THỰC TRẠNG TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG GIỜ CHƠI TỰ DO Ở LỚP MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI.

THỰC TRẠNG TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG GIỜ CHƠI
TỰ DO Ở LỚP MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI.
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Chơi là hoạt động chủ đạo chủ đạo của trẻ Mầm non (MN), có vai
trò to lớn ấn định tính chất của quá trình giáo dục trẻ MN – đó là nhận
định của nhiều nhà tâm lí học, giáo dục học lứa tuổi MN [9, 34, 35...].
Quan điểm đó được quán triệt rõ trong phương pháp giáo dục trẻ MN
Việt Nam. Chương trình Giáo dục Mầm non do Bộ Giáo dục và Đào tạo
ban hành đã đưa ra mục tiêu, yêu cầu về nội dung; phương pháp giáo dục
Mầm non, trong đó đã nêu rõ yêu cầu về phương pháp Giáo dục Mầm
non: "Đối với giáo dục mẫu giáo, phương pháp giáo dục phải tạo điều
kiện cho trẻ được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá môi trường xung quanh
dưới nhiều hình thức đa dạng, đáp ứng nhu cầu, hứng thú của trẻ theo
phương châm ‘chơi mà học, học bằng chơi’.” [2,tr 4]. Ở trường MN trẻ
được học một cách tự nhiên qua việc tham gia vào các trò chơi trong
sinh hoạt hằng ngày, trong các buổi tham quan dạo chơi, trên giờ học và
đặc biệt là trong giờ chơi tự do (GCTD). Trong GCTD, trẻ có thể chơi và
thực hiện các hoạt động ở các góc chơi (các khu vực hoạt động) khác
nhau. Tổ chức tốt GCTD dành cho trẻ là một trong những yêu cầu quan
trọng của việc thực hiện chế độ sinh hoạt ở trường MN, góp phần thực
hiện mục tiêu giáo dục trẻ. Vai trò của GCTD trong sinh hoạt hàng ngày
của trẻ ở trường MN được khẳng định bởi bầu không khí khoáng đạt tự
do dành cho trẻ. Trong GCTD trẻ được chơi thỏa thích với các trò chơi
đa dạng, phong phú. Trẻ được tự do trải nghiệm, tự lực trong khi chơi:
“Trong cuộc sống thực tế các cháu hoàn toàn là trẻ con, chúng chưa có
tính tự lực nào cả, chúng bị lôi cuốn theo dòng chảy của cuộc sống một
1


cách mù quáng và thờ ơ, nhưng trong trò chơi chúng là những con người

trưởng thành, đang thử sức lực của mình và tự lực tổ chức sự sáng tạo
của mình..trò chơi là phương tiện để phát triển tính sáng tạo, để hình
thành cho các cháu những năng lực như: năng lực cảm giác vận động,
năng lực trí tuệ, ngôn ngữ”[26, tr10]. Trong GCTD trẻ có cơ hội để chơi
những trò chơi mà trẻ yêu thích, lúc này “Vị thế chủ thể của trẻ được
phát huy và khẳng định”.[11, tr 136].Chính vì được tự do thể hiện mình
nên trẻ rất hào hứng, tích cực trong khi vui chơi, điều đó có một ý nghĩa
to lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ.
Hiện nay, ở hầu hết các lớp mẫu giáo hoạt động của trẻ trong
GCTD được tổ chức theo các nhóm hoặc cá nhân tạo thành các góc chơi
đa dạng. Có thể phân các góc chơi của trẻ thành hai nhóm: Nhóm các góc
chơi dành cho các trò chơi mà trẻ là chủ nhân sáng tạo ra nội dung chơi,
cách thức chơi (góc chơi đóng vai, góc chơi lắp ráp-xây dựng, góc chơi
ghép hình, góc sân khấu, âm nhạc, khám phá... ) và nhóm các góc chơi với
nội dung hoạt động của trẻ trong chừng mực nhất định đã được qui ước
bởi các bài tập – trò chơi học tập (góc làm quen với biểu tượng ban đầu về
toán, góc làm quen chữ viết, môi trường xung quanh...). Những góc chơi
với nội dung hoạt động của trẻ trong chừng mực nhất định đã được qui
ước bởi các bài tập – trò chơi học tập là các góc hoạt động với những bộ
đồ chơi học tập đa dạng với mục đích ôn luyện củng cố kiến thức toán,
làm quen với môi trường xung quanh, làm quen chữ viết...đây là những
hình thức trò chơi để trẻ tiếp tục củng cố kiến thức kĩ năng đã được lĩnh
hội trên giờ học và có cả những trò chơi nhằm cung cấp biểu tượng, tri
thức mới. Những trò chơi này ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển trí tuệ
của trẻ Mầm non, được gọi chung là trò chơi học tập (TCHT) cũng có vị
trí nhất định trong GCTD của trẻ ở trường MN.

2

Trò chơi học tập (TCHT) có vị trí quan trọng trong hệ thống các
phương tiện giáo dục – dạy học cho trẻ MN. Với đặc thù vừa mang tính
chơi vừa chứa đựng nhiệm vụ nhận thức, TCHT là phương tiện không thể
thiếu trong hoạt động giáo dục trẻ MN. TCHT là trò chơi mà nhiệm vụ trí
lực được thực hiện dưới hình thức nhiệm vụ chơi vui vẻ, thoải mái. Ở đây
nội dung học tập được ghép vào nội dung chơi, động cơ học tập hòa vào
động cơ chơi. Việc thực hiện thao tác chơi, hành động chơi chính là thực
hiện các nhiệm vụ trí dục. Với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi việc tự lực giải quyết
các nhiệm vụ nhận thức được đặt ra trong các TCHT có ý nghĩa quan
trọng, vừa trực tiếp tham gia vào việc chuẩn bị cho trẻ học tập ở trường
phổ thông, vừa góp phần thúc đẩy sự phát triển của các quá trình nhận
thức đặc biệt là hứng thú nhận thức và khả năng tập trung chú ý.
Tổ chức trò chơi học tập trong GCTD đòi hỏi giáo viên vừa làm tốt
khâu chuẩn bị, vừa biết cách khơi gợi duy trì hứng thú ở trẻ, trợ giúp trẻ
giải quyết nhiệm vụ nhận thức có trong trò chơi cũng như giải quyết các
tình huống nảy sinh khi chơi. Trong GCTD cho dù chơi ở bất cứ góc nào
thì trẻ vẫn cần được tự do chơi, tự do hoạt động theo ý thích và khả năng
của mình.
Tuy nhiên thực tế hiện nay cho thấy, trong quá trình tổ chức cho
trẻ chơi các TCHT trong GCTD còn nhiều bất cập, trong đó nổi lên là
việc trẻ không hứng thú, hoặc ít hoặc không thích tham gia vào chơi nếu
có chơi cũng chỉ trong thời gian rất ngắn vì trẻ cảm thấy chán. Nhiều
giáo viên cho rằng vì trò chơi này quá khô khan, đòi hỏi trẻ ngồi yên để
“ làm bài tập”, trong khi trẻ thì rất hiếu động, thích các trò chơi xây dựng
hay bán hàng, đóng vai. Có giáo viên cho rằng chỉ những trẻ nào giỏi và
thông minh, tính trầm thì mới thích chơi những trò chơi này. Nhiều trẻ
không có sự kiên nhẫn trong quá trình chơi và không muốn ngồi yên một
chỗ để tư duy giải quyết bài toán của trò chơi.
3

Khó khăn mà giáo viên đưa ra khi tổ chức các TCHT trong GCTD
là việc đầu tư đồ chơi hay bài tập tốn nhiều thời gian, công sức: thiết kế
bài tập, hướng dẫn luật chơi vì trong các trò chơi này có những quy luật
nhất định đòi hỏi trẻ phải tuân theo để đạt kết quả cuối cùng của trò chơi.
Giáo viên cho rằng mình không có thời gian tìm nguồn thông tin, tài liệu
tham khảo để thiết kế trò chơi cho trẻ hoạt động nên ít đầu tư cho nhũng
trò chơi này do vậy trò chơi lặp đi lặp lại, ít có sự phát triển hay thay đổi
dẫn đến việc trẻ chán không thích chơi. Việc tổ chức thực hiện chương
trình theo chủ đề đôi khi cũng làm cho giáo viên bị áp lực phải thiết kế
trò chơi theo chủ đề- đề tài, trong khi có nhiều trò chơi không thể lồng
ghép vào nội dung chủ đề nhất định...
Về hoạt động của trẻ tại các góc TCHT, PGS.TS Huỳnh Văn Sơn
có nhận xét: "Hoạt động rất khô khan, thiếu ý tưởng mới để thu hút đối
tượng, các hoạt động rất rời rạc, có sự lặp đi lặp lại một cách liên tục ...,
có sự rập khuôn của các trò chơi; câu hỏi; thực nghiệm; thí nghiệm, ỷ
tưởng quá ‘bao la’; ‘mông lung’, thiếu hẳn sự động viên hoặc tính thách
thức trong ý tưởng” [31]; Và: “Thực trạng cho thấy giáo viên chỉ sử
dụng trò chơi học tập trong ‘tiết học’ là chủ yếu mà ở góc chơi thì trò
chơi học tập không hề có cơ hội xuất hiện” [29, tr 13], trong khi trò chơi
học tập là một phần không thể thiếu của giờ chơi tự do cả trong lớp và
ngoài trời. Trò chơi có luật trong đó có trò chơi học tập không chỉ là
những trò giải trí lành mạnh đem đến cho người chơi tâm trạng lạc quan
yêu đời, mỗi trò chơi có luật đều chứa những giá trị giáo dục nhất định
và là phương tiện giúp trẻ trau dồi củng cố tri thức, rèn luyện các kỹ
năng nhận thức (quan sát, tư duy, ghi nhớ ...), kỹ năng vận động (chạy,
ném, nhảy...) cùng với những phẩm chất trí tuệ, thể chất và những phẩm
chất nhân cách khác [11,tr 72].

4

Làm thế nào để tổ chức trò chơi học tập trong giờ chơi tự do thực
sự tích cực, hứng thú đem lại niềm vui nhận thức cho trẻ đồng thời góp
phần giải quyết nội dung nhiệm vụ của chương trình giáo dục?. Đề tài
"Thực trạng tổ chức trò chơi học tập trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu giáo
5 – 6 tuổi" được xây dựng nhằm xác định cơ sở khoa học và thực tiễn
cho việc giải quyết vấn đề nêu trên.
2.

Mục đích nghiên cứu:
Tìm hiểu thực trạng và đưa ra đánh giá một cách khoa học về việc tổ

chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu giáo (MG) 5 – 6 tuổi, trên cơ
sở đó có những đề xuất cụ thể về giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức tổ
chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp MG 5- 6 tuổi.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu:
3.1.

Đối tượng nghiên cứu:

Cách thức tổ chức trò chơi học tập trong giờ chơi tự do ở lớp MG
5 – 6 tuổi.
3.2.

Khách thể nghiên cứu:

Phương pháp tổ chức giờ chơi tự do ở lớp MG 5 – 6 tuổi .
4. Giả thuyết nghiên cứu:
Việc tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp MG 5 – 6 tuổi còn

hạn chế cả về biện pháp tổ chức và về nội dung hoạt động của trẻ: trẻ ít
hứng thú, tích cực khi chơi; nội dung các trò chơi đơn điệu, nghèo nàn,
thiếu hệ thống, lặp đi lặp lại trong thời gian dài; môi trường cho trẻ chơi
TCHT chưa thật sự hấp dẫn trẻ; giáo viên chưa có nhận thức đầy đủ về
vai trò cũng như phương pháp tổ chức TCHT trong GCTD.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
5.1.

Nghiên cứu lý luận về tổ chức trò chơi học tập trong giờ
chơi tự do ở lớp MG 5 – 6 tuổi.

5


5.1.1.

Giờ chơi tự do của trẻ MG 5-6 tuổi (khái niệm,

đặc điểm, cách thức tổ chức và nội dung hoạt động
của trẻ…)
5.1.2.
TCHT và vị trí của TCHT trong GCTD
5.1.3.
Những yêu cầu lựa chọn và hướng dẫn trẻ 5 – 6
tuổi chơi TCHT trong giờ chơi tự do
5.1.4.
Xây dựng tiêu chí đánh giá thực trạng tổ chức
trò chơi học tập trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu giáo 5
– 6 tuổi.
5.2.

Khảo sát thực trạng tổ chức TCHT trong GCTD ở lớp mẫu
giáo 5 – 6 tuổi .
5.2.1.

Môi trường TCHT trong giờ chơi tự do

5.2.2.

Cách thức giáo viên tổ chức TCHT trong giờ

chơi tự do ở lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
5.2.3.

Hứng thú của trẻ 5-6 tuổi đối với những TCHT

trong GCTD
5.2.4.

Nhận thức của giáo viên các lớp khảo sát về

TCHT và phương pháp tổ chức TCHT trong giờ chơi
tự do ở lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
5.2.5.
Đánh giá việc tổ chức TCHT trong giờ chơi tự
do ở lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi
5.2.6.
Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ
chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu giáo 5 – 6
tuổi

6. Phương pháp nghiên cứu:
6.1.

Phương pháp nghiên cứu lý luận:
6.1.1.

Tập hợp, thu thập tài liệu, phân tích, tổng

hợp lý luận tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp

6


mẫu giáo 5 – 6 tuổi, xây dựng các khái niệm công cụ
và hệ thống tiêu chí khảo sát của đề tài.
6.2.

Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
6.2.1. Phương pháp quan sát:

- Đối tượng quan sát:
• Môi trường TCHT trong giờ chơi tự do
• Cách thức giáo viên tổ chức cho trẻ MG 5 – 6 tuổi chơi các
trò chơi học tập trong giờ chơi tự do.
• Hoạt động chơi các TCHT của trẻ 5-6 tuổi trong giờ chơi tự
do.
- Nội dung quan sát:
•

Cách thức giáo viên MG 5 – 6 tuổi tổ chức TCHT trong giờ

chơi tự do đối chiếu với các tiêu chí đã xác định.

•

Ảnh hưởng của cách thức giáo viên tổ chức TCHT trong giờ
chơi tự do lên việc triển khai hoạt động của trẻ.

Phương pháp quan sát được phối hợp cùng phương pháp trò
chuyện với giáo viên mầm non ngay sau buổi chơi được quan sát.
6.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu câu hỏi:
- Đối tượng điều tra: Giáo viên dạy lớp 5-6 tuổi ở các trường
MN thuộc diện khảo sát.
- Nội dung điều tra:
o Nhận thức của giáo viên về bản chất, ý nghĩa, vai trò
cũng như cách thức tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do ở
lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

7


o Thực trạng giáo viên tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do
ở lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
o Những khó khăn và đề xuất của giáo viên đối với việc tổ
chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu giáo 5 – 6
tuổi.
6.2.3. Phương pháp nghiên cứu hồ sơ giáo dục của giáo
viên mầm non:
Nghiên cứu kế hoạch tổ chức hoạt động vui chơi tự do
trong lớp của giáo viên mầm non các lớp khảo sát nhằm
tìm hiểu cách thức tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do ở

lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở thời điểm khảo sát.
6.2.4. Phương pháp thử nghiệm:
Tiến hành thử nghiệm để đánh giá tính khả thi và hiệu
quả của một số biện pháp tổ chức TCHT trong giờ chơi
tự do ở lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi được đề xuất trong đề tài
nghiên cứu.
6.3.

Phương pháp xử lí kết quả nghiên cứu:

Phương pháp thống kê toán học được ứng dụng để xác định tính
xác thực của các số liệu nghiên cứu thu được.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu:
7.1.

Giới hạn về nội dung:

- Việc khảo sát tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu
giáo 5 – 6 tuổi được giới hạn trong phạm vi các TCHT trong
GCTD trong lớp học tại trường Mầm non và trong phạm vi 2
chủ đề/lớp khảo sát.

8


- Thử nghiệm 1-2 giải pháp để bước đầu nhận xét về hiệu quả và tính
khả thi.
7.2.

Về địa bàn nghiên cứu:

Nghiên cứu thực trạng được triển khai tại 10 trường MN thuộc
Thành phố Hồ Chí Minh, gồm các trường: Quận 7 (Tân Hưng, Tân
Phong, Tân Mỹ, Tân Kiểng); Quận Tân Phú (Hoa Anh Đào, Thuỷ Tiên,
Hoa Hồng, Bông Sen, Phượng Hồng, Rạng Đông). Các trường này trực
thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh. Đa số các
trường có đội ngũ cán bộ; giáo viên nhiệt tình, ham học hỏi và có kinh
nghiệm trong giảng dạy, có những điều kiện thuận lợi cho việc chăm
sóc và giáo dục trẻ.
Thử nghiệm ở trường mầm non Tân Hưng – Quận 7; Thuỷ Tiên
- Quận Tân Phú. Hai trường dự kiến thử nghiệm đều có những điều kiện
thuận lợi cho công tác chăm sóc – giáo dục đạt hiệu quả. Giáo viên có
trình độ chuyên môn đạt chuẩn trở lên, có tinh thần yêu trẻ. Tập thể cán
bộ, giáo viên, công nhân viên các trường luôn phấn đấu để nâng cao
chất lượng nuôi dạy trẻ, thực sự thu hút phụ huynh đưa con em tới
trường học. Các cháu học sinh ngoan ngoãn, khỏe mạnh, vui vẻ mỗi khi
đến trường. Đó là phần thưởng cao quý nhất và cũng là mục tiêu mà
toàn thể cán bộ, giáo viên, công nhân viên các trường luôn cố gắng phấn
đấu đạt được.
Thời gian khảo sát: từ tháng 1-2015 đến 3-2015
8. Đóng góp của đề tài:
Việc làm sáng tỏ thực trạng và một số biện pháp được đề xuất góp
phần nâng cao chất lượng tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu
giáo 5 – 6 tuổi.

9


Kết quả nghiên cứu lí luận về tổ chức TCHT trong giờ chơi tự do
ở lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi cùng với những tư liệu thực tế thu thập được

trong quá trình nghiên cứu sẽ góp phần bổ sung thêm tài liệu hướng dẫn
nghiệp vụ dành cho GVMN.
9.

Dự kiến cấu trúc Luận văn:

Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục
thì có phần nội dung chính gồm 3 chương chính, cụ thể như sau:
CHƯƠNG I. LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG
GIỜ CHƠI TỰ DO Ở LỚP MG 5 – 6 TUỔI.
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA TRẺ 5-6
TUỔI TẠI CÁC GÓC TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG GIỜ CHƠI TỰ
DO
CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TỔ
CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA TRẺ 5-6 TUỔI TẠI CÁC GÓC TRÒ CHƠI
HỌC TẬP TRONG GIỜ CHƠI TỰ DO

NỘI DUNG
CHƯƠNG I. LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP
TRONG GIỜ CHƠI TỰ DO Ở LỚP MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI

1.1 Tổng quan một số công trình nghiên cứu về tổ chức hoạt động vui
chơi của trẻ ở trường mầm non.
1.1.1.

Một số nghiên cứu về tổ chức giờ chơi tự do của trẻ mẫu

giáo 5 – 6 tuổi ở trường mầm non

10

Hiện có rất ít công trình nghiên cứu về GCTD của trẻ mẫu giáo. Hầu
hết các phần nghiên cứu về GCTD đều kết hợp với nghiên cứu cùng các
hoạt động khác hoặc chỉ tìm hiểu phần thực hành cụ thể, chưa có kiến
thức lí luận tổng quát, do đây là tài liệu hiếm hoi. Chứng tỏ mảng này
không được coi trọng trong giáo dục trẻ mầm non. Đa số lí thuyết về
GCTD được đồng nhất với hoạt động góc của trẻ. Có thể kể ra một số
cuốn sách, bài nghiên cứu có đề cập tới GCTD như sau:
Cuốn “Thiết kế các hoạt động học có chủ đích, hoạt động góc và
hoạt động ngoài trời trong trường mầm non : Trẻ 5 - 6 tuổi” theo một số
chủ đề như: Chủ đề gia đình. Chủ đề nghề nghiệp,…Cuốn sách của Lê
Thị Huệ, Trần Thị Hương, Phạm Thị Tâm (ch.b.)..., NXB Giáo dục,
2010, đã tái bản nhiều lần. Cuốn sách như cuốn giáo án dành cho giáo
viên mần non trong việc thiết kế hoạt động trong GCTD.
Tiếp theo là cuốn “Bài tập tình huống giáo dục trong tổ chức hoạt
động góc cho trẻ mẫu giáo” của Nguyễn Thị Oanh, NXB Giáo dục,
2009. Cuốn sách đặt ra những tình huống xuất hiện trong lúc quản lí trẻ
chơi trong GCTD và đưa ra cách xử lí phù hợp.
Ngoài ra, có nhiều tiểu luận, sáng kiến kinh nghiệm của các giáo
viên mầm non liên quan tới vấn đề này, như: “Một số biện pháp để thực
hiện tốt hoạt động góc” của Đàm Thị Minh Hiếu, “Một số biện pháp
giúp trẻ chơi tốt hoạt động góc” của Nguyễn Thị Thành, “Biện pháp để
trẻ hoạt động góc đạt kết quả tốt hơn” của Hồ Kim Phượng,...Các tiểu
luận này thiên về đưa ra biện pháp mang tính định hướng và có thử
nghiệm ở một trường mẫu giáo cụ thể.
Tóm lại, các tài liệu nói về GCTD đa số liên quan tới thực hành và
đi sâu vào hoạt động góc. Đa số tài liệu đều nêu được biện pháp trong
các GCTD. Tuy vậy, tôi thấy biện pháp tổ chức TCHT không được nhắc
11

tới cụ thể, trong khi đây lại là một trong những mảng quan trọng trong
GCTD.
1.1.2.

Một số nghiên cứu vấn đề về trò chơi học tập và phương

pháp hướng dẫn trò chơi học tập trong giờ chơi tự do
1.1.2.1. Trên thế giới
TCHT là một biện pháp giáo dục rất hấp dẫn đối với trẻ. Đã có
nhiều nhà khoa học nghiên cứu về vấn đề này. Hầu hết họ đều khẳng
định TCHT có vai trò lớn với trẻ em và đưa ra một số cách thức áp dụng.
Tiêu biểu có thể kể tới nhà sư phạm nổi tiếng người Tiệp Khắc
I.A.Komenxki(1592-1670). Ông coi trò chơi dạy học là một dạng hoạt
động trí tuệ nghiêm túc, là nơi mọi khả năng của trẻ em được phát triển,
mở rộng phong phú thêm vốn hiểu biết. Đó là phương tiện phát triển
toàn diện cho trẻ, là hình thức hoạt động cần thiết, phù hợp với bản chất
và khuynh hướng của trẻ. I.A.Komenxki đã khuyên người lớn phải chú
ý đến trò chơi dạy học cho trẻ và phải hướng dẫn, chỉ đạo đúng đắn cho
trẻ chơi.[14,tr24]
Thứ hai là công trình nghiên cứu của nhà sư phạm

người

Đức

Ph.Phroebel (1782-1852). Ông cho rằng cần kết hợp dạy học với trò chơi
cho trẻ. Theo ông, những trò chơi này mang lại cho người học niềm vui
và phát triển năng lực trí tuệ của chúng, đáp ứng được nhu cầu và phù

hợp với đặc điểm của người học và tất nhiên hiệu quả tiết học sẽ cao
hơn. Do vậy ở tiết học, giáo viên cần sử dụng các phương pháp, biện
pháp chơi hoặc tiến hành tiết học dưới hình thức chơi. Ông đã đưa ra hệ
thống trò chơi học tập dùng lời như: trò chơi gọi tên, trò chơi phát triển
kỹ năng khái quát tên gọi của cá thể, trò chơi đoán từ trái nghĩa, điền
những từ còn thiếu ...Tuy nhiên, Ph.Phroebel lại cho rằng, nhà giáo dục

12


chỉ cần phát triển cái vốn có sẵn của trẻ, thông qua trò chơi trẻ nhận
thức được cái khởi đầu do thượng đế sinh ra tồn tại ở khắp mọi nơi, nhận
thức được những qui luật tạo ra thế giới, tạo ra ngay chính bản thân
mình. Ông phủ nhận tính sáng tạo và tính tích cực của trẻ trong khi chơi.
Vì thế quan điểm của ông về trò chơi tuy hay nhưng mang tư tưởng
duy tâm thần bí. [14, 25-26]
TCDH còn được phản ánh trong công trình của R.I.Giucovxkaia,
VR.Bexpalova, E.I.Udalsova,...Đặc biệt, R.I.Giucovxkaia đã chỉ ra
những tiềm năng và lợi thế của TCHT, coi TCHT như là hình thức dạy
học, giúp người học lĩnh hội những tri thức mới. Từ đó, bà đã soạn thảo
ra một số “tiết học – trò chơi” và đưa ra một số yêu cầu khi xây dựng
chúng.
Vậy tóm lại, ta thấy các nhà nghiên cứu nước ngoài đã chú ý tới
TCHT, ý thức được vai trò của nó. Tuy nghiên nội dung của các công
trình vẫn chủ yếu là nghiên cứu lí luận, chưa có phần thực tiễn sử dụng
cụ thể.
1.1.2.2. Tại Việt Nam
Ở Việt Nam,các công trình nghiên cứu về TCDH mang tính thực
tiễn cao hơn và tương đối sáng tạo.
Đầu tiên, phải nói tới những cuốn sách mang tính định hướng của

Bộ và các trường đại học. Trong đó, có giáo trình “Tâm lí học trẻ em”,
“Giáo dục học mẫu giáo” của các trường ĐHSP: đây là hai cuốn bổ sung
lí luận về TCHT. Tiếp theo là cuốn “Hướng dẫn trẻ chơi như thế nào”,
“Chương trình chăm sóc giáo dục mần non và hướng dẫn thực hiện 5-6
tuổi” của Bộ GD. Các cuốn sách đã đề ra hướng dẫn chơi kèm trò chơi
cụ thể.

13


Ngoài ra, phải kể tới các đề tài nghiên cứu về TCHT nhưng hầu hết
chỉ khai thác trò chơi phục vụ dạy học theo một ý đồ sắp đặt trước chứ
chưa chú ý tới tính chủ động sáng tạo của bản thân trẻ và cũng chưa có
đề tài nào nghiên cứu về TCHT trong GCTD cả. Tiêu biểu có thể kể tới
đề tài cấp bộ “Đổi mới tổ chức hoạt động học tập và vui chơi trong
trường mẫu giáo theo hướng tiếp cận tích hợp chủ đề”, “Sử dụng TCHT
như một phương pháp giáo dục nhằm phát triển năng lực nhận thức cho
trẻ 5-6 tuổi”, “Những điều kiện tâm lí của việc tổ chức TCHT nhằm
nâng cao chất lượng trí nhớ có chủ định của trẻ 5-6 tuôi”. Đây là những
đề tài nhằm chuẩn bị tiền đề cho việc đổi mới chăm sóc trẻ từ 3 tới 6 tuổi
tuy nhiên giờ chơi vẫn chưa được đổi mới.
Có nhiều tác giả khác nghiên cứu về việc thiết kế và sử dụng trò
chơi dạy học dưới các góc độ và các bộ môn khác nhau, ví dụ như dùng
TCHT để nhằm củng cố kiến thức phục vụ một số môn học như: Hình
thành biểu tượng toán sơ đẳng, làm quen với môi trường xung quanh ..,
rèn các giác quan chú ý, ghi nhớ, phát triển tư duy và ngôn ngữ cho trẻ.
Các tác giả tiêu biểu của khuynh hướng này là Phan Huỳnh Hoa,Vũ
Minh Hồng,Trương Kim Oanh,Phan Kim Liên, Lê Bích Ngọc,..Trương
Thị Xuân Huệ nghiên cứu việc xây dựng và sử dụng trò chơi nhằm hình
thành biểu tượng toán ban đầu cho trẻ 5-6 tuổi. Hứa Thị Hạnh nghiên

cứu việc thiết kế và sử dụng trò chơi học tập nhằm phát triển trí tuệ của
trẻ mẫu giáo nhỡ (4-5 tuổi). Các tác giả đặc biệt quan tâm đến ý nghĩa
phát triển của trò chơi học tập, không chỉ phát triển ở các giác quan mà
phát triển các chức năng tâm lý chung của người học. Đồng thời, các
tác giả đã nêu ra một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực học tập
của học sinh thông qua việc xây dựng và sử dụng trò chơi học tập.

14


Gần đây trong tác phẩm “Trò chơi trẻ em”, tác giả Nguyễn Ánh
Tuyết đã đề cập đến trò chơi trí tuệ. Loại trò chơi này có tác dụng thúc
đẩy hoạt động trí tuệ của trẻ. Trong tác phẩm này, bà đã giới thiệu một
số trò chơi trí tuệ dành cho trẻ em [35]. Cùng với tác phẩm này còn có
“Tuyển tập các trò chơi phát triển cho trẻ mẫu giáo” của nhóm tác giả
Nguyễn Tạc, Nguyễn Trâm, Trần Hương sưu tầm – biên soạn. Đây là
cuốn sách tuyển chọn các trò chơi mở giúp trẻ vừa học vừa chơi. [36]
Bên cạnh đó, tác giả Trần Thị Ngọc Trâm đã thiết kế một hệ thống
TCHT nhằm phát triển khả năng khái quát hóa của trẻ mẫu giáo lớn [37]
Tóm lại, điểm qua các kết quả nghiên cứu trên cho thấy từ trước
đến nay tuy đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về TCHT. Song
chưa có một công trình nghiên cứu nào đi sâu vào việc xây dựng TCHT
trong GCTD cho trẻ 5-6 tuổi.
1.2 Lý luận về tổ chức trò chơi học tập trong giờ chơi tự do ở lớp mẫu
giáo 5 – 6 tuổi
1.2.1. Giờ chơi tự do của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi

15

1.2.1.1. Khái niệm giờ chơi tự do của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở
trường mầm non
- Đặc điểm: đây là thời điểm trẻ được chơi tự do trong thời gian một
ngày học ở trường. Hoạt động của trẻ có sự giám sát ít nhất của
giáo viên. Trẻ tự làm mọi việc để hoàn thành phần chơi. Trẻ chơi
chủ yếu do mâu thuẫn nhu cầu và khả năng của trẻ, nhu cầu
muốn bắt chước , muốn làm người lớn, nhưng khả năng và sức
lực của trẻ chưa đủ để làm. Hoạt động không phải là thừa năng
lượng ( Như các nhà tư sản phương tây quan niệm) mà là hoạt
động để trẻ tái tạo lại những kiến thức trẻ đã được học, được nhìn
thấy, nghe thấy, sờ thấy. Thông qua đó, trẻ học được mẫu nhân
cách phù hợp với xã hội loài người .

16


Thường giờ chơi được tổ chức sau thời gian học chính trên lớp và
được thực hiện ở các góc lớp: góc học tập, góc xây dựng, góc
phân vai,...Góc phân vai là góc trẻ tham gia vào xã hội người lớn
theo cách riêng của mình. Chúng tưởng tượng mình là người lớn
và cũng đóng một cương vị xã hội như họ. Ví dụ: Người mẹ , cô
giáo, chú công nhân, bác sỹ…. . Với vai trò chúng tái tạo lại cuộc
sống của người lớn một cách tổng quát trong hoàn cảnh tưởng
tượng. Nó có một đặc trưng rất riêng vì chơi của trẻ không phải
là thật, mà là giả vờ, nhưng sự giả vờ ấy mang tính chất rất thật.
Góc học tập là nơi trẻ tái tạo lại những gì đã được cô dạy trẻ
trong tiết học hoặc những kiến thức chưa chuyển tải hết trong tiết
học chung. Nó nhằm tạo cho trẻ sự ghi nhớ vững bền hơn cùng
tư duy trừu tượng phát triển, kèm theo là tư duy logic, tư duy
ngôn ngữ cũng phát triển…. Như vậy, rõ ràng hoạt động góc

được phát triển và mở rộng dần theo sự phong phú và mở rộng
các mối quan hệ qua lại của trẻ với môi trường xung quanh. Bản
chất hoạt động góc là một hoạt động phản ánh sáng tạo, độc đáo
sự tác động qua lại giữa trẻ với môi trường xung quanh. Khi trẻ
hoạt động góc có nghĩa là đang sống cuộc sống thực. Có thể nói
trẻ thực sự là một chủ thể tích cực, hành động một cách tự lực, tự
nguyện và tự tin.
- Ý nghĩa của giờ chơi tự do:
- Ý nghĩa của giờ chơi tự do:
* Phát huy tính tự chủ và tính tích cực hoạt động, tính tích cực nhận
thức
Tổ chức hoạt động góc đa dạng, phong phú sẽ kích thích tính tích
cực chủ động của trẻ từ việc lựa chọn khu vực chơi, lựa chọn đồ chơi, trò
17


chơi đồng thời khuyến khích trẻ hoạt động theo khả năng, ý thức, tạo
điều kiện cho trẻ có thể chuyển sang các khu vực chơi khác mà trẻ thích.
Cách bố trí, sắp xếp đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu dới dạng mở
kích thích tính tò mò, ham hiểu biết, thích khám phá của trẻ. Tổ chức
hoạt động góc hợp lý tạo cơ hội cho trẻ tự chọn những hoạt động mình
thích, trẻ tự quyết định và tìm cách giải quyết nhiệm vụ. Trẻ sẽ dần biết
“tự chịu trách nhiệm” với hành động của mình và biết đánh giá những
thành công hay thất bại của mình trong quá trình chơi. Dần dần trẻ rút ra
đợc những bài học kinh nghiệm cho chính bản thân mình.
GCTD cũng là phương tiện phát triển ngôn ngữ nói và ngôn ngữ
viết cho trẻ. Sự suy luận phán đoán, óc tư duy hình tượng và tư duy trừu
tượng tư duy lô rích của trẻ được hình thành và phát triển mạnh .
* Hình thành ở trẻ những kỹ năng xã hội
Ở góc chơi, trẻ là một chủ thể hoạt động tích cực, trẻ được giao lưu

trao đổi với các bạn trong nhóm chơi, với giáo viên. Tổ chức hoạt động
góc tạo môi trường giao tiếp tích cực, thân thiện, hoà đồng, ấm cúng, cởi
mở giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với môi trường xung quanh,
tạo cơ hội để trẻ bộc lộ những suy nghĩ, tâm tư, nguyện vọng của
mình.Trẻ dễ dàng tới những cái đẹp trong hành vi văn minh, trong cách
giao tiếp, ứng xử. Tổ chức khu vực chơi hợp lý, khuyến khích trẻ chơi
cùng nhau và làm việc cùng nhau, cùng nhau xây dựng, cùng nhau chơi
đóng vai “gia đình”, “siêu thị”… trên cơ sở đó giúp trẻ tái hiện các mối
quan hệ trong gia đình, cộng đồng, làng xóm. Qua đó trẻ học đợc cách
làm việc với người khác, được học lẫn nhau, trẻ học cách chấp nhận
( lắng nghe, tuân theo ý kiến chung ), chia sẻ những suy nghĩ cá nhân với
bạn. Trẻ biết chia sẻ kinh nghiệm chơi,biết tạo ra môi trường giao tiếp
cởi mở ấm cúng, dân chủ giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với cô. Thông qua trò

18


chơi sáng tạo, cô còn giúp trẻ hình thành phẩm chất đạo đức như: lòng
nhân ái, ân cần, tốt bụng, chu đáo, quan tâm, cảm thông thật thà, dũng
cảm, kiên trì, chịu khó…đặc biệt là lòng nhân ái.
GCTD còn giúp trẻ bộc lộ xúc cảm, tình cảm và thái độ của mình
một cách thoải mái, tự nhiên như thể hiện các vai chơi trong hoạt động
Góc. Trẻ xúc động, vui buồn theo vai chơi của mình, trẻ bồn chồn lo
lắng hồi hộp, xót xa khi con ốm( trong trò chơi mẹ con); trẻ biết âu yếm,
vuốt ve, chải đầu cho búp be (trò chơi với búp bê); trẻ thông cảm, vội
vàng có trách nhiệm với bệnh nhân khi đóng vai bác sĩ.
* Giáo dục thể chất
Các hoạt động có kèm theo vận động : Đi, chạy, nhẩy..những vận
động này sẽ giúp đẩy mạnh quá trình trao đổi chất, tăng hô hấp, máu lưu
thông…giúp cho các chức năng khác nhau của cơ thể phát triển và củng

cố các vận động cơ bản. Đi, chạy nhảy..phát triển các tố chất nhanh,
mạnh, bền, khéo… Mặt khác trong khi hoạt động với nhiều thể loại hoạt
động với nhiều chủng loại phong phú với các đồ chơi hấp dẫn nhiều mầu
sắc, trẻ phấn khởi là điều kiện tốt cho sự phát triển thể lực và tâm lý trẻ
mẫu giáo.
Tóm lại, với những ý nghĩa rất quan trọng như trên hoạt động góc
có giá trị rất lớn trong việc phát triển toàn diện nhân của trẻ mẫu giáo và
đã trở thành phương tiện để giáo dục trẻ em; có giá trị không nhỏ nó
quyết định sự thành công trong việc phát triển tình cảm xã hội – phát
triển thẩm mỹ- phát triển thể chất – phát triển ngôn ngữ - phát triển nhận
thức. Hay nói cách khác nó là phương tiện giáo dục không thể thiếu
nhằm phát triển toàn diện nhân cách và trí tuệ cho trẻ ở trường mầm non.
- Nội dung:
+ Trẻ tự chơi theo các chủ đề giáo viên định trước
19


Các chủ điểm chơi rất phong phú, có thể ví dụ một số chủ điểm sau:
Bản thân, Gia đình, Môi trường xã hội, Dinh dưỡng và sức khỏe, Trường
mầm non, Động vật Thực vật, Đồ dùng đồ chơi, Nghề nghiệp,…
+ Trong GCTD, trẻ có thể sử dụng các loại trò chơi được tổ chức trong
thực hiện chương trình giáo dục mầm non như: trò chơi đóng vai trò chơi
lắp ghép, xây dựng; trò chơi đóng kịch, trò chơi học tập; trò chơi vận
động, trò chơi dân gian…
1.2.1.2. Môi trường cho trẻ hoạt động trong giờ chơi tự do
Môi trường xung quanh lớp là đồ chơi, tranh ảnh, sách vở,…ở lớp
và các góc chơi. Nó giúp trẻ mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh,
tạo cơ hội cho trẻ hoạt động. Góc chơi phải trang trí hấp dẫn đẹp mắt, đồ
dùng đồ chơi đa dạng phong phú. Có một số loại góc chơi là: góc học
tập, thiên nhiên, xây dựng và phân vai. Thường tuỳ thuộc vào mỗi chủ đề

mà có cách trang trí góc chơi cho phù hợp giúp tăng sự hứng thú để
khám phá thế giới xung quanh và sáng tạo khi hoạt động.
1.2.1.3. Cách thức tổ chức giờ chơi tự do của trẻ 5- 6 tuổi
- Chuẩn bị:
+ Giáo viên đóng vai trò là người lên kế hoạch để tổ chức, lập kế
hoạch, xác định mục tiêu, nội dung các loại trò chơi, thời gian chơi, đồ
dùng, đồ chơi. Việc lập kế hoạch và tổ chức cũng cần xem xét đến thời
gian. Một số hoạt động cần nhiều thời gian hơn hoạt động khác, trẻ cũng
cần được tự do để sử dụng nhiều hay ít thời gian cho hoạt động mà trẻ
lựa chọn.
+ Giáo viên tổ chức sắp xếp các góc hoạt động cho trẻ. Tổ chức sắp
xếp về cơ sở vật chất cho từng góc chơi: Sắp xếp các phương tiện giáo
dục, các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu, các thiết bị dạy học, tạo
khoảng không gian phù hợp cho các khu vực hoạt động (góc chơi ) để
20


từng cá nhân hoặc nhóm nhỏ có thể lựa chọn theo nhu cầu và hứng thú.
Bố trí vị trí đặt thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phù hợp với tính chất của từng
hoạt động góc, điều kiện thực tiễn ở địa phương đản bảo an toàn cho trẻ
và phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của trẻ. Đồ chơi phải đẹp, kích cỡ
không quá to hoặc quá nhỏ đối với trẻ. Đồ chơi phải gắn với đời sống
thực, đảm bảo an toàn tuyệt đối với trẻ. Lựa chọn đồ chơi cho trẻ gồm
nhiều chi tiết phải có các giá, kệ giá…Có các giá, kệ để đồ dùng, đồ
chơi. Các giá có thể dùng làm vách ngăn tạo ranh giới giữa các góc hoạt
động, tạo lối đi lại dễ dàng cho trẻ khi tham gia hoạt động, hoặc quay các
giá áp tường để giành không gian cho hoạt động nhóm đông trẻ. Các đồ
dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu mở phải được sắp xếp hợp lý dới dạng mở
để kích thích trẻ khám phá và trải nghiệm.
Số lượng góc chơi cần bố trí nhiều với trẻ lứa tuổi trước. Các góc

chơi của trẻ cần đa dạng, phong phú hơn do trẻ đã có nhiều kinh nghiệm
hơn. Đặt tên góc sao cho dễ hiểu. Giữa các góc có ranh giới rõ ràng( sử
dụng tường, các giá, tủ ) có lối đi lại đủ rộng cho trẻ di chuyển. Bố trí
các góc ồn ào xa những góc chơi yên tĩnh. Các hoạt động tại góc chơi có
nội dung phức tạp dần phù hợp với đặc điểm nhận thức của trẻ. Khu vực
hoạt động góc cần bố trí thuận lợi cho trẻ hoạt động theo khả năng, hứng
thú, sở thích riêng. Có chỗ cho hoạt động chung và hoạt động cá nhân,
có góc cố định, có góc di động hoặc thay đổi theo chủ đề.
- Tổ chức GCTD:
+ Giáo viên là người tổ chức các nội dung hoạt động tại các góc
chơi cho trẻ. Giáo viên cần bố trí hợp lý về thời gian và không gian cho
các nhóm chơi, hướng dẫn tạo điều kiện cho mỗi trẻ cùng suy nghĩ cùng
làm một việc gì đó không bị thúc ép, áp đặt, bắt chước lẫn nhau một cách
thụ động và khuyến khích trẻ quan sát và học hỏi. Trong thời gian tổ

21


chức cho trẻ chơi, hoạt động ở các góc phụ thuộc vào kinh nghiệm của
trẻ và yêu cầu triển khai của chủ đề, cô có thể tổ chức, triển khai 4-5 góc
phù hơp. Không nhất thiết phải triển khai cùng một lúc với tất cả các góc
chơi. Giáo viên nên giới thiệu các góc chơi, hướng dẫn trẻ chọn góc
chơi, ổn định các nhóm chơi.
+ Cùng trẻ tổ chức hoạt động góc: Khi đưa ra một chủ đề mới cô
cùng trẻ thảo luận để xây dựng những góc nào? Trong mỗi góc cần có
những cái gì? và làm như thế nào để tạo ra những góc đó. Việc này cần
huy động kinh nghiệm, sáng tạo của mỗi trẻ, điều đó rất phù hợp với
quan điểm quan trọng trong việc đổi mới GDMN là lấy trẻ làm trung
tâm.
+ Căn cứ vào nội dung và chủ đề chơi, giáo viên có thể tổ chức hoạt

động theo nhóm độc lập tại góc chơi và phối hợp giữa các góc chơi: Nội
dung hoạt động tại các góc chơi của trẻ rất phong phú, luôn thay đổi theo
từng chủ đề. Khi tổ chức hoạt động góc, giáo viên lồng ghép linh hoạt
nhiều nội dung hoạt động giữa các góc để triển khai chủ đề chơi và có sự
phối hợp giữa các góc chơi. Căn cứ vào số lượng trẻ tham gia hoạt động
tại các khu vực chơi có thể tổ chức góc hoạt động theo 2 hình thức: cá
nhân hay nhóm nhỏ: Hoạt động góc là hoạt động tự do, theo ý thích của
trẻ. Trẻ có thể chơi theo khả năng, sở thích cá nhân của trẻ. Căn cứ vào
số lợng trẻ chơi ở trong khu vực mà giáo viên lựa chọn tổ chức hoạt
động góc theo hình thức cá nhân hay nhóm nhỏ. Căn cứ vào tính chất
mối quan hệ của cô giáo mầm non với trẻ có thể tổ chức cho trẻ chơi tự
do hoặc có hướng dẫn giám sát của giáo viên: Khi tham gia chơi ở góc
hoạt động, trẻ được làm việc theo cách nghĩ của mình, trẻ huy động, vận
dụng vốn kinh nghiệm của bản thân trong trò chơi. Trẻ đợc trải nghiệm
hoặc tìm hiểu, khám phá cái mới dới sự hớng dẫn, gợi ý và giám sát của

22


giáo viên. Căn cứ vào mối quan hệ này ( giữa cô - trẻ ) có thể tổ chức
cho trẻ chơi tự do hoặc có sự hớng dẫn của giáo viên.
+ Tạo tâm thế hoạt động cho trẻ: Giáo viên cần kích thích động cơ
bên trong của trẻ, gây hứng thú, lôi cuốn trẻ vào các hoạt động bằng cách
tạo các tình huống có vấn đề cho trẻ tham gia hoạt động.
+ Tạo cơ hội cho trẻ quan sát các góc để trẻ tự hoạt động: Giáo
viên cần linh hoạt lồng ghép các nội dung, nhiệm vụ giáo dục qua cách
sắp xếp, bố trí, tổ chức góc hoạt động cho trẻ. Các đồ dùng, đồ chơi, các
thiết bị dạy học được sắp dưới dạng mở… từ đó kích thích tính tò mò,
thích khám phá, tìm tòi và trải nghiệm ở trẻ.
+ Phối hợp hoạt động góc để triển khai chủ đề: Các góc hoạt động

đợc tổ chức một cách linh hoạt, luân phiên, thay đổi theo từng chủ đề.
Trong quá trình tổ chức hoạt động góc cho trẻ, giáo viên cần tạo mối
quan hệ qua lại giữa các góc chơi với nhau bằng các hoạt động của trẻ để
thực hiện chủ đề.
+ Phát triển các trò chơi theo ý tưởng sáng tạo của trẻ và gợi ý của
giáo viên: Đây là yêu cầu đảm bảo tính tích cực, cá thể hoá hoạt động
của người học trong quá trình hướng dẫn và tổ chức hoạt động cho trẻ.
Giáo viên cần tôn trọng ý kiến của trẻ, tuyệt đối không can thiệp thô bạo
vào trò chơi của trẻ, hoặc bắt trẻ chơi theo ý mình. Thông qua đàm thoại
đặt câu hỏi, cô có thể nhập vai vào trò chơi để gợi ý, mở rộng trò chơi
cho trẻ một cách hợp lý.
+ Quan sát quá trình hoạt động của trẻ để xác định hướng điều
khiển: Trong quá trình tổ chức hoạt động góc, cô không trực tiếp chơi
cùng trẻ mà chỉ bao quát, theo dõi quá trình chơi của trẻ. Trên cơ sở đó
giáo viên xác định hớng điều khiển, điều chỉnh hoạt động của trẻ sao cho
phù hợp. Giáo viên đúng vai trò là người quan sát, giám sát trẻ chơi. Cô
23


giáo là người theo dõi, quan sát các nhóm chơi, các hoạt động của trẻ tại
các góc, cô quan tâm bao quát toàn bộ khu vực hoạt động của trẻ. Trong
đó khu vực chơi đóng vai, chơi xây dựng- lắp ghép, chơi ở góc tạo hình,
góc khám phá khoa học là các khu vực hoạt động trọng tâm. Giáo viên
quan sát để nắm bắt kỹ năng chơi, hứng thú chơi của trẻ. Giáo viên phải
thường xuyên theo dõi trẻ hoạt động trong góc để tìm hiểu năng lực, mức
độ suy nghĩ của từng trẻ, phát hiện ra đồ dùng, đồ chơi hoặc các vật liệu
có khó khăn gì so với khả năng của trẻ. Thông qua quan sát giúp giáo
viên biết được khi nào trẻ cần giúp đỡ, cần phải can thiệp, những gì cần
phải bổ xung, thay đổi. Từ đó lựa chọn biện pháp tác động, hướng dẫn
trẻ chơi phù hợp, hiệu quả trên cơ sở kết quả quan sát. Xử lý linh hoạt

các tình huống xảy ra trong góc hoạt động: ở các góc chơi, để tổ chức
giờ hoạt động góc đạt hiệu quả, ngoài việc sắp xếp, bố trí, tổ chức, điều
khiển, điều chỉnh quá trình chơi cho trẻ giáo viên cần xử lý linh hoạt các
tình huống xảy ra trong góc hoạt động, đảm bảo cho mọi trẻ đều được
tham gia hoạt động một cách tích cực, sáng tạo và hiệu quả. Kiểm tra cơ
sở vật chất tại góc chơi cũng là nhiệm vụ của giáo viên, cần quan tâm
đến sự an toàn, loại bỏ những thứ gãy hỏng ở các khu vực chơi, tiếp tục
làm phong phú môi trường, cung cấp thêm vật liệu, dụng cụ mới. Sau khi
chơi xong giáo viên nhắc nhở trẻ thu dọn và cất đồ chơi vào nơi quy
định.
+ Đối với lớp MGL, việc tổ chức cho trẻ chơi, hoạt động góc được
quy định trong chế độ hàng ngày vào thời điểm buổi sáng và thời điểm
buổi chiều sau khi ăn bữa phụ. Thời gian tiến hành giờ hoạt động góc
không nên quá 60 phút.
- Đánh giá: Giáo viên là người đánh giá trẻ. Trong quá trình quan
sát và giám sát trẻ chơi, giáo viên cần đánh giá một cách liên tục vì chơi

24


là kiểu học đầu tiên của trẻ em, là phơng tiện đánh giá kĩ năng, thể lực,
ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm xã hội của trẻ.

1.2.2. Lí luận về trò chơi học tập và vị trí của trò chơi học tập trong giờ
chơi tự do
1.2.2.1. Khái niệm trò chơi học tập

25