Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế

Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………..1
I – TỔNG QUAN VỀ HỘI NGHỊ LAHAY VỀ TƯ PHÁP QUỐC TẾ. ………….2
1. Địa vị tổ chức quốc tế của Hội nghị La Hay về Tư pháp quốc tế..........2
2. Chức năng…………………………………………………………………3
3. Phương thức hoạt động…………………………………………………...4
4. Cơ cấu tổ chức Hội nghị LaHay…………………………………………6
4.1. Các Phiên họp toàn thể.............................................................6
4.2 Các cơ quan điều hành...............................................................6
5. Thủ tục thành viên của Hội nghị Layhay…………………………...........8
5.1. Thủ tục pháp lý để trở thành viên của hội nghị Lahay……...........8
5.2 Nghĩa vụ tài chính của các quốc gia thành viên …………………8
II- ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG VIỆT NAM GIA NHẬP HỘI NGHỊ LAHAY……9
1.Điều kiện thuận lợi và những bước chuẩn bị gia nhập…………………...9
2. Lợi ích và thách thức của Việt Nam khi trở thành thành viên của Hội
nghị Lahay……………………………………………………………………….13
2.1 Lợi ích ………………………………………………………...13
2.2 Thách thức……………………………………………………...17
III – NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỂ VIỆT NAM GIA NHẬP HỘI NGHỊ LAHAY
THÀNH CÔNG VÀ MANG LẠI HIỆU QUẢ TỐT…………………………….18
KẾT LUẬN………………………………………………………………………20
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………...21

1


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

LỜI MỞ ĐẦU

Ngày nay không một quốc gia nào có thể tồn tại độc lập và phát triển một
cách biệt lập mà không có quan hệ với các quốc gia khác. Nói cách khác, quan hệ
hợp tác quốc tế không chỉ là nhu cầu nội tịa thiết thực của bản thân mỗi quốc gia
nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế-xã hội ở mỗi nước, mà còn là trách
nhiệm-nghĩa vụ của các quốc gia xét dưới góc độ pháp luật quốc tế. Tương trợ tư
pháp quốc tế là một biểu hiện của nguyên tắc về nghĩa vụ hợp tác giữa các quốc
gia -một các nguyên tắc cơ bản của Luật quốc tế hiện đại. Các hiệp định tương trợ
tư pháp mà CHXHCN Việt Nam ký kết, gia nhập là văn bản pháp lý quốc tế thể
hiện quy luật phát triển trên.
Nhận thức được vai trò, ý nghĩa quan trọng của điều ước quốc tế về tương
trợ tư pháp, từ đầu những năm 80 cho đến nay, Nhà nước đã đàm phán, ký kết, gia
nhập các Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự, hình sự, dẫn độ vào
chuyển giao người đang chấp hành hình phạt tù với nhiều quốc gia khác trên thế
giới.1
Trong quá trình đó, việc Việt Nam cũng xác định được vai trò quan trọng
của Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế và nhấn mạnh sự cần thiết việc gia nhập
Hội nghị này cũng như trở thành thành viên các Công ước Hội nghị Lahay.
Bài tìm hiểu về “Việt Nam gia nhập Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế” nhằm giới
thiệu cơ bản về hội nghị Lahay, đánh giá khả năng gia nhập hội nghị lahay cũng
như quá trình chuẩn bị; lợi ích và thách thức của việc tham gia Hội nghị này; đồng
thời, đề xuất những kiến nghị để Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay thành công và
đạt hiệu quả tốt.
Bài tìm hiểu đã cố gắng hoàn thiện một cách tốt nhất nhưng chắc chắn còn có sự
thiếu sót, rất mong quý thầy cô, các bạn đóng góp, bổ sung, trao đổi nhằm hoàn
thiện hơn.

1

Đặng Hoàng Oanh, Thực trạng và nhu cầu ký kết, gia nhập các điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp của Việt
Nam, Báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 04 tháng 09 năm 2010.

/>
2


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

I – TỔNG QUAN VỀ HỘI NGHỊ LAHAY VỀ TƯ PHÁP QUỐC TẾ.
1. Địa vị tổ chức quốc tế của Hội nghị La Hay về Tư pháp quốc tế.
Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế được thành lập từ năm 1893 và trở thành
một tổ chức quốc tế liên chính phủ độc lập kể từ năm 1955 trên cơ sở Hiến chương
của Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế2.
Hiện nay, Hội nghị La-hay có 72 thành viên 3, trong đó có 71 thành viên là
quốc gia và 1 thành viên là tổ chức (EU). Một điều đáng lưu ý là nhiều nước láng
giềng, các nước ASEAN và có quan hệ truyền thống về tương trợ tư pháp trong
lĩnh vực dân sự với Việt Nam đã trở thành thành viên của Hội nghị hoặc đang có
xu hướng gia nhập Hội nghị (Trung Quốc, Malaysia, Philippin, Nga, Belarut,
Hungary, Bungari, Ba Lan…) và các nước mà Việt Nam đang chuẩn bị ký Hiệp
định tương trợ tư pháp về dân sự (Hàn Quốc, Ấn Độ, Anh). Hội nghị La Hay về tư
pháp quốc tế là một tổ chức liên chính phủ toàn cầu. Với tư cách là một diễn đàn
của nhiều truyền thống pháp lý, Hội nghị xây dựng nhiều công cụ pháp lý đa
phương nhằm đáp ứng nhu cầu của toàn thế giới.
Ngoài 72 thành viên chính thức của Hội nghị, 60 quốc gia khác tuy chưa trở
thành thành viên của Hội nghị song đã tham gia và là thành viên của ít nhất là một
trong số 38 Công ước La-hay, và số lượng các quốc gia tham gia các Công ước
La-hay khác nhau ngày càng tăng lên. Việt Nam cũng nằm trong số các nước chưa
là thành viên Hội nghị La Hay nhưng đã tham gia Công ước La Hay (cụ thể là
Công ước La-hay 1993 về bảo vệ trẻ em và hợp tác nuôi con nuôi quốc tế). Kết
quả là công việc của Hội nghị có liên quan đến hơn 130 nước trên thế giới.
2. Chức năng.
• Hội nghị làm cầu nối các hệ thống pháp luật

2

Hiến chương của Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế được 16 quốc gia tham gia đầu tiên soạn thảo và ký gia nhập.
Hiến chương của Hội nghị có hiệu lực kể từ ngày 15 tháng 7 năm 1955 cho tới nay.
3
Ông Christophe Bernasconi, Phó Tổng thư ký Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế, “Giới thiệu Tổng quan về hội nghị
Lahay và thực tiễn hỗ trợ của Ban thư ký đối với các nước gia nhập Hội nghị Lahay” tại Tọa đàm “Hội nghị La Hay về
tư pháp quốc tế do Bộ Tư Pháp phối hợp với Dự án Hỗ trợ thi hành pháp luật về hội nhập kinh tế tổ chức ngày
24/10/2011.
/>%A9c&ItemID=1901&Mode=1

3


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

Là một diễn đàn để các quốc gia thành viên xây dựng và thực hiện những
quy tắc chung của tư pháp quốc tế nhằm điều phối mối quan hệ giữa các hệ thống
pháp luật khác nhau trong bối cảnh quốc tế.
Các mối quan hệ, giao lưu về dân sự, gia đình, lao động, thương mại giữa
các quốc gia đang là hiện tượng phổ biến trong thế giới ngày nay. Những mối quan
hệ này có thể bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt giữa các hệ thống pháp luật của các
nước. Nhằm giải quyết những khác biệt đó, các quốc gia đã thông qua các quy tắc
đặc biệt với tên gọi là các quy tắc "tư pháp quốc tế".
Sứ mệnh luật định của Hội nghị là hành động vì sự "nhất thể hoá tiến bộ"
của các quy tắc đó. Điều này bao gồm việc tìm ra phương pháp tiếp cận được quốc
tế thống nhất đối với những vấn đề như thẩm quyền xét xử của toà án, luật áp
dụng, công nhận và cho thi hành các bản án trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ
pháp luật thương mại và pháp luật về ngân hàng cho đến thủ tục tố tụng dân sự

quốc tế, từ bảo vệ trẻ em cho đến những vấn đề hôn nhân và địa vị cá nhân.
Trong nhiều năm qua, khi thực hiện sứ mệnh của mình, Hội nghị đã ngày
càng trở thành một trung tâm về hợp tác tư pháp và hành pháp trong lĩnh vực pháp
luật tư, đặc biệt trong các lĩnh vực bảo vệ gia đình và trẻ em, thủ tục tố tụng dân sự
và pháp luật thương mại. Nhằm tăng cường tính rõ ràng và an toàn của pháp luật
Mục đích tối thượng của Tổ chức này là hành động vì một thế giới trong đó
bất chấp sự khác biệt giữa các hệ thống pháp luật, cá nhân cũng như các công ty
đều có thể được hưởng mức độ an toàn pháp lý cao.
•
Thúc đẩy hợp tác tư pháp và hành pháp trong lĩnh vực bảo vệ gia đình
và trẻ em, thủ tục tố tụng dân sự và pháp luật thương mại.
•
Cung cấp dịch vụ pháp lý đạt tiêu chuẩn cao và trợ giúp kỹ thuật vì lợi
ích của các quốc gia thành viên và các quốc gia thành viên các Công ước La Hay,
quan chức chính phủ, ngành tư pháp và những người hành nghề luật tự do của
những nước đó.
•
Cung cấp thông tin chất lượng cao và dễ tiếp cận cho các quốc gia
thành viên và các quốc gia thành viên của các Công ước La Hay, quan chức chính
phủ, ngành tư pháp, những người hành nghề luật luật và công chúng nói chung.
•
Hành động vì một thế giới trong đó các cá nhân, gia đình cũng như
các công ty và cơ quan, tổ chức khác mà cuộc sống và hoạt động của mình liên
quan đến nhiều hệ thống pháp luật khác nhau được hưởng mức độ an toàn pháp lý
cao.
4


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

•
Thúc đẩy việc giải quyết tranh chấp một cách có trật tự và hiệu quả,
quản trị tốt và pháp quyền, trong khi vẫn tôn trọng sự đa dạng của các truyền thống
pháp lý.
3. Phương thức hoạt động.
Phương thức chính được sử dụng để đạt được mục đích của Hội nghị gồm
tiến hành đàm phán và soạn thảo các điều ước quốc tế đa phương hoặc Công ước
trong các lĩnh vực khác nhau của tư pháp quốc tế. Sau khi Ban Thư ký tiến hành
xong việc nghiên cứu sơ bộ, các Uỷ ban đặc biệt gồm những chuyên gia chính phủ
sẽ chuẩn bị bản sơ thảo Công ước. Sau đó, Dự thảo được thảo luận và thông qua tại
một Phiên họp toàn thể của Hội nghị LaHay và đây là một hội nghị ngoại giao.
Ban Thư ký của Hội nghị La Hay duy trì mối liên hệ chặt chẽ với chính phủ
của các quốc gia thành viên thông qua các cơ quan quốc gia được do từng chính
phủ chỉ định. Nhằm mục đích theo dõi hiệu lực của các điều ước quốc tế liên quan
đến hợp tác tư pháp và hành pháp quốc tế, Cơ quan thường trực thường xuyên liên
hệ trực tiếp với các Cơ quan trung ương do các quốc gia thành viên chỉ định theo
quy định của các điều ước quốc tế đó. Nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế và bảo đảm
sự phối hợp trong công việc do các cơ quan khác nhau thực hiện, Hội nghị La Hay
duy trì liên lạc thường xuyên với một số tổ chức quốc tế, kể cả Liên hợp quốc - đặc
biệt là UNCITRAL, UNICEF, Uỷ ban về Quyền trẻ em (CRC) và Cao uỷ Liên hợp
quốc về người tỵ nạn (UNHCR) - Hội đồng châu Âu, Liên minh châu Âu, Tổ chức
các quốc gia châu Mỹ, Ban Thư ký của Khối Thịnh vượng chung, Tổ chức Tư vấn
pháp lý Á-Phi (AALCO), Viện Nhất thể hoá tư pháp quốc tế (Unidroit) và các tổ
chức khác. Một số tổ chức phi chính phủ như Tổ chức dịch vụ xã hội quốc tế, Hiệp
hội quốc tế về luật gia đình, Phòng Thương mại quốc tế, Hiệp hội đoàn luật sư
quốc tế, Liên hiệp luật sư bào chữa quốc tế (Union internationale des Avocats),
Liên hiệp công chứng viên La tinh và Liên hiệp chấp hành viên và quan chức tư
pháp quốc tế, có mối liên hệ chặt chẽ với Cơ quan thường trực và thường xuyên cử
quan sát viên tham dự các cuộc họp của Hội nghị LaHay. Nhằm xây dựng các
Công ước mới và theo dõi hiệu lực thực tế của các Công ước hiện hành, Cơ quan

thường trực thường tham khảo ý kiến của các tổ chức quốc tế khác có kiến thức
chuyên môn về vấn đề liên quan4.
4

Đặng Hoàng Oanh, “Tổng quan về Hội nghị LaHay về tư Pháp quốc tế”, báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 05/04/2008
/>
5


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

4. Cơ cấu tổ chức Hội nghị LaHay.
4.1. Các Phiên họp toàn thể
Theo nguyên tắc, các Phiên họp toàn thể được tổ chức 4 năm một lần dưới
hình thức các cuộc họp ngoại giao. Trong trường hợp cần thiết, như đã xảy ra vào
năm 1966 và 1985, có thể triệu tập phiên họp bất thường. Các Phiên họp toàn thể
thảo luận và thông qua dự thảo các Công ước (và đôi khi các khuyến nghị) do các
Uỷ ban đặc biệt chuẩn bị và ra quyết định về những nội dung cần đưa vào chương
trình làm việc của Hội nghị. Sau khi được thông qua, tất cả các nội dung được đưa
vào một Văn kiện cuối cùng và được các đoàn ký. Theo quy tắc và thủ tục làm việc
của các Phiên họp toàn thể thì mỗi quốc gia thành viên có một phiếu. Quyết định
được đưa ra theo đa số phiếu của các đoàn có mặt của các quốc gia thành viên. Các
quốc gia không phải là thành viên nhưng được mời dự họp ngang hàng với các
quốc gia thành viên thì cũng được quyền bỏ phiếu. Theo truyền thống được giữ từ
Phiên họp đầu tiên, Chủ toạ được bầu từ Phiên họp đó đã luôn luôn là Chủ tịch Uỷ
ban thường trực chính phủ Hà Lan nói dưới đây, Trưởng Đoàn Hà Lan.
4.2. Các cơ quan điều hành
Theo Quy chế, hoạt động của Hội nghị được bảo đảm bởi Uỷ ban Tư pháp
quốc tế thường trực của Chính phủ Hà Lan. Về mặt chính thức thì đây là Uỷ ban ấn
định ngày và chương trình nghị sự cho các Phiên họp toàn thể. Tuy nhiên, trên thực

tế, sau những thay đổi lớn về hiến pháp, các quốc gia thành viên đã có nhiều ảnh
hưởng trực tiếp hơn đối với quá trình ra quyết định trong lĩnh vực này, cũng như về
những vấn đề khác liên quan đến chính sách chung của Hội nghị. Như vậy, các Uỷ
ban đặc biệt của các chuyên gia chính phủ họp trong thời gian giữa các kỳ họp đưa
ra khuyến nghị cho các Phiên họp toàn thể, nơi quyết định về chương trình nghị
sự.
Các hoạt động của Hội nghị do một Ban Thư ký tổ chức – Cơ quan thường
trực – có trụ sở tại La Hay và quan chức của Cơ quan này phải là những người có
quốc tịch khác nhau. Giúp việc cho Tổng Thư ký là bốn luật sư: một là Phó Tổng
Thư ký và 3 còn lại là Thư ký thứ nhất. Nhiệm vụ chính của Cơ quan thường trực
là chuẩn bị và tổ chức các Phiên họp toàn thể và các Uỷ ban đặc biệt. Các thành
viên của Cơ quan thường trực tiến hành nghiên cứu cơ bản về các vấn đề được đưa
ra Hội nghị xem xét, quyết định. Các thành viên đó còn duy trì và tăng cường liên
hệ với các cơ quan quốc gia, các chuyên gia và đại biểu của các quốc gia thành
viên và các Cơ quan trung ương do các quốc gia thành viên chỉ định theo các Công
6


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

ước La Hay về hợp tác tư pháp và hành chính, cũng như với các tổ chức quốc tế và
ngày càng tăng cường đáp ứng các yêu cầu về cung cấp thông tin từ những người
sử dụng các Công ước (luật sư, công chứng viên, công chức, các công ty và nhà
báo)
=> Nhận thấy được sức mạnh và giá trị của Hội nghị Lahay về tư pháp quốc
tế rất cao về nhiều mặt.
Mạng lưới toàn cầu: Sức mạnh của Hội nghị La Hay bắt nguồn từ các mối
liên hệ của nó với các quốc gia thành viên và các quốc gia thành viên của các Công
ước La Hay – đại diện cho tất cả các châu lục – các chuyên gia, đại biểu, các cơ
quan trung ương và các cơ quan quốc gia khác, giới nghề nghiệp và học giả, các cá

nhân của các quốc gia đó và từ việc hợp tác với các tổ chức liên chính phủ và phi
chính phủ khác.
Sự đa dạng của các hệ thống pháp luật: Sự đa dạng của các truyền thống
pháp luật của Hội nghị La Hay làm cho nó trở thành một diễn đàn độc nhất vô nhị
để đưa ra các giải pháp được chấp nhận một cách phổ quát.
Kinh nghiệm: Hội nghị nổi tiếng vì chất lượng và tính khoa học cao trong
công việc của mình trong việc đưa ra các giải pháp sáng tạo và vì sự đóng góp to
lớn của nó cho tư pháp quốc tế.
Uy tín: Hội nghị La Hay là một trung tâm trong đó các chuyên gia thế giới
và các đại biểu cam kết làm việc cùng nhau trên tinh thần tin tưởng, hỗ trợ và tôn
trọng lẫn nhau.
Trụ sở: Sức mạnh của Hội nghị đạt còn xuất phát từ việc trụ sở của nó được
đặt tại La Hay - trung tâm tư pháp quốc tế và sự hỗ trợ quan trọng và bền vững của
Chính phủ Hà Lan5.

5. Thủ tục thành viên của Hội nghị Layhay.
5.1. Thủ tục pháp lý để trở thành viên của hội nghị Lahay.
Thành viên sáng lập của Hội nghị La-hay là các nước đã tham gia vào một
hoặc nhiều phiên họp của Hội nghị và chấp nhận Hiến chương của tổ chức này.
5

Đặng Hoàng Oanh, “Tổng quan về Hội nghị LaHay về tư Pháp quốc tế”, báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 05/04/2008
/>
7


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

Theo Điều 2 (2) và 2 (3) Hiến chương Hội nghị La-hay, bất kỳ quốc gia nào
(ngoài các quốc gia sáng lập Hội nghị), trên quan điểm tư pháp, nếu thấy Hội nghị

có tầm quan trọng đối với quốc gia đó thì có thể tham gia Hội nghị. Việc chấp
nhận trở thành thành viên mới sẽ do các Chính phủ của các quốc gia thành viên
Hội nghị quyết định bằng bỏ phiếu theo đa số trong vòng sáu tháng kể từ ngày
nhận được đề xuất của một hoặc nhiều quốc gia thành viên về đề nghị gia nhập
Hội nghị.
Theo Điều 15 Hiến chương Hội nghị La-hay, tuyên bố chấp nhận Hiến
chương của quốc gia ứng cử viên được gửi tới Chính phủ Hà Lan, sau đó Chính
phủ Hà Lan sẽ thông báo tới Chính phủ của tất cả các quốc gia thành viên khác
của Hội nghị. Theo truyền thống quốc tế, tuyên bố chấp nhận thường do người
đứng đầu Nhà nước hoặc do Bộ Ngoại giao của quốc gia ứng cử viên ký.
Căn cứ vào Điều 7 Hiến chương, mỗi quốc gia thành viên sẽ chỉ định
một Cơ quan quốc gia. Cơ quan quốc gia này chịu trách nhiệm làm đầu mối liên
hệ giữa quốc gia đó với Ban Thường trực Hội nghị (hay còn có tên gọi khác là
Ban Thư ký Hội nghị). Thông thường, các quốc gia thành viên của Hội nghị
thường chọn Bộ Tư pháp hoặc Bộ Ngoại giao là Cơ quan quốc gia làm đầu mối
liên hệ với Hội nghị. Ngoài ra, có một số quốc gia thành viên khác lại thành lập
một ủy ban ad-hoc chịu trách nhiệm liên hệ với Ban Thư ký Hội nghị.
5.2. Nghĩa vụ tài chính của các Quốc gia thành viên
Ngân sách hàng năm của Hội nghị La-hay khoảng 3,6 triệu Euro. Mỗi quốc
gia thành viên có nghĩa vụ đóng góp niêm liễn cho Hội nghị và phương pháp tính
niêm liễn dựa vào cách tính của hệ thống Bưu chính toàn cầu (UPU). Theo hệ
thống này, nếu Việt Nam trở thành thành viên của Hội nghị La-hay, Việt Nam có
nghĩa vụ đóng góp 1 đơn vị cho ngân sách chung của Hội nghị, tương đương với
5,638.13 Euro/năm tài chính.Khoản tiền đóng góp chính xác sẽ được xác định
hàng năm khi Hội nghị xây dựng Ngân sách cho năm tài chính mới. Ngoài khoản
niêm liễn mà Việt Nam phải đóng góp hàng năm như trên, Việt Nam sẽ còn đóng
thêm cho Quỹ hỗ trợ luân phiên (Revolving Funds) một khoản tiền đóng duy nhất
một lần là 232.90 Euro.
Các khoản đóng góp của các Quốc gia thành viên sẽ được sử dụng nhằm
trang trải lương cho các bộ của Hội nghị. Vào năm 2009, Hội nghị đã chuyển từ

hệ thống ngân sách sang hệ thống quỹ trợ cấp lương. Tuy nhiên, tại cuộc họp ngày
06 tháng 7 năm 2010, Hội đồng đại diện ngoại giao đã quyết định các thành viên
8


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

mới của Hội nghị chỉ phải đóng góp cho các nghĩa vụ trợ cấp lương hiện tại và
tương lai. Khoản niêm liễn 5,638.13 Euro của Việt Nam nếu tham gia sẽ bao gồm
cả phần đóng góp của Việt Nam để trang trải những nghĩa vụ này6.
II- ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG VIỆT NAM GIA NHẬP HỘI NGHỊ LAHAY
1.Điều kiện thuận lợi và những bước chuẩn bị gia nhập.
Chính phủ đã có chủ trương, Bộ Ngọa giao và Bộ tư pháp tích cực xây dựng
đề án gia nhập hội nghị Lahay thể hiện tại Công văn số 3241/VPCP-QHQT ngày
20 tháng 05 năm 2008, theo đó Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tư pháp chủ trì,
phối hợp với các Bộ ngành liên quan nghiên cứu, xây dựng đề án về khả năng Việt
Nam gia nhập các công ước của Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế. Trong Hợp
tác về tư pháp quốc tế nói chung và tương trợ tư pháp nói riêng về lĩnh vực dân sự,
Việt Nam đang đứng ngoài cuộc chơi đa phương, trừ việc tham gia Công ước New
York về công nhận cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài. Cơ sở pháp
lý cho quan hệ hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp quốc tế của Việt Nam
có 19 Hiệp định tương trợ tư pháp, chủ yếu là với các nước xã hội chủ nghĩa trước
đây.
Có thể nói, việc đàm phán, ký kết các Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh
vực dân sự và thương mại một mặt góp phần tăng cường hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau
giữa các cơ quan tư pháp của Việt Nam và các nước, mặt khác tạo cơ sở pháp lý
thuận lợi để đẩy nhanh việc xử lý các yêu cầu tương trợ tư pháp, góp phần tích cực
để giải quyết các tranh chấp và yêu cầu khác phát sinh trong quan hệ giữa công
dân, pháp nhân của Việt Nam và các nước, góp phần tích cực để pháp luật tố tụng
dân sự trong nước phát huy hiệu quả và mang lại nhiều ý nghĩa hơn trong thực tiễn

cuộc sống. Một chặng đường gần 30 năm đã đi qua kể từ đầu những năm 80 của
thế kỷ 20 cho đến nay, về mặt hợp tác tương trợ tư pháp song phương trong lĩnh
vực tương trợ tư pháp về dân sự, Việt Nam mới ký được 19 hiệp định và thỏa
thuận với một số quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau. Về hợp tác đa phương trong
6

Trích “Báo cáo đánh giá tình hình ký kết Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự giữa Việt Nam và
các nước và sự cần thiết gia nhập Hội nghị La hay về tư pháp quốc tế”. Phần IV: Về Hội nghị Lahay về Tư
pháp quốc tế và sự cần thiết gia nhập thiết chế này theo Cổng thông tin Bộ Tư pháp ngày 24 tháng 10 năm
2011. />
9


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

lĩnh vực tương trợ tư pháp về dân sự, Việt Nam chưa tham gia một thiết chế đa
phương phương nào. Nếu so sánh con số hiệp định và thỏa thuận tương trợ tư pháp
về dân sự mà Việt Nam đã ký kết với số quốc gia mà Việt Nam, công dân và pháp
nhân Việt Nam có mối quan hệ về dân sự, thương mại, đầu tư… thì số lượng hiệp
định đã ký kết còn rất khiêm tốn. Việc thiếu các công cụ pháp lý quốc tế này đã
làm hạn chế khả năng giải quyết các tranh chấp, làm chậm và ảnh hưởng không
nhỏ đến quyền và lợi ích của các công dân và pháp nhân khi tham gia các quan hệ
xã hội.
Điều này tạo ra sự thuận lợi quan trọng khẳng định sự cần thiết phải gia
nhập Hội nghị La-hay về tư pháp quốc tế cũng như gia nhập một số Công ước Lahay về tương trợ tư pháp.
Hơn nữa, tuy chưa trở thành thành viên của Hội nghị Lahay, Việt Nam đã
tham gia một trong hơn 40 Công ước của Hội nghị Lahay: Được ủy quyền của
Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam, ngày 7 tháng 12 năm 2010 Đại sứ đặc mệnh
toàn quyền nước CHXHCN Việt Nam tại Vương quốc Hà Lan – Huỳnh Minh
Chính, đã ký gia nhập Công ước La Hay về Bảo vệ trẻ em và hợp tác trong lĩnh

vực con nuôi quốc tế. Lễ ký chính thức được tổ chức tại Bộ Ngoại giao, Vương
quốc Hà lan trước sự chứng kiến của Ông Gerard Limburg, Trưởng phòng Điều
ước, Vụ Luật pháp, Bộ Ngoại giao Vương quốc Hà Lan – cơ quan lưu chiểu Công
ước, đại diện của Văn phòng Thường trực Hội nghị La Hay về Tư pháp quốc tế,
các quan chức Bộ Ngoại giao Vương quốc Hà Lan, đại diện của Bộ Tư pháp Việt
Nam và Đại sứ quán Việt Nam tại Hà lan. Công ước về Bảo vệ trẻ em và hợp tác
trong lĩnh vực con nuôi quốc tế là một trong số hơn 40 công ước quốc tế về tư pháp
quốc tế trong khuôn khổ Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế. Hiện tại, Công ước
có 81 quốc gia thành viên. Việc Việt Nam ký gia nhập Công ước này đánh dấu một
bước tiến quan trọng trong việc từng bước hội nhập vào khuôn khổ hợp tác đa
phương về tư pháp quốc tế mà trước hết là việc thực hiện Công ước về Bảo vệ trẻ
em và hợp tác trong lĩnh vực con nuôi quốc tế. Cùng với việc Luật Nuôi con nuôi
có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2011, việc ký gia nhập Công ước này chắc chắn
tạo ra một khuôn khổ pháp luật đồng bộ, điều chỉnh cả các vấn đề nuôi con nuôi
trong nước và nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài vì lợi ích cao nhất của trẻ em,
trong đó có trẻ em Việt Nam 7. Đây là lần đầu tiên Việt Nam ký gia nhập một công
ước của Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế. Sự kiện này sẽ đánh dấu bước mở đầu
7

Việt Nam ký gia nhập công ước Bảo vệ trẻ em và hợp tác trong lĩnh vực con nuôi quốc tế, báo điệ tử Đại sứ quán
CHXHCN Việt Nam tại Vương quốc Hà LAn, ngày 10 tháng 12 năm 2010.
/>
10


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

cho việc Việt Nam gia nhập các công ước khác của Hội nghị Lahay về tư pháp
quốc tế cũng như gia nhập Hội nghị này với tư cách là một thiết chế quốc tế về hợp
tác quốc tế về hợp tác pháp luật và tư pháp.8

Bên cạnh đó, Việt Nam đang bừng bước hoàn tất mọi thủ tục để tham gia
hội nghị Lahay sớm nhất trong thời gian tới. Trong thời gian vừa qua, bằng nhiều
hoạt động thiết thực được triển khai, đã góp phần tạo điều kiện thuận lợi vào quá
trình gia nhập Hội nghị Lahay thành công.
Các công trình nghiên cứu của các bộ, ngành đặc biệt phải kể đến vai trò của
Bộ Tư pháp cụ thể là Phòng Tương trợ tư pháp-Vụ hợp tác quốc tế: Giới thiệu bộ
tài liệu nghiên cứu, chuẩn bị cho việc gia nhập Hội nghị Lahay về Tư pháp quốc tế
và các công ước của tổ chức này9, Báo cáo đánh giá tình hình ký kết Hiệp định
tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự giữa Việt Nam và các nước và sự cần thiết
gia nhập Hội nghị La hay về tư pháp quốc tế 10, Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế
và khả năng gia nhập của Việt Nam11, Thực trạng và nhu cầu ký kết,gia nhập các
điều ước quốc tế và tương trợ tư pháp của Việt Nam 12, Đề xuất thành lập Viện Đào
tạo pháp luật quốc tế Lahay 13, nghiên cứu kinh nghiệm của các nước là thành viên
của Hội nghị Lahay cụ thể là của Cộng Hòa Liên bang Đức14...
Hệ thống pháp luật quốc gia được xây dựng phù hợp với các nội dung của
Công ước Hội nghị LaHay nhằm tạo ra sự thống nhất trong Tư pháp quốc tế. Có
8

Đây cũng chính là chủ trương của Nhà nước và Chính phủ Việt Nam được thể hiện tại Công văn số 3421/VPCPQHQT ngày 20 tháng 05 năm 2008, theo đó Thủ tường Chính phủ đã giao Bộ Tư pháp chu trì, phối hợp với các Bộ
ngành liên quan nghiên cứu, xây dựng đề án về khả năng Việt Nam gia nhập các công ước của Hội nghị Lahay về Tư
pháp quốc tế.
9
Đặng Hoàng Oanh, “Giới thiệu bộ tài liệu nghiên cứu, chuẩn bị cho việc gia nhập Hội nghị La Hay về Tư pháp
quốc tế và các Công ước của tổ chức này” báo điện từ Bộ Tư pháp quốc tế ngày 12 tháng 12 năm 2010.
/>10

như chú thích 6
như chú thích 7
12
Đặng Hoàng Oanh, “ Thực trạng và nhu cầu ký kết, gia nhập các điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp của Việt

Nam, báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 04 tháng 09 năm 2010. />%20i/View_Detail.aspx?ItemID=2787
11

13

Đặng Hoàng Oanh “Đề xuất thành lập Viện Đào tạo pháp luật quốc tế Lahay”, báo điện tử Bộ tư pháp ngày 09
tháng 04 năm 2008.
/>14
Xem “ Kinh nghiệm gia nhập và thực hiện các công ước của Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế của Cộng hòa Liên
bang Đức”, báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 29 tháng 02 năm 2012. />
%20trao%20i/View_Detail.aspx?ItemID=4465

11


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

thể nhận thấy trong Hiến Pháp 1996, các bộ luật như Bộ Luật dân sự 2005 đặc biệt
là phần VII, Luật thương mại 2005, Luật hàng hải năm 2005, Luật Đầu tư 2005,
Luật Hàng không dân dụng năm 2006, Luật nuôi con nuôi năm 2011…. và bao
gồm các văn bản dưới Luật khác. Khi tham gia nhập Hội nghị Lahay đồng thời là
gia nhập các công ước của Hội nghị Lahay thì cần phải có sự thống nhất giữa các
quy định của Pháp luật quốc gia cũng như là các quy định của công ước mà Việt
Nam là thành viên ký kết vì xung đột pháp luật có thể xảy ra và cách giải quyết
xung đột dựa vào những quy định pháp luật. Đây là hoạt động đóng vai trò quan
trọng để có điều kiện thuận lợi nhất trở thành thành viên của Hội nghị.
Song song với quá trình nghiên cứu, điều chỉnh pháp luật quốc gia phù hợp
với nội dụng các công ước Việt Nam xác định sẽ tham gia thì Vụ hợp tác quốc tế,
Bộ Tư pháp còn thực hiện nhiều hoạt động chuẩn bị kỹ lưỡng khi tham gia hội
nghị Lahay. Cụ thể : Triển khai chương trình hợp tác 03 năm về pháp luật giữa

Việt Nam và CHLB Đức và chương trình Đào tạo về Hội nhập quốc tế của Bộ Tư
pháp năm 2011, Bộ Tư pháp đã tổ chức Đoàn công tác đến thăm và làm việc một
số cơ quan Bộ, ngành Đức trong thời gian từ ngày 11/9/2011 đến ngày 17/09/2011.
Trong chuyến khảo sát này, Đoàn Công tác đã được tìm hiểu, trao đổi kinh nghiệm
và thực tiễn của Đức trong việc gia nhập Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế cũng
như gia nhập và thực hiện một số Công ước trong khuôn khổ Hội nghị 15. Tiếp đến,
ngày 24 tháng 10 năm 2011, Bộ Tư pháp Phối hợp với Dự án Hỗ trợ thi hành pháp
luật về hội nhập kinh tế quốc tế tổ chức Tọa đàm “Hội nghị LaHay về tư pháp quốc
tế”. Tham dự Tọa đàm có đại diện các Bộ, ngành; đại diện các Bộ, ngành; Đại diện
Dự án Hỗ trợ thực thi pháp luật hội nhập kinh tế; Vụ hợp tác quốc tế đặc biệt ông
Christophe Bernasconi-Phó Tổng thư ký Hội Nghị Lahay về tư pháp quốc tế 16. Hội
thảo Công ước La Hay về Miễn hợp pháp hoá giấy tờ công nước ngoài và Công
ước La Hay về tống đạt giấy tờ tư pháp và ngoài tư pháp trong lĩnh vực dân sự và
thương mại …
17

Được sự ủng hộ của nhiều nước thành viên của Hội nghị trong đó bao gồm
cả những nước Việt Nam đã ký kết hiệp định tương trợ tư pháp, đặc biệt là từ phía
15

như chú thích 15
“Tọa đàm Hội nghị lahay về tư pháp quốc tế”, Báo điệntử Bộ tư pháp ngày 25 tháng 10 năm 2011.
/>17
Phòng Tương trợ tư pháp, “Hội thảo Công ước La Hay về Miễn hợp pháp hoá giấy tờ công nước ngoài và Công
ước La Hay về tống đạt giấy tờ tư pháp và ngoài tư pháp trong lĩnh vực dân sự và thương mại”, Báo điện tử Bộ tư
pháp quốc tế ngày 14 tháng 02 năm 2012. />%20php/view_detail.aspx?ItemID=5338
16

12

Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

Chính phủ Hà Lan. Theo “Báo cáo đánh gia tình hình ký kết hiệp định tương trợ tư
pháp trong lĩnh vực dân sự giữa Việt Nam và các nước và sự cần thiết gia nhập Hội
nghị Lahay về tư pháp quốc tế” thì: thực tiễn cho thấy chính phủ Hà Lan luôn sẵn
sàng ủng hộ và giới thiệu các ứng cử viên mới cho Hội nghị và chưa từng có một
quốc gia nào, khi thể hiện nguyện vọng được trở thành thành viên của Hội nghị
Lahay, bị Hội nghị từ chối hay không nhận được sự ủng hộ của Chính phủ Hà
Lan.18 Hiện nay, Văn phòng Hội nghị Lahay hỗ trợ cho các thành viên và các nước
mong muốn gia nhập Công ước.
2. Lợi ích và thách thức của Việt Nam khi trở thành thành viên
của Hội nghị Lahay.
2.1 Lợi ích:
• Hội nghị là một diễn đàn quốc tế dung hòa giữa các hệ thống pháp
luật khác nhau
Với các công cụ pháp lý đa phương là các Công ước LaHay mà Hội nghị đã
soạn thảo và thông qua các phương pháp đánh giá, thẩm định và hỗ trợ quá trình
thực hiện các Công ước đa phương đó, Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế được
đánh giá là một trong những tổ chức liên chính phủ hoạt động có hiệu quả nhất cả
về chuyên môn lẫn hiệu quả về tài chính. Một điều quan trọng là Hội nghị càng
ngày càng phát triển và trở thành một diễn đàn tập hợp nhiều hệ thống pháp luật
khác nhau, tạo điều kiện thuận lợi để thiết lập nên các khuôn khổ hợp tác giữa các
hệ thống pháp luật khác nhau đó nhưng vẫn bảo đảm tôn trọng tính đa dạng của
từng nền văn hóa pháp lý, cho phép duy trì việc hợp tác và phối hợp dựa trên lợi
ích của các cá nhân công dân, các gia đình, các doanh nghiệp và pháp nhân khác
nhau.
Các quyết định của Hội nghị dựa trên cơ sở nhất trí của các thành viên.
Việc tham gia Hội nghị LaHay là cơ hội để các quốc gia thành viên bày tỏ quan
điểm, chính kiến về những vấn đề liên quan đến tư pháp quốc tế, nhằm bày tỏ cam

kết của quốc gia mình trong việc tạo điều kiện cho công dân của mình sinh sống
trên lãnh thổ của các quốc gia khác, bảo đảm lợi ích của những người yếu thế và
hỗ trợ họ bằng cách tạo lập ra các giá trị nhân bản, cũng như cung cấp các tiêu chí
về tính bền vững và chắc chắn về mặt pháp lý trong các giao dịch xuyên quốc gia.
• Tham gia quyết định chính sách và tương lai của Hội nghị LaHay
18

Tuyên bố chấp nhận thể hiện nguyện vọng gia nhập Hội nghị Lahay về kêu gọi sự ủng hộ từ Chính phủ Hà Lan đã
được làm thành mẫu và có thể truy cập dễ dàng tại cổng thông tin của Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế và tại
cổng thông tin của Bộ ngoại giao Hà Lan.

13


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

Một trong những lợi ích chính và cơ bản khi trở thành Thành viên của Hội
nghị LaHay là được tham gia vào Hồi đồng chính sách và công vụ. Hội đồng là
một thiết chế họp hàng năm, chỉ đạo các công việc của Hội nghị và của Ban Thư
ký. Hội đồng quyết định các vấn đề cần được cả Tổ chức giải quyết, ví dụ như vấn
đề xây dựng các công ước mới, xây dựng “luật mềm”, soạn thảo hướng dẫn và
tổng hợp các thực tiễn thực hiện các Công ước…. Hội đồng còn xác định chính
sách và chiến lược hoạt động cho toàn bộ Tổ chức và cho Hội đồng. Hội đồng là
một thiết chế tập hợp các Đại sứ của các Quốc gia thành viên, Hội đồng cũng họp
hàng năm để thảo luận và quyết về các vấn đề liên quan đến phân bổ ngân sách và
tài chính.
• Các dịch vụ hậu gia nhập Công ước
Hội nghị La-hay thường đi tiên phong trong việc hình thành và phát triển
các phương pháp đánh giá, giám sát, hỗ trợ việc thực thi các Công ước quan trọng
nhất tại từng quốc gia thành viên. Những dịch vụ quan trọng mà các quốc gia

thành viên được hưởng bao gồm:
- Hỗ trợ và xây dựng mạng lưới quốc tế các cơ quan trung ương/ các cơ
quan có thẩm quyền được chỉ định trong các Công ước;
- Cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia thành viên về các vấn đề pháp
lý liên quan đến thực thi và các vấn đề thực tiễn gặp phải trong quá trình triển khai
thực thi Công ước. Khi cần thiết và trong khả năng cho phép về tài chính của Hội
nghị, hỗ trợ kỹ thuật có có thể được cung cấp cho các chuyên gia, các công ty và
cá nhân trong quá trình thực hiện;
- Tổ chức các cuộc họp, hình thành các Nhóm/ủy ban đặc biệt để thảo luận
và phân tích thực tiễn thực thi Công ước.
Từ năm 2007 tới nay, việc quản lý dịch vụ đào tạo và hỗ trợ được đặt dưới
sự bảo trợ của Trung tâm quốc tế về nghiên cứu tư pháp và hỗ trợ kỹ thuật (do
Hội nghị La-hay thành lập). Trở thành thành viên của Hội nghị, các nước thành
viên sẽ hoàn toàn có quyền được hưởng những dịch vụ mà Trung tâm này tổ chức.
Có thể thấy rằng, Hội nghị LaHay là một Tổ chức quốc tế liên chính phủ
hoạt động đơn thuần trong lĩnh vực chuyên môn tư pháp quốc tế, các Công ước do
Hội nghị xây dựng ngày càng được nhiều quốc gia tham gia và quan tâm. Thủ tục
tham gia Hội nghị đơn giản, nhanh gọn và nghĩa vụ mà quốc gia thành viên phải

14


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

thực hiện là phù hợp, không tạo ra gánh nặng về mặt pháp lý cũng như tài chính
cho các quốc gia thành viên19.
Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế ngày càng tỏ ra là một thiết chế hiệu
quả, thiết thực và thu hút được nhiều quốc gia tham gia. Với cơ cấu tổ chức gọn
nhẹ nhưng đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho các nước thành viên tham gia,
nghĩa vụ đóng góp của các nước thành viên là nhỏ so với những lợi ích mà các

nước thành viên thu nhận được từ các hoạt động và dịch vụ hỗ trợ của Hội nghị.
Việc tham gia Hội nghị LaHay là một cơ hội để các quốc gia thành viên
được trao đổi kinh nghiệm và vướng mắc trong quá trình thực hiện các Công ước
La-hay, được cùng nhau thảo luận và hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc tế và tư
pháp quốc tế, đặc biệt là các quốc gia thành viên của Hội nghị sẽ được hưởng
những hỗ trợ và dịch vụ hậu gia nhập các Công ước LaHay.
Có thể thấy rằng, việc Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay sẽ “được” nhiều
hơn là “mất”, việc nghiên cứu gia nhập thiết chế này cần được khẩn trương thực
hiện.
Chẳng hạn, khi tham gia Công ước về tống đạt giấy tờ thì chúng ta có rất
nhiều thuận lợi: Nếu Việt Nam tham gia Công ước thì việc tống đạt giấy tờ và tài
liệu tư pháp cũng như ngoài tư pháp sẽ hiệu quả hơn, nhanh hơn (hơn 70% yêu
cầu được thực hiện trong 2 tháng, một số nước như Mỹ, Ca-na-đa, Cô-oét chỉ
trong một tháng, đôi khi thậm chí chỉ trong 48 giờ), chắc chắn hơn so với việc
tống đạt qua các kênh truyền thống, việc kiện tụng có yếu tố nước ngoài ít tốn
kém hơn. Là một phần của Công ước, Việt Nam sẽ tham gia vào một quy trình
chuyển tài liệu tống đạt và các mẫu giấy tờ tài liệu được tạo lập và hoạt động trôi
chảy trên toàn cầu, hầu như không có những khó khăn lớn, thực tế khi vận hành
Công ước. Mặt khác, việc tham gia Công ước góp phần vào khuyến khích sự phát
triển khuôn khổ hợp tác pháp lý đáp ứng yêu cầu cụ thể của khu vực Châu Á Thái Bình Dương.
Việc sử dụng Công ước Tống đạt là vấn đề được quan tâm, chú ý tại Hội
nghị Châu Á Thái Bình Dương lần thứ ba. Tại kết luận và khuyến nghị của Hội
nghị này có ghi: “việc hợp tác tư pháp được thúc đẩy và tăng cường để tăng số
19

Hà Ngọc Thủy Phương, “Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế và khả năng gia nhập của Việt Nam” báo điện
tử Bộ Tư pháp ngày 15 tháng 4 năm 2011. />%20i/view_detail.aspx?ItemID=4380

15

Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

lượng các cá nhân và pháp nhân tham gia vào các hoạt động xuyên quốc gia. Công
ước tống đạt là một công cụ chủ yếu để hợp tác tư pháp quốc tế và việc kiện tụng
có yếu tố nước ngoài, đặc biệt cung cấp một kênh chuyển tài liệu ra nước ngoài
nhanh và hiệu quả.”
Công ước về tống đạt không ảnh hưởng đến những quy định của luật trong
nước của nước thành viên Công ước về vấn đề tống đạt.
Nếu là thành viên của Công ước, việc tống đạt sẽ không thu phí cho việc
tống đạt theo Công ước trừ trường hợp tống đạt bằng một biện pháp cụ thể theo
yêu cầu của nguyên đơn.
Từ thực tiễn thực hiện ủy thác tư pháp về dân sự giữa Việt Nam và các
nước trong thời gian qua 20 đã cho thấy rằng, cùng với việc hoàn thiện hơn nữa
pháp luật trong nước (ban hành Thông tư liên tịch giữa Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại
giao và Tòa án nhân dân tối cao nhằm thực hiện một số quy định của Luật tương
trợ tư pháp đối với thủ tục và quy trình để thực hiện ủy thác tư pháp về dân sự
giữa Việt Nam với nước ngoài) và rà soát và sửa đổi các Hiệp định tương trợ tư
pháp đã ký giữa Việt Nam và một số nước, đặc biệt là các nước XHCN trước đây,
việc tham gia Công ước về tống đạt giấy tờ sẽ góp phần không nhỏ cho việc giải
quyết các hồ sơ ủy thác tư pháp bị tồn đọng như con số đã thống kê trong Báo cáo
Chính phủ (chưa đến 1% tổng số hồ sơ ủy thác tư pháp về dân sự được thực hiện
có kết quả), đồng thời góp phần giảm bớt rất nhiều kinh phí cũng như nguồn lực
và thời gian cho việc tiến hành đàm phán song phương với từng quốc gia riêng lẻ.
Từ số lượng các nước tham gia Công ước ngày càng tăng, đặc biệt là các
nước có nền kinh tế chuyển đổi và xu thế hội nhập toàn cầu nói chung, Việt Nam
tham gia Công ước LaHay về tống đạt giấy tờ sẽ tạo một bước chuyển biến đột
phá trong công tác tương trợ tư pháp giữa Việt Nam và các nước.
Những thuận lợi khi tham gia Công ước Miễn hợp pháp hóa giấy tờ: Những
thông tin và số liệu thống kê mà Đoàn cán bộ liên ngành được trực tiếp tham

khảo, tìm hiểu và thu nhận đã cho thấy rằng, tương tự như Công ước La-hay về
Tống đạt giấy tờ với 62 quốc gia thành viên, Công ước Miễn hợp pháp hóa giấy tờ
công vụ với 99 quốc gia thành viên đã được thực hiện hiệu quả trên thực tế trong
nhiều năm qua. Công ước này góp phần rất lớn trong việc rút ngắn và đơn giản
hóa thủ tục, chuẩn hóa quy trình và biểu mẫu giấy tờ thực hiện, góp phần giảm tải
rất nhiều thời gian, nguồn lực về tài chính và con người, tạo điều kiện để thúc đẩy
các quan hệ dân sự và thương mại giữa các quốc gia một cách hiệu quả, không cản
20

Xem Báo cáo về tình hình thực hiện Luật Tương trợ tư pháp giai đoạn 2007 – 2010 của Bộ Tư pháp
báo cáo Thủ tướng Chính phủ

16


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

trở và làm thay đổi pháp luật của các quốc gia cũng như không hạn chế việc các
quốc gia và khu vực ký kết các hiệp định song phương.
Với những ưu thế đó, trong xu thế hội nhập kinh tế, thương mại và đầu tư
ngày càng sâu rộng của Việt Nam với thế giới, Việt Nam cần tích cực nghiên cứu
và có những đề xuất cụ thể về việc tham gia vào “sân chơi” này.
2.2 Thách thức
Sau khi gia nhập Hội nghị bên cạnh những quyền lợi được hưởng, các quốc
gia thành viên còn đối mặt với thách thức như:
- Cần góp sức thường xuyên với hội nghị Lahay bằng cách gửi chuyên viên
tham gia Hội nghị, tham gia xây dựng, soạn thảo, sử đổi bổ sung các công ước.
Nhằm nâng cao năng lực tham gia hội nghị của các thành viên, Hội nghị Lahay
cũng cho phép quốc gia thành viên cử cán bộ đến thực tập tại văn phòn Hội nghị
Lahay, đây là cơ hội tốt để tạo lập quan hệ đội ngũ chuyên gia, các nước. Tuy

nhiên, người được cử đến phải có trình độ ngoại ngữ tốt.
- Các quốc gia thành viên của hội nghị phải cố gắng phê chuẩn các Hiệp
định.
- Ngôn ngữ chính thức của Hội nghị bằng tiếng anh, tiếng Pháp nên nhiều
quốc gia không sử dụng hai thứ tiếng này sẽ gặp khó khăn hơn.
Có thể lấy các ví dụ cụ thể sau để thấy được những thách thức khi tham gia
các Công ước của Hội nghị Lahay.
Khi gia nhập Công ước Tống đạt giấy tờ. Về cơ bản, việc gia nhập Công
ước là rất thuận lợi. Tuy nhiên, một khó khăn lớn là việc hiểu sâu về Công ước là
rất hạn chế. Việc tìm hiểu thực tiễn thi hành Công ước của các quốc gia liên quan
trên thế giới (những quốc gia có nhiều yêu cầu tống đạt từ Việt Nam) là rất cần
thiết, để đảm bảo có những quy định bảo lưu phù hợp trong quá trình đàm phán
gia nhập Công ước.
Tuy nhiên, có thể thấy rằng khó khăn trên đây không phải là khó khăn cơ
bản đối với Việt Nam khi gia nhập Công ước. Vấn đề chỉ còn là Việt Nam cần
phải nghiên cứu thật kỹ kinh nghiệm của các nước trong vấn đề bảo lưu một số
điều khoản bất lợi hoặc chưa thực sự phù hợp với pháp luật hoặc thực trạng thực
thi pháp luật trong nước (nếu có).
Hay như việc tham gia công ước Miễn hợp pháp hóa giấy tờ thì cũng gặp
những trở ngại nhất định như phạm vi “loại giấy tờ công vụ” được miễn hợp pháp
17


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

hóa. Trên thực tế, Việt Nam mới miễn hợp pháp hóa một số loại giấy tờ trong
tương trợ tư pháp chứ chưa miễn hợp pháp hóa TẤT CẢ các loại giấy tờ công vụ.
Việc nghiên cứu các điều khoản bảo lưu của Công ước hoặc sửa đổi pháp luật
trong nước (nếu có) về vấn đề này sẽ phải được nghiên cứu sâu hơn.
Thứ hai, do tình trạng giấy tờ giả mạo còn nhiều nên nhiều nước đã e ngại

về tính xác thực của giấy tờ công vụ của các cơ quan Việt Nam cung cấp. Do vậy,
việc Việt Nam gia nhập Công ước này có thể sẽ vấp phải sự phản đối của một vài
quốc gia, và nếu như vậy thì Công ước sẽ chỉ được áp dụng giữa Việt Nam và
những quốc gia không phản đối chứ không thể áp dụng với tất cả các quốc gia
thành viên khác. Đây là những khó khăn cơ bản (nhưng không phải là khó khăn
không thể giải quyết) mà Việt Nam cần tìm cách tháo gỡ nếu quyết tâm tham gia
Công ước này21.
III – NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỂ VIỆT NAM GIA NHẬP HỘI NGHỊ LAHAY
THÀNH CÔNG VÀ MANG LẠI HIỆU QUẢ TỐT.
Theo kinh nghiệm của Bộ tư pháp Đức 22, để thực hiện tốt nhiệm vụ chủ trì
đề xuất gia nhập Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế , ở Việt Nam chính là Bộ Tư
pháp cần:
- Phải có sự đồng thuận của Bộ Tài Chính và Bộ Ngoại giao.
- Thảo luận về thành phần tham dự Hội nghị, trong đó phải có đại diện Bộ
tư pháp và Đại sứ quán Đức tại Hà Lan.
- Tuyên truyền lợi ích việc gia nhập Hội nghị Lahay cho các bộ, ngành.
Hơn nữa, trong thời gian tới, tăng cường hơn nữa hoạt động hợp tác trong
lĩnh vực tương trợ tư pháp nhằm góp phần triển khai thực hiện hai Nghị quyết của
Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và Chiến lược xây dựng
và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm
2010, ngoài một số đề xuất về hoàn thiện về thể chế pháp luật trong nước trong
lĩnh vực tương trợ tư pháp, thường xuyên và liên tục đánh giá, rà soát tình hình
thực hiện các hiệp định tương trợ tư pháp về dân sự đã ký kết, đẩy mạnh đàm phán
ký kết các hiệp định song phương với một số nước cụ thể và một số đề xuất khác,
việc tăng cường nghiên cứu, tham gia các thiết chế đa phương về tương trợ tư pháp
là một ưu tiên hàng đầu hiện nay của Việt Nam.

21
22

như chú thích 18
Đức gia nhập Hội nghị Lahay vào năm 1955.

18


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

Trong xu thế hiện nay, cơ chế hợp tác đa phương đang là sự lựa chọn ưu tiên
của các quốc gia phát triển trên thế giới. Các điều ước quốc tế đa phương trong
lĩnh vực tương trợ tư pháp sẽ tạo ra một cơ chế thực thi chung, có hiệu quả cho các
quốc gia thành viên trong việc hợp tác, hỗ trợ nhau khi giải quyết các yêu cầu
tương trợ tư pháp.
Dưới đây là một số đề xuất cụ thể đối với việc nghiên cứu, tham gia thiết
chế LaHay:
- Xúc tiến việc đề xuất tham gia Hội nghị Lahay về tư pháp quốc tế nhằm
tạo cơ sở pháp lý cho Việt Nam được hưởng các hỗ trợ trong quá trình nghiên cứu,
gia nhập các Công ước Lahay về tương trợ tư pháp cũng như nghiên cứu tìm hiểu
pháp luật các nước về tương trợ tư pháp;
- Đẩy mạnh việc nghiên cứu để đề xuất ký kết, gia nhập gia nhập các điều
ước quốc tế đa phương trong lĩnh vực tương trợ tư pháp như: Công ước Lahay về
tống đạt giấy tờ, Công ước Lahay về Miễn hợp pháp hóa lãnh sự, Công ước Lahay
về thu thập chứng cứ trong lĩnh vực dân sự và thương mại;
- Chủ động huy động và tận dụng thêm nguồn hỗ trợ quốc tế để tổ chức tại
Việt Nam các hội nghị, hội thảo quốc tế về tư pháp quốc tế để tìm hiểu thêm về cơ
chế TTTP đa phương trong khuôn khổ Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế, đặc
biệt là Công ước về tống đạt giấy tờ, Công ước thu thập chứng cứ trong lĩnh vực
dân sự và thương mại và Công ước hợp pháp hoá lãnh sự, các kinh nghiệm, kỹ
năng trong việc soạn thảo, đàm phán để thống nhất nội dung điều ước quốc tế đa
phương về tương trợ tư pháp...;

- Cử đại diện của Việt Nam tham dự các Hội nghị/ Hội thảo/ cuộc họp của
Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế (HccH); tham gia đàm phán (trước mắt với tư
cách là nước quan sát viên) các Công ước của Hội nghị La hay về tư pháp quốc tế.
Thực tế cho thấy, muốn gây ảnh hưởng và tạo quyền lợi lâu dài trong việc gia nhập
các Công ước quốc tế về TTTP, thì chúng ta nên tham dự ngay từ quá trình soạn
thảo văn kiện đó. Có như vậy, chúng ta mới có cơ hội đề xuất Dự thảo Công ước
theo hướng phù hợp với pháp luật Việt Nam và tạo thuận lợi nhiều nhất cho công
dân nước mình.
- Nghiên cứu, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc gia nhập
Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế và một số Công ước của tổ chức này, trong đó
trước mắt là xem xét việc gia nhập:
19


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

- Công ước ngày 05/10/1961 về xoá bỏ các yêu cầu về hợp pháp hóa giấy
tờ tài liệu công vụ;
- Công ước La Hay ngày 15/11/1965 về Tống đạt giấy tờ tư pháp và ngoài
tư pháp trong lĩnh vực dân sự và thương mạị;
Cụ thể, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp sẽ nghiên cứu,
xây dựng và trình đề án việc gia nhập Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế và một
số Công ước quan trọng của tổ chức này . Kinh phí cho các công việc nêu trên,
trong đó có việc xây dựng Đề án được lấy từ ngân sách Nhà nước.23
KẾT LUẬN
Việc gia nhập Hội nghị Lahay là một bước tiến lớn của Việt Nam trog quá
trình hội nhập. Đây là một tổ chức liên chính phủ uy tín trên thế giới vì sự phát
triển của luật pháp quốc tế trong lĩnh vực Luật thương mại-tài chính, hợp tác tư
pháp/ pháp luật quốc tế và tranh tụng giữa các quốc gia và luật gia đình quốc tế.
Hiện nay, Việt Nam đã trở thành thành viên của Liên hợp quốc, APEC, gia nhập

ASEAN và WTO. Để thực hiện chính sách ngoại giao, tăng cường các hoạt động
thương mại quốc tế và khu vực cũng như các cơ hội đầu tư thì đây là thời điểm
Việt Nam cần cân nhắc gia nhập Hội nghị LaHay để thúc đẩy quá trình hội nhập
quốc thế của mình trong lĩnh vực pháp luật.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa Luật: Giáo trình Luật Thương mại quốc tế,
NXB Đâị học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2005 (tr. 166, 167, 168);
2. PGS.TS Nguyễn Bá Diến (chủ biên), Giáo trình Tư pháp quốc tế, NXB Đại
học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2011;
3. Trường Đại học Luật Hà Nội: Giáo trình Luật Thương mại quốc tế, NXB
Công an nhân dân, Hà Nội, 2000;
4. Trường Đại học kinh tế quốc dân: Giáo trình Luật Thương mại quốc tế,
NXB Khoa học kỹ thuật, Hà Nội, 1999;
5. Đặng Hoàng Oanh, Thực trạng và nhu cầu ký kết, gia nhập các điều ước
quốc tế về tương trợ tư pháp của Việt Nam, Báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 04
tháng 09 năm 2010. />%20i/view_detail.aspx?ItemID=2787
23

như chú thích 5

20


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

6. Đặng Hoàng Oanh, Tổng quan về Hội nghị LaHay về tư Pháp quốc tế, báo
điện tử Bộ Tư pháp ngày 05/04/2008
/>ItemID=3254
7. Đặng Hoàng Oanh, Giới thiệu bộ tài liệu nghiên cứu, chuẩn bị cho việc gia
nhập Hội nghị La Hay về Tư pháp quốc tế và các Công ước của tổ chức này,

báo điện từ Bộ Tư pháp quốc tế ngày 12 tháng 12 năm 2010 .
/>8. Báo cáo đánh giá tình hình ký kết Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh vực
dân sự giữa Việt Nam và các nước và sự cần thiết gia nhập Hội nghị La hay
về tư pháp quốc tế, Cổng thông tin Bộ Tư pháp ngày 24 tháng 10 năm 2011.
/>ItemID=4438
9. Đặng Hoàng Oanh, Đề xuất thành lập Viện Đào tạo pháp luật quốc tế
Lahay, báo điện tử Bộ tư pháp ngày 09 tháng 04 năm 2008.
/>%20i/View_Detail.aspx?ItemID=1910
10.Phòng Tương trợ tư pháp – Vụ hợp tác quốc tế, Kinh nghiệm gia nhập và
thực hiện các công ước của Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế của Cộng
hòa Liên bang Đức, báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 29 tháng 02 năm 2012.
/>%20i/View_Detail.aspx?ItemID=4465
11.Phòng Tương trợ tư pháp- Vụ hợp tác quốc tế, Tọa đàm Hội nghị lahay về
tư pháp quốc tế”, Báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 25 tháng 10 năm 2011.
/>12.Phòng Tương trợ tư pháp- Vụ hợp tác quốc tế, Hội thảo Công ước La Hay
về Miễn hợp pháp hoá giấy tờ công nước ngoài và Công ước La Hay về
tống đạt giấy tờ tư pháp và ngoài tư pháp trong lĩnh vực dân sự và thương
mại, Báo điện tử Bộ tư pháp quốc tế ngày 14 tháng 02 năm 2012.
/>%20php/view_detail.aspx?ItemID=5338
21


Việt Nam gia nhập Hội nghị LaHay về tư pháp quốc tế - Nguyễn Bích Phượng K54CLC

13.Hà Ngọc Thủy Phương, Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế và khả năng
gia nhập của Việt Nam, báo điện tử Bộ Tư pháp ngày 15 tháng 4 năm 2011.
/>ItemID=4380

22