Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở học viện chính trị quân đội nhân dân việt nam trong giai đoạn hiện nay

MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn ..................................................................................................
i
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt ......................................................
ii
Danh mục các bảng ....................................................................................
iii
Mục lục .......................................................................................................
iv
MỞ ĐẦU ............................................................................................................
1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIẢNG VIÊN Ở CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG .
7
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu...............................................................
1.1.1. Ngoài nước ........................................................................................
1.1.2. Trong nước ........................................................................................
1.1.3. Trong quân đội...................................................................................
1.2. Một số quan điểm về phát triển đội ngũ giảng viên .............................
1.2.1. Khái niệm đội ngũ giảng viên ...........................................................
1.2.2. Một số quan điểm về phát triển đội ngũ giảng viên ở trường đại học.......
1.2.3. Phát triển chuyên môn cho đội ngũ giảng viên .................................
1.3. Các nhân tố tác động tới phát triển đội ngũ giảng viên ........................
1.4. Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường đại học, cao đẳng ............
1.4.1. Biện pháp ...........................................................................................
1.4.2. Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường đại học, cao đẳng .............
1.5. Các yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên trong các Học viện, nhà
trường quân đội ............................................................................................
Kết luận chương 1........................................................................................
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM ..............
2.1. Vài nét về Học viện Chính trị .....................................................................
2.1.1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của Học viện Chính trị .............
2.1.2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Học viện ............................
2.1.3. Đặc điểm, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Học viện .......................
2.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị Quân
đội nhân dân Việt Nam ................................................................................
2.2.1. Thực trạng số lượng, cơ cấu, chất lượng, trình độ của đội ngũ

4

7
7
10
12
14
14
15
18
20
22
22
22
26
29
30
30
30
33
35

38
38


giảng viên.....................................................................................................
2.2.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị.............
2.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................
2.3.1. Nguyên nhân ưu điểm........................................................................
2.3.2. Nguyên nhân khuyết điểm .................................................................
2.3.3. Một số kinh nghiệm trong việc phát triển đội ngũ giảng viên ở Học
viện Chính trị ...............................................................................................
Kết luận chương 2........................................................................................
Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ....................................................................
3.1. Những yêu cầu xác định biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở
Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay................................................................................................................
3.2. Những biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị
Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay .............................
3.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể quản lý đối với
công tác phát triển đội ngũ giảng viên Học viện .........................................
3.2.2. Xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển đội ngũ giảng viên ............
3.2.3. Tuyển chọn, sử dụng có hiệu quả đội ngũ giảng viên của Học viện
theo yêu cầu chuẩn hóa ................................................................................
3.2.4. Chú trọng xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn
cao, đầu đàn, kế cận .....................................................................................
3.2.5. Tạo điều kiện môi trường thuận lợi để đội ngũ giảng viên phát
triển trong nghề nghiệp ................................................................................
3.3. Mối quan hệ của các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện

Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ......................
3.4. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp ...............................................
Kết luận chương 3........................................................................................
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...........................................................
1. Kết luận .......................................................................................................
2. Khuyến nghị.............................................................................................
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ

5

44
48
48
49
50
52

53

53
56
56
61
68
75
79
83
83
87
88

88
89
91


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................
PHỤ LỤC ...................................................................................................

6

92
95


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

1

CBQLGD

Cán bộ quản lý giáo dục

2

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

3

CTĐ, CTCT

Công tác Đảng, Công tác Chính trị

4

CT-CD

Chiến thuật - chiến dịch

5

CNXHKH

Chủ nghĩa xã hội khoa học

6

ĐNGV

Đội ngũ giảng viên

7

ĐLNTQS

Đường lối nghệ thuật quân sự

8

GV

Giảng viên

9

LSĐCSVN

Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam

10

NN&PL

Nhà nước và pháp luật

11

Nxb

Nhà xuất bản

12

SPQS

Sư phạm quân sự

13

TLHQS

Tâm lý học quân sự

14

TTHCM

Tư tưởng Hồ Chí Minh

TT

2


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Thực trạng số lượng giảng viên Học viện Chính trị ................... 38
Bảng 2.2. Thống kê về thâm niên công tác của đội ngũ giảng viên ........... 41
Bảng 2.3. Thống kê chất lượng giảng viên về cấp bậc và trình độ đào
tạo ................................................................................................................ 43
Bảng 2.4. Thống kê trình độ trải nghiệm thực tế của giảng viên ................ 44
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ........................ 84

3

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục và đào tạo là một lĩnh vực hết sức quan trọng của mỗi quốc
gia, là điều kiện và là biểu hiện trình độ phát triển của quốc gia ấy. Nghị
quyết Hội nghị lần thứ II Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã
khẳng định cùng với khoa học công nghệ giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng
đầu, đồng thời khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những
động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, là điều kiện phát triển nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển
xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và phát triển bền vững....”. Nâng cao chất
lượng giáo dục nhằm cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ thời
kỳ đổi mới. Yếu tố góp phần nâng cao chất lượng giáo dục chính là đội ngũ
các nhà quản lý, các nhà sư phạm.
Những năm qua, nền giáo dục nước ta đã góp phần quan trọng trong
việc nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài phục vụ đắc
lực cho công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước, nhưng so với yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xu thế hội nhập thế giới thì nền giáo dục
nước nhà còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã
hội phát triển.
Nghị quyết số 05-NQ/BCSĐ của Ban cán sự Đảng bộ Giáo dục và Đào
tạo ngày 06/01/2010 về đổi mới quản lý giáo dục Đại học giai đoạn 2010 - 2012
đã đánh giá: “... Chất lượng giảng viên đại học, cao đẳng chậm được nâng cao,
tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ thấp, chỉ xấp xỉ 10% so với tổng số giảng
viên đại học, cao đẳng trong 9 năm qua...” [6, tr.2].
Muốn tiếp tục thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới của đất nước
trong thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế trước hết cần phải đổi
mới, xây dựng nền giáo dục Việt Nam tiên tiến, hiện đại theo ba định hướng
lớn: “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa” bằng nhiều giải pháp trong đó giải

7

phỏp phỏt trin v nõng cao cht lng i ng nh giỏo l quan trng. Ch th
40-CT/TW ngy 15/04/2004 ca Ban Bớ th Trung ng ng v nõng cao
cht lng i ng nh giỏo v cỏn b qun lý giỏo dc ó ch rừ: ... Mc
tiờu l xõy dng i ng nh giỏo v cỏn b qun lý giỏo dc c chun hoỏ,
m bo cht lng, v s lng, ng b v c cu, c bit chỳ trng
nõng cao bn lnh chớnh tr, phm cht, li sng, lng tõm, tay ngh ca nh
giỏo; thụng qua vic qun lý, phỏt trin ỳng nh hng v cú hiu qu s
nghip giỏo dc nõng cao cht lng o to ngun nhõn lc, ỏp ng
nhng ũi hi ngy cng cao ca s nghip cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t
nc [9, tr.2]. Ngh quyt v giỏo dc ca Quc hi nc Cng hũa xó hi
ch ngha Vit Nam s 37/2004/QH11 nờu rừ: Phi tp trung xõy dng i
ng nh giỏo v cỏn b qun lý giỏo dc v s lng, ng b v c cu, t
chun v trỡnh o to. Trong ỏn kin ton, phỏt trin i ng nh giỏo
quõn i n nm 2010 ca B Tng tham mu xỏc nh: i ng nh giỏo
quõn i l lc lng nũng ct, gi vai trũ quyt nh cht lng giỏo dc - o
to trong cỏc nh trng quõn i, ng thi l lc lng quan trng trong hot
ng nghiờn cu khoa hc ca ton quõn [4, tr.1]. Phỏt huy i ng nh giỏo
l mt vn chin lc ca mi nh trng.
Phát triển đội ngũ GV, CBQLGD m bo c v s lng, c cu v
cht lng gồm 3 khâu có liên quan chặt chẽ, mật thiết với nhau: Phát hiện;
lựa chọn, đào tạo; bồi d-ỡng và sử dụng, trong đó đào tạo, bồi d-ỡng là một
trong những khâu quyết định chất l-ợng của đội ngũ GV, CBQLGD.
Hc vin Chớnh tr Quõn i nhõn dõn Vit Nam l mt trung tõm o
to cỏn b chớnh tr trung, cao cp v ging viờn khoa hc xó hi nhõn vn ca
quõn i. Phng chõm ca Hc vin hin nay l gi vng, nõng cao cht
lng giáo dục - o to. õy l vn luụn c quan tõm ca ng y,
Ban giỏm đốc v ton th cỏn b, ging dy, học viên, chiến sỹ, công nhân
viên của Hc vin. S phỏt trin ca Hc vin s ph thuc vo cht lng

8


gi¸o dôc - đào tạo của Học viện. Liên quan đến chất lượng đào tạo, đặc biệt
trong thời kỳ phát triển như hiện nay thì đội ngũ giảng viên phải được phát
triển cả về số lượng, chất lượng, đồng bộ về cơ cấu các chuyªn ngành đào tạo
và đáp ứng được nhu cầu thực tiễn đÆt ra của đất nước và quân đội.
Trong những năm qua, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và đầu tư
của Bộ Quốc phòng, Học viện Chính trị đã có nhiều cố gắng trong công tác
giáo dục - đào tạo, góp phần duy trì và nâng cao chất lượng giảng dạy. Học
viện đã đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn
theo các chuyên ngành; đào tạo đội ngũ chính ủy, chính trị viên cấp trung, sư
đoàn; đào tạo đội ngũ cán bộ Chính trị, giảng viên có trình độ thạc sỹ, tiến
sỹ... cho toàn quân và được đánh giá cao về chất lượng đào tạo. Tuy nhiên,
quy mô đào tạo của Học viện mỗi ngày một tăng, nhất là những năm gần đây
Học viện được Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ đào tạo đội ngũ chính ủy, chính
trị viên theo nghị quyết 51 của Bộ chính trị, đào tạo Quốc phòng an ninh đối
tượng 2, đào tạo trình độ thạc sỹ chuyên ngành Tư tưởng Hồ Chí Minh và
Quản lý giáo dục; đào tạo sau đại học hệ dân sự; đào tạo cho Quân đội Hoàng
gia Campuchia, Quân đội nh©n d©n C¸ch m¹ng Lào ở các bậc học từ đại học
đến sau đại học. Chính vì vậy, đối tượng đào tạo của Học viện càng đa dạng,
phức tạp hơn và từ đó đã phần nào bộc lộ những bất cập trong việc quản lý
hoạt động giảng dạy, thiếu đồng bộ trong đội ngũ giảng viên, chưa cân đối
cán bộ giảng dạy giữa các chuyên ngành đào tạo. Vì vậy, việc phát triển đội
ngũ giảng viên phù hợp với xu hướng phát triển của Học viện trong những
năm tới cần phải được quan tâm đặc biệt, nhằm từng bước nâng cao chất
lượng giáo dục - đào tạo, góp phần cho Học viện hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ
được giao; khẳng định được chức năng giáo dục - đào tạo, nghiên cứu khoa
học và phục vụ nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt

Nam trong mọi tình huống.

9


Hiện nay, vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên ở các Học viện, nhà
trường nói chung và các Học viện, nhà trường quân đội nói riêng đã có nhiều
công trình nghiên cứu. Nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu BiÖn ph¸p
phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt
Nam. Vì vậy, tác giả chọn đề tài “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở
Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn của việc
phát triển đội ngũ giảng viên nói chung, phát triển đội ngũ giảng viên ở Học
viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng, đề tài đề xuất một số
biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ hiện tại và tạo tiền đề cho sự phát triển lâu dài, góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục - đào tạo của Học viện Chính trị đáp ứng nhu cầu thực
tiễn đặt ra của quân đội trong tình hình mới hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu:
Công tác phát triển đội ngũ giảng viên ë Häc viÖn ChÝnh trÞ Quân đội
nhân dân Việt Nam.
* Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị Quân đội
nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
4. Phạm vi nghiên cứu
- Một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị
Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
- Khách thể khảo sát: Khảo sát 189 đồng chí, trong đó giảng viên và

cán bộ quản lý 91 đồng chí, học viên 98 đồng chí.
5. Giả thuyết khoa học
Thời gian qua, đội ngũ giảng viên Học viện Chính trị đã đáp ứng được
các nhiệm vụ được giao. Song, đứng trước yêu cầu đổi mới của công tác đào

10


tạo sĩ quan quân đội thì đội ngũ giảng viên ở Học viện còn có nhiều hạn chế,
bất cập nhất định. Đề xuất và áp dụng các biện pháp phát triển đội ngũ giảng
viên phù hợp với tình hình mới (như xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ
giảng viên, nâng cao trình độ chuyên môn, có các chính sách sử dụng đội ngũ
phù hợp...) sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Từ đó, nâng cao chất
lượng giáo dục - đào tạo của Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt nam
trong giai đoạn hiện nay.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu các vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên các
trường đại học.
- Nghiên cứu các yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên ở các Học viện,
nhà trường quân đội
- Đánh giá đúng thực trạng, xác định nguyên nhân và những vấn đề
đang đặt ra cần giải quyết trong quá trình phát triển đội ngũ giảng viên ở Học
viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam.
- Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị
Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
7. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau:
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
+ Tổng hợp, phân tích các vấn đề lý luận liên quan đến đề tài từ các bài
viết, sách, báo, tạp chí, các đề tài nghiên cứu khoa học...

+ Tổng hợp, phân tích các vấn đề lý luận liên quan đến đề tài từ các
nguồn internet.
+ Liệt kê, phân tích các yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên các
trường đại học và của các cơ sở đào tạo quân đội.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

11


+ Phương pháp điều tra: Điều tra trên 91 giảng viên và cán bộ quản
lí, 98 học viên về các vấn đề chất lượng đội ngũ, các biện pháp quản lí phát
triển đội ngũ...
+ Phỏng vấn sâu một số cán bộ quản lí và giảng viên.
Phương pháp chuyên gia nhằm xác định tính đúng đắn của các biện
pháp; thống kê toán học để xử lí số liệu.
8. Đóng góp của đề tài
Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị Quân đội
nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục, nội dung chính luận văn được trình bày trong 3 chương:
- Chương 1: Một số vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên ở
các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng.
- Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính
trị Quân đội nhân dân Việt Nam.
- Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính
trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

12

CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIẢNG VIÊN Ở CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Ngoài nước
Do tầm quan trọng của giáo dục đại học đối với sự phát triển của mỗi
quốc gia và do tầm quan trọng của đội ngũ giảng dạy trong các trường đại học
đối với chất lượng và danh tiếng của một trường đại học nên việc phát triển
đội ngũ giảng viên, đặc biệt là phát triển chuyên môn được nhiều nhà chuyên
môn và các tổ chức nghiên cứu về phát triển giáo dục nghiên cứu.
Từ những năm 1990 UNESCO đã thực hiện các nghiên cứu về phát triển đội
ngũ giảng viên. Từ những năm 1998 Commonweath cũng đã đề cập đến các vấn
đề này. Nhiều tác giả và tác phẩm nghiên cứu sâu về sự cần thiết, những thách
thức, các kinh nghiệm và các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên:
Day, C. (1994). Planning for the professional development of teachers
and schools: a principled approach. Teacher Educators' Annual Handbook,
Brisbane: QUT: 108-133;
Blackwell R, Blackmore P(2003), Towards Strategic Staff Development
in Higher Education ;
Barnes J, Berendt B và nhiều tác giả khác, 1994, Higher education staff
development: directions for the 21st century, UNESCO
Fielden J, 1998, Higher Education Staff Development: A Continuing
MissionHigher Education Staff Development: A Continuing Mission,
Commonwealth Secretariat.
Và nhiều các tác phẩm, tác giả khác.
Trong các công trình nghiên cứu này các tác giả đều nhấn mạnh tầm
quan trọng của đội ngũ giảng viên đối với chất lượng của trường đại học.

13

Một đội ngũ giảng viên có chất lượng tốt và có nhiều sáng kiến là sự
đảm bảo chắc chắn đối với chất lượng của trường đại học trong thế giới đầy
sự biến đổi này. (Barnes J, Berendt B và nhiều tác giả khác, 1994).
Phát triển đội ngũ, chìa khóa tạo nên chất lượng của đội ngũ ( Fielden J, 1998).
Phát triển đội ngũ giảng viên được xem là mấu chốt để giúp một trường
đại học thành công. (Blackwell R, Blackmore P, 2003).
Các tác giả đề cập đến sự cần thiết phải phát triển đội ngũ giảng viên do
những yêu cầu mới của thời đại.
Phát triển đội ngũ giảng viên là yêu cầu của các trường đại học đứng
trước những thách thức của nhu cầu học tập ngày càng lớn của dân số, do sự
đòi hỏi của sự phát triển kinh tế, xã hội trong hoàn cảnh mới, sự thay đổi của
công nghệ, các yêu cầu mới của thị trường lao động (Fielden J, 1998)
Tuy vậy theo Blackwell R, Blackmore P (2003), vấn đề phát triển đội
ngũ hầu như không nằm trong chiến lược của các trường đại học.
Các tác giả đưa ra các giải pháp phát triển đội ngũ khác nhau. Day, C.
(1994) tóm tắt các giải pháp phát triển nguồn nhân lực trong đó chỉ rõ những
nguyên tắc cần tiến hành để phát triển đội ngũ:
Những chiến lược cơ bản về phát triển nguồn nhân lực
Nguyên tắc về nguồn nhân lực

Cụ thể hoá nguyên tắc

Phát triển và ứng dụng triết lý - Xây dựng hệ thống triết lý chung để quản lý
quyền con người

con người
- Xây dựng hệ thống và những thực hành để
áp dụng triết lý

Thuê đúng người

- Biết mình cần gì
- Lựa chọn kĩ càng

Giữ chân họ

- Thưởng hậu hĩnh
- Bảo vệ công việc
- Thăng chức
- Chia sẻ sự sung túc

14


Đầu tư vào họ

- Đầu tư vào giáo dục đào tạo
- Cung cấp nhiều cơ hội phát triển

Trao quyền cho họ

- Cung cấp thông tin và các dịch vụ hỗ trợ
- Khuyến khích sự tự quản và sự tham gia
- Tái xây dựng kế hoạch cho công việc
- Thúc đẩy những nhóm tự quản

Thúc đẩy sự đa dạng

- Hiểu rõ và sâu về sự đa dạng trong tổ chức
- Người quản lý chịu trách nhiệm

Các tác giả đều nhấn mạnh khía cạnh cần thiết nhất là phát triển chuyên
môn cho giảng viên. Day C (1994) đưa ra định nghĩa về phát triển chuyên
môn cho giảng viên, mục đích của phát triển chuyên môn và các giải pháp
phát triển chuyên môn cho giảng viên.
Các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên được các tác giả đề cập đến là:
Xây dựng chiến lược và chính sách phát triển đội ngũ;
Đào tạo các kiến thức và kĩ năng cơ bản về sư phạm và quản lí;
Phát triển mạng lưới chuyên môn dạy học;
Khuyến khích nhiều lực lượng tham gia vào việc phát triển đội ngũ
(trường đại học, các tổ chức tư nhân, các tổ chức phi chính phủ…), đào tạo từ xa,
xây dựng môi trường làm việc khuyến khích giảng viên, trao quyền tự chủ cho
nhà trường trong việc đào tạo đội ngũ, xây dựng văn hóa hợp tác, sự tham gia
của các lực lượng vào phát triển chuyên môn cho đội ngũ giảng viên, yêu cầu các
cá nhân có kế hoạch phát triển chuyên môn cho bản thân… (Fielden J, 1998).
Phát triển khả năng sáng nghiệp và học tập suốt đời của đội ngũ;
Blackwell R, Blackmore P (2003), đề xuất các giải pháp phát triển đội
ngũ; xây dựng các khoa thành những cộng đồng học tập và đào tạo giảng
viên, khuyến khích việc dạy học dựa trên các kết quả nghiên cứu; đưa công
nghệ thông tin vào quá trình bồi dưỡng đội ngũ và tạo các điều kiện hỗ trợ
việc phát triển đội ngũ.

15


Để đạt được mục đích phát triển đội ngũ giảng viên theo Barnes J,
Berendt B và nhiều tác giả khác, (1994) cần:
Cải tiến chương trình đào tạo;

Tích hợp các môn học trong quá trình đào tạo;
Chia sẻ kinh nghiệm giữa các giảng viên;
Xây dựng các chính sách phát triển đội ngũ.
Nhìn chung các nghiên cứu đã đi sâu vào các vấn đề về phát triển đội ngũ
và đưa ra nhiều giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở các trường đại học.
1.1.2. Trong nước
Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của giảng viên và luôn dành cho
đội ngũ nhà giáo những tình cảm đặc biệt. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh “Nếu
không có thầy giáo thì không có giáo dục, không có giáo dục, không có cán bộ thì
cũng không nói gì đến kinh tế, văn hóa”. “Dù là tên tuổi không đăng trên báo,
không được thưởng Huân chương, song những người thầy giáo tốt là những anh
hùng vô danh” [23, tr.331].
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng
(khóa VIII) về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời
kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa tiếp tục khẳng định: “Thực sự coi giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu sắc giáo dục - đào tạo cùng với
khoa học công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã
hội, đầu tư cho giáo dục - đào tạo là đầu tư phát triển”. Trong đó chất lượng
giáo dục có ý nghĩa quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội và “Giáo
viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh”.
Ngày 15/4/2004 Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 40CT/TƯ về việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo
dục, đã khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là
một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực con người. Đây là

16


trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục là lực lượng nòng cốt có vai trò quan trọng” [9, tr.1].
Sự nghiệp giáo dục - đào tạo những thế hệ người Việt Nam có bản lĩnh

chính trị vững vàng, có lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, có phẩm chất đạo đức,
có khả năng sáng tạo, làm chủ tri thức hiện đại quyết tâm đưa đất nước phát
triển sánh kịp các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, gắn liền với sự
đầu tư phát triển một nền giáo dục vững mạnh, trong đó việc quan tâm chăm
lo phát triển đội ngũ nhà giáo một cách toàn diện hết sức quan trọng. Luật
Giáo dục đã khẳng định nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm
chất lượng giáo dục. Ngày 11/01/2005 Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định
số 09/2005/TTg về việc phê duyệt Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, bảo đảm đủ
về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị,
phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn
của nhà giáo thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu
quả của sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng
những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế” [36, tr.1].
Như vậy, sự nghiệp phát triển giáo dục - đào tạo luôn được Đảng và
Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, trong đó biện pháp phát triển đội ngũ nhà giáo
được coi là: Khâu then chốt để thực hiện chiến lược phát triển giáo dục là
phải đặc biệt chăm lo đào tạo, bồi dưỡng và tiêu chuẩn hóa đội ngũ giảng
viên, cũng như đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cả về chính trị tư tưởng, đạo
đức và nâng cao năng lực chuyên môn. Vì vậy, biện pháp phát triển đội ngũ
nhà giáo hiện nay là vấn đề đang được cán bộ quản lý các cấp, nhất là các cán
bộ lãnh đạo, chỉ huy trong các nhà trường và các nhà khoa học giáo dục quan
tâm nghiên cứu.

17


Thời gian qua, các nhà khoa học đã có nhiều công trình nghiên cứu về
công tác quản lý giáo dục, các chuyên gia tập trung phần nhiều về nghiên cứu

những vấn đề về chiến lược phát triển giáo dục, đổi mới chương trình, mục
tiêu, phương pháp giảng dạy, phát triển nguồn nhân lực trong đó có những nội
dung đề cập đến việc xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên dưới nhiều góc
độ của các cấp học, ngành học khác nhau. Một số đề tài luận văn thạc sĩ tập
trung nghiên cứu về đội ngũ giảng viên ở từng cấp học, bậc học như:
Nguyễn Đức Lương (2007), Một số biện pháp xây dựng đội ngũ giáo
viên THPT tỉnh Hoà Bình giai đoạn 2006 - 2010.
Vương Thị Thì (2007), Các biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ
giáo viên trường Trung cấp Nông nghiệp Hà Nội.
Hoàng Văn Thực (2007), Một số biện pháp xây dựng đội ngũ giảng viên
trường Cao đẳng sư phạm Hoà Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Lê Thanh Đạm (2008), Các biện pháp xây dựng phát triển đội ngũ cán
bộ quản lý trường Trung học phổ thông tỉnh Yên Bái giai đoạn 2006 - 2010.
Nguyễn Hùng (2008), Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường
Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk.
Phan Văn Thạch (2008), Quy hoạch và phát triển đội ngũ giảng viên
trường Cao đẳng Công nghiệp Cẩm Phả đến năm 2015.
Dương Hồng Minh (2010), Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học tỉnh
Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay.
Nông Thanh Hải (2010), Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các
trường trung học cơ sở huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn giai đoạn hiện nay.
1.1.3. Trong quân đội
Đã có nhiều tài liệu, công trình nghiên cứu đến vấn đề giáo dục và công
tác quản lý giáo dục như cuốn sách “Những vấn đề cơ bản của quá trình đổi
mới và nâng cao chất lượng công tác huấn luyện giáo dục” do Học viện
Chính trị Quân sự xuất bản (1982). Trong công trình nghiên cứu này, đã nêu

18

ra những yêu cầu cao về phẩm chất chính trị, trình độ năng lực giảng dạy,
nghiên cứu khoa học và học vị trong xây dựng đội ngũ giảng viên.
Công trình nghiên cứu “Nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên
khoa học xã hội nhân văn trong quân đội giai đoạn hiện nay” (2005), do Đại tá,
PGS, TS Đặng Đức Thắng chủ biên. Trong công trình này tác giả đã khẳng định
vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ giáo viên khoa học xã hội và nhân văn quân
sự, xây dựng một hệ thống tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo, xác định mục tiêu,
xây dựng mô hình đào tạo và đưa ra hệ thống giải pháp nhằm nâng cao chất lượng
đào tạo đội ngũ giáo viên khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay.
Luận văn thạc sĩ của: Khuất Duy Hùng (2008), Biện pháp nâng cao chất
lượng đội ngũ giảng viên Trường Sĩ quan Lục quân 1 hiện nay.
Trần Ngọc Tam (2009), Biện pháp chuẩn hóa đội ngũ giảng viên Trường
Sĩ quan Chính trị hiện nay.
Phí Văn Khánh (2010), Biện pháp bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ở trường
Quân sự Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội hiện nay.
Như vậy, trong những năm gần đây, cùng với những yêu cầu mới của sự
nghiệp đổi mới giáo dục, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học ra đời
sát thực với khoa học chuyên ngành quản lý. Những công trình nghiên cứu
trong và ngoài quân đội về đội ngũ giảng viên đều thống nhất về sự cần thiết
phải phát triển đội ngũ giảng viên, đồng thời đề ra các biện pháp nhằm quy
hoạch về cơ cấu, số lượng, ngành nghề hợp lý và tuyển chọn, sử dụng, đào tạo,
bồi dưỡng, chuẩn hóa nhằm nâng cao trình độ năng lực, tạo ra môi trường
thuận lợi cho việc phát triển đội ngũ giảng viên.
Trong những công trình nêu trên đều đã chọn cho mình một góc độ
nghiên cứu riêng phù hợp với địa phương, nhà trường, đơn vị cụ thể với mong
muốn công trình nghiên cứu có những đóng góp nhất định trong việc phát
triển đội ngũ giảng viên, đáp ứng yêu cầu giáo dục - đào tạo ở các cơ sở đào
tạo, các nhà trường. Từ những kết quả nghiên cứu về phát triển đội ngũ giảng

19

viên cả trong và ngoài quân đội đã tạo ra những điều kiện, nền tảng lý luận
giúp cho việc kế thừa, phát triển và nghiên cứu thành công vấn đề biện pháp
phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Một số quan điểm về phát triển đội ngũ giảng viên
1.2.1. Khái niệm đội ngũ giảng viên
Theo từ điển tiếng Việt, đội ngũ là “Tập hợp gồm một số đông người cùng
chức năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng” [41, tr.45]. Chẳng hạn: “đội
ngũ trí thức”, “đội ngũ cán bộ”, “đội ngũ giảng viên”...
Đội ngũ giảng viên là tập thể những người đảm nhiệm công tác giáo
dục và dạy học có đủ tiêu chuẩn đạo đức, chuyên môn và nghiệp vụ quy định.
Từ những nghiên cứu trên, có thể quan niệm: Đội ngũ giảng viên là tập
hợp các nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục và nghiên cứu khoa học ở
các trường đại học và Cao đẳng; họ được tổ chức thành một lực lượng, cùng
chung nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đề ra cho các cơ sở giáo
dục đó. Đội ngũ giảng viên là lực lượng tham gia trực tiếp vào quá trình giáo
dục đại học nhằm đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, bồi dưỡng, phát
triển nhân tài cho đất nước. Họ gắn bó với nhau thông qua lợi ích vật chất và
tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp luật và thể chế xã hội.
Từ khái niệm trên có thể hiểu: Đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị là
lực lượng lao động sư phạm; số lượng đội ngũ này tùy theo yêu cầu nhiệm vụ
dạy học và quy định của cấp trên cũng như việc tổ chức lao động sư phạm của
Học viện.
Bên cạnh số lượng, chất lượng đội ngũ giảng viên được thể hiện trước
hết là ở chất lượng của từng người. Đó là, phẩm chất chính trị, thế giới quan
khoa học, niềm tin, lý tưởng và phẩm chất đạo đức cách mạng. Phẩm chất
nghề nghiệp của người giảng viên thể hiện ở xu hướng sư phạm, lòng mong
muốn, thái độ tích cực đối với hoạt động dạy học, hiến dâng đời mình cho sự

20


nghiệp đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho quân đội và đất nước.
Tuy nhiên, chất lượng của đội ngũ giảng viên không chỉ là sự cộng lại thuần
túy các phẩm chất cá nhân của mỗi giảng viên mà là tổng hòa của các phẩm
chất ấy thể hiện ở những đặc trưng của một tập thể sư phạm mạnh.
Để có một đội ngũ giảng viên đồng bộ phải có một cơ cấu hợp lý, bao
gồm cơ cấu về độ tuổi, thâm niên giảng dạy, tuổi quân, trình độ học vấn; đây
là những yếu tố quan trọng của việc phát triển đội ngũ giảng viên hiện nay.
Nếu đội ngũ giảng viên không bảo đảm sự kế thừa, chuyển tiếp giữa các độ
tuổi thì sẽ dẫn tới sự hẫng hụt, mất cân đối. Bởi theo Luật sĩ quan Quân đội
nhân dân Việt Nam, mỗi cán bộ, sĩ quan, giảng viên đều có giới hạn nhất định
về độ tuổi phục vụ theo cấp bậc quân hàm; và do thực tiễn đòi hỏi nên đội ngũ
này phải đảm bảo cơ cấu độ tuổi, thâm niên công tác để phát triển liên tục,
vững chắc. Đội ngũ giảng viên Học viện Chính trị là một bộ phận quan trọng
đặc biệt của đội ngũ cán bộ, quân nhân chuyên nghiệp, viên chức quốc phòng
của Học viện, nên việc xây dựng đội ngũ này là một nội dung, một mặt cơ bản
của công tác xây dựng đội ngũ cán bộ của Học viện. Do yêu cầu cao về phẩm
chất, năng lực, phương pháp tác phong công tác cũng như số lượng và cơ cấu
đội ngũ giảng viên của Học viện có những đặc điểm riêng; do đó việc phát
triển đội ngũ này để sử dụng hiệu quả cần phải có những nội dung, phương
pháp và hình thức đặc thù.
1.2.2. Một số quan điểm về phát triển đội ngũ giảng viên ở trường đại học
Việc chăm lo xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên là nhiệm vụ
trung tâm, ưu tiên hàng đầu của mỗi nhà trường. Phát triển đội ngũ giảng viên
cần chú ý tính toàn diện; phải chăm lo bồi dưỡng về phẩm chất năng lực của
người giảng viên, tạo điều kiện môi trường thuận lợi cho mỗi người yên tâm
gắn bó với nghề và gắn kết họ thành một khối thống nhất vì nhiệm vụ chung

của nhà trường; các khoa, bộ môn đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, vững
mạnh về chuyên môn.

21


Tùy theo cách tiếp cận khác nhau, dẫn đến có các quan niệm khác nhau
về phát triển đội ngũ giảng viên.
Quan niệm phát triển đội ngũ giảng viên lấy cá nhân người giảng viên
làm trọng tâm.
Đây là quan niệm được nhiều tác giả đề cập đến. Chẳng hạn như J.Ggar
coi giảng viên là nguồn lực quan trọng nhất trong việc duy trì và nâng cao
chất lượng đào tạo của nhà trường, còn một số tác giả khác lại cho rằng: “phát
triển nghề nghiệp phải phục vụ nhu cầu của các cá nhân giảng viên, còn nhu cầu
nhà trường là thứ cấp”.
Cả hai quan điểm nêu trên đều đề cao vai trò của giảng viên trong quá trình
phát triển đội ngũ. Giảng viên là trung tâm, là đối tượng cần đặc biệt chú ý. Đó là
lực lượng duy nhất. Tất cả mọi hoạt động khác đều tập trung vào mục đích tăng
cường năng lực của các cá nhân giảng viên trên cơ sở đáp ứng các yêu cầu và
khuyến khích sự phát triển của họ như những chuyên gia. Điều đó có nghĩa là
trọng tâm công tác phát triển đội ngũ giảng viên là tạo ra sự chuyển biến tích cực
của các cá nhân giảng viên dựa trên những nhu cầu của họ.
Như vậy, mục đích của việc phát triển đội ngũ giảng viên nhằm “khuyến
khích tài năng, mở rộng hiểu biết, nâng cao trình độ và như vậy thúc đẩy sự phát
triển nghề nghiệp của giảng viên, đặc biệt trong hoạt động giảng dạy”.
Theo J.Schiffer thì: “Các chương trình phát triển đội ngũ giảng viên cần tạo
ra sự biến đổi của cá nhân giảng viên, tuy nhiên bản thân điều này chưa bảo đảm
được sự hoàn thiện của nhà trường bởi điều đó đòi hỏi phải có sự phối hợp giữa sự
thay đổi của nhà trường với sự thay đổi của cá nhân giảng viên”.
Chính vì vậy, muốn đạt được hiệu quả trong việc phát triển đội ngũ giảng

viên cần phải chú trọng đến nhu cầu và kế hoạch của nhà trường.
Quan điểm phát triển đội ngũ giảng viên là một trong những nhiệm vụ
trọng tâm của nhà trường.

22


Theo đánh giá của Piper (1993) thì: “Phát triển đội ngũ giảng viên là
công cụ mạnh nhất của công tác phát triển nhà trường. Nó tập trung vào các
biện pháp nhằm đạt được các mục tiêu trong tương lai và gắn chặt với việc lập
kế hoạch chiến lược”.
Hay như Grifin (1983) và Bradhy (1991) xem xét sự phát triển đội ngũ
giảng viên là sự phát triển của tổ chức (nhà trường) hoặc ít ra nó cũng là bộ
phận cấu thành lên chiến lược để phát triển nhà trường. Nó chính là một hình
thức tác động vào hoạt động của nhà trường nhằm đạt được mục tiêu phát
triển. Công tác phát triển đội ngũ giảng viên là nhằm tạo ra tiềm lực cho việc
phát triển nhà trường.
Mặc dù các mục tiêu của nhà trường là cơ sở vững chắc cho việc xây dựng
các chương trình và chính sách phát triển đội ngũ giảng viên, nhưng nếu không
chí ý đến các yếu tố khác như yếu tố văn hóa hay nhu cầu động cơ của cá nhân
giảng viên thì việc phát triển đội ngũ giảng viên cũng mang tính áp đặt, gượng ép.
Theo quan điểm này thì nhu cầu của giảng viên trở nên mờ nhạt, không phát huy
được tính năng động, tích cực sáng tạo của đội ngũ.
Quan điểm phát triển đội ngũ giảng viên trên cơ sở kết hợp giữa phấn đấu
của cá nhân giảng viên và sự quan tâm của nhà trường.
Đây là quan điểm có sự kết hợp hài hòa giữa nhu cầu cá nhân (giảng viên)
và nhu cầu tổ chức (nhà trường) trong sự phát triển đội ngũ giảng viên, nhằm bảo
đảm cho nhà trường ổn định và phát triển.
Quan điểm này xem xét vai trò của giảng viên và nhà trường ngang nhau
đó là sự hợp tác, cộng đồng trách nhiệm vì thế công tác phát triển đội ngũ sẽ đạt

hiệu quả. Phát triển đội ngũ giảng viên là một nỗ lực mang tính chất thường xuyên
nhằm hòa hợp các lợi ích, mong muốn và sự phấn đấu của đội ngũ giảng viên trên
cơ sở có tính đến các yêu cầu của nhà trường nơi họ công tác. Tuy nhiên, không
phải lúc nào nhu cầu của đôi bên cũng thống nhất, vì thế trong công tác quản lý
phát triển đội ngũ giảng viên chúng ta cần phân tích khoa học nhu cầu của giảng

23


viên, yêu cầu của tổ chức để xây dựng kế hoạch chiến lược cho sự phát triển đội
ngũ giảng viên ở các trường đại học.
Từ những hướng tiếp cận trên có thể hiểu phát triển đội ngũ giảng viên là:
Phát triển đội ngũ giảng viên là quá trình qui hoạch, xây dựng, bồi dưỡng
đội ngũ giảng viên của cấp ủy, chỉ huy các cấp, các cơ quan chức năng, các khoa
giáo viên trong nhà trường làm cho đội ngũ này tăng tiến cả số lượng lẫn chất
lượng và có cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển của nhà trường.
Khái niệm này chỉ ra rằng:
Mục tiêu phát triển đội ngũ giảng viên ở trường đại học là phát triển nguồn
nhân lực dạy học, là tạo ra sự tăng trưởng bền vững, liên tục của mỗi thành viên
và của cả đội ngũ, gắn liền với việc không ngừng tăng lên về chất lượng và số
lượng của đội ngũ. Để có sự phát triển của đội ngũ, đòi hỏi phải giải quyết đồng
bộ, thường xuyên nhiều vấn đề có mối quan hệ khăng khít với nhau như: Công tác
qui hoạch, tạo nguồn, sử dụng, bồi dưỡng, các chính sách hỗ trợ…
Trong giai đoạn hiện nay, phát triển đội ngũ giảng viên là mang tính
đón đầu chứ không phải chỉ là nhiệm vụ trước mắt. Đó là về số lượng phải đủ
so với biên chế; về cơ cấu phải hợp lý bao gồm độ tuổi, thâm niên giảng dạy,
giới…; có tỷ lệ phù hợp với sự phát triển của đội ngũ theo thời gian; đặc biệt
về chất lượng đội ngũ là phải chăm lo đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng thường
xuyên để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ (đạt chuẩn
và trên chuẩn); tạo điều kiện để giảng viên phát triển toàn diện nội lực của bản

thân hài hòa với sự phát triển của trường đại học, đồng thời phải xây dựng
chính sách và chiến lược phát triển đội ngũ trên cơ sở mục tiêu phát triển trước
mắt cũng như lâu dài của nhà trường.
1.2.3. Phát triển chuyên môn cho đội ngũ giảng viên
Day, C (1994) định nghĩa phát triển chuyên môn cho đội ngũ giảng viên
như sau:

24


Phát triển chuyên môn bao gồm tất cả những hoạt động có kế hoạch
trước, thực hiện trực tiếp hay gián tiếp tới các cá nhân, các nhóm, các trường;
bằng cách đó, cung cấp chất lượng giáo dục trong phòng học. Đó là quá trình
mà một hoặc nhiều giảng viên cùng xem xét, đổi mới, mở rộng những cam
kết đối với mục đích của việc giảng dạy, bằng cách đó, họ có được và phát
triển được các kiến thức, kĩ năng quan trọng trong suy nghĩ, lập kế hoạch,
thực hành với học viên, với các đồng nghiệp và trong công việc giảng dạy.
Mục đích của phát triển chuyên môn: Nhìn chung, các chương trình phát
triển chuyên môn thường hướng đến từng cá nhân. Nhiều khi, động lực thúc
đẩy phát triển chuyên môn đến từ nhiều hướng khác nhau, ví dụ như từ các
chính sách của nhà nước, từ nhu cầu của các giảng viên để giải quyết các vấn
đề cụ thể trong việc cùng hợp tác, xây dựng mạng lưới các trường, cộng
động. Dù nguồn hay động cơ có là gì, vẫn có những nhu cầu cân bằng giữa
nhu cầu học hỏi của cá nhân và nhu cầu của tổ chức. Một vài trường hợp,
những nhu cầu đó lại rất khác biệt.
Phát triển chuyên môn hiện nay có rất nhiều hình thức định nghĩa và thực
hiện. Một số hệ thống lớn cung cấp thông tin về phát triển chuyên môn qua
Internet, cung cấp nguồn thông tin nhanh và luôn có thể truy cập từ mọi nơi.
Phát triển chuyên môn có thể xuất hiện rõ hoặc tiềm ẩn. Trong quá khứ,
những cơ hội phát triển chuyên môn cho giảng viên thường được cung cấp

bởi các cơ quan, tổ chức ngoài trường học. Trong nhiều chu kỳ 1 tới 2 ngày,
các giảng viên thường tới trường, tham gia vào các seminar hoặc workshop ở
một số địa điểm cụ thể. Trong các buổi seminar, các chuyên gia trao đổi kinh
nghiệp và kỹ năng với các giảng viên. Trong những năm gần đây, phát triển
chuyên môn đã phổ biến tới từng trường học.
Trong nhiều trường hợp, các giảng viên làm nhiệm vụ giúp đỡ những
giảng viên khác nhận ra rằng nhu cầu trở thành chuyên gia. Các nhóm với các

25


hoạt động học tập từ các thành viên ngày một tăng và trở thành công cụ cho
phát triển chuyên môn.
Ở nhiều tổ chức, phát triển chuyên môn cho từng cá nhân liên quan trực
tiếp tới những kế hoạch làm việc của tổ chức (ví dụ như hệ thống những ưu
tiên và liên kết hợp tác) hoặc những kế hoạch cá nhân (như kế hoạch hoạt
động). Thông thường, những quá trình xác định mục đích phát triển cho cá
nhân trong những chu kỳ nhất định cần có một khung hướng dẫn để mang
tính chuyên môn.
1.3. Các nhân tố tác động tới phát triển đội ngũ giảng viên
Phát triển đội ngũ giảng viên hiện nay chịu tác động tổng hợp, đa chiều
của nhiều nhân tố khách quan và chủ quan, trực tiếp và gián tiếp. Sự tác động
đó biểu hiện cụ thể ở những nhân tố sau đây:
Thứ nhất, những tác động của điều kiện kinh tế - xã hội nước ta trong bối
cảnh toàn cầu hóa và hội nhập hiện nay đến tâm lý, tình cảm và xu hướng của đội
ngũ giảng viên và công tác phát triển đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị.
Đất nước ta đang đổi mới đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
và đã thu được những thành tựu quan trọng, đời sống nhân dân được nâng cao
rõ rệt… Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách ưu đãi đội ngũ giảng
viên. Tuy nhiên, cơ chế, chính sách đối với đội ngũ nhà giáo quân đội còn

nhiều bất cập, chưa có nhiều thay đổi so với trước đây, vẫn chỉ có tiền lương
theo cấp bậc quân hàm và chức vụ không có tiền đứng lớp, tiền khu vực…
nên ảnh hưởng đến xu hướng nghề nghiệp, tâm tư tình cảm của đội ngũ
giảng viên, làm cho một số giảng viên thiếu ý chí phấn đấu, phát triển trong
nghề nghiệp.
Thứ hai, yêu cầu mới về xây dựng đội ngũ giảng viên trong hệ thống
giáo dục quốc dân theo Chỉ thị 40-CT/TƯ (2004) về việc xây dựng, nâng cao
chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; Đề án kiện toàn, phát
triển đội ngũ nhà giáo quân đội.

26