Tiểu luận xử lý tình huống trong lĩnh vực hộ tịch trên địa bàn thị xã sơn tây, thành phố hà nội

TRƯỜNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ LÊ HỒNG PHONG TP. HÀ NỘI
LỚP BỒI DƯỠNG NGẠCH CHUYÊN VIÊN CVK2A - 2015

TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:

Xử lý tình huống trong lĩnh vực
hộ tịch trên địa bàn Thị xã Sơn Tây,
Thành phố Hà Nội

Họ và tên học viên

: Phạm Thị Phượng

Chức vụ

: Chuyên viên

Đơn vị công tác

: Phòng Tư pháp thị xã Sơn Tây

Hà Nội, tháng 11 năm 2015


MỤC LỤC
I. LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................ 1
II. NỘI DUNG: ................................................................................................. 2
1. Tình huống: ............................................................................................. 2
2. Nguyên nhân dẫn đến tình huống: .......................................................... 3
3. Hậu quả của tình huống:......................................................................... 4

4. Mục tiêu xử lý tình huống: ...................................................................... 6
5. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống:...... 7
5.1. Căn cứ pháp lý để xây dựng phương án giải quyết tình huống: ............. 7
5.2. Xây dựng, phân tích phương án giải quyết tình huống: ......................... 7
5.3. Lựa chọn phương án giải quyết tình huống: ........................................ 17
6. Lập kế hoạch tổ chức thực hiện phương án: ......................................... 18
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ........................................................................ 20
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 22
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 25


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

I. LỜI NÓI ĐẦU
Khai sinh là sự kiện hộ tịch có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi ngƣời. Đó
không chỉ là quyền cơ bản của con ngƣời khi sinh ra mà còn là căn cứ pháp lý để
xác lập mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và công dân. Với ý nghĩa đó, pháp luật đã
sớm có sự điều chỉnh đối với vấn đề này. Tuy nhiên, thực tế, sự phát sinh đa
dạng của các quan hệ trong xã hội đã khiến cho các hoạt động xoay quanh nội
dung đăng ký khai sinh còn nhiều vƣớng mắc. Thực trạng này diễn ra có thể ảnh
hƣởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích chính đáng của công dân, bởi khai sinh
đƣợc coi là sự kiện hộ tịch gốc mà các quan hệ xã hội, các tài liệu, giấy tờ liên
quan đến công dân phát sinh sau đó đều dựa trên cơ sở những thông tin định
danh của công dân đã đƣợc ghi nhận trong quá trình đăng ký khai sinh.
Trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thực tiễn thực thi pháp luật về hộ tịch liên
quan đến khai sinh tại Phòng Tƣ pháp thị xã cũng đã gặp phải nhiều trƣờng hợp
vƣớng mắc. Trong phạm vi bài tiểu luận, em xin đƣợc đƣa ra một tình huống
điển hình xảy ra trên địa bàn thị xã liên quan đến vấn đề này, nhằm làm rõ một
phần những vƣớng mắc trong hoạt động khai sinh. Từ đó, đƣa ra những kiến
nghị để hạn chế phần nào những khó khăn trong quá trình giải quyết vấn đề khai

sinh trên thực tế.
Bài viết đƣợc xây dựng trên cơ sở phƣơng pháp luận và phƣơng pháp
nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử,
những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin và quan điểm, đƣờng lối
của Đảng trong quá trình xây dựng, hoàn thiện nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ
nghĩa. Trong bài viết có sử dụng kết hợp nhiều phƣơng pháp nghiên cứu khoa
học nhƣ: Phƣơng pháp phân tích, diễn giải, bình luận, so sánh luật học, lôgic, hệ
thống, kết hợp lý luận với thực tiễn để đƣa ra những kết luận, đánh giá nhằm
giải quyết những vấn đề đƣợc đặt ra.
Em hi vọng với sự đầu tƣ tâm huyết, trên cơ sở những kinh nghiệm thực
tiễn và kiến thức có đƣợc sau quá trình học tập tại Trƣờng Đào tạo cán bộ Lê
Hồng Phong, bài viết sẽ đem lại những đóng góp có giá trị về mặt khoa học
cũng nhƣ thực tiễn. Rất mong nhận đƣợc sự đóng góp của thầy, cô giáo để bài
viết đƣợc thêm hoàn thiện. Em xin chân thành cảm ơn!
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

1


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

II. NỘI DUNG
1. Tình huống:
- Tình huống xảy ra giữa:
Anh: Hoàng Kim Trung, sinh năm 1981,
Địa chỉ: Thôn Tân Phú, xã Sơn Đông, thị xã Sơn Tây, TP. Hà Nội;
Và Chị: Võ Thị Bích Huệ, sinh năm 1986,
Địa chỉ: Khu phố 8, phƣờng Trung Sơn Trầm, thị xã Sơn Tây, TP. Hà Nội.
- Diễn biến tình huống cụ thể nhƣ sau:
Năm 2008, anh Trung và chị Huệ đăng ký kết hôn tại UBND phƣờng

Trung Sơn Trầm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. Trong thời kỳ hôn nhân,
chị Huệ sinh đƣợc hai ngƣời con là Hoàng Thị Hằng (sinh năm 2008) và Hoàng
Ngọc Bình (sinh tháng 3 năm 2013). Trên cơ sở các giấy tờ cần thiết do chị Huệ
xuất trình (gồm: Chứng minh nhân dân, Sổ hộ khẩu, Giấy chứng sinh, Giấy
chứng nhận kết hôn của anh Trung và chị Huệ), UBND phƣờng Trung Sơn
Trầm đã đăng ký khai sinh cho hai cháu với thông tin về họ tên ngƣời cha là:
Hoàng Kim Trung và họ tên ngƣời mẹ là: Võ Thị Bích Huệ.
Tuy nhiên, anh Trung nghi ngờ cháu Hằng và cháu Bình không phải là con
của anh. Bởi, theo anh Trung: do yêu cầu công việc, anh thƣờng xuyên phải đi
công tác. Đặc biệt từ tháng 3 năm 2012 đến tháng 4 năm 2013, anh bị điều động
đến làm việc tại đơn vị mới và khoảng thời gian đó anh chƣa có thời gian về nhà
thăm vợ (tức, chị Võ Thị Bích Huệ). Anh Trung nghi ngờ chị Huệ có quan hệ
“ngoại tình” trong thời gian mình đi công tác, nên đến khoảng tháng 12 năm
2013 anh Trung đã đƣa hai con đi xét nghiệm ADN tại Trung tâm nghiên cứ
sinh – y – dƣợc học thuộc bệnh viện Quân y 103. Kết quả xét nghiệm cho thấy:
cháu Hằng là con của anh Trung, cháu Bình không phải là con của anh Trung.
Kết quả này làm cho cuộc hôn nhân của anh Trung và chị Huệ ngày một
rạn nứt. Đến tháng 10 năm 2015, anh Trung và chị Huệ đã có đơn yêu cầu Tòa
án nhân dân thị xã Sơn Tây công nhận thuận tình ly hôn và giải quyết thỏa thuận
về nghĩa vụ nuôi dƣỡng các con. Ngày 10/11/2015, trên cơ sở đơn yêu cầu và tài
liệu có liên quan (trong đó có phiếu kết quả xét nghiệm ADN), Tòa án nhân dân
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

2


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

thị xã Sơn Tây đã ra Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ công nhận việc
thuận tình ly hôn và sự thỏa thuận giữa anh Trung và chị Huệ. Trong Quyết định

có nêu: “Giao cho anh Hoàng Kim Trung nuôi con chung là Hoàng Thị Hằng”,
“Chị Võ Thị Bích Huệ có một con riêng. Giao chị Huệ nuôi con riêng là Hoàng
Ngọc Bình”.
Do cháu Hoàng Ngọc Bình không phải là con của anh Hoàng Kim Trung
(theo kết quả xét nghiệm ADN và Quyết định công nhận thuận tình ly hôn của
Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây), nên ngày 11/11/2015 anh Trung đã đến
UBND phƣờng Trung Sơn Trầm trình bày nguyện vọng: muốn bỏ phần thông
tin của ngƣời cha trong Giấy khai sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình và không
đồng ý cho cháu Bình mang họ Hoàng.
Tuy nhiên, UBND phƣờng Trung Sơn Trầm gặp phải vƣớng mắc về căn
cứ pháp lý khi giải quyết nghiệp vụ hộ tịch liên quan đến việc bỏ thông tin
ngƣời cha trong Giấy khai sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình, do hiện nay pháp
luật chƣa có quy định cụ thể về vấn đề này. Vì thế, ngày 11/11/2015, UBND
phƣờng Trung Sơn Trầm đã có công văn xin ý kiến Phòng Tƣ pháp thị xã Sơn
Tây về hƣớng giải quyết vụ việc trên để bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của
công dân.
2. Nguyên nhân dẫn đến tình huống:
Thứ nhất, tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trƣờng cùng với xu
hƣớng hội nhập đã gây ra những ảnh hƣởng không nhỏ đến nhận thức, lối sống,
đạo đức xã hội của một bộ phận ngƣời dân và gia đình Việt Nam. Văn hóa gia
đình truyền thống đề cao “gia phong”, “gia đạo”, “gia lễ” dần bị mai một bởi
phong cách sống nhanh, sống thoáng, trọng vật chất, bỏ qua phẩm giá và nhân
cách con ngƣời. Những yếu tố đó ảnh hƣởng không nhỏ đến đời sống hôn nhân
– gia đình, tha hóa dần những quan niệm về “thủy chung tình nghĩa”, coi trọng
gia đình. Ngoại tình, ly hôn, ly thân, quan hệ tình dục trƣớc hôn nhân và việc
nạo phá thai là một phần những biểu hiện tiêu cực, hệ quả kéo theo từ những tác
động đó.

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

3


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Thứ hai, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và
pháp luật về hôn nhân - gia đình những năm gần đây đã đƣợc Đảng, Nhà nƣớc ta
chú trọng. Tuy nhiên, tại nhiều địa phƣơng, vai trò của công tác này chƣa đƣợc
nhận thức đúng mức. Công tác tuyên truyền pháp luật đôi khi là “chiếu lệ”, chƣa
phát huy đƣợc sức mạnh của đoàn thể trong xã hội. Bên cạnh đó, do sự hạn chế
về mặt kinh phí hoạt động cũng đã làm cho hiệu quả của việc tuyên truyền, phổ
biến pháp luật tại cơ sở chƣa thật sự tốt.
Thứ ba, hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật của ngƣời dân còn hạn chế.
Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật (trong đó có pháp luật hôn nhân & gia
đình) chƣa hiệu quả đã kéo theo việc hạn chế cơ hội tiếp cận, nắm bắt và hiểu
biết pháp luật của ngƣời dân. Tuy nhiên, hiểu biết pháp luật chƣa cao còn là hệ
quả của sự thiếu chủ động, thái độ thờ ơ, bang quan của chính những ngƣời dân.
Thậm chí, dù đã hiểu quy định của pháp luật, nhƣng họ vẫn “vƣợt rào” để đạt
đƣợc ý muốn của mình. Chế độ hôn nhân một vợ - một chồng đã đƣợc ghi nhận
nhƣ một nguyên tắc của pháp luật hôn nhân và các chính sách về hôn nhân, gia
đình. Song thực tế, tình trạng “ngoại tình”, chung sống nhƣ vợ chồng với ngƣời
thứ ba không phải là hiếm ở Việt Nam hiện nay. Điều này để lại hậu quả lớn
không chỉ đối với các cặp vợ chồng, mà sẽ lớn hơn khi con sinh ra không phải
con chung của các cặp vợ chồng đó.
Thứ tư, hệ thống văn bản pháp luật nói chung và pháp luật về hộ tịch hiện
nay còn tồn tại một số hạn chế, bất cập. Liên quan đến nội dung về xóa bỏ phần
thông tin của ngƣời cha trong Giấy khai sinh của con và thay đổi họ cho con do
thông tin của ngƣời cha trong Giấy khai sinh bị xóa bỏ, pháp luật hiện hành
chƣa có quy định cụ thể. Điều đó đã dẫn đến những vƣớng mắc cho cán bộ, công
chức khi giải quyết vụ việc trên thực tế và khó có thể bảo đảm đƣợc quyền, lợi

ích chính đáng của công dân có yêu cầu.
3. Hậu quả của tình huống:
Tình huống xảy ra nếu không đƣợc giải quyết sẽ để lại những hậu quả
không hề nhỏ đối với những chủ thể liên quan cũng nhƣ đối với xã hội. Cụ thể:

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

4


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Thứ nhất, tình huống không đƣợc giải quyết sẽ tác động, ảnh hƣởng xấu
đến xã hội. Đó là việc để lại nguy cơ lây truyền những biểu hiện tiêu cực về mặt
đạo đức, ý thức pháp luật trong quan hệ hôn nhân – gia đình nhƣ vấn đề quan hệ,
chung sống nhƣ vợ chồng với ngƣời đang có quan hệ hôn nhân; có con chung
với ngƣời đang có quan hệ hôn nhân với ngƣời khác,… Đồng thời, ngƣời có
hành vi trái đạo đức (ngƣời vợ trong tình huống) cũng không có cơ hội để nhận
thức đƣợc hậu quả kéo theo sau hành vi của mình, đặc biệt đối với “số phận”
của ngƣời con sinh ra không đƣợc cha thừa nhận.
Thứ hai, việc không giải quyết tình huống sẽ dẫn đến làm suy giảm pháp
chế xã hội chủ nghĩa. Có thể thấy, pháp luật là công cụ chủ yếu giúp Nhà nƣớc
điều chỉnh các quan hệ xã hội, nhằm hƣớng các quan hệ đó theo một trật tự nhất
định, đảm bảo hài hòa lợi ích chung của các chủ thể trong xã hội. Mọi chủ thể có
trách nhiệm, nghĩa vụ tuân thủ pháp luật. Do đó, nếu có những vụ việc phát sinh
yêu cầu sự can thiệp của pháp luật (nhƣ vụ việc trong tình huống) mà pháp luật
không đƣợc các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền sử dụng để điều chỉnh, giải
quyết thì vai trò của pháp luật trong con mắt ngƣời dân sẽ bị suy giảm. Điều này
sẽ dẫn đến việc ngƣời dân không còn tôn trọng, tuân thủ pháp luật nữa. Đặc biệt,
những hành vi trái pháp luật không kịp thời đƣợc ngăn chặn, răn đe cũng sẽ làm

giảm pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Thứ ba, tình huống không đƣợc giải quyết sẽ không bảo đảm quyền, lợi ích
chính đáng của các chủ thể có liên quan. Cụ thể, về phía anh Trung và cháu
Bình, việc giải quyết tình huống sẽ đảm bảo cho họ những quyền, lợi ích chính
đáng: (i) về mặt tinh thần, đó là đƣợc công nhận mối quan hệ thực tế không phải
là cha – con, đặc biệt, cháu Bình từ đó cũng sẽ có cơ hội để tìm lại đƣợc ngƣời
cha thật sự của mình; (ii) về mặt vật chất, đó là việc xác lập các quan hệ liên
quan đến thừa kế, nghĩa vụ cấp dƣỡng sau này (cụ thể, nếu đƣợc pháp luật thừa
nhận không có quan hệ cha – con thì giữa anh Trung và cháu Bình sẽ không phát
sinh các quan hệ trên).
Thứ tư, tình huống không đƣợc giải quyết sẽ làm giảm uy tín của cơ quan
nhà nƣớc. Cơ quan nhà nƣớc là chủ thể đƣợc Nhà nƣớc trao quyền để giúp Nhà
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

5


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

nƣớc thực hiện chức năng quản lý và giải quyết các vấn đề xã hội trong phạm vi
nhất định. Vì thế, nếu ngƣời dân có yêu cầu cơ quan nhà nƣớc giải quyết vấn đề
thuộc phạm vi thẩm quyền của cơ quan đó, mà cơ quan nhà nƣớc không giải
quyết thì đƣơng nhiên cơ quan nhà nƣớc đó chƣa làm hết trách nhiệm của mình.
Điều này sẽ làm giảm sút uy tín của cơ quan nhà nƣớc trong con mắt của ngƣời
dân.
4. Mục tiêu xử lý tình huống:
Trên cơ sở xác định những nguyên nhân và hậu quả của tình huống, có thể
thấy, việc giải quyết tình huống là yêu cầu tất yếu. Mục tiêu của việc xử lý tình
huống đó là:
Thứ nhất, nhằm giải quyết các vấn đề do tình huống đặt ra, cụ thể là tìm ra

giải pháp hợp lý hƣớng dẫn UBND phƣờng Trung Sơn Trầm để tƣ vấn cho anh
Trung. Từ đó, giúp anh Trung thực hiện đƣợc yêu cầu, nguyện vọng của mình
về việc xóa phần thông tin ngƣời cha trong Giấy khai sinh của cháu Bình, đồng
thời thay đổi họ của cháu Bình (không cho cháu mang họ của anh).
Thứ hai, giúp bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của chủ thể có liên quan.
Trên cơ sở giải quyết vấn đề do tình huống đặt ra, quyền, lợi ích chính đáng về
mặt tinh thần của các bên chủ thể sẽ đƣợc đảm bảo (anh Trung và cháu Bình sẽ
đƣợc công nhận mối quan hệ thực tế không phải là cha – con; đồng thời, cháu
Bình sẽ có cơ hội để tìm lại đƣợc ngƣời cha thật sự của mình). Về mặt vật chất,
quyền, lợi ích chính đáng liên quan đến việc xác lập các quan hệ thừa kế, nghĩa
vụ cấp dƣỡng sau này sẽ đƣợc đảm bảo (cụ thể, nếu đƣợc pháp luật thừa nhận
không có quan hệ cha – con thì giữa anh Trung và cháu Bình sẽ không phát sinh
hai quan hệ trên).
Thứ ba, tăng cƣờng pháp chế xã hội chủ nghĩa. Việc giải quyết tình huống
sẽ góp phần thể hiện đƣợc vai trò của pháp luật, răn đe và giáo dục kịp thời đối
với những hành vi không tuân thủ pháp luật. Quá trình giải quyết tình huống
giúp các chủ thể nhận thức đƣợc hậu quả pháp lý có thể xảy ra, từ đó tôn trọng
và tuân thủ pháp luật.

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

6


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Thứ tư, bảo đảm việc giải quyết hài hòa giữa tính pháp lý, lợi ích kinh tế,
lợi ích xã hội. Giải pháp xử lý tình huống phải đáp ứng yêu cầu đúng pháp luật;
bảo vệ đƣợc tối đa quyền, lợi ích chính đáng của các chủ thể có liên quan và ít
tốn kém về thời gian, chi phí, thuận tiện cho ngƣời dân.

5. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống:
5.1. Căn cứ pháp lý để xây dựng phương án giải quyết tình huống:
- Bộ Luật Tố tụng dân sự 2004 sửa đổi, bổ sung năm 2011 (gọi tắt là Bộ
Luật Tố tụng dân sự 2004;
- Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;
- Nghị định 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng
ký và quản lý hộ tịch (gọi tắt là Nghị định 158/2005/NĐ-CP);
- Nghị định 06/2012/NĐ-CP ngày 02/02/2012 sửa đổi, bổ sung một số
điều của các Nghị định về hộ tịch, hôn nhân và gia đình và chứng thực (gọi tắt là
Nghị định 06/2012/NĐ-CP);
- Thông tƣ 01/2008/TT-BTP Hƣớng dẫn thực hiện một số quy định của
Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và
quản lý hộ tịch (gọi tắt là Thông tƣ 01/2008/TT-BTP).
5.2. Xây dựng, phân tích phương án giải quyết tình huống:
Hiện nay, pháp luật chƣa có quy định về việc xóa thông tin của cha (hoặc
mẹ) trong Giấy khai sinh của con. Do đó, trên cơ sở những căn cứ pháp lý đã liệt
kê ở trên, có thể đƣa ra ba phƣơng án giải quyết tình huống nhƣ sau:
Phương án 1:
Trong Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa
án nhân dân thị xã Sơn Tây về việc công nhận thuận tình ly hôn giữa anh Hoàng
Kim Trung và chị Võ Thị Bích Huệ đã ghi nhận nội dung: “Chị Võ Thị Bích
Huệ có một con riêng. Giao chị Huệ nuôi con riêng là Hoàng Ngọc Bình”. Nhƣ
vậy, Quyết định trên của Tòa án đã gián tiếp xác định việc cháu Bình là không
phải là con của anh Trung. Vì vậy, với đề nghị của anh Trung, UBND phƣờng
Trung Sơn Trầm có thể coi Quyết định này là một căn cứ để giải quyết vụ việc
hộ tịch của cháu Bình. Theo đó, UBND phƣờng Trung Sơn Trầm lập tờ trình đề
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

7

Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

nghị UBND thị xã thu hồi, hủy bỏ Giấy khai sinh đã cấp cho Hoàng Ngọc Bình
theo thẩm quyền quy định tại điểm k khoản 1 Điều 78 Nghị định 158/2005/NĐCP. UBND thị xã sẽ xác minh, xem xét và ra quyết định thu hồi, hủy bỏ Giấy
khai sinh theo quy định pháp luật.
Trên cơ sở quyết định thu hồi và hủy bỏ Giấy khai sinh của UBND thị xã,
cán bộ Tƣ pháp – Hộ tịch phƣờng phải thực hiện việc xóa thông tin đăng ký khai
sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình trong sổ đăng ký khai sinh trƣớc đây (Sổ đăng
ký khai sinh năm 2013). Mặt khác, do sổ đăng ký khai sinh của năm 2013 đã
chuyển lƣu 01 quyển tại UBND thị xã, nên UBND phƣờng Trung Sơn Trầm
phải có văn bản thông báo cho Phòng Tƣ pháp thị xã về việc xóa thông tin đăng
ký khai sinh đối với trƣờng hợp của cháu Hoàng Ngọc Bình để Phòng Tƣ pháp
xóa bỏ thông tin tƣơng ứng trong sổ đăng ký khai sinh, làm cơ sở quản lý hộ tịch
sau này.
Sau khi cơ quan có thẩm quyền xóa thông tin đăng ký khai sinh của cháu
Bình, anh Trung hoặc chị Huệ (hoặc bố/mẹ của chị Huệ) phải đến UBND
phƣờng Trung Sơn Trầm thực hiện thủ tục đăng ký khai sinh quá hạn cho cháu
Bình theo quy định tại Điều 45 Nghị định 158/2005/NĐ-CP. Trong đó, phần họ
của cháu Bình sẽ đƣợc đăng ký theo họ của mẹ; phần thông tin về ngƣời cha
đƣợc bỏ trống, nếu có ngƣời nhận là cha của cháu Bình thì giải quyết việc nhận
con nhƣ đối với trƣờng hợp con ngoài giá thú có ngƣời nhận con (Điều 15 Nghị
định 158/2005/NĐ-CP).
- Ưu điểm:
Bên cạnh việc đáp ứng các mục tiêu giải quyết tình huống đã nêu, phƣơng
án này có ƣu điểm đó là tạo sự thuận lợi, nhanh chóng, bảo đảm kịp thời quyền,
lợi ích chính đáng của các chủ thể có liên quan trong tình huống. Cụ thể, anh
Trung không cần phải thực hiện nhiều thủ tục pháp lý. Bởi thủ tục xem xét,
quyết định thu hồi và hủy bỏ Giấy khai sinh là thủ tục giữa các cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền ở thị xã và ở phƣờng Trung Sơn Trầm. Anh Trung chỉ cần

thể hiện yêu cầu của mình, nộp các giấy tờ làm căn cứ cho yêu cầu đó (gồm: bản
chính Giấy khai sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình; bản sao hoặc bản photo có đối
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

8


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

chiếu Quyết định công nhận thuận tình ly hôn số 71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày
10/11/2015 của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây, cùng các giấy tờ hợp pháp khác
chứng minh quan hệ giữa anh và cháu Bình không phải là cha, con) và phối hợp
với các cơ quan nhà nƣớc trong quá trình xác minh sự thật vụ việc.
Ngoài ra, sau khi có quyết định thu hồi và hủy bỏ Giấy khai sinh, việc
đăng ký lại khai sinh cho cháu Bình cũng yêu cầu thủ tục hết sức đơn giản,
tƣơng tự nhƣ trƣờng hợp khai sinh thông thƣờng cho con ngoài giá thú, nếu có
ngƣời nhận con thì sẽ kết hợp giải quyết việc nhận con. Điều này cũng sẽ giúp
cháu Bình có cơ hội đƣợc biết rõ nguồn gốc của mình và “tìm lại” đƣợc ngƣời
cha đích thực của cháu.
- Hạn chế:
Bên cạnh ƣu điểm trên, phƣơng án này còn một số hạn chế:
Một là, áp dụng giải pháp thu hồi, hủy bỏ Giấy khai sinh trong trƣờng hợp
này chƣa phản ánh đúng bản chất vấn đề của vụ việc. Cụ thể, việc thực hiện thủ
tục thu hồi, hủy bỏ Giấy khai sinh tức là đã mặc nhiên coi việc đăng ký khai sinh
trƣớc đây của UBND phƣờng Trung Sơn Trầm đối với cháu Hoàng Ngọc Bình
là trái pháp luật. Bởi, theo quy định tại điểm k khoản 1 Điều 78 Nghị định
158/2005/NĐ-CP và tiểu mục 4 mục I Thông tƣ 01/2008/TT-BTP, UBND thị xã
chỉ có thẩm quyền quyết định việc thu hồi, hủy bỏ những giấy tờ hộ tịch do
UBND cấp xã cấp trái với quy định tại Nghị định này (trừ việc đăng ký kết hôn
vi phạm về điều kiện kết hôn theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia

đình). Tuy nhiên, thực tế, UBND phƣờng không hề có sai sót hay sự trái pháp
luật nào trong quá trình đăng ký khai sinh cho cháu Bình. Việc có thông tin
ngƣời cha: Hoàng Kim Trung trong Giấy khai sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình
là dựa trên Giấy chứng nhận kết hôn hợp pháp giữa anh Trung và chị Huệ (trƣớc
thời điểm ly hôn) do chị Huệ xuất trình khi đi đăng ký cho cháu Bình. Vì thế,
biện pháp này chƣa phản ánh đúng bản chất của vụ việc, và chƣa phù hợp với
nội hàm quy định của pháp luật về thu hồi, hủy bỏ các giấy tờ hộ tịch (trong đó
có Giấy khai sinh).

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

9


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Hai là, thủ tục thu hồi, hủy giấy tờ hộ tịch mặc dù không đặt ra những yêu
cầu phức tạp về thủ tục pháp lý đối với ngƣời dân, nhƣng lại khá phức tạp và đòi
hỏi không ít thời gian đối với các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền có liên quan
nhƣ: xác minh, lập biên bản, xây dựng dự thảo và ban hành quyết định thu hồi,
hủy bỏ Giấy khai sinh. Thậm chí, việc giải quyết tình huống theo phƣơng án này
có thể làm giảm uy tín của cơ quan nhà nƣớc nói chung và UBND phƣờng
Trung Sơn Trầm nói riêng, do thủ tục thu hồi, hủy giấy tờ hộ tịch chỉ đƣợc áp
dụng khi việc cấp giấy tờ hộ tịch trƣớc đó là trái quy định pháp luật.
Ba là, chƣa giúp Tòa án có cơ hội để nhận thức và điều chỉnh lại tính
không đúng đắn trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự.
Theo quy định của Bộ Luật Tố tụng dân sự 2004, Toà án chỉ thụ lý giải
quyết vụ việc dân sự khi có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu của đƣơng sự và chỉ giải
quyết trong phạm vi đơn khởi kiện, đơn yêu cầu đó (khoản 1 Điều 5 Bộ Luật Tố
tụng dân sự 2004). Trong tình huống, theo đơn yêu cầu ly hôn gửi đến Tòa án

vào tháng 10 năm 2015, anh Trung và chị Huệ chỉ có yêu cầu Tòa án về việc
công nhận thuận tình ly hôn giữa anh, chị và xác định nghĩa vụ nuôi dƣỡng hai
con mà không có yêu cầu xác định mối quan hệ cha - con giữa anh Trung và
cháu Bình. Tuy nhiên, Quyết định công nhận thuận tình ly hôn số
71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án lại xác định luôn “chị Võ
Thị Bích Huệ có một con riêng” và “giao chị Huệ nuôi con riêng là Hoàng Ngọc
Bình”. Nhƣ vậy, phạm vi giải quyết của Tòa án đã vƣợt ra khỏi yêu cầu của
đƣơng sự. Tòa án đã nhập hai vụ việc dân sự (gồm: việc công nhận thuận tình ly
hôn giữa anh Trung và chị Huệ; việc xác định mối quan hệ cha – con giữa anh
Trung và cháu Bình) để giải quyết.
Tuy nhiên, cần thấy rằng, hiện pháp luật mới quy định cho phép việc nhập,
tách giải quyết các vụ án dân sự (tức là, các tranh chấp dân sự) (Điều 38 Bộ Luật
tố tụng dân sự 2004), mà chƣa quy định về việc nhập, tách giải quyết các việc
dân sự (tức là, các yêu cầu dân sự). Do đó, Tòa án không thể tùy tiện giải quyết
việc xác định cha – con trong quá trình công nhận yêu cầu thuận tình ly hôn đối
với trƣờng hợp của anh Trung và chị Huệ (trừ khi các bên đƣơng sự đồng ý và
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

10


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

thể hiện rõ trong đơn yêu cầu). Nói cách khác, Quyết định số 71/2015/QĐSTHN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây đối với phần nội
dung xác định cha – con giữa anh Trung và cháu Bình là chƣa đúng pháp luật.
Phương án 2:
Để thực hiện yêu cầu về việc xóa thông tin ngƣời cha và thay đổi họ tên
trong Giấy khai sinh của cháu Bình, anh Trung phải cung cấp đƣợc đầy đủ tài
liệu, căn cứ hợp pháp chứng minh mối quan hệ giữa anh và cháu Bình cho cơ
quan có thẩm quyền giải quyết việc hộ tịch.

Theo khoản 2 Điều 88 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014: “Trong
trƣờng hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải đƣợc Tòa
án xác định”. Nói cách khác, việc xác định mối quan hệ cha, mẹ - con phải đƣợc
ghi nhận bằng một bản án hay quyết định có hiệu lực của Tòa án.
Trong trƣờng hợp này, Quyết định công nhận thuận tình ly hôn số
71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây,
mặc dù có nêu: “Giao cho anh Hoàng Kim Trung nuôi con chung là Hoàng Thị
Hằng”, “Chị Võ Thị Bích Huệ có một con riêng. Giao chị Huệ nuôi con riêng là
Hoàng Ngọc Bình”. Nhƣng về mặt pháp lý, nhƣ đã phân tích (ở phần hạn chế
của phƣơng án 1), nội dung về xác định mối quan hệ cha – con giữa anh Trung
và cháu Bình là vấn đề vƣợt ra khỏi phạm vi giải quyết của Tòa án. Bởi, Tòa án
chỉ thụ lý giải quyết vụ việc dân sự trong phạm vi đơn yêu cầu của đƣơng sự
(khoản 1 Điều 5 Bộ Luật Tố tụng dân sự 2004). Trong khi đó, khi có đơn yêu
cầu gửi Tòa án giải quyết việc ly hôn (vào tháng 10 năm 2015), anh Trung và
chị Huệ chỉ trình bày yêu cầu Tòa án công nhận thuận tình ly hôn và giải quyết
sự thỏa thuận về nghĩa vụ nuôi dƣỡng các con, mà không có yêu cầu xác định
mối quan hệ cha – con giữa anh Trung và cháu Bình. Tòa án “tự” quyết định
nhập hai việc dân sự để giải quyết trong trƣờng hợp này là chƣa thỏa đáng với
yêu cầu của đƣơng sự và thực tế pháp luật tố tụng cũng chƣa có quy định cho
phép Tòa án đƣợc gộp các việc dân sự khác nhau để giải quyết. Do đó, phần nội
dung xác định cha – con trong Quyết định này của Tòa án là không đúng pháp
luật.
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

11


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Vì vậy, để giải quyết yêu cầu về việc hộ tịch của mình, trƣớc hết, trong

thời hạn kháng cáo quy định tại Điều 317 Bộ Luật tố tụng dân sự 2004, anh
Trung phải làm đơn kháng cáo lên Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đối với
Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án nhân dân
thị xã Sơn Tây (Điều 316 Bộ Luật tố tụng dân sự 2004), do nội dung giải quyết
vấn đề xác định mối quan hệ cha – con trong Quyết định này không đúng quy
định pháp luật.
Sau khi có bản án phúc thẩm có hiệu lực tuyên bố Quyết định số
71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây
vô hiệu một phần đối với nội dung xác định mối quan hệ cha – con, anh Trung
phải tiếp tục làm đơn lên Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây giải quyết yêu cầu xác
định mối quan hệ cha – con giữa anh và cháu Bình (điểm a khoản 1 Điều 33 Bộ
Luật tố tụng dân sự 2004). Quyết định có hiệu lực của Tòa án về việc không
công nhận quan hệ cha - con giữa anh Trung và cháu Bình là căn cứ để tiếp tục
thực hiện thủ tục về hộ tịch.
Cụ thể, anh Trung sẽ phải thực hiện hai thủ tục về hộ tịch gồm:
(i) Thủ tục cải chính thông tin trong Giấy khai sinh của cháu Bình tại
UBND phƣờng Trung Sơn Trầm theo quy định tại khoản 1 Điều 37 Nghị định
158/2005/NĐ-CP. UBND phƣờng Trung Sơn Trầm thực hiện việc cải chính trên
cơ sở tài liệu chứng minh đƣợc anh Trung nộp trong hồ sơ cải chính (trong đó có
Quyết định của Tòa án về việc không công nhận quan hệ cha, con giữa anh
Trung và cháu Bình). Nội dung cải chính phải đƣợc ghi chú rõ việc: bỏ thông tin
về anh Trung trong cột thông tin của ngƣời cha trong Giấy khai sinh; đồng thời
cải chính họ của cháu Bình từ họ “Hoàng” sang họ “Võ” (theo họ của mẹ).
Do Sổ đăng ký khai sinh năm 2013 đã chuyển lƣu 01 quyển tại UBND thị
xã, nên sau khi thực hiện việc cải chính, UBND phƣờng có trách nhiệm gửi
thông báo cho UBND thị xã để ghi chú những nội dung cải chính đó vào Sổ
đăng ký khai sinh lƣu tại UBND thị xã (Điều 38 Nghị định 158/2005/NĐ-CP).
(ii) Thủ tục cấp lại Giấy khai sinh cho cháu Bình tại UBND thị xã Sơn Tây
theo quy định tại khoản 2 Điều 62 Nghị định 158/2005/NĐ-CP. Cụ thể, sau khi
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

12


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

có quyết định của UBND phƣờng Trung Sơn Trầm cho phép cải chính các nội
dung trên, UBND thị xã Sơn Tây căn cứ nội dung đã đƣợc cải chính này để cấp
lại Giấy khai sinh cho cháu Bình.
- Ưu điểm:
Phƣơng án này đã đáp ứng đƣợc các mục tiêu đặt ra khi giải quyết tình
huống. Bên cạnh đó, phƣơng án cũng có những ƣu điểm riêng. Cụ thể:
Một là, đảm bảo quyền, lợi ích của các chủ thể có liên quan mà không đòi
hỏi sự phức tạp trong quá trình thực hiện thủ tục giải quyết việc hộ tịch (thủ tục
cải chính thông tin trong Giấy khai sinh; thủ tục cấp lại Giấy khai sinh) đối với
công dân cũng nhƣ cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền. Đồng thời, cũng tránh làm
ảnh hƣởng đến uy tín của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền giải quyết việc
hộ tịch nhƣ phƣơng án 1 do thủ tục cải chính đƣợc áp dụng khi có sự sai sót
trong quá trình đăng ký khai sinh (kể cả những sai sót từ phía chủ quan của công
dân khi tiến hành đăng ký).
Hai là, giúp Tòa án nhận thức và điều chỉnh lại quyết định chƣa đúng đắn
khi giải quyết vụ việc dân sự. Thông qua thủ tục phúc thẩm, Tòa án thành phố
Hà Nội sẽ xem xét lại nội dung Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày
10/11/2015 của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây theo nội dung đơn kháng cáo.
Từ đó, sẽ phát hiện những nội dung chƣa đúng quy định của pháp luật và ra bản
án phúc thẩm để điều chỉnh lại những nội dung trái pháp luật bằng cách tuyên vô
hiệu phần nội dung về xác định quan hệ cha, mẹ - con trong Quyết định số
71/2015/QĐST-HN&GĐ. Đây cũng sẽ là cơ sở để Tòa án nhân dân thị xã Sơn
Tây tránh đƣợc tình trạng nhận thức chƣa chính xác khi ban hành những quyết
định, bản án tƣơng tự sau này.

- Hạn chế:
Bên cạnh ƣu điểm trên, phƣơng án này còn một số hạn chế:
Một là, việc áp dụng thủ tục cải chính trong trƣờng hợp này chƣa phản ánh
đúng bản chất vấn đề của vụ việc. Bởi, theo khoản 2 Điều 36 Nghị định
158/2005/NĐ-CP, cải chính đối với những nội dung đã đƣợc đăng ký trong Sổ
đăng ký khai sinh và bản chính Giấy khai sinh chỉ đƣợc áp dụng khi có sai sót
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

13


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

trong khi đăng ký khai sinh trƣớc đây. Tuy nhiên, thực tế có thể thấy, UBND
phƣờng Trung Sơn Trầm không hề có sai sót trong quá trình đăng ký khai sinh
cho cháu Bình. Việc có thông tin ngƣời cha: Hoàng Kim Trung trong Giấy khai
sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình là dựa trên Giấy chứng nhận kết hôn hợp pháp
giữa anh Trung - chị Huệ (trƣớc thời điểm ly hôn) do chị Huệ xuất trình khi đi
đăng ký cho cháu Bình. Đồng thời, chị Huệ cũng đã khai đúng các nội dung trên
khi đăng ký khai sinh cho con mình. Mặt khác, vào thời điểm đăng ký khai sinh
cho cháu Bình, anh Trung không có yêu cầu hoặc xuất trình căn cứ nào chứng
minh mối quan hệ cha – con giữa anh và cháu Bình. Do đó, việc đăng ký khai
sinh cho cháu Bình trƣớc đây là hoàn toàn hợp pháp và không có sai sót khi
đăng ký. Áp dụng thủ tục cải chính trong trƣờng hợp này là chƣa phù hợp.
Hai là, phƣơng án này yêu cầu khá nhiều thời gian và tiền bạc của công
dân và đòi hỏi phải thực hiện quy trình tố tụng khá phức tạp (gồm 02 thủ tục:
thủ tục kháng cáo Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ của Tòa án nhân dân
thị xã Sơn Tây; thủ tục yêu cầu Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây xác định mối
quan hệ cha – con giữa anh Trung và cháu Bình). Tổng thời gian giải quyết 02
thủ tục tố tụng trên có thể kéo dài đến 06 tháng (Điều 258 Bộ Luật Tố tụng dân

sự 2004), chƣa kể thời gian thực hiện việc cải chính và cấp lại Giấy khai sinh
(khoảng 04 ngày). Về mặt chi phí, công dân sẽ phải chịu án phí phúc thẩm, án
phí để giải quyết yêu cầu dân sự, lệ phí thực hiện thủ tục cải chính và lệ phí cấp
lại Giấy khai sinh.
Phương án 3:
Về nguyên tắc, việc hộ tịch của anh Trung chỉ đƣợc giải quyết trên cơ sở
căn cứ hợp pháp chứng minh anh và cháu Bình không phải là cha con. Mặt khác,
do Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây
ghi nhận phần nội dung liên quan đến xác định mối quan hệ cha, mẹ - con chƣa
đúng pháp luật (nhƣ đã trình bày ở trên), vì thế, tƣơng tự phƣơng án 2, anh
Trung sẽ phải thực hiện 02 thủ tục tố tụng trƣớc khi giải quyết yêu cầu hộ tịch
của mình. Cụ thể: Trong thời hạn kháng cáo quy định tại Điều 317 Bộ Luật tố
tụng dân sự 2004, anh Trung phải làm đơn kháng cáo lên Tòa án nhân dân thành
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

14


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

phố Hà Nội đối với phần nội dung về xác định mối quan hệ cha, mẹ – con trong
Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án nhân dân
thị xã Sơn Tây (Điều 316 Bộ Luật tố tụng dân sự 2004).
Sau khi có bản án phúc thẩm có hiệu lực tuyên bố Quyết định số
71/2015/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2015 của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây
vô hiệu một phần đối với nội dung xác định mối quan hệ cha, mẹ – con, anh
Trung phải tiếp tục làm đơn lên Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây giải quyết yêu
cầu xác định mối quan hệ cha – con giữa anh và cháu Bình (điểm a khoản 1
Điều 33 Bộ Luật tố tụng dân sự 2004). Quyết định có hiệu lực của Tòa án về
việc không công nhận quan hệ cha - con giữa anh Trung và cháu Bình là căn cứ

để tiếp tục thực hiện thủ tục về hộ tịch.
Trên cơ sở quyết định của Tòa án về việc không nhận quan hệ cha – con
giữa anh Trung và cháu Bình, UBND phƣờng Trung Sơn Trầm thực hiện việc
ghi vào sổ hộ tịch các thay đổi hộ tịch về mối quan hệ cha – con giữa anh Trung
và cháu Bình theo (khoản 1 Điều 41 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP). Cách ghi
vào sổ hộ tịch nội dung thay đổi này đƣợc thực hiện theo quy định tại điểm a
khoản 1 Điều 42 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP, cụ thể: Việc xác định cha, mẹ,
con đƣợc ghi vào Sổ đăng ký khai sinh trƣớc đây của cháu Hoàng Ngọc Bình.
Trong quá trình ghi các thay đổi hộ tịch liên quan đến thông tin ngƣời cha
trong nội dung đăng ký khai sinh trƣớc đây, UBND phƣờng Trung Sơn Trầm
thực hiện kết hợp ghi vào Sổ đăng ký khai sinh trƣớc đây việc thay đổi họ của
cháu Bình (từ đang mang họ cha sang mang họ của mẹ).
Do Sổ đăng ký khai sinh năm 2013 đã chuyển lƣu 01 quyển tại UBND thị
xã, nên sau khi thực hiện việc ghi vào sổ các thay đổi hộ tịch trên, UBND
phƣờng có trách nhiệm gửi thông báo cho UBND thị xã để ghi tiếp những nội
dung thay đổi đó vào Sổ đăng ký khai sinh lƣu tại UBND thị xã (khoản 3 Điều
42 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP). Trong trƣờng hợp công dân yêu cầu cấp lại
bản chính Giấy khai sinh thì việc cấp lại Giấy khai sinh đƣợc thực hiện tại
UBND thị xã theo trình tự, thủ tục pháp luật quy định (Khoản 2 Điều 62, Điều
63 Nghị định 158/2005/NĐ-CP). Nội dung trong bản chính Giấy khai sinh cấp
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

15


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

lại sẽ ghi theo những nội dung thay đổi đã đƣợc ghi chú trong Sổ đăng ký khai
sinh.
- Ưu điểm:

Phƣơng án này đã đáp ứng đƣợc các mục tiêu đặt ra khi giải quyết tình
huống. Bên cạnh đó, phƣơng án cũng có những ƣu điểm riêng. Cụ thể:
Một là, thủ tục hộ tịch trong phƣơng án này phù hợp với bản chất của vụ
việc và rất đơn giản, nhanh chóng. Có thể thấy, quá trình đăng ký khai sinh của
cháu Bình trƣớc đây là hợp pháp và cũng không có bất cứ sai sót nào về mặt
thông tin. Sau khi đăng ký khai sinh một thời gian, anh Trung phát hiện cháu
Bình không phải con của mình nên mới có yêu cầu và đƣợc Tòa ra quyết định
không công nhận quan hệ cha – con giữa anh và cháu Bình. Nói cách khác, sự
việc xác định quan hệ cha – con phát sinh sau khi đã đăng ký khai sinh cho cháu
Bình. Do đó, để bỏ thông tin ngƣời cha trong Giấy khai sinh của cháu Bình chỉ
cần thực hiện thủ tục ghi những nội dung hộ tịch thay đổi liên quan đến thông
tin về ngƣời cha vào sổ đăng ký khai sinh trƣớc đây theo quy định tại khoản 1
Điều 41, điểm a khoản 1 Điều 42 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP. Về họ của
cháu Bình, do thông tin về phần ngƣời cha không còn, nên họ của cháu Bình
cũng phải đƣợc thay đổi theo họ của mẹ. Nói cách khác, thay đổi về họ của cháu
Bình cũng là sự việc phát sinh kéo theo từ việc thay đổi thông tin ngƣời cha. Vì
thế, UBND phƣờng có thể kết hợp để ghi đồng thời hai nội dung thay đổi này
vào sổ khai sinh trƣớc đây của cháu Bình.
Thủ tục ghi vào Sổ đăng ký khai sinh những nội dung hộ tịch thay đổi trên
và cấp lại Giấy khai sinh đƣợc tiến hành trong thời gian ngắn từ 01 đến 02 ngày
(khoản 2 Điều 1 Nghị định 06/2012/NĐ-CP) sẽ góp phần bảo đảm kịp thời,
nhanh chóng quyền, lợi ích chính đáng cho công dân.
Hai là, phƣơng án này sẽ góp phần giúp Tòa án nhận thức và điều chỉnh lại
quyết định chƣa đúng đắn khi giải quyết vụ việc dân sự. Tƣơng tự nhƣ phƣơng
án 2, bằng quá trình giải quyết và ban hành bản án phúc thẩm, Tòa án nhân dân
thành phố Hà Nội sẽ kịp thời phát hiện và điều chỉnh những nội dung trái pháp
luật trong Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ của Tòa án nhân dân thị xã
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

16

Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Sơn Tây. Qua đó, Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây sẽ hạn chế đƣợc những sai
lầm tƣơng tự trong việc giải quyết các vụ việc dân sự sau này.
- Hạn chế:
Tƣơng tự phƣơng án 2, phƣơng án này yêu cầu khá nhiều thời gian và tiền
bạc của công dân và đòi hỏi phải thực hiện quy trình tố tụng khá phức tạp (gồm
02 thủ tục: thủ tục kháng cáo đối với phần nội dung liên quan đến việc xác định
cha, mẹ - con trong Quyết định số 71/2015/QĐST-HN&GĐ của Tòa án nhân
dân thị xã Sơn Tây; thủ tục yêu cầu Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây xác định
mối quan hệ cha – con giữa anh Trung và cháu Bình). Tổng thời gian giải quyết
02 thủ tục tố tụng trên có thể kéo dài đến 06 tháng (Điều 258 Bộ Luật Tố tụng
dân sự 2004).
5.3. Lựa chọn phương án giải quyết tình huống:
Trên cơ sở phân tích ba phƣơng án trên, em quyết định lựa chọn phƣơng
án 3 bởi những lý do sau:
Thứ nhất, phƣơng án này đã đáp ứng đƣợc đầy đủ các mục tiêu đặt ra khi
giải quyết tình huống. Đặc biệt, đảm bảo tối đa sự thuận tiện nhất cho công dân
(về thời gian, chi phí) trong việc tiếp cận và giải quyết các thủ tục hành chính về
hộ tịch, đảm bảo giải quyết nhanh chóng, triệt để, phù hợp với bản chất vụ việc
và đúng pháp luật.
Thứ hai, phƣơng án này hạn chế đƣợc hầu hết những nhƣợc điểm của hai
phƣơng án trƣớc đó. Điển hình nhƣ:
(i) Phƣơng án 3 đƣa ra cách giải quyết hiệu quả, phản ánh đúng bản chất
vấn đề của vụ việc thay vì áp dụng giải pháp thu hồi, hủy bỏ Giấy khai sinh nhƣ
phƣơng án 1 hay áp dụng cách thức giải quyết thông qua thủ tục cải chính ở
phƣơng án 2. Bởi, thủ tục thu hồi, hủy bỏ Giấy khai sinh (phƣơng án 1) chỉ đƣợc
áp dụng khi việc cấp giấy tờ hộ tịch đó là trái quy định pháp luật; thủ tục cải

chính (phƣơng án 2) chỉ đƣợc áp dụng khi có sai sót trong khi đăng ký khai sinh.
Ngƣợc lại, thực tế việc đăng ký và cấp Giấy khai sinh đối với trƣờng hợp của
cháu Bình tại UBND phƣờng Trung Sơn Trầm là đúng pháp luật và không có sai
sót trong quá trình đăng ký.
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

17


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

(ii) Thủ tục hành chính giải quyết yêu cầu hộ tịch theo phƣơng án 3 rất đơn
giản, nhanh chóng đối với cả công dân và cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền.
Trong khi, phƣơng án 1 đặt ra yêu cầu khá phức tạp về thủ tục pháp lý và đòi hỏi
không ít thời gian đối với các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền có liên quan
nhƣ: xác minh, lập biên bản, xây dựng dự thảo và ban hành quyết định thu hồi,
hủy bỏ Giấy khai sinh. Đối với phƣơng án 2, công dân phải thực hiện 02 thủ tục
hành chính liên quan đến cải chính và cấp lại Giấy khai sinh kéo dài ít nhất là 03
ngày. Ngƣợc lại, ở phƣơng án 3, thủ tục ghi vào sổ khai sinh thay đổi liên quan
đến phần thông tin ngƣời cha và thay đổi họ tên và thủ tục cấp lại Giấy khai sinh
kéo dài nhiều nhất 02 ngày, thủ tục yêu cầu đơn giản đối với cả công dân và cơ
quan nhà nƣớc có thẩm quyền.
(iii) Việc giải quyết tình huống theo phƣơng án 3 không làm ảnh hƣởng
đến uy tín của cơ quan nhà nƣớc nói chung và UBND phƣờng Trung Sơn Trầm
nói riêng nhƣ phƣơng án 1.
(iv) Phƣơng án 3 đƣa ra cách thức để giúp Tòa án có cơ hội để nhận thức
và điều chỉnh lại tính không đúng đắn trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự
thông qua thủ tục kháng cáo. Điều này khắc phục hạn chế của phƣơng án 1.
6. Lập kế hoạch tổ chức thực hiện phương án:
Trên cơ sở phƣơng án đã lựa chọn, kế hoạch tổ chức thực hiện phƣơng án

đƣợc xây dựng nhƣ sau:
Bước 1: Phòng Tƣ pháp thị xã Sơn Tây xây dựng và gửi công văn hƣớng
dẫn UBND phƣờng Trung Sơn Trầm. Công văn phải đáp ứng đúng thể thức theo
quy định của pháp luật về thể thức văn bản hành chính. Nội dung công văn ngắn
gọn dễ hiểu, trong đó có ghi nhận cụ thể trình tự và nội dung các bƣớc để giải
quyết vụ việc.
Bước 2: Trên cơ sở hƣớng dẫn của Phòng Tƣ pháp, UBND phƣờng Trung
Sơn Trầm tổ chức 01 buổi làm việc để trao đổi, phân tích, giải thích và hƣớng
dẫn công dân (anh Trung) một cách khái quát về quy trình các công việc phải
thực hiện để giải quyết đƣợc yêu cầu hộ tịch của công dân.

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

18


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Bước 3: Dựa vào hƣớng dẫn của UBND phƣờng Trung Sơn Trầm, anh
Trung thực hiện thủ tục kháng cáo tại Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đối với
phần nội dung liên quan đến xác định cha, mẹ, con trong Quyết định số
71/2015/QĐST-HN&GĐ của Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây. Trên cơ sở đơn
kháng cáo, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xem xét thụ lý và giải quyết yêu
cầu kháng cáo theo trình tự luật định.
Bước 4: Sau khi có bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân thành phố Hà
Nội tuyên vô hiệu một phần đối với Quyết định của Tòa án nhân dân thị xã Sơn
Tây, anh Trung tiếp tục làm đơn yêu cầu Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây giải
quyết việc xác định cha – con. Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây xem xét thụ lý và
giải quyết yêu cầu trên.
Bước 5: Sau khi có quyết định giải quyết yêu cầu xác định cha – con của

Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây, anh Trung cung cấp đầy đủ thành phần hồ sơ
cần thiết (trong đó quyết định giải quyết yêu cầu xác định cha – con của Tòa án
nhân dân thị xã Sơn Tây) để làm căn cứ thực hiện thủ tục ghi vào sổ hộ tịch các
thay đổi hộ tịch về mối quan hệ cha – con và việc thay đổi họ của con (từ họ cha
sang họ mẹ). Trên cơ sở nội dung hồ sơ đƣợc cung cấp, UBND phƣờng Trung
Sơn Trầm tiến hành ghi vào sổ hộ tịch các thay đổi hộ tịch về mối quan hệ cha –
con và việc thay đổi họ của con theo quy định.
Bước 6: Sau khi thực hiện xong việc ghi vào sổ hộ tịch những thay đổi hộ
tịch trên, UBND phƣờng Trung Sơn Trầm phải làm văn bản thông báo cho
Phòng Tƣ pháp thị xã những nội dung đã thay đổi để phục vụ việc quản lý hộ
tịch và giải quyết yêu cầu cấp lại Giấy khai sinh.
Bước 7: Anh Trung hoặc chị Huệ (bố/mẹ của chị Huệ) làm thủ tục cấp lại
Giấy khai sinh cho cháu Bình tại UBND thị xã Sơn Tây theo quy định. Trên cơ
sở thành phần hồ sơ yêu cầu hợp lệ, UBND thị xã tiến hành cấp lại Giấy khai
sinh cho cháu Bình theo những nội dung mới đã đƣợc ghi chú thay đổi.
Việc xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện phƣơng án đƣợc tóm tắt trong
bảng kế hoạch trong phần phụ lục.

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

19


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

III.

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

Có thể thấy, những tình huống phức tạp liên quan đến vấn đề khai sinh nhƣ

trong vụ việc trên không hiếm gặp trên thực tế. Đối mặt với những trƣờng hợp
nhƣ vậy, điều quan trọng là chủ thể có thẩm quyền giải quyết phải phân tích
đƣợc nguyên nhân, hậu quả của tình huống để xác định mục tiêu rõ ràng trƣớc
khi đi vào giải quyết vấn đề. Trên cơ sở các quy định của pháp luật và đối chiếu
với tình huống, chủ thể có thẩm quyền giải quyết vụ việc phải xây dựng, phân
tích và lựa chọn đƣợc phƣơng án giải quyết vừa đúng pháp luật, vừa giải quyết
thỏa đáng yêu cầu, bảo đảm quyền, lợi ích đáng của công dân; sau đó lập kế
hoạch chi tiết để tổ chức thực hiện phƣơng án đã lựa chọn. Những thao tác này
có ý nghĩa quan trọng tạo nên hiệu quả trong quá trình giải quyết tình huống.
Tuy nhiên, cần thấy rằng, bên cạnh việc chủ động tìm phƣơng án giải
quyết, để giảm thiểu tình trạng tiếp tục có những vƣớng mắc trong quá trình giải
quyết các vụ việc tƣơng tự, thì một trong những vấn đề không kém quan trọng
của nhà quản lý đó là có những biện pháp để hạn chế nguyên nhân dẫn đến tình
huống đó. Từ thực tiễn nghiên cứu, em xin mạnh dạn đƣa ra một số kiến nghị:
Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hƣớng đảm bảo tính
khả thi và có tính dự báo. Hiện nay, Luật Hộ tịch đã đƣợc Quốc hội thông qua
ngày 20/11/2014 có hiệu lực từ 01/01/2016, song trong nội dung của Luật cũng
chƣa có quy định nào điều chỉnh đối với vấn đề xóa thông tin của cha/mẹ trong
Sổ đăng ký khai sinh và Giấy khai sinh. Vì thế, trong thời gian tới cần phải
nhanh chóng ban hành Nghị định, Thông tƣ hƣớng dẫn trong đó ghi nhận cụ thể
những nội dung điều chỉnh đối với vấn đề này. Điều này sẽ là cơ sở pháp lý
quan trọng để kịp thời bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của công dân; đồng
thời, giúp các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền có cơ sở để áp dụng thống nhất,
giải quyết nhanh chóng vụ việc.
Bên cạnh đó, về pháp luật tố tụng dân sự, cũng cần có quy định rõ ràng:
cho phép Tòa án đƣợc nhập, tách các việc dân sự để giải quyết nếu Tòa án xét
thấy việc nhập, tách các việc dân sự là hợp lý, thuận tiện cho đƣơng sự, không
trái quy định pháp luật và đƣợc các đƣơng sự đồng ý. Điều này sẽ góp phần giúp
Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

20


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

cho đƣơng sự tránh phải thực hiện nhiều thủ tục tố tụng tại tòa án để giải quyết
các yêu cầu dân sự của mình mặc dù các việc dân sự đó có liên quan đến nhau.
Thứ hai, thực hiện các biện pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật:
Một là, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hộ tịch và hôn nhân – gia đình
đến rộng rãi quần chúng nhân dân. Đây là cơ sở để nâng cao nhận thức của
ngƣời dân, giúp họ nắm bắt đƣợc những quyền, nghĩa vụ của mình và tránh
đƣợc những sai phạm không đáng có. Đồng thời, góp phần nâng cao hiệu quả
giám sát của ngƣời dân đối với hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc.
Hai là, thƣờng xuyên tổ chức đào tạo, bồi dƣỡng và có đánh giá đối với đội
ngũ cán bộ, công chức làm công tác hộ tịch. Đội ngũ cán bộ, công chức là những
ngƣời trực tiếp giải quyết các vụ việc hộ tịch của công dân. Vì thế, hiệu quả giải
quyết đến đâu phụ thuộc một phần vào yếu tố chủ quan liên quan đến các chủ
thể này. Đội ngũ cán bộ, công chức cần đƣợc thƣờng xuyên bồi dƣỡng, đào tạo
để nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Bên cạnh đó, phải có đánh giá để
kịp thời nắm bắt tình hình đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt liên quan đến vấn
đề đạo đức công vụ và phòng, chống tham nhũng.
Ba là, phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của các đoàn, thể. Các
đoàn, thể là những tổ chức gắn bó trực tiếp với đời sống của nhân dân, vì thế họ
có cơ hội nắm bắt đƣợc những tâm tƣ, vƣớng mắc của ngƣời dân và thực tiễn tác
động của pháp luật để kịp thời có những phản hồi, góp ý, đặc biệt đối với quá
trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật. Tuy nhiên, hiện nay vai trò của các đoàn,
thể còn mờ nhạt. Do đó, cần phải có cơ chế để phát huy nguồn lực xã hội này
nhƣ một kênh trung gian nhằm nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật.

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

21


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

PHỤ LỤC
KẾ HOẠCH TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHƢƠNG ÁN

STT

1

2

3

Nội dung công
việc

Chủ thể
thực
hiện

Điều kiện thực hiện
- Xây dựng công văn theo đúng thể
thức quy định pháp luật. Nội dung
của công văn phải đƣợc trình bày
ngắn gọn, dễ hiểu, ghi nhận rõ
những quy trình giải quyết vụ việc.

Xây dựng và
gửi công văn Phòng
hƣớng
dẫn Tƣ pháp
UBND phƣờng
thị xã
Trung
Sơn Sơn Tây - Công văn phải đƣợc gửi đến
Trầm
UBND phƣờng Trung Sơn Trầm để
kịp thời hƣớng dẫn công dân.

UBND phƣờng
Trung
Sơn
Trầm tổ chức
làm việc để
trao đổi, phân
tích, giải thích
và hƣớng dẫn
anh Trung giải
quyết yêu cầu
việc hộ tịch của
mình

Anh
Trung
thực hiện thủ
tục kháng cáo

tại Tòa án nhân
dân thành phố
Hà Nội đối với
phần nội dung
liên quan đến
xác định cha,
mẹ, con trong

Thời gian
dự kiện
thực hiện

01 ngày

- Soạn thảo và gửi Giấy mời đến
thành phần có liên quan (trong đó
có anh Trung).

UBND
phƣờng
Trung
Sơn
Trầm

- Chuẩn bị tài, liệu hồ sơ liên quan
đến vụ việc để gửi các thành phần
tham gia họp và các điều kiện vật
chất khác cho buổi làm việc.
- Tổ chức buổi làm việc, trong đó
trao đổi, phân tích, giải thích và

hƣớng dẫn anh Trung thực hiện các
quy trình để giải quyết yêu cầu việc
hộ tịch của mình.

02 ngày

- Lập biên bản làm việc và gửi cho
anh Trung 01 bản.

Anh
Hoàng
Kim
Trung

- Trong thời hạn kháng cáo quy
định tại Điều 317 Bộ Luật tố tụng
dân sự 2004 (07 ngày, kể từ ngày
Toà án nhân dân thị xã Sơn Tây ra
Quyết
định
sơ
thẩm
số
71/2015/QĐST-HN&GĐ)
anh
Trung phải làm đơn kháng cáo lên
Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội.
Đồng thời, nộp án phí phúc thẩm
theo quy định.

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

03 – 05
tháng

22


Lớp Bồi dƣỡng ngạch chuyên viên: CVK2A - 2015

Quyết định số
71/2015/QĐST
-HN&GĐ của
Tòa án nhân
dân thị xã Sơn
Tây

4

5

6

Anh Trung làm
thủ tục yêu cầu
Tòa án nhân
dân thị xã Sơn
Tây giải quyết
việc xác định
mối quan hệ

cha – con.

- Tòa án nhân dân thành phố Hà
Nội xem xét giải quyết và ra bản án
phúc thẩm đối với Quyết định sơ
thẩm của Tòa án nhân dân thị xã
Sơn Tây.

Anh
Hoàng
Kim
Trung

Anh Trung làm
thủ tục ghi vào
sổ hộ tịch các
thay đổi hộ tịch
về mối quan hệ
cha – con và
việc thay đổi
họ của con (từ
họ cha sang họ
mẹ) tại UBND
phƣờng Trung
Sơn Trầm

Anh
Hoàng
Kim
Trung

UBND phƣờng
Trung
Sơn
Trầm thực hiện
việc thông báo
cho Phòng Tƣ

UBND
phƣờng
Trung
Sơn
Trầm

- Anh Trung làm đơn yêu cầu và
gửi kèm các tài liệu, chứng cứ đến
Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây
giải quyết việc xác định mối quan
hệ cha – con. Đồng thời, nộp án phí
theo quy định.

01 tháng

- Tòa án nhân dân thị xã Sơn Tây
xem xét thụ lý và giải quyết yêu
cầu trên.
- Anh Trung chuẩn bị thành phần
hồ sơ theo quy định để làm căn cứ
ghi vào sổ hộ tịch những thay đổi
hộ tịch có liên quan (trong đó, có

bản sao/bản photo đã đối chiếu bản
án phúc thẩm của Tòa án nhân dân
thành phố Hà Nội tuyên vô hiệu
một phần đối với Quyết định sơ
thẩm số 71/2015/QĐST-HN&GĐ
của Tòa án nhân dân thị xã Sơn
Tây).

02 ngày

- Anh Trung nộp hồ sơ tại bộ phận
1 cửa UBND phƣờng Trung Sơn
Trầm kèm theo lệ phí theo quy
định.
- UBND phƣờng căn cứ vào thành
phần hồ sơ thực hiện thủ tục ghi
vào sổ hộ tịch những thay đổi hộ
tịch có liên quan.
- UBND phƣờng Trung Sơn Trầm
làm văn bản thông báo gửi tới
Phòng Tƣ pháp thị xã, trong đó
trình bày rõ việc ghi chú các nội
dung thay đổi hộ tịch đối với

Học viên thực hiện: Phạm Thị Phƣợng

01 ngày

23