Sáng kiến kinh nghiệm ứng dụng phần mềm dạy học cabri geometry trong dạy học sinh toán hình học 6, 7

Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

MỤC LỤC

NỘI DUNG

STT

Trang

A

PHẦN MỞ ĐẦU

2

I

Lý do chọn đề tài.

2

II

Mục đích nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.

3

III

Giới hạn của đề tài.

4

IV

Các giả thuyết nghiên cứu.

4

V

Cơ sở lí luận và thực tiễn

VI

Kế hoạch thực hiện

5

B

PHẦN NỘI DUNG ĐỀ TÀI

5

I

Thực trạng và những mâu thuẫn

5

II

Các biện pháp giải quyết vấn đề

6

III

Hiệu quả áp dụng

13

C

KẾT LUẬN

14

I

Ý nghĩa của đề tài đối với công tác

14

II

Bài học kinh nghiệm, hướng phát triển

15

III

Đề xuất, Kiến nghị

16

D

TÀI LIỆU THAM KHẢO

17

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

4-5

1


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

A – PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài.
Trong thời đại cộng nghệ hiện nay, việc học của học sinh đã có nhiều thay
đổi. Thói quen học thuộc một cách thụ động nhường chổ cho việc tự tìm tòi khám

phá. Những băn khoăn học sinh gặp phải khi các em tiếp xúc với các nguồn thông
tin khác nhau khiến cho các em có mong muốn giải đáp. Việc học và chơi ngày
càng gắn với máy vi tính nhiều hơn, gắn với công nghệ thông tin (CNTT) nhiều
hơn. CNTT đã và đang thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực, ngày càng trở nên quan
trọng và không thể thiếu trong việc phát triển kinh tế và xã hội, trong đó có lĩnh vực
GD&ĐT và việc ứng dụng phần mềm dạy học (PMDH) trong dạy giảng dạy phần
nào đáp ứng được những mục tiêu chung của quá trình đổi mới căn bản toàn diện
giáo dục hiện nay. PMDH là phần mềm ứng dụng được dùng trong quá trình dạy
học với khối lượng thông tin chọn lọc, phong phú và có chất lượng cao; giúp việc
học tập của học sinh được diễn ra sinh động, hấp dẫn, dễ tiếp thu và GV có điều
kiện dạy học phân hóa, cụ thể hoá nhằm nâng cao tính tích cực, chủ động và sáng
tạo của mỗi học sinh; tạo điều kiện thuận lợi cho việc giảng dạy của GV và việc tìm
hiểu, tự học phù hợp với nhu cầu, hứng thú, năng lực, sở thích của từng HS. Do đó,
PMDH là phương tiện quan trọng góp phần thực hiện những được những đổi mới
giáo dục, bên cạnh việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học nhằm hình thành ở
HS năng lực làm việc, học tập một cách độc lập, thích ứng với xã hội hiện đại.
Trong những năm giảng dạy tôi nhận thấy việc học hình học của học sinh
thường gặp khó khăn và rất sợ học môn hình học đặc biệt là những khái niệm hình
học có liên quan đến những nội dung trừu tượng, các công thức không chứng minh
được trực tiếp…đặc biệt là đối với học sinh lớp 6, 7 do sự chuyển giao giữa hình
học tiểu học mang tính nhận biết với hình học THCS đòi hỏi học sinh phải biết tư
duy, biết suy luận …đây là một vấn đề rất khó đối với các em. Vậy làm thế nào để
học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ hiểu, để từ hiểu bài, hiểu các khái niệm, các
định lý học sinh sẽ vận dụng trong giải bài tập một cách dể dàng và mỗi tiết học sẽ
không còn nhàm chán và làm cho các em phấn chấn hơn, từ đó yêu thích bộ môn
hình học, kích thích được hứng thú học tập của các em phát huy được tính tích cực,
Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

2

Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

tự giác, chủ động, sáng tạo của các em hơn? Đây là câu hỏi mà hầu hết tất cả các
giáo viên đứng lớp đều trăn trở và đi tìm các phương pháp dạy học phù hợp với
từng trình độ của học sinh. Trong các năm học được sự hỗ trợ về cơ sở vật chất của
Ban giám hiệu, các thầy cô trong tổ bộ môn. Tôi đã từng bước ứng dụng các phần
mềm dạy học như Cabri Geometry vào trong vẽ hình, tạo những hình ảnh động để
học sinh tương tác phát hiện ra các khái niệm hình học và thực tế cho thấy dạy học
với sự hỗ trợ của các phương tiện dạy học, phần mềm dạy học mỗi tiết học trở nên
sinh động hơn, kích thích được hứng thú học tập của học sinh hơn đó là lý do tôi
chọn đề tài : "Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong giảng dạy học
sinh Toán hình học 6, 7”
II. Mục đích nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.
1. Mục đích nghiên cứu :
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng giảng dạy bộ môn hình học hiện
nay trong trường THCS và cuộc khảo sát đánh giá năng lực học tập SAT trong các
năm học vừa qua để đưa ra những phương pháp giảng dạy các khái niệm Toán hình
học phù hợp với năng lực và trình độ của HS. Tạo nền tản hình học vững chắc khi
HS tiếp tục học chương trình ở bậc THPT và góp phần đổi mới phương pháp dạy
học hiện nay.
2. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:
+ Tham khảo các loại sách công nghệ thông tin, báo giáo dục và thời đại, những bài
báo cáo ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
+ Tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn.
+ Tham khảo những kinh nghiệm của các giáo viên trong tổ bộ môn.
- Phương pháp nghiên cứu lý luận:

+ Thu thập những thông tin lý luận của phương pháp dạy học Toán, tài liệu bồi
dưỡng thường xuyên, các tài liệu nghiên cứu phần mềm dạy học Cabri geometry.
- Phương pháp thử nghiệm:
+ Thử áp dụng các giải pháp vào giảng dạy Toán hình học cho học sinh 6, 7
trong các năm học 2012-2013 và năm học 2013-2014.
Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

3


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

III. Giới hạn của đề tài.
Do hạn chế về năng lực, thời gian và nhiệm vụ được phân công nên đề tài
chỉ đưa ra nghiên cứu các khái niệm Toán hình học 6, 7 gần 2 năm qua (Từ năm
học 2012 – 2013, năm học 2013 - 2014) tại Trường THCS Bình An.
IV. Giả thuyết nghiên cứu.
Những nghiên cứu này nếu được áp dụng rộng rãi tương tự như trong dạy
các khái niệm toán hình học ở các lớp 8, 9 và vẽ đồ thị hàm số, giải các bài tập hình
học, tìm quỹ tích của điểm... Cộng với sự nhiệt tình của giáo viên và sự lĩnh hội tốt
của học sinh thì công tác đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng học
tập đặc biệt là đối với bộ môn hình học của học sinh sẽ đạt được kết quả cao, góp
phần vào việc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục hiện nay.
V. Cơ sở lí luận và thực tiễn:
1. Cơ sở lí luận:
Đặc trưng của toán học là trừu tượng hoá cao độ và có tính lôgic chặt chẽ,
trong dạy học toán ngoài suy diễn lôgic phải chú trọng nguyên tắc trực quan quy
nạp, trực giác toán học. Với sự tham gia của CNTT, PMDH môi trường dạy học

thay đổi, có tác động mạnh mẽ tới mọi thành tố của quá trình dạy học và tác động
tới đổi mới PPDH môn Toán. Như hỗ trợ học sinh tìm hiểu sâu nội dung kiến thức;
rèn luyện kỹ năng, củng cố ôn tập kiến thức cũ; rèn luyện, phát triển tư duy toán
học; đổi mới phương pháp và hình thức dạy học môn Toán; Thay đổi vai trò của
giáo viên thành người tổ chức, điều khiển, tác động lên HS; thực hiện phân hoá cao
trong quá trình dạy học Toán; hỗ trợ khả năng đi sâu vào các phương pháp học tập,
phương pháp thực nghiệm Toán học; kiểm soát và đánh giá quá trình học tập của
HS kịp thời; góp phần hình thành phẩm chất, đạo đức, tác phong hiện đại cho HS.
2. Cơ sở thực tiễn:
Một trong những khó khăn trong giảng dạy hình học là việc vẽ hình. Hình
giáo viên vẽ trên bảng hoặc vẽ trên những đồ dùng dạy học bình thường trước đây
đều là hình tĩnh, phần mềm Cabri Geometry cho phép làm được việc dời hình đi
chỗ khác, quay đủ các góc độ để học sinh quan sát. Đặc điểm quan trọng gắn với
tính chất "động" của Cabri cho phép người sử dụng dịch chuyển trong khoảng thời
Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

4


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

gian thực và thao tác trực tiếp vào một trong những yếu tố cơ sở của hình vẽ. Khi
tác động như vậy, hình vẽ sẽ tự biến đổi trong khi bảo toàn các tính chất hình học
đã được sử dụng khi dựng hình cũng như các tính chất hệ quả suy ra từ các tính chất
ban đầu. Cabri Geometry cho phép bảo toàn các vị trí khác nhau của một yếu tố
được chọn trong quá trình dịch chuyển. Nhờ tính chất này, phần mềm cho phép hiển
thị một cách dễ dàng một tập hợp điểm. Một tính chất quan trọng khác của phần
mềm là cho phép xem lại toàn bộ các bước dựng hình được thực hiện trên một đối

tượng. Khi giáo viên thực hiện những điều này, học sinh sẽ dễ hiểu bài hơn, nhất là
đối với môn hình học vốn là môn khó với hầu hết các em học sinh không thích học.
VI. Kế hoạch thực hiện:
1. Đối tượng nghiên cứu và địa điểm:
Xác định các đối tượng cho đề tài:
- Đối tượng khách thể: Thực hiện giảng dạy cho tất cả đối tượng học sinh,
phương pháp phù hợp với mọi trình độ của học sinh.
- Đối tượng chủ thể: Lựa chọn lớp tham gia đề tài (từ khối 6 và khối 7 của
trường THCS Bình An)
2. Thời gian thực hiện đề tài:
- Bắt đầu : 5 / 09 / 2013
- Kết thúc : 20 / 11 / 2014

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

5


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

B – PHẦN NỘI DUNG
I . Thực trạng và những mâu thuẫn:
* Về phía học sinh: Đa số học sinh không thích hoặc e ngại học hình học vì:
- Các em thường gặp những khó khăn trong việc tiếp thu khái niệm, định
nghĩa, tính chất, định lý. Khi giải bài tập các em thường rất lúng túng trong việc vẽ
hình, không tìm ra lời giải, không trình bày lời giải một cách có hệ thống và logic.
- Học sinh chưa nắm rõ khái niệm cơ bản. Các em thường “học vẹt” các đinh
lý, chưa biết cách suy luận và chứng minh, kỹ năng vẽ hình còn yếu do không nắm

vững kiến thức cơ bản nên hình vẽ thường không chính xác. Học sinh chưa biết
cách vận dụng định nghĩa, định lý, hệ quả vào từng bài tập. Bên cạnh đó các em
cũng tiếp thu kiến thức một cách thụ động, chưa tích cực sáng tạo trong học tập.
* Về phía giáo viên: Một số giáo viên thường cho rằng lỗi chính là do cách học
của các em như không tập trung trên lớp, lơ là trong học tập, lười nhác trong suy
nghĩ. Phần lớn bài dạy của giáo viên mang tính áp đặt kiến thức với học sinh. Hậu
quả dễ thấy là về nhà các em sẽ học thuộc lòng định nghĩa, tính chất, hệ quả trong
khi các em chưa thực sự hiểu bài. Học sinh làm bài tập mà không biết vẽ hình,
không tìm được lời giải, trình bày lời giải một cách thiếu logic. Một số em còn dựa
vào sách giải để đối phó. Do đó ở các em sẽ xảy ra tình trạng học vẹt, học không
hiệu quả ở phân môn hình học.
II. Các biện pháp giải quyết vấn đề:
1. Sử dụng Cabri Geometry để thể hiện một khái niệm:
Việc tiếp cận khái niệm hình học được hiểu là quá trình hoạt động và tư duy
dẫn tới một sự hiểu biết về khái niệm đó nhờ định nghĩa tường minh, nhờ mô tả,
giải thích hay chỉ thông qua trực giác, ở mức độ nhận biết một đối tượng hoặc một
tình huống có thuộc về khái niệm đó hay không.
Khi dạy học sinh các khái niệm toán hình học với sự hỗ trợ của Cabri
Geometry, giáo viên có thể cho học sinh tiếp cận với khái niệm, được định nghĩa
trước khi định nghĩa khái niệm đó bằng cách sử dụng Cabri Geometry đưa ra một
số hình cụ thể rời rạc, mà trong các đối tượng đó dấu hiệu đặc trưng chưa rõ ràng.
Cho biến đổi hình vẽ, thể hiện hình vẽ ở các góc độ khác nhau để học sinh quan sát,
Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

6


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

phân tích, so sánh và sử dụng các công cụ của Cabri Geometry để phát hiện ra các
đặc điểm chung, các thuộc tính không thay đổi. Từ kết quả của việc quan sát trực
quan, học sinh trừu tượng hoá, khái quát hoá để chỉ ra những dấu hiệu đặc trưng
bản chất của khái niệm để đi đến hoạt động định nghĩa khái niệm một cách tường
minh hoặc một sự hiểu biết trực giác về khái niệm đó. Chẳng hạn:
Ví dụ 1: Khi dạy bài “Độ dài đoạn thẳng” Toán 6- Tập 1. Để học sinh hình dung
được : Mỗi đoạn thẳng có một độ dài. Độ dài đoạn thẳng là một số lớn hơn 0. GV
giới thiệu

Segment:(Dựng một đoạn thẳng), sau đó vẽ nhiều đoạn thẳng khác

nhau. Để đo đoạn thẳng ta dùng nút

để đo, từ đó rút ra được kết luận. Sau đó có

thể đưa bài tập sau cho học sinh dự đoán các đoạn thẳng, từ đó cũng rút ra kết luận
so sánh các đoạn thẳng.

Ví dụ2 : Khi dạy bài : “Khi nào thì AM + MB = AB ?” (Hình học 6)
+ GV vẽ điểm M nằm giữa A và B (Slide 1)
+ Dùng nút

để đo các đoạn thẳng AM, MB, AB

+ Tạo hiệu ứng

Animation cho M chuyển động hoặc dùng chuột di chuyển

điểm M. Yêu cầu các em so sánh AM + MB với AB từ đó nêu nhận xét.

GV có thể tạo bài tập như slide 2 tạo hiệu ứng cho M chuyển động nhưng M không
nằm giữa A và B, yêu cầu các em so sánh AM + MB với AB từ đó nêu nhận xét.

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

7


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Slide 1

Slide 2

Ví dụ 3: Khi dạy bài “Trung điểm của đoạn thẳng” (Hình học 6)
+ GV vẽ hình điểm M nằm giữa hai điểm A và B (như slide 3). Yêu cầu HS dự
đoán so sánh MA và MB.
+ GV dùng nút

để đo MA và MB và thay đổi hình dạng đoạn thẳng AB. Cho HS

nhận xét và từ đó rút ra được định nghĩa. Tiếp theo GV giới thiệu nút công cụ
Midpoint: xác định trung điểm của đoạn thẳng.

Ví dụ 4: Khi dạy khái niệm “Đường trung trực của đoạn thẳng” (Hình học 7). GV
chuẩn bị hình sau. Yêu cầu HS quan sát điểm I và nhận xét về góc tạo bởi đường
thẳng xy với AB khi điểm I thay đổi qua các hình a) b) c)
- Học sinh phát hiện được mặc dù hình vẽ thay đổi nhưng với hình b) ta luôn có:

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

8


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

+ I là trung điểm của đoạn thẳng AB và đường thẳng xy đi qua điểm I.
+ Đường thẳng xy vuông góc với đoạn thẳng AB.
- Từ nhận xét trên của học sinh, giáo viên nói "đường thẳng xy là đường trung
trực của đoạn thẳng AB"; vậy em nào hãy nêu định nghĩa đường trung trực của
đoạn thẳng?
- GV giới thiệu nút công cụ

Perpendicular Bisector : Dựng đường trung trực

của đoạn thẳng.

Khi sử dụng Cabri Geometry để thể hiện một khái niệm, ta phải tuân thủ chặt
chẽ thứ tự các thao tác vẽ hình, chính các thao tác này đã thể hiện rõ nội hàm của
khái niệm đó.
Ví dụ 5 : Vẽ đường trung truyến của tam giác. Để thể hiện đúng đường trung
tuyến của tam giác, học sinh phải thực hiện trình tự dãy thao tác sau:
– Vẽ tam giác ABC: chọn công cụ
định vị trí của các đỉnh A, B, C.

Triangle (vẽ tam giác), sau đó lần lượt xác

– Xác định trung điểm M của đoạn BC: chọn công cụ
đoạn thẳng) sau đó nhấn chuột vào cạnh BC.
– Kẻ đoạn thẳng AM: chọn công cụ
M

Midpoint (trung điểm của

Segment sau đó nhấn chuột vào điểm A và

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

9


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

2. Sử dụng Cabri Geometry giúp học sinh phát hiện ra định lí:
Sử dụng Cabri Geometry có thể giúp học sinh phát hiện ra định lí, tạo động cơ
chứng minh hình học. Cabri Geometry tạo một giao diện đồ hoạ theo kiểu vi thế
giới giúp ta vẽ hình và bước đầu khám khá những tính chất chứa đựng bên trong
hình vẽ. Nếu học sinh sử dụng Cabri Geometry để vẽ hình và sau đó cho hình vẽ
thay đổi mà vẫn giữ nguyên các giả thiết ban đầu thì có thể sẽ phát hiện được những
bất biến chứa ẩn trong hình vẽ trên cơ sở quan sát trực quan. Đây chính là quá trình
học sinh thể hiện năng lực quan sát, dò tìm và dự đoán. Mặt khác, học sinh có thể
sử dụng các công cụ của Cabri Geometry để kiểm tra ngay dự đoán đó. Đây chính
là quá trình trợ giúp học sinh phát hiện ra định lí. Quá trình này có thể thực hiện
theo hai cấp độ khác nhau:
– Mức độ thứ nhất: học sinh tự mình khám phá và phát hiện ra định lí.

– Mức độ thứ hai: học sinh phát hiện ra định lí thông qua một số các bước
kiểm nghiệm theo sự định hướng của giáo viên.
Ví dụ 6 : Khi dạy định lý “Tổng ba góc của một tam giác” (Hình học 7)
- GV sử dụng nút công cụ Triangle : dựng tam giác ABC, DEF.
- HS dự đoán về tổng ba góc của một tam giác.
- GV chọn công cụ
Angle (đo góc) dùng chuột bấm xác định 3 điểm theo
thứ tự lần lượt, đỉnh và cạnh còn lại của góc, ta sẽ nhận được số đo của góc đã chọn
Calculate: Tính toán với số liệu. Thay đổi hình dạng của tam giác hoặc tạo hiệu
ứng

Animation cho M chuyển động yêu cầu HS nhận xét và rút ra được kết

luận của định lý.
Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

10


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Ví dụ 7 : Tương tự như hình thành định lý pytago
- GV chuẩn bị hình tam giác vuông ABC và dựng bên ngoài các cạnh của tam
giác các hình vuông
- Chọn công cụ

Area : (Tính diện tích hình tròn, tam giác … ) sau đó đưa

chuột bấm ta sẽ nhận được kết quả. Từ đó so sánh AB2 + AC2 với BC2

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

11


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Ví dụ 8 : Đối với bài “Tính chất đường trung trực của đoạn thẳng”

GV sử dụng công cụ
Perpendicular Bisector : Dựng đường trung trực của
đoạn thẳng. Lấy điểm M thuộc đường trung trực. Dùng nút
Segment:Dựng các
đoạn thẳng MA và MB
Yêu cầu HS dự đoán và so sánh MA và MB. Dùng
để kiểm tra. Sau đó
chứng minh và kết luận được định lý 1 (slide1)
- GV tạo slide 2, dùng

Hide/ Show: Cho ẩn đường trung trực của đoạn

thẳng AB
-

Trace On/Off: (Để lại vết cho đối tượng hình học khi di chuyển), đánh

vết điểm M. Chọn nút

Animation: cho điểm M chuyển động sẽ tạo được đường

thẳng, sau đó kiểm tra được tính vuông góc, giúp HS quan sát hình thành định lý
đảo. Qua định lý này giúp HS hình dung được bài toán tập hợp.
Ví dụ 9 : Để hình thành tính chất “Đường phân giác của góc” (Hình học 7)
như hình vẽ sau : “Cho điểm M nằm trên tia phân giác của góc xOy. Hãy quan sát
và nhận xét khoảng cách từ điểm M đến cạnh của góc”. HS sẽ dự đoán trước MA
và MB, tiếp theo GV đo độ dài MA và MB, thay đổi vị trí điểm M trên tia phân
giác ta kết quả luôn nhận được MA = MB→ kết luận được định lí 1.
Thiết kế slide 2 cho ẩn tia phân giác của góc xOy, đánh vết điểm M và tạo
hiệu ứng

Animation cho M chuyển động sẽ tạo ra đường thẳng, GV kiểm tra đó

có phải là tia phân giác của góc xOy hay không từ đó rút ra được định lí đảo.
Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

12


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Ví dụ 10 : Dạy bài “Tính chất ba đường trung tuyến”
GV có thể yêu cầu 1 HS lên vẽ đường trung tuyến AD, BE (theo hướng dẫn
VD 5), Dùng nút công cụ

Intersection Points (Tìm giao điểm) . Gọi G giao điểm

của đoạn thẳng AD và BE. Yêu cầu HS dự đoán đường trung tuyến xuất phát từ
đỉnh C có đi qua G không? Tiếp tục thay đổi hình dạng của tam giác ABC.Từ đó
HS rút ra được tính chất ba đường trung tuyến của một tam giác
Dùng nút

đo khoảng cách độ dài các đoạn thẳng như hình vẽ. Yêu cầu HS

dùng máy tính. Tính và so sánh như hình. Từ đó HS rút ra được tính chất ba đường
trung tuyến một cách thuyết phục.

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

13


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Khi sử dụng phần mềm toán học trong việc tạo ra các hình vẽ trực quan giúp
HS phát huy khả năng quan sát; hỗ trợ HS tiến hành các thao tác tư duy phân tích,
tổng hợp, so sánh, tương tự, trừu tương hoá, đặc biệt hoá, hệ thống hóa... trong quá
trình đi tìm lời giải của bài toán, tạo ra môi trường giúp HS xem xét vấn đề dưới
nhiều góc độ khác nhau nhằm phát hiện ra những liên tưởng, những mối quan hệ ẩn
chứa bên trong hình vẽ hay minh hoạ kết quả một cách sinh động. Trong một số
trường hợp, nếu chỉ vẽ một, hai hình, HS chưa thể phát hiện ra vấn đề mà cần phải
có nhiều hình vẽ ở nhiều góc độ khác nhau. Với một vài thao tác “kéo, thả" cửa
phần mềm toán học cho phép ta thay đổi góc độ quan sát hình vẽ một cách thuận

tiện, trực quan giúp cho HS có cơ hội phát hiện ra vấn đề của bài toán
III. Hiệu quả áp dụng :
Với phương pháp truyền thống chỉ dùng compa, thước kẻ thì việc nhận diện
các hình, các mối quan hệ và các yếu tố trong hình vẽ cũng như nhận diện các điểm
giống nhau và khác nhau giữa chúng đôi khi không rõ ràng; học sinh sẽ nắm chắc
khái niệm cũng như việc nhận diện chúng trở nên dễ dàng nếu bên cạnh các
phương pháp truyền thống, ta sử dụng Cabri Geometry. Phần mềm dạy học này sẽ
cung cấp môi trường dạy học mới có tính mới, việc GV áp dụng các PPDH được
thực hiện linh hoạt trong môi trường CNTT và phù hợp với trình độ HS THCS
trong từng hình thức GVsử dụng PMDH.
Đối với học sinh khá giỏi, chỉ qua một, hai thao tác là có thể các em phát hiện
ra vấn đề. Đối với học sinh trung bình và yếu, giáo viên cũng có thể chia thành các
bước nhỏ hơn hoặc bổ sung thêm một vài bước trung gian để các em tiếp cận được
với khái niệm mới.
Để đồng nghiệp dễ nhận thấy được hiệu quả khả thi của đề tài này tôi xin giới
thiệu một vài số liệu học lực sau để làm minh chứng :
Lớp
Xếploại

6/3 (38 học sinh)
Giỏi
SL

2012-2013 9

Khá

Yếu

TB

%

SL

%

SL

%

SL

%

23.7

13

34.2

10

26.3

6

15.8

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

14


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Lớp
Xếploại

7/2 (43 học sinh)
Giỏi
SL

2013-2014 13

Khá

Yếu

TB

%

SL

%

SL

%

SL

%

30.2

15

34.9

11

25.6

4

9.3

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

15


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

C – KẾT LUẬN
I. Ý nghĩa của đề tài đối với công tác:
Thời gian sử dụng Cabri Geometry chỉ khoảng 3 đến 5 phút, giáo viên hoặc
một học sinh trong lớp trực tiếp thao tác với Cabri Geometry. Nhiệm vụ chủ yếu
của học sinh là quan sát, dự đoán, đề xuất giả thuyết. Qua tương tác với Cabri
Geometry, học sinh phát hiện và giải quyết trọn vẹn một vấn đề. Hoạt động sử
dụng, khai thác Cabri Geometry được tiến hành đan xen với các hoạt động khác
nên tiết học rất sinh động, phù hợp với tâm sinh lí của lứa tuổi học sinh.
Đối với học sinh cấp THCS, bước đầu làm quen với Cabri sẽ tạo cho các em
một tư duy chặt chẽ trong dựng hình, tự chứng minh khảo sát, dự đoán và khám
phá những tích chất hình học trong chương trình học, sẽ bổ sung thêm cách nhìn
mới trong hình học, mở ra sự sáng tạo mới tùy theo ý tưởng của mỗi học sinh. Ứng
dụng phần mềm dạy học nói chung, trong đó có phần mềm dạy học Cabri
Geometry chắc chắn sẽ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường
và là hướng đi đúng đắn trong việc ứng dụng CNTT trong GD&ĐT tạo hiện nay.
II. Bài học kinh nghiệm, hướng phát triển:
- Khi chuẩn bị lên lớp, GV phải làm xác định đúng mục đích sư phạm của
việc sử dụng PMDH, xem xét và kiểm tra các nội dung sẽ được sử dụng, đúng vị trí
và thời điểm sử dụng chúng trong giờ học, suy nghĩ và dự tính tiến trình dạy học
của GV và của HS với bài giảng điện tử ở trên lớp. Sử dụng PMDH cần được đặt
trong toàn bộ hệ thống các PPDH nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ
thống đó. Vì mỗi PPDH đều có chổ mạnh và chổ yếu, PMDH phải phát huy được
chổ mạnh và hạn chế chổ yếu của từng phương pháp.
- Mặc dù PMDH có vai trò rất quan trọng và đã khẳng định được tính ưu việt
của nó, nhưng không có nghĩa là xem nhẹ các phương tiện dạy học thông thường.
Các phương tiện tự nhiên đặc biệt là tài liệu giáo khoa các đồ dùng dạy học thông
dụng với vật thật, lời nói của GV với cử chỉ , điệu bộ, nét mặt phong cách... mãi
mãi vẫn là phương tiện quan trọng không gì có thể thay thế được. Do đó, trong quá
trình dạy học, sử dụng PMDH phải phối hợp một các hợp lí với các phương tiện
dạy học khác, phải theo một trình tự nhất định, tùy theo nội dung bài giảng, chỉ sử

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

16


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

dụng các phương tiện đó khi cần thiết và tránh làm phân tán chú ý của HS. Trên cơ
sở đó, hướng dẫn HS rút ra những kết luận đúng, có tính khái quát, phát triển tư
duy cho HS.
- Dù có hiệu quả bao nhiêu thì PMDH cũng chỉ đóng vai trò là phương tiện
chứ không phải là mục đích của tổ chức hoạt động nhận thức trong dạy học ở
trường . Vì vậy tập trung khai thác PMDH để tạo môi trường dạy học mới, giúp HS
tích cực hơn. Trong điều kiện hiện nay, chủ yếu sử dụng PMDH hỗ trợ GV dạy các
chủ đề kiến thức cho HS THCS kết hợp với dạy học truyền thống giúp các em kiến
tạo kiến thức, phát triển khả năng thực hành thí nghiệm, phát triển trí tưởng tượng
không gian, còn một số nội dung khác có thể các PMDH chưa phát huy hiệu quả
tốt nên tránh lạm dụng PMDH làm phức tạp hoá bài giảng một cách không cần
thiết.
- Cần phải phát huy vai trò và hiệu quả hoạt động của GV trong tổ chức hoạt
động nhận thức cho HS. GV phải thực sự đóng vai trò là người tổ chức, hướng dẫn,
chỉ đạo trong quá trình dạy học nhằm giúp HS chủ động tìm tòi tri thức.
- GV có thể tiếp tục nghiên cứu nội dung phần mềm này có thể tìm hiểu
thêm những kiến thức tin học để tự mình thiết kế các PMDH riêng biệt nhằm
truyền thụ kiến thức mới, minh hoạ cho bài học ở lớp hoặc ở nhà cũng như kiểm tra
kiến thức của HS. Điều này giúp GV phát huy tính tích cực năng lực sáng tạo của
mình trong việc dạy học với sự hỗ trợ của CNTT.
III. Đề xuất, Kiến nghị

Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm ứng dụng phần mềm Cabri Geometry mà
tôi đã nghiên cứu và rút ra được một số kinh nghiệm qua quá trình giảng dạy. Đây
chỉ là một số ứng dụng đơn giản mà GV có thể thiết kế trong một tiết dạy, để thực
sự hiểu sâu hơn trong các chuyên đề khác thì đòi hỏi phải có sự chỉ dẫn, tập huấn
của các thầy cô có chuyên môn sâu. Tôi rất mong mạng lưới chuyên môn phòng
giáo dục tạo điều kiện cho GV môn Toán có nhiều buổi tập huấn một số phần mềm
dạy học để GV được nâng tầm hiểu biết. Đây là việc làm thiết thực góp phần vào
đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

17


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

Trước những thành công bước đầu của đề tài, tôi rất mong Ban giám hiệu nhà
trường tạo điều kiện để đề tài được ứng dụng rộng rãi trong nhà trường, liên môn
với môn tin học lớp 6, 7 để các em học sinh được thực hành thường xuyên hơn góp
phần nâng cao chất lượng bộ môn và phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của học sinh./.
Quận 2, ngày 30 tháng 12 năm 2014
Người viết

Võ Kim Hương

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

18


Sáng kiến kinh nghiệm

GV: Võ Kim Hương

D – TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phan Đức Chính (tổng chủ biên), Tôn Thân (chủ biên), Vũ Hữu Bình, Phạm Gia
Đức, Trần Luận (2003). Toán 6,7, tập I. NXB Giáo dục.
2. Phan Đức Chính (tổng chủ biên), Tôn Thân (chủ biên), Trần Đình Châu, Trần
Phương Dung, Trần Kiều (2003). Toán 7, tập II. NXB Giáo dục.
3. Phạm Gia Đức, Phạm Đức Quang (2002). Hoạt động hình học ở trường THCS.
NXB Giáo dục.
4. Nguyễn Bá Kim (2002). Phương pháp dạy học môn Toán. NXB ĐHSP.
5. Đào Thái Lai (2002). Ứng dụng CNTT và những vấn đề cần xem xét đổi mới
trong hệ thống PPDH môn Toán. Tạp chí Giáo dục, số 9.
6. Đào Thái Lai (2003). Ứng dụng CNTT giúp học sinh tự khám phá và giải quyết
vấn đề trong học toán ở trường phổ thông. Tạp chí Giáo dục, số 5.
7. Tài liệu hướng dẫn sử dụng chương trình Cabri Geometry của thầy giáo Phạm
Thanh Phương.

Ứng dụng phần mềm dạy học Cabri Geometry trong dạy học sinh Toán hình học 6, 7

19