luận văn thạc sĩ đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh đồng tháp đến 2020 và tầm nhìn đến 2030

VIỆN CHÍNH SÁCH VÀ CHIẾN LƯỢC
PTNN-NT

ỦY BAN NHÂN DÂN
TỈNH ĐỒNG THÁP

ĐỀ ÁN TÁI CƠ CẤU NGÀNH NÔNG NGHIỆP
TỈNH ĐỒNG THÁP ĐẾN 2020 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN 2030

Tháng 12/ 2013


MỤC LỤC
Trang

DANH MỤC CÁC HÌNH.....................................................................................12
DANH MỤC CÁC BẢNG.....................................................................................18
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT......................................................................22
PHẦN I...................................................................................................................24
GIỚI THIỆU..........................................................................................................24
I. Các vấn đề quan tâm và sự cần thiết của việc xây dựng đề án...................................................................24
II. Căn cứ xây dựng đề án............................................................................................................................ 28
III. Mục tiêu của đề án................................................................................................................................. 29
Mục tiêu chung..............................................................................................................................................29
Mục tiêu cụ thể..............................................................................................................................................29
IV. Yêu cầu của đề án................................................................................................................................... 29
V. Đối tượng và phạm vi của đề án.............................................................................................................. 30
VI. Phương pháp phân tích.......................................................................................................................... 31
Phân tích lợi thế so sánh và khả năng cạnh tranh.........................................................................................31
Phương pháp phân tích chuỗi giá trị.............................................................................................................32
Phương pháp phân tích SWOT.......................................................................................................................33

PHẦN II..................................................................................................................34
ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI TỈNH ĐỒNG THÁP...............34
I. Điều kiện tự nhiên và xã hội Đồng Tháp.................................................................................................... 34
1.1. Điều kiện tự nhiên..................................................................................................................................34
1.1.1. Vị trí địa lý của tỉnh Đồng Tháp trong vùng ĐBSCL...................................................................34
1.1.2. Tình hình khí hậu......................................................................................................................34
1.1.3. Tài nguyên đất đai....................................................................................................................35
1.1.4. Tài nguyên nước.......................................................................................................................35
1.1.5. Phân vùng sản xuất nông nghiệp..............................................................................................36
1.2. Kết cấu hạ tầng.......................................................................................................................................36
1.2.1. Giao thông................................................................................................................................36

2


1.2.2. Thủy lợi.....................................................................................................................................38
1.2.3. Khu công nghiệp.......................................................................................................................38
1.3. Nguồn nhân lực.......................................................................................................................................39
1.3.1. Dân cư và lực lượng lao động tỉnh Đồng Tháp.........................................................................39
1.3.2. Giáo dục - đào tạo....................................................................................................................39
1.3.3. Y tế............................................................................................................................................40
1.3.4. Hoạt động văn hóa...................................................................................................................40
1.4. Du lịch và môi trường.............................................................................................................................40
1.4.1. Tiềm năng du lịch.....................................................................................................................40
1.4.2. Bảo vệ môi trường....................................................................................................................41
II. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội......................................................................................................... 42
2.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội.......................................................................................................42
2.2. Khả năng thu hút đầu tư của tỉnh Đồng Tháp........................................................................................45

PHẦN III................................................................................................................48
HIỆN TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG TÁI CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP ĐỒNG
THÁP......................................................................................................................48
I. Thực trạng phát triển nông nghiệp Đồng Tháp.......................................................................................... 48
1.1. Cơ cấu ngành nông nghiệp.....................................................................................................................48
1.2. Ngành trồng trọt.....................................................................................................................................50
1.3. Ngành chăn nuôi.....................................................................................................................................53
1.4. Ngành thủy sản.......................................................................................................................................55
1.5. Các thành phần kinh tế nông nghiệp và liên kết.....................................................................................59
1.6. Thực trạng phát triển nông thôn............................................................................................................63
II. Định hướng tái cơ cấu nông nghiệp Đồng Tháp.......................................................................................64
2.1. Nguyên tắc chung...................................................................................................................................65
2.1.1. Xây dựng chuỗi ngành hàng và vùng chuyên canh..................................................................65
2.1.2. Đổi mới thể chế........................................................................................................................65
2.1.3. Đổi mới động lực......................................................................................................................66
2.1.4. Đổi mới thị trường....................................................................................................................66
2.1.5. Đổi mới nguồn vốn phát triển..................................................................................................66
2.2. Phân kỳ tái cơ cấu nông nghiệp..............................................................................................................67
2.3. Các vấn đề về liên kết vùng.....................................................................................................................67

PHẦN IV................................................................................................................69
3


GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CỦA MỘT SỐ NGÀNH HÀNG NÔNG SẢN
CHỦ LỰC TỈNH ĐỒNG THÁP..........................................................................69
A. NGÀNH HÀNG LÚA GẠO.......................................................................................................................... 70
I. Tình hình sản xuất và thương mại lúa gạo thế giới và Việt Nam................................................................70
1.1. Tình hình sản xuất và thương mại lúa gạo thế giới................................................................................70
1.2. Tình hình sản xuất và thương mại lúa gạo Việt Nam..............................................................................73

II. Thực trạng sản xuất lúa gạo tỉnh Đồng Tháp............................................................................................ 75
2.1. Vị trí của Đồng Tháp trong sản xuất lúa gạo tại khu vực ĐBSCL.............................................................75
2.2. Phân vùng sản xuất lúa gạo tại Đồng Tháp.............................................................................................76
2.2.1. Vùng ngập sâu phía Bắc kênh Nguyễn Văn Tiếp A....................................................................76
2.2.2. Vùng ngập nông phía Nam kênh Nguyễn Văn Tiếp A...............................................................77
2.2.3.Vùng ngập nông kẹp giữa sông Tiền sông Hậu..........................................................................77
III. Đánh giá lợi thế cạnh tranh ngành lúa gạo Đồng Tháp.............................................................................80
3.1. Điều kiện tự nhiên thuận lợi...................................................................................................................80
3.2. Hệ thống thủy lợi phát triển...................................................................................................................80
3.3. Hệ thống cung cấp giống được mở rộng nhưng chất lượng chưa đảm bảo..........................................81
3.4. Cơ cấu giống thiếu đồng bộ, tỷ lệ giống chất lượng thấp còn nhiều......................................................81
3.5. Năng lực chế biến gạo được cải thiện nhưng công nghệ còn nhiều hạn chế........................................82
3.6. Giao thông đường thủy thuận lợi cho vận chuyển lúa gạo, tạo điều kiện thu hút đầu tư vào các vùng
nguyên liệu..........................................................................................................................................84
IV. Đánh giá lợi thế so sánh ngành lúa gạo Đồng Tháp..................................................................................86
4.1. Ưu thế về năng suất lúa..........................................................................................................................86
4.2. Ưu thế về hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào....................................................................................86
4.3. Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch................................................................................................................87
4.4. Dịch vụ hậu cần hỗ trợ yếu kém.............................................................................................................89
4.5. Lợi thế so sánh chủ yếu dựa trên điều kiện tự nhiên thuận lợi và chi phí lao động rẻ..........................90
4.5.1. Lúa canh tác theo quy mô nhỏ.................................................................................................91
4.5.2. Canh tác lúa quy mô trung bình và lớn....................................................................................92
V. Đánh giá chuỗi ngành hàng lúa gạo Đồng Tháp........................................................................................93
5.1. Cấu trúc chuỗi.........................................................................................................................................93
5.2. Các tác nhân trong chuỗi........................................................................................................................94
5.2.1. Hệ thống cung ứng vật tư đầu vào...........................................................................................94
5.2.2. Hệ thống tổ chức hỗ trợ nông dân...........................................................................................95
5.2.3. Hệ thống sản xuất lúa gạo........................................................................................................95
5.2.4. Hệ thống tiêu thụ lúa gạo.........................................................................................................95

4


5.2.5. Đặc điểm của các tác nhân trong chuỗi...................................................................................96
5.3. Phân tích kinh tế chuỗi giá trị.................................................................................................................97
5.4. Một số chính sách ảnh hưởng đến chuỗi.............................................................................................100
5.4.1. Chính sách phát triển sản xuất...............................................................................................100
5.4.2. Chính sách bình ổn giá, kích cầu.............................................................................................101
5.4.3. Chính sách quản lý xuất nhập khẩu........................................................................................101
5.5. Phân tích SWOT của chuỗi....................................................................................................................101
VI. Định hướng phát triển ngành lúa gạo Đồng Tháp..................................................................................102
6.1. Mục tiêu................................................................................................................................................102
6.2. Định hướng thị trường và kêu gọi đầu tư.............................................................................................102
6.3. Phân vùng sản xuất...............................................................................................................................103
6.4. Phát triển cụm công nghiệp – dịch vụ trung tâm.................................................................................104
6.5. Mô hình tổ chức sản xuất – kinh doanh lúa gạo...................................................................................110
6.6. Giải pháp kỹ thuật.................................................................................................................................110
6.7. Giải pháp chính sách.............................................................................................................................111
6.8. Giải pháp về giảm tổn thất sau thu hoạch............................................................................................113
B. NGÀNH CÁ TRA..................................................................................................................................... 115
I. Tình hình sản xuất và thương mại cá tra thế giới và Việt Nam.................................................................115
1.1. Tình hình sản xuất.................................................................................................................................115
1.2. Tình hình thị trường.............................................................................................................................117
II. Thực trạng cá tra Đồng Tháp.................................................................................................................. 121
2.1. Tình hình SX cá tra ĐBSCL.....................................................................................................................121
2.2. Định vị cá tra Đồng Tháp.......................................................................................................................123
2.3. Phân vùng.............................................................................................................................................126
III. Lợi thế cạnh tranh................................................................................................................................ 128
3.1. Điều kiện tự nhiên thuận lợi.................................................................................................................128
3.2. Hệ thống sản xuất giống tại địa phương..............................................................................................129

3.3. Năng lực chế biến và sản xuất thức ăn.................................................................................................129
3.4. Giao thông............................................................................................................................................130
IV. Lợi thế so sánh..................................................................................................................................... 130
4.1. Lợi thế năng suất..................................................................................................................................130
4.2. Hiệu quả kinh tế....................................................................................................................................131
4.3. Lợi thế sử dụng nguồn lực nội địa (DRC)..............................................................................................132
V. Đánh giá chuỗi ngành hàng cá tra Đồng Tháp......................................................................................... 133
5.1. Chuỗi cá tra Đồng Tháp.........................................................................................................................133

5


5.2. Những rủi ro đối với chuỗi cá tra Đồng Tháp.......................................................................................135
5.3. Phân tích SWOT cho chuỗi giá trị cá tra Đồng Tháp.............................................................................136
VI. Định hướng phát triển......................................................................................................................... 136
6.1. Mục tiêu................................................................................................................................................136
6.2. Định hướng thị trường.........................................................................................................................136
6.2.1. Thị trường mục tiêu................................................................................................................136
6.2.2. Các giải pháp thị trường.........................................................................................................138
6.3. Định hướng vùng chuyên canh.............................................................................................................138
6.3.1. Vùng nuôi thương phẩm........................................................................................................138
6.3.2. Vùng sản xuất cá giống...........................................................................................................139
6.3.3. Quản lý nguồn cung................................................................................................................139
6.4. Cụm công nghiệp - dịch vụ - KHCN - tiếp thị.........................................................................................140
6.4.1. Phát triển cụm công nghiệp...................................................................................................140
6.4.2. Phát triển trung tâm nghiên cứu sản phẩm, tiếp thị cá tra....................................................140
6.5. Hình thức tổ chức sản xuất và tiêu thụ:...............................................................................................140
6.5.1. Liên kết dọc theo chuỗi..........................................................................................................140
6.5.2. Xây dựng cơ sở pháp lý hợp đồng..........................................................................................140
6.6. Giải pháp kỹ thuật.................................................................................................................................141

C. NGÀNH HÀNG VỊT................................................................................................................................. 143
I. Thực trạng cung – cầu ngành hàng vịt thế giới và Việt Nam.....................................................................143
1.1. Tình hình cung – cầu thế giới................................................................................................................143
1.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ trong nước...........................................................................................148
1.2.1. Tình hình chăn nuôi trong nước.............................................................................................148
1.2.2. Thị trường tiêu thụ vịt cho Việt Nam.....................................................................................150
II. Ngành hàng vịt tỉnh Đồng Tháp.............................................................................................................. 151
2.1. Vị thế của ngành hàng vịt tỉnh Đồng Tháp............................................................................................151
2.2. Phương thức chăn nuôi vịt...................................................................................................................153
2.3. Các kênh tiêu thụ sản phẩm.................................................................................................................153
III. Đánh giá lợi thế cạnh tranh ngành hàng vịt tỉnh Đồng Tháp..................................................................153
3.1. Điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý thuận lợi nhưng vận chuyển khó khăn,..............................................153
3.2. Không chủ động về nguồn giống..........................................................................................................154
3.3. Quy mô chăn nuôi hộ khá cao, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất tập trung...................................154
3.4. Hệ thống thú y hoàn chỉnh và các dịch vụ thú y đạt chuẩn khá cao tuy nhiên tỷ lệ tiêm phòng còn thấp
...........................................................................................................................................................154
3.5. Dịch cúm gia cầm trong những năm gần đây đã được kiểm soát nhưng cần quan tâm hơn nữa đến
việc phát triển chăn nuôi tập trung, đảm bảo an ninh sinh học.......................................................155

6


3.6. Hệ thống cung cấp thức ăn chăn nuôi kém phát triển.........................................................................155
3.7. Hệ thống chế biến, tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi còn nhiều hạn chế..................................................156
IV. Đánh giá lợi thế so sánh của ngành hàng vịt tỉnh Đồng Tháp.................................................................156
4.1. So sánh hiệu quả kinh tế giữa các hình thức và mô hình chăn nuôi vịt...............................................156
4.1.1. Mô hình nuôi vịt thịt...............................................................................................................156
4.1.2. Mô hình nuôi vịt đẻ................................................................................................................158
4.2. So sánh hiệu quả kinh tế giữa các hình thức chăn nuôi vịt thịt giữa các tỉnh......................................159
V. Đánh giá chuỗi ngành hàng vịt............................................................................................................... 160

5.1. Chuỗi giá trị ngành vịt...........................................................................................................................160
5.2. Đánh giá về tính an toàn, bền vững của chuỗi ngành hàng vịt hiện nay..............................................161
5.3. Phân tích SWOT.....................................................................................................................................163
VI. Định hướng giải pháp tái cơ cấu........................................................................................................... 164
6.1. Mục tiêu................................................................................................................................................164
6.2. Định hướng thị trường.........................................................................................................................164
6.3. Phân vùng sản xuất...............................................................................................................................164
6.4. Phát triển cụm công nghiệp –dịch vụ...................................................................................................165
6.5. Phương thức chăn nuôi vịt...................................................................................................................166
6.6. Giải pháp kỹ thuật.................................................................................................................................167
6.7. Một số tính toán – cân đối dự kiến......................................................................................................170
D. NGÀNH HÀNG XOÀI.............................................................................................................................. 172
I. Thực trạng cung – cầu ngành hàng xoài thế giới và Việt Nam..................................................................172
1.1. Thực trạng cung – cầu xoài thế giới......................................................................................................172
1.2. Thực trạng cung – cầu xoài Việt Nam...................................................................................................176
II. Tình hình sản xuất và tiêu thụ xoài tỉnh Đồng Tháp................................................................................179
2.1. Vị trí của Đồng Tháp trong sản xuất xoài tại khu vực ĐBSCL................................................................179
2.2. Tình hình sản xuất xoài tỉnh Đồng Tháp...............................................................................................180
2.3. Tình hình tiêu thụ xoài tỉnh Đồng Tháp................................................................................................182
III. Đánh giá lợi thế cạnh tranh ngành xoài tỉnh Đồng Tháp........................................................................183
3.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................................................................183
3.2. Cơ sở hạ tầng........................................................................................................................................183
3.3. Lợi thế về cơ cấu giống xoài hợp thị hiếu và mùa vụ............................................................................184
3.4. Trình độ canh tác cao nhưng chưa phổ biến rộng rãi...........................................................................184
3.5. Liên kết chuỗi giá trị và tổ chức thể chế...............................................................................................185
3.6. Tiếp thị thương mại..............................................................................................................................185
IV. Đánh giá lợi thế so sánh ngành xoài tỉnh Đồng Tháp.............................................................................186

7

4.1. Lợi thế về năng suất..............................................................................................................................186
4.2. Lợi thế về hiệu quả kinh tế trong sản xuất xoài....................................................................................186
4.3. Lợi thế về nguồn lao động trẻ khá dồi dào tại nông thôn....................................................................187
4.4. Lợi thế về giảm tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch.....................................................................................188
V. Đánh giá chuỗi ngành hàng xoài Đồng Tháp...........................................................................................188
5.1. Mô tả chung về chuỗi ngành hàng xoài Đồng Tháp..............................................................................188
5.2. Một số bất cập trong chuỗi ngành hàng xoài Đồng Tháp.....................................................................189
VI. Định hướng ưu tiên và giải pháp phát triển ngành xoài tỉnh Đồng Tháp................................................190
6.1. Mục tiêu................................................................................................................................................190
6.2. Định hướng thị trường.........................................................................................................................190
6.3. Phát triển vùng chuyên canh................................................................................................................190
6.4. Phát triển kinh tế hợp tác trong sản xuất – kinh doanh xoài................................................................191
E. NGÀNH HÀNG HOA - KIỂNG................................................................................................................... 193
I. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa – kiểng trên thế giới và Việt Nam.......................................................193
1.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa – kiểng thế giới..............................................................................193
1.1.1. Hoa cắt cành...........................................................................................................................193
1.1.2. Kiểng nội thất.........................................................................................................................193
1.1.3. Kiểng cổ - bonsai.....................................................................................................................195
1.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa – kiểng tại Việt Nam......................................................................196
II. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa – kiểng Đồng Tháp............................................................................198
2.1. Diện tích sản xuất hoa – kiểng tại Đồng Tháp.......................................................................................198
2.2. Phân loại các nhóm hoa – kiểng chính ở Sa Đéc, Đồng Tháp...............................................................200
2.2.1. Hoa thời vụ.............................................................................................................................200
2.2.2. Kiểng nội thất.........................................................................................................................201
2.2.3. Kiểng công trình......................................................................................................................202
2.2.4. Kiểng cổ - bonsai.....................................................................................................................202
2.3. Hình thức tổ chức sản xuất...................................................................................................................203
III. Phân tích lợi thế cạnh tranh cho ngành hàng hoa – kiểng Đồng Tháp.....................................................205
3.1. Điều kiện tự nhiên phù hợp cho phát triển ngành hoa – cây kiểng.....................................................205

3.2. Giao thông thuận tiện...........................................................................................................................206
3.3. Cung cấp điện chưa đáp ứng yêu cầu phát triển nền công nghiệp hoa - kiểng hiện đại.....................206
3.4. Dịch vụ đầu vào còn kém phát triển.....................................................................................................207
3.5. Quy mô sản xuất nhỏ hạn chế khả năng tiếp cận thị trường cao cấp..................................................207
3.6. Có kinh nghiệm sản xuất nhưng phương pháp canh tác lạc hậu.........................................................207
3.7. Liên kết kinh doanh bắt đầu hình thành nhưng hoạt động kém hiệu quả...........................................208

8


3.8. Tiếp thị thương mại yếu kém................................................................................................................208
3.9. Chưa phát huy hết tiềm năng du lịch kết hợp với vùng sản xuất hoa..................................................209
IV. Đánh giá chuỗi ngành hàng hoa – kiểng Đồng Tháp...............................................................................209
4.1. Mô tả chung về chuỗi ngành hàng hoa – kiểng Đồng Tháp..................................................................209
4.2. Một số bất cập trong chuỗi ngành hàng hoa – kiểng Đồng Tháp.........................................................210
V. Định hướng và giải pháp cho phát triển ngành hàng hoa – kiểng Đồng Tháp..........................................211
5.1. Mục tiêu................................................................................................................................................211
5.2. Định hướng thị trường.........................................................................................................................211
5.3. Vùng chuyên canh hoa – kiểng.............................................................................................................212
5.4. Định hướng sản xuất.............................................................................................................................212
5.5. Hỗ trợ kỹ thuật......................................................................................................................................213
5.6. Tổ chức thể chế trong sản xuất hoa kiểng............................................................................................213
5.7. Phát triển cơ sở hạ tầng........................................................................................................................214
5.8. Đẩy mạnh hoạt động thương mại........................................................................................................215
5.9. Phát triển ngành du lịch dịch vụ gắn với vùng chuyên canh hoa.........................................................215

PHẦN V................................................................................................................217
TÁI CƠ CẤU LAO ĐỘNG – VIỆC LÀM TỈNH ĐỒNG THÁP....................217
I. Thị trường lao động thế giới và trong nước............................................................................................ 217
1.1. Thị trường lao động thế giới.................................................................................................................217

1.2. Thị trường lao động trong nước...........................................................................................................220
II. Đánh giá tiềm năng và lợi thế của lực lượng lao động Đồng Tháp..........................................................226
III. Định hướng và giải pháp rút lao động ra khỏi nông thôn.......................................................................235
3.1. Dự báo về quy mô dân số và lao động nông thôn đến 2035................................................................235
3.1.1. Giả định chung........................................................................................................................236
3.1.2. Các kịch bản............................................................................................................................238
3.2. Định hướng và giải pháp tái cơ cấu việc làm tỉnh Đồng Tháp..............................................................250
3.2.1. Mục tiêu chung.......................................................................................................................250
3.2.2. Phát triển thị trường lao động trong tỉnh..............................................................................250
3.2.3. Phát triển thị trường lao động ngoài tỉnh..............................................................................252
3.2.4. Phát triển thị trường lao động xuất khẩu...............................................................................252

PHẦN VI..............................................................................................................255
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.....................................................................255
9


I. Định hướng tái cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn........................................................................255
II. Rủi ro.................................................................................................................................................... 256
2.1. Khách quan...........................................................................................................................................256
2.2. Chủ quan...............................................................................................................................................256
III. Kiến nghị và đề xuất............................................................................................................................. 256
3.1. Đề xuất với Nhà nước...........................................................................................................................256
3.1.1. Cho phép thử nghiệm các chính sách mới để triển khai đề án tái cơ cấu nông nghiệp và kinh
tế nông thôn tại Đồng Tháp..............................................................................................................256
3.1.2. Tăng cường hỗ trợ từ Trung ương..........................................................................................257
3.2. Đề xuất với các nhà tài trợ quốc tế.......................................................................................................257
3.3. Đối với địa phương...............................................................................................................................257
3.3.1. Cải cách hành chính, đổi mới lực lượng cán bộ:....................................................................258
3.3.2. Xây dựng và triển khai các chương trình hành động lớn:......................................................258

IV. Các đề án cần thực hiện........................................................................................................................ 260
4.1. Đề án phát triển hệ thống vận tải đường thủy.....................................................................................260
4.2. Đề án phát triển hệ thống thủy lợi sử dụng điện.................................................................................260
4.3. Đề án xây dựng đồng ruộng..................................................................................................................260
4.4. Đề án phát triển mạng lưới sản xuất và cung cấp dịch vụ giống cho các sản phẩm chủ lực...............261
4.5. Đề án phát triển các trung tâm nghiên cứu ứng dụng tại tỉnh.............................................................261
4.6. Đề án phát triển các khu công nghiệp hỗ trợ cho các vùng chuyên canh nông sản chủ lực................261
4.7. Đề án nghiên cứu khả thi xây dựng phát triển Trung tâm công nghiệp - dịch vụ thương mại cho các
ngành hàng nông sản chủ lực............................................................................................................262
4.8. Đề án phát triển trung tâm phát triển thị trường và xúc tiến thương mại..........................................262
4.9. Đề án phát triển dịch vụ việc làm.........................................................................................................262
4.10. Đề án củng cố hệ thống đào tạo nghề................................................................................................263
4.11. Đề án xây dựng trung tâm đào tạo nông dân tay nghề cao...............................................................263
4.12. Đề án phát triển du lịch......................................................................................................................263
4.13. Các đề án nghiên cứu:........................................................................................................................264
V. Lộ trình thực hiện.................................................................................................................................. 264
5.1. Giai đoạn 2015-2020.............................................................................................................................264
5.2. Giai đoạn 2021-2025............................................................................................................................265
5.3. Giai đoạn 2025-2030.............................................................................................................................265
VI. Tổ chức thực hiện và tái cơ cấu tổ chức ngành nông nghiệp..................................................................266
6.1. Tổ chức thực hiện đề án.......................................................................................................................266
6.2. Tái cơ cấu tổ chức, thể chế ngành nông nghiệp...................................................................................268
Thành lập Ban nông nghiệp xã.........................................................................................................268

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................270

11

DANH MỤC CÁC HÌNH

HÌNH 1. GDP ĐỒNG THÁP THEO GIÁ SO SÁNH QUA CÁC NĂM, 20002011.........................................................................................................................42
HÌNH 2. CƠ CẤU NỀN KINH TẾ CỦA ĐỒNG THÁP VÀ CÁC TỈNH
TRONG KHU VỰC ĐBSCL................................................................................43
HÌNH 3. ĐÓNG GÓP CỦA CÁC NGÀNH VÀO TĂNG TRƯỞNG GDP
CHUNG CỦA ĐỒNG THÁP (%, GIÁ 1994).....................................................43
HÌNH 4. SỐ LƯỢNG DOANH NGHIỆP PHÂN THEO CÁC NGÀNH TỈNH
ĐỒNG THÁP.........................................................................................................45
HÌNH 5. CHỈ SỐ CPI CỦA CÁC TỈNH VÙNG ĐBSCL, 2006-2012...............45
HÌNH 6. CÁC CẤU PHẦN CỦA PCI ĐỒNG THÁP NĂM 2012.....................47
HÌNH 7: ĐÓNG GÓP VÀO TĂNG TRƯỞNG GIÁ TRỊ SẢN XUẤT (%)....48
HÌNH 8: CƠ CẤU SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP ĐỒNG THÁP 2005-2012...49
HÌNH 9: SỐ LƯỢNG CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN NÔNG LÂM
THỦY SẢN ĐỒNG THÁP...................................................................................61
HÌNH 10. SẢN LƯỢNG GẠO VÀ DỰ TRỮ CỦA CÁC NƯỚC XUẤT KHẨU
VÀ NHẬP KHẨU GẠO CHÍNH (ĐVT: 1000 TẤN).........................................70
HÌNH 11. TOP 9 THỊ TRƯỜNG NHẬP KHẨU GẠO CHÍNH CỦA LÚA
GẠO THẾ GIỚI....................................................................................................71
HÌNH 12. SẢN LƯỢNG VÀ GIÁ TRỊ XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM QUA
CÁC NĂM THEO THỊ TRƯỜNG CHÍNH........................................................74
HÌNH 13. CHỦNG LOẠI GẠO XUẤT KHẨU QUA CÁC NĂM (ĐVT: 1000
TẤN).......................................................................................................................75
HÌNH 14. HỆ THỐNG CANH TÁC LÚA VÀ MỨC NGẬP LŨ CỦA TỈNH
ĐỒNG THÁP.........................................................................................................79
12

HÌNH 15. CƠ CẤU GIỐNG LÚA VỤ HÈ THU 2011.......................................82
HÌNH 16. BẢN ĐỒ KHU VỰC XAY XÁT HIỆN CÓ VÀ CÁC NHÀ MÁY
DỰ KIẾN XÂY DỰNG.........................................................................................83
HÌNH 17. HỆ THỐNG ĐƯỜNG THỦY VẬN CHUYỂN LÚA GẠO CHÍNH
TỪ CÁC TỈNH ĐBSCL ĐI TP.HCM..................................................................84
HÌNH 18. HỆ THỐNG GIAO THÔNG THỦY VÀ BỘ NỘI TỈNH ĐỒNG
THÁP......................................................................................................................85
HÌNH 19. NĂNG SUẤT LÚA CỦA ĐỒNG THÁP SO VỚI AN GIANG VÀ
KIÊN GIANG THEO TỪNG VỤ........................................................................86
HÌNH 20. CHUỖI GIÁ TRỊ LÚA GẠO XÃ PHÚ CƯỜNG, HUYỆN TAM
NÔNG.....................................................................................................................93
HÌNH 21. PHÂN BỔ TỶ LỆ LỢI NHUẬN QUA THƯƠNG LÁI VÀ KHÔNG
QUA THƯƠNG LÁI CỦA TIÊU THỤ GẠO NỘI ĐỊA TỈNH ĐÔNG THÁP97
HÌNH 22. PHÂN BỔ TỶ LỆ LỢI NHUẬN QUA THƯƠNG LÁI VÀ KHÔNG
QUA THƯƠNG LÁI CỦA TIÊU THỤ GẠO XUẤT KHẨU TỈNH ĐÔNG
THÁP......................................................................................................................98
HÌNH 23. BẢN ĐỒ ĐỀ XUẤT CÁC KHU CÔNG NGHIỆP VÀ DỊCH VỤ
TẬP TRUNG........................................................................................................109
HÌNH 24. CUNG VÀ XUẤT KHẨU CÁ DA TRƠN TRÊN THẾ GIỚI, 19992011 (TẤN)...........................................................................................................115
HÌNH 25. TỶ LỆ SẢN LƯỢNG NUÔI CÁ TRA/DA TRƠN, 2010 (%)........116
HÌNH 26.NHẬP KHẨU THỦY SẢN THẾ GIỚI, 2009 (TỶ USD).................117
HÌNH 27. PHÂN BỐ DẠNG SẢN PHẨM XUẤT KHẨU CÁ DA TRƠN
TRÊN THẾ GIỚI................................................................................................117
HÌNH 28. XUẤT KHẨU CÁ TRA CỦA VIỆT NAM VÀO EU.....................118
HÌNH 29. CẠNH TRANH CÁ TRA VIỆT NAM Ở EU..................................119

13


HÌNH 30. THỊ PHẦN XUẤT KHẨU CÁ TRA CỦA VIỆT NAM.................120

HÌNH 31. GIÁ TRỊ ĐƠN VỊ CÁ TRA XUẤT KHẨU (USD/KG)..................121
HÌNH 32. PHÂN BỐ VÙNG NUÔI CÁ TRA Ở ĐBSCL................................122
HÌNH 33. GIÁ TRỊ SẢN XUẤT THỦY SẢN ĐỒNG THÁP (TRIỆU ĐỒNG,
GIÁ CỐ ĐỊNH 1994)...........................................................................................124
HÌNH 34: MÔ TẢ CHUỖI GIÁ TRỊ CÁ TRA Ở ĐỒNG THÁP...................134
HÌNH 35. TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI VỊT TRÊN THẾ GIỚI (1000 CON),
1990-2011..............................................................................................................143
HÌNH 36. TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU VÀ THỊ PHẦN CÁC NƯỚC XUẨT
KHẨU THỊT VỊT TRÊN THẾ GIỚI................................................................144
HÌNH 37. XUẤT KHẨU TRỨNG VỊT VÀ CÁC LOẠI TRỨNG KHÁC (TRỪ
TRỨNG GÀ) TRÊN THẾ GIỚI (TẤN)............................................................145
HÌNH 38. THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CHÍNH CỦA CÁC NƯỚC XUẤT
KHẨU THỊT VỊT LỚN TRÊN THẾ GIỚI......................................................147
HÌNH 39. CÁC THỊ TRƯỜNG NHẬP KHẨU THỊT VỊT CHÍNH TRÊN
THẾ GIỚI, 2011..................................................................................................147
HÌNH 40. SỐ LƯỢNG THỦY CẦMT TẠI CÁC VÙNG QUA CÁC NĂM
2001-2012 (1.000 CON).......................................................................................149
HÌNH 41. CÁC TỈNH CHĂN NUÔI VỊT NHIỀU NHẤT VIỆT NAM.........151
HÌNH 42. SỐ LƯỢNG VỊT TẠI CÁC HUYỆN TỈNH ĐỒNG THÁP NĂM
2011 (ĐVT: 1.000 CON)......................................................................................152
HÌNH 43. CHUỖI GIÁ TRỊ NGÀNH HÀNG VỊT..........................................161
HÌNH 44: MƯỜI NƯỚC CÓ SẢN LƯỢNG XOÀI HÀNG ĐẦU THẾ GIỚI
2000 – 2011...........................................................................................................172
HÌNH 45. MƯỜI NƯỚC XUẤT KHẨU XOÀI HÀNG ĐẦU THẾ GIỚI 2000 –
2011.......................................................................................................................173
14


HÌNH 46. SẢN LƯỢNG VÀ GIÁ TRỊ CỦA CÁC NƯỚC NHẬP KHẨU
XOÀI HÀNG ĐẦU THẾ GIỚI 2001 – 2012.....................................................174

HÌNH 47. LƯỢNG TIÊU THỤ XOÀI TRONG NƯỚC..................................176
HÌNH 48. CƠ CẤU CÁC GIỐNG XOÀI ĐƯỢC NGƯỜI TIÊU DÙNG ƯA
THÍCH..................................................................................................................177
HÌNH 49. DIỆN TÍCH VÀ SẢN LƯỢNG XOÀI CỦA CÁC TỈNH ĐBSCL
2001 – 2011...........................................................................................................178
HÌNH 50. DIỆN TÍCH VÀ NĂNG SUẤT XOÀI CỦA TỈNH ĐỒNG THÁP
2000 - 2011............................................................................................................180
HÌNH 51. KIM NGẠCH XUẤT KHẨU KIỂNG NỘI THẤT CỦA MỘT SỐ
NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI...................................................................................194
HÌNH 52. KIM NGẠCH NHẬP KHẨU KIỂNG NỘI THẤT CỦA MỘT SỐ
NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI...................................................................................194
HÌNH 53. KIM NGẠCH NHẬP KHẨU KIỂNG NỘI THẤT CỦA MỘT SỐ
NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI...................................................................................195
HÌNH 54. DIỆN TÍCH SẢN XUẤT HOA – KIỂNG TẠI TP. SA ĐÉC, TỈNH
ĐỒNG THÁP GIAI ĐOẠN 2008 - 2013............................................................199
HÌNH 55. BẢN ĐỒ NHỮNG KHU VỰC BỊ NHIỄM MẶN Ở KHU VỰC
ĐBSCL..................................................................................................................205
HÌNH 56. DỰ BÁO CUNG-CẦU LAO ĐỘNG CỦA TRUNG QUỐC VÀ ẤN
ĐỘ CHIA THEO TRÌNH ĐỘ TỚI 2020 (TRIỆU NGƯỜI)...........................219
HÌNH 57. LAO ĐỘNG TỪ 15 TUỔI TRỞ LÊN ĐANG LÀM VIỆC CHIA
THEO NGÀNH KINH TẾ (%)..........................................................................220
HÌNH 58. CÁC LOẠI HÌNH CÔNG VIỆC CHỦ YẾU CỦA LAO ĐỘNG DI
CƯ TRONG NƯỚC............................................................................................221
HÌNH 59. MỘT SỐ THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG CHÍNH CỦA
VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2001-2012..................................................................224
15


HÌNH 60. QUY MÔ DÂN SỐ VÀ LAO ĐỘNG ĐỒNG THÁP SO VỚI MỘT
SỐ TỈNH TRONG KHU VỰC ĐBSCL............................................................227

HÌNH 61. THÁP DÂN SỐ CỦA ĐỒNG THÁP................................................227
HÌNH 62. TỶ LỆ LAO ĐỘNG TỪ 15 TUỔI TRỞ LÊN ĐANG LÀM VIỆC
TRONG NỀN KINH TẾ ĐÃ QUA ĐÀO TẠO.................................................229
HÌNH 63. SỐ CƠ SỞ DẠY NGHỀ CỦA ĐỒNG THÁP VÀ MỘT SỐ TỈNH
ĐBSCL..................................................................................................................230
HÌNH 64. SỐ LƯỢNG HỌC SINH HỌC NGHỀ CHIA THEO TRÌNH ĐỘ
ĐÀO TẠO (NGƯỜI)...........................................................................................230
HÌNH 65. CƠ CẤU LAO ĐỘNG CHIA THEO NGÀNH NGHỀ CỦA ĐỒNG
THÁP (%)............................................................................................................231
HÌNH 66. DIỆN TÍCH ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP BÌNH QUÂN ĐẦU
NGƯỜI VÀ HỘ CỦA ĐỒNG THÁP VÀ MỘT SỐ TỈNH ĐBSCL (HA)......232
HÌNH 67. SỐ LƯỢNG (TRUNG BÌNH/NĂM) LAO ĐỘNG DI CƯ NGOẠI
TỈNH CỦA ĐỒNG THÁP CHIA THEO NƠI ĐẾN (2010-2012, NGƯỜI)...233
HÌNH 68. SỐ LƯỢNG LAO ĐỘNG XUẤT KHẨU CỦA ĐỒNG THÁP VÀ
MỘT SỐ TỈNH ĐBSCL (NGƯỜI)....................................................................234
HÌNH 69. TỶ LỆ LAO ĐỘNG > 15 TUỔI KHÔNG CÓ VIỆC LÀM TRÊN
TỔNG LAO ĐỘNG > 15 TUỔI (%).................................................................234
HÌNH 70. TỶ LỆ LAO ĐỘNG TỪ 15 TUỔI TRỞ LÊN THIẾU VIỆC LÀM
CỦA ĐỒNG THÁP VÀ MỘT SỐ TỈNH TRONG KHU VỰC ĐBSCL (2011,
%)..........................................................................................................................235
HÌNH 71. TỶ LỆ THẤT NGHIỆP 2005-2035 TẠI ĐỒNG THÁP (% TỔNG
LAO ĐỘNG ĐANG HOẠT ĐỘNG KINH TẾ)................................................242
HÌNH 72. NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG CÁC NGÀNH TẠI ĐỒNG THÁP,
2005-2035 (TRIỆU ĐỒNG/LAO ĐỘNG, GIÁ 1994).......................................246
HÌNH 73. TỶ LỆ THẤT NGHIỆP TẠI ĐỒNG THÁP TRONG CÁC KỊCH
BẢN ĐIỀU CHỈNH, 2005-2035 (% TỔNG LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG).....247
16


HÌNH 74. SO SÁNH TÁC ĐỘNG GIỮA KỊCH BẢN NỀN VÀ KỊCH BẢN

TỐI ƯU.................................................................................................................248

17


DANH MỤC CÁC BẢNG

BẢNG 1. THỊ TRƯỜNG NHẬP KHẨU GẠO...................................................71
BẢNG 2. ĐỊNH VỊ LÚA GẠO TỈNH ĐỒNG THÁP SO VỚI AN GIANG VÀ
VÙNG ĐBSCL.......................................................................................................76
BẢNG 3. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CÁC YẾU TỐ ĐẦU VÀO TRONG SẢN
XUẤT LÚA GẠO TỈNH ĐỒNG THÁP VÀ ĐBSCL.........................................87
BẢNG 4. TỶ LỆ THẤT THOÁT SAU THU HOẠCH......................................89
BẢNG 5. CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HỆ THỐNG DỊCH VỤ HỖ TRỢ
XK LÚA GẠO........................................................................................................89
BẢNG 6. ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG VẬN TẢI CỦA CÁC
NƯỚC KHU VỰC ĐÔNG NAM Á.....................................................................90
BẢNG7. CÁC CHỈ SỐ ĐƯỢC LỰA CHỌN, CANH TÁC LÚA QUY MÔ
NHỎ TẠI ĐỒNG THÁP.......................................................................................91
BẢNG 8. CÁC CHỈ SỐ ĐƯỢC LỰA CHỌN, GẠO CANH TÁC QUY MÔ
TRUNG BÌNH VÀ LỚN TẠI ĐỒNG THÁP......................................................92
BẢNG 9. PHÂN TÍCH KINH TẾ CÁC TÁC NHÂN TRONG CHUỖI GIÁ
TRỊ LÚA GẠO TẠI ĐỒNG THÁP...................................................................100
BẢNG 10. CÁC NHÀ MÁY HIỆN CÓ VÀ ĐÃ ĐƯỢC PHÊ DUYỆT QUY
HOẠCH XÂY DỰNG TẠI KHU VỰC NGẬP SÂU PHÍA BẮC KÊNH
NGUYỄN VĂN TIẾP..........................................................................................106
BẢNG 11. TÍNH TOÁN PHỤ PHẨM VÀ GIÁ TRỊ SẢN PHẨM CHẾ BIẾN
PHỤ PHẨM TỪ SẢN XUẤT LÚA TẠI VÙNG NGẬP SÂU..........................108
BẢNG 12. TIÊU DÙNG CÁ NƯỚC NGỌT Ở MỸ, NĂM 2011.....................119
BẢNG 13. SO SÁNH CÁ TRA VIỆT NAM VÀ CÁC NƯỚC KHÁC...........123

BẢNG 14. ĐỊNH VỊ CÁ TRA ĐỒNG THÁP Ở ĐBSCL.................................125
18


BẢNG 15. SẢN LƯỢNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ĐỒNG THÁP THEO
HUYỆN, THỊ (TẤN)...........................................................................................126
BẢNG 16. QUY HOẠCH VÙNG NUÔI CÁ TRA ĐỒNG THÁP THEO
HUYỆN, THỊ (HA)..............................................................................................127
BẢNG 17. SO SÁNH NĂNG LỰC, GIÁ TRỊ CHẾ BIẾN CÁ TRA ĐỒNG
THÁP Ở ĐBSCL..................................................................................................130
BẢNG 18. SO SÁNH NĂNG SUẤT CÁ ĐỒNG THÁP Ở ĐBSCL................131
BẢNG 19. HIỆU QUẢ KINH TẾ CÁ TRA ĐỒNG THÁP VÀ CÁ DA TRƠN
ALABAMA, MỸ..................................................................................................131
BẢNG 20. MA TRẬN CHÍNH SÁCH VÀ HỆ SỐ CHI PHÍ TÀI NGUYÊN
CÁ TRA ĐỒNG THÁP/ĐBSCL........................................................................132
BẢNG 21. CÁC CHỈ SỐ BẢO HỘ VÀ CHI PHÍ NGUỒN LỰC CỦA NGÀNH
CÁ TRA ĐỒNG THÁP.......................................................................................132
BẢNG 22. CÁC PHỤ PHẨM VÀ SẢN PHẨM CÓ THỂ CHẾ BIẾN TỰ PHỤ
PHẨM CỦA CÁ TRA.........................................................................................142
BẢNG 23. SƠ LƯỢC ĐẶC ĐIỂM CÁC NƯỚC XUẤT KHẨU VỊT LỚN
TRÊN THẾ GIỚI................................................................................................146
BẢNG 24. CHI PHÍ ĐẦU TƯ BAN ĐẦU CỦA CÁC MÔ HÌNH NUÔI VỊT
THỊT, (1000 ĐỒNG/HỘ)....................................................................................156
BẢNG 25. HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI VỊT THIT, (1000 ĐỒNG/100 CON/ĐỢT
NUÔI)...................................................................................................................157
BẢNG 26. CHI PHÍ ĐẦU TƯ BAN ĐẦU CỦA CÁC MÔ HÌNH NUÔI VỊT
ĐẺ, (1000 ĐỒNG/HỘ).........................................................................................158
BẢNG 27. HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI VỊT ĐẺT, (1000 ĐỒNG/100 CON/ĐỢT
NUÔI)...................................................................................................................159
BẢNG 28. HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI VỊT THỊT TẠI CÁC TỈNH ĐBSCL,

(VNĐ/ KG THỊT)................................................................................................159
19


BẢNG 29. TỔNG HỢP VỀ MỨC ĐỘ AN TOÀN BỀN VỮNG THEO HÌNH
THỨC NUÔI........................................................................................................162
BẢNG 30. THỊ HIẾU NGƯỜI TIÊU DÙNG VÀ TIÊU CHUẨN CHẤT
LƯỢNG Ở MỘT SỐ THỊ TRƯỜNG................................................................175
BẢNG 31. VỊ TRÍ XOÀI TỈNH ĐỒNG THÁP SO VỚI MỘT SỐ TỈNH SẢN
XUẤT XOÀI CHÍNH ĐBSCL, 2011.................................................................179
BẢNG 32. SO SÁNH HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT XOÀI Ở TIỀN
GIANG VÀ ĐỒNG THÁP..................................................................................187
BẢNG 33. MỘT SỐ VÙNG SẢN XUẤT HOA – KIỂNG CHÍNH Ở VIỆT
NAM......................................................................................................................197
BẢNG 34. PHÂN LOẠI MỘT SỐ NHÓM HOA – KIỂNG Ở SA ĐÉC........200
BẢNG 35. KẾT CẤU SẢN XUẤT TỪNG NHÓM HOA – KIỂNG Ở SA ĐÉC,
ĐỒNG THÁP.......................................................................................................204
BẢNG 36. MỘT SỐ CHỈ TIÊU PHẢN ÁNH KẾT QUẢ SẢN XUẤT KINH
DOANH CỦA DOANH NGHIỆP CHIA THEO KHU VỰC..........................222
BẢNG 37. NHỮNG NGÀNH NGHỀ CHỦ YẾU CỦA LAO ĐỘNG
PHILIPPINES Ở NƯỚC NGOÀI NĂM 2012..................................................225
BẢNG 38. NHU VỀ VỀ NGÀNH NGHỀ VÀ YÊU CẦU VỀ TRÌNH ĐỘ, KỸ
NĂNG CỦA CÁC THỊ TRƯỜNG XK LĐ CHÍNH CỦA VIỆT NAM TRONG
THỜI GIAN QUA...............................................................................................225
BẢNG 39. MỘT SỐ CHỈ TIÊU VỀ DÂN SỐ, DIỆN TÍCH TỰ NHIÊN VÀ
DIỆN TÍCH CANH TÁC LÚA CHIA THEO ĐỊA BÀN CỦA ĐỒNG THÁP
(2011)....................................................................................................................228
BẢNG 40. QUY MÔ VÀ TỶ LỆ TĂNG DÂN SỐ TỰ NHIÊN TẠI ĐỒNG
THÁP, 2010-2035.................................................................................................237
BẢNG 41. TĂNG TRƯỞNG VÀ TỶ LỆ DÂN SỐ TRONG ĐỘ TUỔI LAO

ĐỘNG 15-64 TUỔI (%)......................................................................................238

20


BẢNG 42. CÁC KỊCH BẢN LAO ĐỘNG – VIÊC LÀM TẠI TỈNH ĐỒNG
THÁP, 2015-2035.................................................................................................239
BẢNG 43. TỶ LỆ THẤT NGHIỆP TẠI ĐỒNG THÁP, 2005-2035 (% TỔNG
LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG)..............................................................................243
BẢNG 44. NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG CÁC NGÀNH TẠI ĐỒNG THÁP,
2005-2035 (TRIỆU ĐỒNG/LAO ĐỘNG, GIÁ 1994).......................................244
BẢNG 45. CÁC KỊCH BẢN ĐIỀU CHỈNH VỀ TỐC ĐỘ TĂNG QUY MÔ
RUỘNG ĐẤT SO VỚI KB 4.3...........................................................................246

21


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BCN
BVTV
CTV
ĐBSCL
DN
EU
FAO
GSO
HĐND
HTX
KB
LĐTB&XH

NGTK
NK
NN&PTNT
PTNN-NT
QT
SCAP
SP
SX
TCKT
THT
TNHH
TPHCM
UBND
VASEP

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

Bán công nghiệp
Bảo vệ thực vật
Cộng tác viên
Đồng bằng sông Cửu Long
Doanh nghiệp
Châu Âu
Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc
Tổng cục thống kê
Hội đồng Nhân dân
Hợp tác xã
Kịch bản
Lao động thương binh và xã hội
Niên giám thống kê
Nhập khẩu
Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
Phát triển Nông nghiệp Nông thôn
Quốc tế
Trung tâm Chính sách và Chiến lược Nông nghiệp Nông thôn miền Nam

Sản phẩm
Sản xuất
Tổng cục thống kê
Tổ hợp tác
Trách nhiệm hữu hạn
Thành phố Hồ Chí Minh
Ủy ban Nhân dân
Hiệp hội thủy sản Việt Nam

22


VFA
VHLSS
XK
XKLĐ

:
:
:
:

Hiệp hội lương thực Việt Nam
Điều tra tổng mức sống dân cư
Xuất khẩu
Xuất khẩu lao động

23

PHẦN I
GIỚI THIỆU

I. Các vấn đề quan tâm và sự cần thiết của việc xây dựng đề án
Sau hơn 25 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế xã hội
và ổn định chính trị. Tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình hàng năm giai đoạn 2000 – 2012 đạt
7%/năm, vượt qua ngưỡng quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp. Kinh tế Việt Nam ngày
càng mở cửa và hội nhập sâu hơn thị trường toàn cầu. Hoạt động thương mại với các nước ngày
càng mở rộng, đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng mạnh. Cơ cấu kinh tế đã từng bước chuyển đổi
tích cực theo hướng hiện đại; cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội đã được cải thiện đáng kể cả về số
lượng và chất lượng; một số ngành công nghiệp mới, công nghệ cao đã hình thành và bước đầu
phát triển; đã thu hẹp đáng kể khoảng cách phát triển so với các nền kinh tế khác trong khu vực.
Kinh tế vĩ mô trong suốt thời kỳ cơ bản duy trì ổn định; các cân đối lớn của nền kinh tế nhìn
chung được bảo đảm.
Các lĩnh vực văn hoá, xã hội đạt thành tựu quan trọng trên nhiều mặt. Nỗ lực cải cách
kinh tế đi cùng với tăng trưởng kinh tế và xóa đói giảm nghèo đã cải thiện đáng kể mức sống dân
cư, nâng cao phúc lợi xã hội, đạt thành tựu vượt bậc về giảm nghèo, và hoàn thành sớm nhiều
mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ kể từ năm 2010. Dân chủ trong xã hội tiếp tục được mở rộng.
Chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được giữ vững.
Tuy nhiên, nền tảng để Việt Nam trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại chưa
được hình thành đầy đủ, những thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng. Mô hình
tăng trưởng kinh tế thời gian qua chủ yếu theo chiều rộng, dựa trên huy động tài nguyên tự
nhiên, sức lao động, và vật tư. Mô hình này ưu tiên phát triển kinh tế đô thị và công nghiệp,
nhằm tạo thành động lực để thúc đẩy kinh tế trong khi tạm thời phải hy sinh lĩnh vực nông
nghiệp và kinh tế nông thôn, trông cậy vào đầu tư công và vai trò chủ đạo của doanh nghiệp nhà
nước để dẫn dắt cho các thành phần kinh tế khác. Trong điều kiện xuất phát điểm thấp của nền
kinh tế, mô hình tăng trưởng này trong thời gian qua đã tạo nên mức tăng trưởng cao trong một
thời gian khá dài. Tuy nhiên, năng lực của mô hình tăng trưởng này đã đến mức giới hạn, tăng
trưởng chậm lại, kém vững bền trong thời gian gần đây.
Trong kết cấu nội tại của nền kinh tế phát sinh nhiều khiếm khuyết cơ bản làm cho chất

lượng tăng trưởng, năng suất, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế thấp, các cân đối kinh tế
vĩ mô không vững chắc như quy mô sản xuất manh mún, nhỏ và phân tán; sản xuất công nghiệp
phần lớn còn ở dạng gia công, lắp ráp, dựa chủ yếu vào nhập khẩu nguyên liệu và các sản phẩm
trung gian từ bên ngoài; giá trị gia tăng nội địa thấp. Sử dụng các nguồn lực tài nguyên thiên
nhiên và lao động lãng phí, kém hiệu quả. Thể chế kinh tế, chất lượng nguồn nhân lực, kết cấu hạ
tầng là những điểm nghẽn. Cơ cấu đầu tư còn chưa hợp lý. Một số ngành công nghệ cao hoặc có

24


đóng góp lớn cho nền kinh tế1, có hiệu quả cao2, có độ lan tỏa lớn3 chưa được đầu tư tương xứng;
chưa thực sự trở thành đích đến hấp dẫn của các nhà đầu tư. Đầu tư nhà nước còn phân tán, dàn
trải, chưa đồng bộ; làm tăng chi phí và giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.
Cơ cấu phân bố nguồn lực còn bất hợp lý giữa các thành phần kinh tế. Các doanh nghiệp
nhà nước chưa phát huy được vai trò dẫn dắt, chủ đạo trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới
và phát triển công nghệ. Kinh tế tư nhân trong nước còn nhỏ và yếu; kinh tế có vốn đầu tư nước
ngoài tăng nhanh, nhưng tác động chưa đáng kể về chuyển giao công nghệ, phát triển năng lực
công nghệ của nền kinh tế. Hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước chưa cao, hiệu quả của khu vực
kinh tế tư nhân trong nước chưa được phát huy đúng mức; các doanh nghiệp chưa đủ sức tham
gia vào mạng sản xuất, chuỗi cung ứng và hệ thống phân phối toàn cầu. Các lĩnh vực văn hoá, xã
hội còn nhiều yếu kém chậm được khắc phục, nhất là về giáo dục, đào tạo và y tế; đạo đức, lối
sống trong nhân dân xuống cấp. Môi trường ở nhiều nơi đang bị ô nhiễm nặng. Vẫn đang tiềm ẩn
những yếu tố gây mất ổn định chính trị - xã hội và đe dọa chủ quyền quốc gia.
Việt Nam không thể tiếp tục phát triển kinh tế và giữ vững ổn định chính trị - xã hội, môi
trường theo cách làm cũ. Tăng trưởng không thể chỉ dựa trên khai thác tài nguyên khi nguồn tài
nguyên ngày một cạn kiệt, đặc biệt dưới tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Không thể tiếp
tục kích cung tăng trưởng dựa trên đầu tư trong bối cảnh kinh tế thế giới suy thoái, đầu tư nước
ngoài và viện trợ bị hạn chế, thu ngân sách nhà nước bị thu hẹp. Tăng trưởng không thể tiếp tục
tận dụng lao động giá rẻ, khi năng lực cạnh tranh cần dựa trên đổi mới công nghệ đi kèm với sự
phát triển của nguồn nhân lực chất lượng cao. Tăng trưởng năng động không thể đến từ các

ngành công nghiệp thay thế nhập khẩu, tập trung tại vài trung tâm tăng trưởng có khả năng liên
kết kém mà không tính tới ngành nông nghiệp và chế biến nông sản tại khu vực nông thôn với
lợi thế so sánh và khả năng lan tỏa tốt hơn.
Tăng trưởng không thể thể dựa vào một số doanh nghiệp nhà nước với mức đầu tư lớn,
hiệu quả thấp mà không tính tới việc thu hút đầu tư tư nhân, đặc biệt các doanh nghiệp vừa và
nhỏ. Không thể tiếp tục đầu tư vào lĩnh vực tài chính yếu kém, có tỷ lệ tồn kho cao, nợ xấu cao
và nguy cơ bong bóng bất động sản bị phá vỡ. Tăng trưởng không chỉ dựa trên đầu tư công
không tính đến hiệu quả. Tăng trưởng không thể dựa trên hệ thống quản lý nhà nước cồng kềnh,
kém hiệu quả, nặng về sử dụng các công cụ hành chính khi quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, xã
hội hóa và phát huy dân chủ cơ sở ngày càng sâu rộng.
Thu nhập của người dân không thể được cải thiện, tỷ lệ nghèo không thể giảm nhanh
trong bối cảnh suy thoái kinh tế, tăng trưởng suy giảm và kinh tế vĩ mô bất ổn. Ổn định xã hội
không thể được giữ vững khi bất bình đẳng tăng cao kèm theo những bất cập trong quản lý nhà
nước, yếu kém về năng lực và phẩm chất của cán bộ. Ổn định chính trị không thể được giữ vững
nếu quyền làm chủ của nhân dân chưa được phát huy đầy đủ. Môi trường không được bền vững

1

. Các ngành có đóng góp lớn vào GDP nhưng chưa được đầu tư tương xứng gồm: dịch vụ xây dựng (ngoài xây
dựng dân dụng), sản xuất, chế biến lúa gạo và các cây trồng khác, may mặc, sản phẩm da, nuôi trồng và chế biến hải
sản, nhà hàng, sản xuất mô tô, xe đạp, xe máy, chế biến thực phẩm, v.v..
2
. Các ngành có hiệu quả vốn cao, nhưng không thuộc ngành có đầu tư cao gồm: các dịch vụ xây dựng khác, nhà
hàng, các loại cây nông nghiệp khác, quần áo may sẵn, nuôi trồng thuỷ sản, chế biến hải sản, chế biến lúa gạo, vật
liệu xây dựng, thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá.
3
Các ngành có hệ số lan tỏa cao chưa thu hút được đầu tư tương xứng: Chế biến thực phẩm, chế biến rau quả, chế
biến gỗ và các sản phẩm từ gỗ, công nghiệp chế biến phi kim loại, nông nghiệp, máy móc thiết bị và các sản phẩm
của chúng, luyện kim và hoá chất, v.v..

25