Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (mao ốc vị thu phong sở phá ca)

Đọc phần dịch thơ bài “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về
quê”. Giới thiệu vài nét về tác giả và hoàn cảnh sáng tác bài
thơ.
Khi đi trẻ,lúc về già,
Giọng quê vẫn thế ,tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng :Khách ở chốn nào lại chơi?
(Phạm Sĩ Vĩ dịch)
- Hạ Tri Chương (659 – 744), người tỉnh Chiết Giang (Trung
Quốc). Ông đỗ tiến sĩ và làm quan trên 50 năm ở kinh đô
Trường An, rất được vua Đường trọng dụng.
- Bài thơ được viết khi ông từ quan, trở lại quê nhà.


Nêu những nét chính về nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của bài
thơ “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”
Nội dung: Bài thơ kể lại ngày đầu tiên trở lại quê sau bao
năm xa cách của tác giả.
Nghệ thuật:
-Sử dụng phương thức tự sự để biểu cảm.
- Sử dụng biện pháp tiểu đối có hiệu quả.
-Giọng điệu bi hài ở hai câu thơ cuối.
Ý nghĩa: Bài thơ cho thấy tình yêu quê hương là một tình cảm
lâu bền và thiêng liêng nhất của con người


Cũng như Lí Bạch, Hạ Tri Chương, Đỗ
Phủ cũng là một nhà thơ lớn thời Đường
(Trung Quốc). Nếu Lí Bạch là “Tiên thơ” thì
Đỗ Phủ là “Thánh thơ” (ông thánh làm thơ).

Cuộc đời của ông long đong khốn khổ, chết
vì nghèo đói, bệnh tật. Ông đã để lại cho
đời gần 1500 bài thơ trầm uất, buồn đau,
nhưng lại sáng ngời lên tinh thần nhân ái
bao la. “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” là
một bài thơ như thế.


Tiết 41- Văn bản:

(Đỗ Phủ)


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
1- Tác giả, tác phẩm:
- Đỗ Phủ (712 - 770) là nhà thơ hiện
thực vĩ đại nhất ở Trung Quốc thời
nhà Đường. Tác phẩm của ông thể
hiện tinh thần nhân đạo cao cả, có
ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca
Trung Quốc đời sau.

(Đỗ Phủ)

Giới thiệu vài nét về tác giả.


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:

1- Tác giả, tác phẩm:
- Đỗ Phủ (712 - 770) là nhà thơ hiện
thực vĩ đại nhất ở Trung Quốc thời
nhà Đường. Tác phẩm của ông thể
hiện tinh thần nhân đạo cao cả, có
ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca
Trung Quốc đời sau.
-Bài thơ được viết dựa trên sự việc
có thật trong cuộc sống đầy khó khăn
của gia đình Đỗ Phủ ở Thành Đô ( Tứ
Xuyên)
3- Thể thơ:
Cổ thể.

(Đỗ Phủ)

Bài thơ được sáng tác trong
hoàn cảnh nào?
Bài thơ được viết theo thể thơ
nào?


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
1- Tác giả, tác phẩm:
- Đỗ Phủ (712 - 770) là nhà thơ hiện
thực vĩ đại nhất ở Trung Quốc thời
nhà Đường. Tác phẩm của ông thể
hiện tinh thần nhân đạo cao cả, có
ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca

Trung Quốc đời sau.
-Bài thơ được viết dựa trên sự việc
có thật trong cuộc sống đầy khó khăn
của gia đình Đỗ Phủ ở Thành Đô ( Tứ
Xuyên)
3- Thể thơ:
Cổ thể.
4- Bố cục:
gồm 4 đoạn

(Đỗ Phủ)

Bài thơ được chia ra làm mấy
phần? chỉ ra nội dung của từng
phần?
- Đoạn 1: Cảnh nhà bị gió thu
phá
- Đoạn 2: Cảnh bị trẻ con cướp
tranh
- Đoạn 3: Cảnh trong đêm mưa,
rét, nhà dột, nằm suốt đêm
không ngủ.
- Đoạn 4: Ước vọng của nhà thơ


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá

(Đỗ Phủ)


Đọc lại đoạn thơ đầu
Tháng tám, thu cao, gió thét già
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.
Trong đoạn thơ, tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào?
=> Miêu tả
Cảnh nhà tranh bị gió thu phá được miêu tả cụ thể qua những hình ảnh
nào?
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.
Em hãy tìm những động từ trong ba câu thơ này và cho biết giá trị biểu
đạt của chúng?
=>Đoạn thơ sử dụng hàng loạt những động từ biểu đạt sự chuyển động
nhanh, mạnh “bay -> rải -> treo tót ->bay lộn”
Qua đó đoạn đầu đã tái hiện cảnh tượng như thế nào?
=> Gió thu phá xác xơ, tan hoang ngôi nhà tranh nghèo của nhà thơ
Em hình dung tâm trạng của nhà thơ như thế nào qua cách miêu tả ấy?
=> Ngơ ngác, bàng hoàng và bất lực trước thiên tai


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:

1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
Qua những từ ngữ gợi hình, sinh
động, đoạn thơ miêu tả cảnh gió thu
phá nát mái tranh nghèo. Nhà thơ
bàng hoàng, bất lực trước thiên tai.

(Đỗ Phủ)


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
b- Cảnh trẻ con cướp tranh

(Đỗ Phủ)


Đọc lại đoạn thơ thứ hai
Trẻ con thôn nam khinh ta già
không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng
được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Những từ ngữ nào miêu tả hành động của bọn trẻ con ?

=> « khinh, nhè, xô, cướp giật, đi tuốt»
Qua đó, ta thấy hành động của bọn trẻ như thế nào?
= > tranh cướp của người già một cách trắng trợn.
Hành động đó nói lên thực trạng gì của xã hội Trung Quốc lúc bấy
giờ
=> sự nghèo đói, loạn lạc làm cho đạo đức xã hội suy giảm.
Theo em, bọn người đi cướp tranh đáng thương hay đáng giận ?
=>họ đáng thương hơn đáng giận. Vì sự nghèo đói đã làm mất đi
tính cách hiền lương của họ.


Đọc lại đoạn thơ thứ hai
Trẻ con thôn nam khinh ta già
không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng
được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Từ ngữ nào biểu đạt hành động và thái độ của tác giả ?
=> «môi khô, miệng cháy gào » -> «quay về...lòng ấm ức »
Qua đó, em thấy hành động và thái độ của tác giả như thế nào?
=>buồn, giận và bất lực trước hành động ngang ngược của bọn trẻ.
Từ “ấm ức” còn giúp ta hiểu điều gì trong tâm trạng của tác giả.
=>buồn nhiều hơn giận, vì nhà thơ không chỉ giận người mà còn
giận vì sự bất lực của bản thân mình trước thời thế. Thực trạng
nghèo đói của xã hội và sự xấu xa của con người vì nghèo đói đang
phơi bày trước mắt của kẻ sĩ, người luôn mang nặng lí tưởng “kinh
bang tế thế”

Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
b- Cảnh trẻ con cướp tranh
Bị bọn trẻ cướp mất tranh ngay
trước mặt, nhà thơ buồn giận người
và buồn giận mình, bất lực trước
thực trạng nghèo đói của xã hội.

(Đỗ Phủ)


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
b- Cảnh trẻ con cướp tranh
c- Cảnh trong đêm mưa rét, nhà dột

(Đỗ Phủ)


Đọc lại đoạn thơ thứ ba
Giây lát, gió lặng, mây tối mực
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.

Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát

Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Những nỗi khổ đến dồn dập với nhà thơ trong đêm, đó là những
nỗi khổ nào ?
=>đêm tối mịt mù ; mền vải cũ không đủ ấm, con thơ quậy phá,
nhà dột tứ bề.
Tâm trạng nhà thơ như thế nào trước những nỗi khổ ấy?
=> trăn trở không ngủ được
Nhà thơ trăn trở trong đêm vì bao nhiêu nỗi khổ vây quanh. Theo
em, điều gì làm cho nhà thơ trăn trở nhất? Qua đó thể hiện tinh
thần gì của tác giả?
=>Không chỉ vì nhà dột, vì đêm lạnh mà đã bao đêm rồi nhà thơ
thao thức vì thời thế loạn lạc. Với nhà thơ, nỗi đau, sự lo lắng vì
cuộc sống chung nhiều hơn cuộc sống của bản thân. Qua đó thể
hiện tinh thần nhân đạo cao cả của nhà thơ.


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
b- Cảnh trẻ con cướp tranh
c- Cảnh trong đêm mưa rét, nhà dột

Bao nhiêu nỗi khổ dồn dập vây
quanh trong đêm lạnh nhưng nhà thơ
vẫn lo lắng hơn cả là thời thế loạn
lạc. Điều đó thể hiện tấm lòng nhân
đạo cao cả của ông.

(Đỗ Phủ)


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
b- Cảnh trẻ con cướp tranh
c- Cảnh trong đêm mưa rét, nhà dột
d- Ước vọng của nhà thơ

(Đỗ Phủ)


Đọc lại đoạn thơ thứ cuối
Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!

Theo em thông thường khi sống trong hoàn cảnh khổ cực người ta
sẽ mơ ước điều gì?

⇒Mong ước no ấm, sung sướng cho bản thân và gia đình
Nhưng với Đỗ Phủ, bản thân chịu bao nhiêu nỗi khổ dồn dập, ông
vẫn ước mơ điều gì?
=> mơ ước ngôi nhà rộng, vững chãi che khắp thiên hạ
Tác giả có ước mơ cho mình không?
=> Tác giả không mơ ước gì cho mình cả “Riêng lều ta nát, chịu
chết rét cũng được”
Qua đó em cảm nhâân thế nào về ước mơ của tác giả?
=> Ước mơ cao cả, thể hiêân lòng nhân đạo, vị tha của tác giả


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
a- Cảnh nhà bị gió thu phá
b- Cảnh trẻ con cướp tranh
c- Cảnh trong đêm mưa rét, nhà dột
d- Ước vọng của nhà thơ
Nhà thơ mơ ước có nhà rộng, vững
chãi che cho khắp thiên hạ. Mơ ước
cao cả ấy một lần nữa khẳng định
tấm lòng nhân đạo, vị tha của ông

(Đỗ Phủ)


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:

1- Nội dung:
2- Nghệ thuật:
- Bút pháp hiện thực, tái hiện chân
thực cảnh ngộ của những người
nghèo khổ.
- Sử dụng kết hợp các yếu tố tự sự,
miêu tả, biểu cảm.

(Đỗ Phủ)

Bài thơ viết theo bút pháp hiện
thực hay lãng mạn? Bút pháp đó
đã góp phần diễn đạt điều gì?
Bài thơ sử dụng kết hợp các
phương thức biểu đạt nào?


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
1- Nội dung:
2- Nghệ thuật:
3- Ý nghĩa văn bản:
Lòng nhân ái vẫn tồn tạị khi con
người phải sống trong hoàn cảnh
nghèo khổ cùng cực.

(Đỗ Phủ)

Em nêu lên ý nghĩa của văn bản.

Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:
II- Đọc - hiểu văn bản:
III- Tổng kết:
(Ghi nhớ SGK/134)

(Đỗ Phủ)
Nêu những nét chính về nội dung,
nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ.
Nội dung: Bài thơ kể lại nỗi khổ
của nhà thơ khi ngôi nhà bị gió
phá nát và ước mơ giàu tính nhân
đạo của nhà thơ.
Nghệ thuật:
Viết theo bút pháp hiện thực, tái
hiện lại những chi tiết, các sự việc
nối tiếp, từ đó khắc hoạ về bức
tranh cảnh ngộ những người
nghèo khổ.
- Sử dụng kết hợp các yếu tố tự
sự, miêu tả, biểu cảm.
Ý nghĩa: Lòng nhân ái vẫn tồn tạị
khi con người phải sống trong
hoàn cảnh nghèo khổ cùng cực.


Tiết 41- Văn bản:
I- Tìm hiểu chung:

II- Đọc - hiểu văn bản:
III- Tổng kết:
*Luyện tập:

(Đỗ Phủ)