảo tính phù hợp giữa phổ biến, giáo dục pháp luật
với tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, hòa giải cơ sở, giải quyết tranh chấp.
Dĩ nhiên, đối với đội ngũ cán bộ, công chức chuyên trách làm công tác thực
thi và bảo về pháp luật trong các cơ quan công quyền thì cần phải được đào
tạo, trang bị kiến thức, hiểu biết pháp luật một cách bài bản tại cơ sở đào tạo
luật của nhà nước. Song, đối với đa số các tầng lớp xã hội, không phải ai
5


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

cũng có điều kiện đi học luật, mà nhu cầu hiểu biết pháp luật ở họ thì vẫn có.
Theo tinh thần đó, phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng
đối với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân là
biện pháp không thể thiếu nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động thực hiện
pháp luật ở các chủ thể này.
Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật là sự tác động chủ động,
tích cực của chủ thể giáo dục lên đối tượng giáo dục nhằm mục đích cung
cấp, trang bị kiến thức pháp luật, hình thành tình cảm, thái độ tích cực đối
với pháp luật, tạo thói quen tuân thủ, chấp hành và sử dụng pháp luật cho
các đối tượng xã hội. Bản chất của giáo dục pháp luật là hoạt động định

hướng có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng
giáo dục nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức pháp lý, tình cảm và hành
vi phù hợp với các đòi hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành. Giáo dục pháp
luật là một yếu tố của quá trình hình thành và phát triển ý thức pháp luật ở
các cá nhân, tạo cơ sở để họ thực hiện pháp luật một cách phù hợp nhất.
Trong giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng công
tác phổ biến, tuyên truyền và giáo dục pháp luật. Nội dung, phương pháp
tuyên truyền, giáo dục pháp luật đã được Đảng ta đề cập rất cụ thể: “Triển
khai mạnh mẽ công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật, huy động lực
lượng đoàn thể, chính trị, xã hội, nghề nghiệp, các phương tiện thông tin đại
chúng tham gia đợt vận động thiết lập trật tự, kỷ cương và các hoạt động
thường xuyên, xây dựng nếp sống và làm việc theo pháp luật trong các cơ
quan nhà nước và xã hội”. Khác với các phương pháp, hình thức tuyên
truyền, giáo dục pháp luật khác, các phương tiện thông tin đại chúng có thể
đưa đến cho đông đảo công chúng các thông tin, kiến thức pháp luật một
cách nhanh chóng nhất, cập nhật nhất, rộng rãi nhất và phù hợp nhất với
nhiều đối tượng xã hội.
6


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

Ở nước ta hiện nay đã có đủ các loại hình là báo in, báo nói, báo hình
và báo điện tử trên mạng Internet. Hiện nay, nước ta có 533 cơ quan báo chí,
với 713 ấn phẩm, số lượng bản báo được phát hành mỗi năm khoảng 600
triệu bản. Bình quân có khoảng 7,5 bản báo/người/năm. Hệ thống phát thanh
gồm hang trăm đài phát thanh. Truyền hình có bước phát triển nhanh chóng.
Cả nước có khoảng 10 triệu máy thu hình với gần 85% số hộ gia đình được

xem truyền hình; tăng trưởng viễn thông Internet cao nhất trong khu vực
ASEAN với tốc độ bình quân là 32,5%/năm. Với lực lượng hung hậu đó,
trước hết, các phương tiện thông tin đại chúng cần làm tốt vai trò cung cấp
thông tin, tập trung cung cấp thông tin đầy đủ và đa dạng hơn về các sự việc,
sự kiện, hiện tượng pháp lý xảy ra trong đời sống pháp luật ở các địa phương
cũng như trên cả nước; cung cấp những tri thức pháp luật cần thiết cho các
tầng lớp nhân dân; tuyên truyền cho các chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước; biểu dương những tấm gương “người
tốt, việc tốt” trong công tác triển khai thực hiện pháp luật và áp dụng pháp
luật; phê phán và lên án những hành vi tiêu cực, vi phạm pháp luật.
Các phương tiện thông tin đại chúng cần dành nhiều thời lượng nhiều
hơn cho việc đăng tải những thông tin về các văn bản, chính sách pháp luật
mới của Nhà nước và của chính quyền các cấp một cách đầy đủ và chi tiết.
Cần mở thêm các chuyên mục mới về phổ biến, giáo dục pháp luật với thời
lượng dài hơn, thông tin đa dạng, phong phú hơn và hình thức thể hiện hấp
dẫn hơn. Các báo nói và báp hình cần chú ý đến những khung giờ phát sóng
các chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật sao cho phù hợp với các nhóm
đối tượng xã hội khác nhau.
Các phương tiện thông tin đại chúng cần dành một thời lượng thích
đáng cho việc đăng tải, phát sóng các thông tin về đời sống pháp luật đã
được kiểm chứng chính thức và mang tính xây dựng. Đặc biệt, khi có các sự
7


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

việc, sự kiện, hiện tượng pháp luật diễn ra có tầm quan trọng, liên quan đến
lợi ích của đất nước, của dân tộc, động chạm đến các giá trị, chuẩn mực

pháp luật cơ bản, như sửa đổi Hiến pháp, xây dựng và ban hành các bộ luật
quan trọng, các vụ án đặc biệt nghiêm trọng xảy ra, các hành vi tiêu cực,
phạm pháp, phạm tội của cán bộ các cấp, các ngành… Khi đó, định hướng
thông tin của báo chí chính là phải kịp thời đưa ra đường lối, quan điểm
chính thống của Đảng và Nhà nước, ý kiến kết luận chính thức của các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền.
Các phương tiện thông tin đại chúng cung cấp thông tin phải đi liền
với việc tuân thủ nguyên tắc chân thật, phản ánh đúng bản chất của vấn đề:
khen ngợi, biểu dương mà không tô hồng; phê phán, lên án mà không bôi
đen. Khi phản ánh các sự việc, sự kiện, hiện tượng pháp luật diễn ra trong xã
hội, các phương tiện thông tin đại chúng cần tránh hai khuynh hướng: một
là, phản ánh thiếu chọn lọc, thiếu sự cân nhắc, đưa tin tùy tiện, dễ dãi, chưa
được kiểm chứng, dẫn đến làm phức tạp hóa những vấn đề vốn đã phức tạp;
hai là, khuynh hướng bưng bít, cắt xén làm khô khan thông tin về đời sống
pháp luật, dẫn đến làm mất long tin của nhân dân.
3. Tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong hoạt
động thực hiện pháp luật.
Chủ thể trong hoạt động thực hiện pháp luật không chỉ là từng cá
nhân, các tầng lớp xã hội, mà nó còn là hoạt động của các cơ quan nhà nước
có thẩm quyền, các tổ chức xã hội được nhà nước ủy quyền. Vì vậy, để nâng
cao hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật, bên cạnh việc nâng cao trình
độ kiến thức, hiểu biết pháp luật, ý thức pháp luật, hình thành thói quen
“sống và làm việc theo pháp luật” trong các tầng lớp nhân dân, còn cần thiết
phải tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong hoạt
động thực hiện pháp luật.
8


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

Nhìn chung, đại đa số người dân có ý thức tự giác, tích cực và nghiêm
chỉnh trong việc thực hiện pháp luật. Tuy nhiên, những khiếm khuyết, sai
phạm xảy ra trong hoạt động thực hiện pháp luật vẫn còn tương đối phổ
biến, đặc biệt là trong điều kiện nên kinh tế thị trường hiện nay. Nghị quyết
Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã khái
quát thực trạng này như sau: “Tình trạng tham nhũng, quan liêu, mất đoàn
kết nội bộ, vừa vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, vừa không giữ đúng
kỷ cương, phép nước xảy ra ở nhiều nơi, có những nơi nghiêm trọng”. Có
tình trạng này là do nhiều lúc, nhiều nơi, các cơ quan chức năng của nhà
nước còn xem nhẹ, buông lỏng vai trò, trách nhiệm quản lý trong lĩnh vực,
ngành mà mình phụ trách, chưa phát huy hết vai trò, chức năng quản lý của
mình. Đây là một nguyên nhân cơ bản làm giảm sút hiệu quả hoạt động thực
hiện pháp luật. Vì vậy, các cơ quan chức năng cần tăng cường hơn nữa vai
trò, trách nhiệm của mình.
- Quốc hội và các cá nhân, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần
thường xuyên xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng những đòi
hỏi ngày càng cao của hoạt động thực tiễn đời sống xã hội, nhất là các văn
bản pháp luật hướng dẫn thực hiện pháp luật. Đây là các điều kiện tiên quyết
đảm bảo cho việc pháp luật được thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu
quả.
- Các cơ quan công an, tòa án, viện kiểm sát, thanh tra và các cơ quan
tư pháp khác phải nghiêm chỉnh thực hiện các quy phạm pháp luật, giữ đúng
vị trí, vai trò, chức năng và nhiệm vụ của mình, tích cực tham gia quản lý
nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật và không ngừng pháp chế xã hội
chủ nghĩa; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật;
tạo điều kiện cần thiết để người dân có thể tham gia giám sát hoạt động của
các cơ quan nhà nước và thực hiện pháp luật một cách thuận lợi.
9

Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

- Các cơ quan chức năng cần phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời
các hiện tượng tiêu cực, các hành vi sai lệch chuẩn mực pháp luật, vì “tình
trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ
nghĩa cá nhân và tệ nạn quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận
cán bộ, công chức diễn ra nghiêm trọng” (Trích dẫn trong Văn kiện Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam), góp phần củng
cố niềm tin của nhân dân đối với pháp luật.
- Bản thân mỗi cán bộ, công chức nhà nước đang làm việc trong các
cơ quan chức năng phải luôn gương mẫu, trong việc thực hiện pháp luật;
thường xuyên học tập nâng cao trình độ học vấn, năng lực chuyên môn
nghiệp vụ, tri thức pháp luật; không để mình dính líu vào tình trạng quan
liêu, né tránh trách nhiệm pháp lý của cá nhân; thói dựa dẫm, ỷ lại vào cấp
trên, giải quyết công việc sai nguyên tắc, thái độ thờ ơ với công việc, tiêu xài
lãng phí tiền cơ quan, không tuân thủ các quy định của cơ quan chủ quản,
đặc biệt là sự tha hóa về đạo đức; có thái độ hòa nhã, tôn trọng trong quá
trình hướng dân nhân dân thực hiện pháp luật.

II. Một số đề xuất về biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt
động thực hiện pháp luật:
1. Khuyến khích người dân tự mình trau dồi tri thức pháp luật, nâng cao
hiểu biết của chính mình về pháp luật.
Trên thực tế, các hiện tượng vi phạm pháp luật và tội phạm được thực
hiện có liên quan chủ yếu đến sự hiểu biết yếu kém pháp luật của người dân.
Điều đó dẫn đến hiệu quả của việc thực hiện pháp luật không cao. Ngoài các

trường hợp vi phạm pháp luật do người dân không hiểu biết mà vi phạm
cũng có một số trường hợp người dân không hiểu biết pháp luật để kẻ khác
lợi dụng để thực hiện hành vi phạm pháp. Ví dụ: Hiện tượng đồng bào dân
10


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

tộc thiểu số ở một số vùng cao, có trình độ dân trí thấp, không hiểu biết pháp
luật đã từng bị các đối tượng phản động dụ dỗ, lôi kéo tham gia vào các hoạt
đồng nhằm chống chính quyền nhân dân. Đó là một ví dụ điển hình cho
chúng ta thấy được hậu quả của việc không hiểu biết pháp luật của người
dân dẫn đến hậu quả to lớn cho xã hội và bản thân họ. Khi người dân không
hiểu biết pháp luật cũng sẽ khiến cho các cơ quan nhà nước, những cán bộ
công chức vi phạm pháp luật. Ví dụ: Một người bị cơ quan điều tra bắt trong
trường hợp khẩn cấp trong một vụ án để điều tra. Do không hiểu biết pháp
luật trên thực tế đã có người bị giữ ở cơ quan công an đến gần một năm mà
vẫn chưa có quyết định tạm giữ. Trong khi đó, pháp luật quy định trong
trường hợp này thì kể từ sau khi bị bắt trong vòng 24 giờ cơ quan điều tra
phải ra quyết định tạm giữ hoặc trả tự do cho người bị bắt nếu không tìm
được bằng chứng chứng minh người đó phạm tội. Như vậy, rõ ràng do người
dân không hiểu biết pháp luật nên đã không đòi được quyền và lợi ích hợp
pháp của mình, khiến cho cơ quan nhà nước vi phạm pháp luật. Điều đó đã
làm ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật.
Từ đó, chúng ta có thể thấy rằng, bên cạnh biện pháp tích cực tuyên truyền
và giáo dục pháp luật cho mọi tầng lớp nhân dân bằng lực lượng phương tiện
thông tin đại chúng hùng hậu cũng cần phải khuyến khích nhân dân tích cực
trau dồi thêm kiến thức về pháp luật. Để thực hiện được biện pháp này, thì

Nhà nước và các cơ quan ban ngành phải có sự đầu tư thích đáng. Làm được
điều đó, trước hết sẽ giúp người dân tuân thủ và nghiêm chỉnh chấp hành
pháp luật của Nhà nước và sau đó họ sẽ tự mình hiểu biết được những quyền
và lợi ích hợp pháp mà pháp luật quy định cho mình, tránh những thiệt thòi
khi tham gia vào các sự việc, sự kiện pháp lý.

11


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

2. Giáo dục pháp luật cho thế hệ trẻ từ nhỏ thông qua nhà trường và gia
đình.
Như chúng ta đã biết, hiện nay tình trạng vi phạm pháp luật ở giới trẻ
ngày càng có chiều hướng ra tăng về mặt số lượng cũng như tính chất
nghiêm trọng của hành vi vi phạm. Thực trạng đáng buồn đó xuất phát từ rất
nhiều nguyên nhân như lối sống, tác động mặt trái của nền kinh tế thị
trường, sự quản lý lỏng lẻo của nhà trường và gia đình thì còn một nguyên
nhân khác là do sự thiếu hiểu biết về pháp luật. Ông cha ta có câu: “Bé
không vin, cả gãy cành”, ý muốn nói trẻ em từ nhỏ không dạy dỗ đến nơi
đến chốn thì khi lớn lên sẽ rất khó dạy bảo. Trong giáo dục pháp luật cũng
vậy, chúng ta cũng cần phải giáo dục cho trẻ em ngay từ khi còn ngồi trên
ghế nhà trường và kiến nghị của em ở đây là giáo dục pháp luật từ cấp tiểu
học và phát triển dần lên sao cho phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ ở
từng giai đoạn phát triển. Bởi vì trẻ em ở tuổi này như tờ giấy trắng, rất biết
nghe lời và đã biết chữ cũng như hiểu chuyện. Khi giáo dục pháp luật cho
chúng, tuyên truyền đó là những thứ đúng đắn thì nhất định trẻ sẽ làm theo.
Cứ như vậy, cho đến khi lớn dần lên trẻ đã tích lũy được một khối lượng tri

thức pháp luật cho mình, cũng từ đó những trẻ nào yêu thích pháp luật sẽ
nuôi mơ ước trở thành nhà làm luật hoặc tìm hiểu kĩ hơn về pháp luật và
cũng từ đó. Để làm được điều đó, lại đòi hỏi phải có sự đầu tư của Nhà
nước, sự phối hợp giữa các cơ quan ban ngành có chuyên môn và nhà trường
để cùng thực hiện biện pháp này.
Giáo dục pháp luật ngay ở trong gia đình cho trẻ ngay từ nhỏ, kết hợp
cùng nhà trường xây dựng cho trẻ một nếp sống, thói quen: “Sống và làm
việc theo pháp luật”. Biện pháp này có sự liên quan với biện pháp trên đã
nêu trên đó là khuyến khích người dân tự mình trau dồi tri thức pháp luật,
nâng cao hiểu biết của chính mình về pháp luật. Khi những người lớn trong
12


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

gia đình có kiến thức về pháp luật do họ trau dồi được, họ sẽ dạy dỗ con cái
trong gia đình tuân thủ, chấp hành pháp luật một cách đúng đắn nhất, giúp
trẻ từ nhỏ đã có ý thức pháp luật cao, sống và làm việc theo pháp luật. Hơn
nữa, những người lớn trong gia đình mà có ý thức pháp luật thì cũng sẽ làm
gương cho con cái trong nhà để thực hiện pháp luật một cách đúng đắn. Từ
đó có thể thấy rằng, giáo dục pháp luật cho lớp trẻ là rất quan trọng, những
chủ nhân tương lai của đất nước sau này sẽ nối tiếp sự nghiệp xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thì cần phải có sự hiểu biết pháp luật và
quan trọng hơn là có được ý thức pháp luật đúng đắn.
3. Nâng cao chất lượng lập pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Khi trình độ lập pháp còn hạn chế, sẽ dẫn đến những văn bản pháp
luật ra đời thiếu chặt chẽ, thiếu hoàn chỉnh gây ra sự chồng chéo giữa các
quy phạm pháp luật. Điều này làm các cơ quan sẽ gặp khó khăn trong công

tác áp dụng pháp luật còn người dân sẽ gặp khó khăn trong chấp hành, tuân
thủ và sử dụng pháp luật. Như vậy, chính do trình độ lập pháp và sự thiếu
đồng bộ của hệ thống pháp luật sẽ ảnh hưởng đến hoạt động thực hiện pháp
luật. Vì thế, yêu cầu đặt ra là phải nâng cao trình độ lập pháp và kiện toàn,
hoàn thiện hệ thống pháp luật để nâng cao hiệu quả của việc thực hiện pháp
luật ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.

13


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

C. KẾT LUẬN
Trên đây là một số các biện pháp để nâng cao hiệu quả của hoạt động
thực hiện pháp luật ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Qua đó, mỗi người
chúng ta cần nâng cao ý thức pháp luật của mỗi cá nhân, nghiêm chỉnh chấp
hành, tuân thủ pháp luật để xã hội ngày một tốt hơn, không còn tình trạng vi
phạm pháp luật, không còn tội phạm để đời sống xã hội và tình hình kinh tế,
chính trị ngày càng ổn định hơn, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển
đất nước, dân tộc cũng như phát triển con người Việt Nam ngày càng tiến bộ
hơn và mục tiêu xa hơn nữa là xây dựng thành công nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.

14


Vũ Thành Lê - 341144

Xã hội học pháp luật

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. TS. Ngọ Văn Nhân – Xã hội học pháp luật – Nhà xuất bản Tư pháp
– Hà Nội – 2010.
2. Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003.

15