Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi

I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đối với trẻ mầm non nói chung, trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nói riêng, hoạt động
vui chơi có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển
nhân cách toàn diện phù hợp độ tuổi. Với vai trò là hoạt động chủ đạo, hoạt động
vui chơi làm thỏa mãn nhu cầu nhận thức, ngôn ngữ, vận động, nhu cầu thẩm
mỹ, đặc biệt làm thỏa mãn nhu cầu tình cảm và hình thành các mối quan hệ xã
hội được phản ánh trong các hoạt động ở trường mầm non và các mối quan hệ
gần gũi trẻ.
Trò chơi dân gian là một trong những nội dung thú vị của hoạt động vui
chơi trong chương trình giáo dục mầm non. Trẻ đặc biệt hứng thú khi được tiếp
cận với trò chơi dân gian bởi lẽ trò chơi dân gian chứa đựng trong đó những kiến
thức đa dạng về thiên nhiên và cuộc sống xã hội phong phú, mang đến cho trẻ
nguồn cảm xúc vô tận về thế giới muôn vẻ xung quanh, kích thích niềm đam mê
hoạt động tìm hiểu, khám phá bằng những hành động cụ thể, lôi cuốn trẻ vào các
thao tác, vận động, hoạt động trãi nghiệm thông qua các thao tác, hành động, vận
động tích cực thể hiện nội dung của các trò chơi qua đó mở rộng kiến thức, cung
cấp vốn từ làm giàu vốn ngôn ngữ cho trẻ. Những tình huống hấp dẫn khi chơi
trò chơi dân gian giúp trẻ làm quen với cách giải quyết vấn đề cụ thể kích thích
tư duy phát triển.
Vận động tích cực là bản chất của trò chơi dân gian, trong khi chơi trẻ bắt
chước, mô phỏng bằng những thao tác, hành động, vận động như chạy, nhảy, leo,
trèo, bò, trườn đồng thời biết định hướng trong vận động qua đó phát triển tốt
nhất thể lực cho trẻ.
Những mối quan hệ xã hội phản ánh trong trò chơi làm nảy sinh những
cảm xúc, những rung cảm ở trẻ từ đó mà hình thành và phát triển ở trẻ tình cảm
thẩm mỹ trong sáng, đẹp đẽ giúp trẻ nhìn nhận thế giới xung quanh bằng cái
nhìn trẻ thơ hồn nhiên, tươi tắn là cơ sở phát triển óc thẩm mỹ. Những dấu ấn đó
sẽ theo suốt cuộc đời bé góp phần hình thành và phát triển nhân cách toàn diện
phù hợp tuổi mầm non. Tuy nhiên không phải lúc nào trò chơi dân gian cũng
được quan tâm, lưu ý để có thể thỏa mãn tốt nhất nhu cầu học bằng chơi, chơi

mà học của trẻ. Thực tế ở trường Mầm non hiện nay việc đầu tư khai thác tác
dụng giáo dục của trò chơi dân gian còn nhiều hạn chế. Nhiều khi giáo viên chưa
dành thời gian để đầu tư, tìm hiểu, tận dụng, khai thác mặt tích cực của loại hình
1


trò chơi này vì vậy việc tổ chức cho trẻ chơi còn chiếu lệ, đưa vào cho có nội
dung, chưa chú ý sử dụng các biện pháp gây hứng thú cho trẻ. Nội dung trò chơi
nhàm chán, lặp đi lặp lại, thiếu sự đa dạng về nội dung, hình thức và phương
thức thực hiện. Với những lý do đó mà chất lượng, hiệu quả chưa đáp ứng được
yêu cầu thực tại. Để khắc phục hiện trạng này, năm học 2016-2017 tôi mạnh dạn
lựa chọn “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6
tuổi”. Nhằm cải thiện tình hình thực tiễn góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng
giáo dục ở trường Mầm non.
2. Mục đích của việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non
Tổ chức các trò chơi dân gian bằng các biện pháp tác động tích cực nhằm
thỏa mãn nhu cầu hoạt động của trẻ, góp phần tích cực vào việc cung cấp kiến
thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ hành vi đúng đắn cho trẻ ngay từ tuổi
mầm non xây dựng cơ sở ban đầu của nhân cách trẻ, chuẩn bị tâm thế tốt nhất
cho trẻ vào lớp 1 một cách thuận lợi đồng thời giúp trẻ tiếp cận với những giá trị
văn hóa truyền thống đã được đúc kết từ bao đời được phản ánh trong trò chơi
dân gian từ đó nuôi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, con người Việt Nam,
biết trân trọng, giữ gìn và bảo vệ những giá trị truyền thống đó bằng những việc
làm vừa sức phù hợp độ tuổi là mục đích mà cá nhân tôi hướng tới.
3. Đối tượng nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên tôi đã thiến hành các biện pháp tổ chức trò chơi
dân gian trên đối tượng trẻ 5-6 tuổi. Đó là các biện pháp tổ chức trò chơi dân
gian cho trẻ nhằm kích thích hứng thú thu hút sự chú ý lôi cuốn trẻ tham gia tự
giác, tích cực vào hoạt động chơi, là việc lựa chọn các trò chơi phù hợp, vừa sức

trẻ, là việc tạo đồ dùng đồ chơi và sử dụng chúng trong tổ chức trò chơi cho trẻ
một cách khoa học vừa sức, tiện sử dụng khuyến khích trẻ hoạt động, khai thác
đa dạng các loại trò chơi dân gian, đồng thời quan tâm đến việc lựa chọn địa
điểm tổ chức các trò chơi thuận tiện và hiệu quả, lồng ghép, tích hợp trò chơi
dân gian vào các hoạt động giáo dục hàng ngày, động viên, khuyến khích tất cả
các trẻ cùng tham gia vào trò chơi. Điều quan trọng là coi trọng việc phát huy
các giá trị văn hóa truyền thống của trò chơi dân gian giúp trẻ tích cực tham gia
vào các hoạt động trãi nghiệm ứng xử có văn hóa ở trường mầm non.

2


4. Phương pháp thực hiện
Để tổ chức tốt có hiệu quả trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi tôi đã sử dụng
các phương pháp cụ thể sau đây:
- Nghiên cứu kỹ nội dung chương trình, xác định mục tiêu, yêu cầu cần
đạt, xây dựng kế hoạch tổ chức trò chơi cho trẻ phù hợp độ tuổi, phù hợp chủ đề,
chủ điểm, nắm vững các phương pháp và biện pháp thực hiện.
- Quan sát phân tích kết quả quan sát, đánh giá thực trạng một cách
chính xác, thu thập những thông tin cần thiết làm cơ sở để đánh giá kết quả
sau thực nghiệm.
- Tổ chức thực hành các trò chơi dân gian phù hợp và vừa sức trẻ.
- Thống kê đầy đủ số liệu cần thiết, xử lý chính xác các số liệu để đánh giá
đầy đủ, xác thực, khách quan những vấn đề nêu ra.
II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO
TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON
1. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mầm non. Trẻ
em không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ
cần phải được thoả mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của

hoạt động vui chơi đối với trẻ em cũng như những mong muốn và nhu cầu được
tham gia hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian
là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa.
Trò chơi dân gian là một trong những di sản văn hoá quý báu của dân tộc.
Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ
và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi
dân gian và những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho trẻ nhiều điều thú
vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ
niềm vui của các bé với bạn bè, cộng đồng. Trò chơi dân gian giúp trẻ nhìn nhận
thế giới xung quanh tươi đẹp hơn và rộng mở hơn, tuổi thơ của các em sẽ trở
thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời làm phong phú nguồn cảm xúc
và trí tuệ cho các bé. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn,
giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS. TS Nguyễn
Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: “Cuộc sống đối với
trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một
3


trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo
và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ
phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia
đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ
quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi.
Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian
của thiếu nhi ngày trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có
ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về
nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Đối với trẻ mầm non, hoạt động vui chơi giúp trẻ phát triển thể chất, nhận
thức, ngôn ngữ, tình cảm quan hệ xã hội và thẩm mỹ một cách hiệu quả nhằm
phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức tốt

cho trẻ chơi các trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng. Năm học 2008
- 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát động phong trào: “Xây dựng trường học
thân thiện - Học sinh tích cực” trò chơi dân gian là một trong những nội dung
thiết thực. Đây là điều kiện thuận lợi giúp giáo viên hoàn thiện nội dung chương
trình giáo dục mầm non nhằm không ngừng cải thiện và nâng cao chất lượng
chăm sóc giáo dục trẻ.
2. Thực trạng việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở trường Mầm
non hiện nay
Thực trạng tổ chức trò chơi dân gian ở trường mầm non hiện nay đã được
quan tâm nhiều hơn đến việc lựa chọn, hướng dẫn trò chơi mới, lồng ghép sử
dụng trò chơi trong các thời điểm giáo dục hàng ngày, chú trọng đến tác dụng
phát triển vận động của các trò chơi song điều đáng nói ở đây là biện pháp và
hình thức tổ chức trò chơi còn dập khuôn, máy móc thiếu tính sáng tạo, giáo viên
chỉ quan tâm đến tác dụng phát triển vận động của trò chơi mà xem nhẹ những
kiến thức, kỹ năng cuộc sống tiềm ẩn trong đó đặc biệt là những giá trị văn hóa
truyền thống của dân tộc bao hàm cách ứng xử, những công việc hàng ngày, văn
hóa nghề nghiệp, phong tục tập quán của các vùng miền và lối sống có trách
nhiệm, trọng tình, trọng nghĩa… Cũng từ đó mà chất lượng tổ chức hướng dẫn
cho trẻ còn kém hiệu quả, chưa cuốn hút được trẻ tự nguyện, tự giác, tích cực
tham gia các trò chơi. Máy móc, dập khuôn trong chuyển tải nội dung hơn thế
chưa chú ý sưu tầm, tìm kiếm thậm chí nghĩ ra những trò chơi đáp ứng nhu cầu
hoạt động thực tiễn của trẻ phù hợp theo từng chủ đề, chủ điểm, phù hợp tình
huống cụ thể ở lớp, ở trường.
4


Để có cơ sở đánh giá thực trạng việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở
trường mầm non, tôi đã tiến hành khảo sát trên đối tượng trẻ 5-6 tuổi với các nội
dung cụ thể sau đây:
Khảo sát lần 1

Số
Đối
trẻ
tượng được
trẻ đánh
giá
Trẻ
5-6
tuổi

35

Tỷ lệ %

Nội dung đánh giá
Trẻ biết cách
chơi, luật chơi
của trò chơi
dân gian

Tự nguyện,
hứng thú khi
tham gia trò
chơi

Thể hiện thái
độ, hành vi
đúng đắn khi
tham gia trò
chơi

Chưa
Đạt
đạt

Đạt

Chưa
đạt

Đạt

Chưa
đạt

32

3

30

5

29

91,4

8,5

85,7

14,2

82,8

Kết quả chung

Đạt

Chưa
đạt

6

30

5

17,1

85,7

14,2

Để hạn chế đến mức tối đa tỷ lệ trẻ yếu, nâng tỷ lệ tốt khá của trẻ khi
chơi trò chơi dân gian nhằm góp phần tích cực vào phát triển thể chất, nhận
thức, ngôn ngữ, tình cảm - quan hệ xã hội và thẩm mỹ cho trẻ, năm học 20162017 tôi đã tiến hành thực hiện một số biện pháp cụ thể, thiết thực nhằm cải
thiện tình hình trên, nâng cao chất lượng, hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian
cho trẻ góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục toàn
diện của nhà trường.
3. Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi

3.1. Coi trọng việc tạo hứng thú cho trẻ trong việc tổ chức trò chơi dân gian
Tạo hứng thú cho trẻ khiến trẻ hào hứng cùng bạn bè tham gia tích cực
vào trò chơi là vấn đề quan trọng. Kết quả của bất kỳ một hoạt động nào thu
được đều bắt đầu từ tính tích cực mà điều này có cội nguồn từ niềm hứng khởi,
say mê thực hiện.
Đối với trò chơi dân gian, việc khơi nguồn hứng thú của trẻ khi tham gia trò
chơi làm thỏa mãn tối đa nhu cầu hoạt động của trẻ sẽ giúp giáo viên đạt kết quả
như mong muốn. Trong thực tế giảng dạy ở trường Mầm non, trò chơi dân gian
được sử dụng như là một phương tiện giáo dục có hiệu quả nên nó được đan xen
trong các hoạt động giáo dục hàng ngày, vào các môn học, các hoạt động khác.
5


Có nhiều biện pháp kích thích hứng thú cho trẻ, một trong những biện
pháp kích thích hứng thú của trẻ có hiệu quả là:
- Sử dụng đồ dung, đồ chơi làm phương tiện khuyến khích ham muốn của
trẻ tham gia vào trò chơi dân gian một cách tích cực.
Thao tác, hành động, trực tiếp tham gia hoạt động với đồ dùng, đồ chơi là
đặc trưng hoạt động của trẻ mầm non, chính vì vậy đồ dùng đồ chơi đẹp mắt,
hấp dẫn và được sử dụng đúng lúc đúng chỗ giúp trẻ lĩnh hội những kiến thức,
kỹ năng một cách tích cực. Với trò chơi “Đi cầu đi quán”, việc chuẩn bị phương
tiện làm cầu chắc chắn, trang trí hấp dẫn, mô hình quán, chợ và những mặt hàng
theo lời đồng giao như chú lợn con, gà con xinh xắn, quả dưa hấu, xoang nồi,
lược chải đầu hấp dẫn được bầy trong những gian hàng chợ. Cùng với lời đồng
giao, trẻ thực hiện vận động đi qua cầu và “mua” những đồ dung, vật dụng ấy về
từ đó giúp trẻ hứng thú, tích cực chơi trò chơi cùng bạn bè và yêu cầu thực hiện
của cô. Cũng từ đó mà trẻ nhận biết đầy đủ hơn về con vật, đồ vật, các sự vật, sự
việc xung quanh làm phong phú vốn từ, rèn luện khả năng phát âm chính xá, rèn
luyện kỹ năng, thao tác vận động đúng - tiền đề để phát triển thể chất, vận động.
Lời đồng giao phản ánh hiện thực sinh động cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày của

cộng đồng người Việt qua đó trẻ lĩnh hội thái độ, hành vi ứng xử có văn hóa một
cách tự nguyện, hứng thú.
Cùng với trò chơi ném còn là những quả còn nhiều màu sắc và cột ném có
vòng tròn được trang trí đẹp mắt giúp trẻ hứng thú hơn với trò chơi và từ đó trẻ
tích cực, tự nguyện tham gia qua đó phát triển ở trẻ khả năng định hướng chính
xác để thực hiện thao tác vận động ném góp phần phát triển thể lực cho trẻ. Bộ
chuyền (thẻ) đẹp mắt, cùng với lời đồng dao sinh động khuyến khích sự định
hướng thực hiện các thao tác chơi chuyền, rèn luyện sự tinh khéo trong vận động,
sự nhạy bén của giác quan là cơ sở để trẻ lĩnh hội kiến thức, ngôn ngữ, tư duy.
- Lôi cuốn trẻ vào trò chơi bằng việc bắt chước thao tác, hành động, âm
thanh của sự vật hiện tượng được thể hiện trong nội dung trò chơi dân gian
Mỗi sự vật hiện tượng đều có đặc điểm riêng biệt về âm thanh, vận động,
các con vật có tiếng kêu riêng biệt, tiếng gà gáy,vịt kêu, tiếng mèo gầm gừ đuổi
chuột, tiếng ngựa hí vang, tiếng cối xay, tiếng chày giã gạo, tiếng gió xào xạc
đung đưa những khóm cây, những nhành hoa muôn sắc và những thao tác mô
phỏng có sức lôi cuốn trẻ lạ lùng. Các trò chơi như mèo đuổi chuột, gà gáy - vịt
kêu, trồng nụ- trồng hoa, kéo cưa - lừa xẻ, đua ngựa, giã chày một… Đã có sức
6


cuốn hút trẻ một cách lạ kỳ, cũng từ đó trẻ biết cách chơi, luật chơi, tham gia trò
chơi một cách hứng thú. Kiến thức, kỹ năng, thái độ hành vi và cách ứng xử có
văn hóa cũng dần được hình thành và không biết tự lúc nào văn hóa Việt, cuộc
sống và tình cảm người việt được hun đúc tự bao đời bước vào cuộc sống của
trẻ. Truyền thống văn hóa dân tộc như mưa lâu thấm dần vào trẻ. Bảo tồn, gìn
giữ một trong những nét đẹp văn hóa dân tộc đã đến với trẻ một cách tự nhiên
như vậy ngay từ lứa tuổi mầm non, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi.
3.2. Chú trọng việc lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp từng độ tuổi
Trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng nhưng không
phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, giáo viên nên có sự cân nhắc

lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ
hiểu. Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý khác nhau. Chính
vì thế, các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi.
Trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé, khả năng chú ý có chủ định còn kém,
nhận thức còn đơn giản. Vì vậy trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi đơn giản
như: “Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Nu na nu
nống”, “Dung dăng dung dẻ”…
Trẻ mẫu giáo nhỡ và lớn, khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của trẻ
đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi trước. Vì thế, trẻ có thể chơi được các trò
chơi dài hơn và khó hơn, đòi hỏi những thao tác, hành động phức tạp hơn, lời
đồng giao dài hơn và ít lặp lại như rồng rắn lên mây, mèo đuổi chuột, bịt mắt bắt
dê, kéo co, nu na nu nống đủ cả 3 phần lời…
Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo lớn, tôi thực hiện theo
các tiêu chí sau:
- Trò chơi không có độ khó tăng dần song cũng không quá phức tạp.
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
- Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
- Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
- Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ mẫu giáo
lớn 5-6 tuổi mà tôi chủ nhiệm phù hợp đảm bảo các tiêu chí trên như trò chơi
đua ngựa, rồng rắn lên mây, trồng nụ - trồng hoa, dệt vải, thả đỉa ba ba, chơi ô ăn
quan, chơi chuyền, chơi chắt, trốn tìm, đếm sao, kéo co, ném còn, cướp cờ …
7


3.3. Coi trọng việc chuẩn bị đồ dùng đồ chơi và sử dụng chúng một
cách khoa học
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong
phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng

trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng
mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được. Chơi chuyền, đòi hỏi phải có
10 que chuyền và một đồ vật có dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non, quả
cà để trẻ tung, rãi chuyền và bắt, trò chơi ném còn không thể diễn ra nếu thiếu quả
còn, cột đứng có vòng để ném quả còn qua - đồ chơi truyền thống của trò chơi đó.
Hay đơn giản như trò chơi bịt mắt bắt dê cũng không thể được tổ chức nếu không
có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt. Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một
trò chơi dân gian nào đó, giáo viên cần tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi
cũng như việc có hay không có đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ đó có
thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi.
3.4. Chú trọng đến việc dạy trẻ lời đồng dao ở các trò chơi dân gian mọi
lúc mọi nơi
Đối với trò chơi dân gian, khi chơi trẻ không chỉ thực hiện các vận động
của mình mà chúng thường vừa chơi vừa đọc lời đồng dao tương ứng. Các bài
đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không
phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù hợp với tư duy
hồn nhiên của trẻ. Khi trẻ chơi “Chi chi chành chành”, lời đồng dao với nhịp
điệu vui nhộn khiến trò chơi them hấp dẫn trẻ. Lời đồng dao dường như chẳng
có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành. Cũng
như vậy với trò chơi “Rải ranh” là lời đồng dao
Rải ranh

Hái ngọn

Bẻ cành

Chọn đôi…

Cùng với lời ca trong trẻo là bàn tay rải những viên sỏi một cách khéo léo,
tung viên cái lên, nhặt một hoặc hai viên con dưới đất, rồi lại giơ tay đỡ viên cái

vừa rơi xuống.
Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì
vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước
khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Hoạt động
chiều, hoạt động ngoài trời… Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ
chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và
tích cực tham gia chơi.
8


3.5. Chú trọng việc chuẩn bị địa điểm phù hợp để tổ chức trò chơi dân
gian cho trẻ
Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những
trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia
chơi lớn và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như trò chơi kéo co,
rồng rắn lên mây, thả đỉa ba bat, trồng nụ trồng hoa… Lại cũng có những trò
chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như trò chơi chi chi chành chành, tập
tầm vông, rải ranh”, chơi chuyền, chơi ăn quan…Vị trí, địa điểm chỉ cần có diện
tích vừa phải đủ để trẻ có thể thực hiện trò chơi thuận lợi.
Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng
trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
3.6. Tổ chức lồng ghép trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách
phù hợp
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế,
hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ
chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ
được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể
chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống
và kỹ năng chơi theo nhóm. Giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi
dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động.

Với hoạt động ngoài trời, cần tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo
viên nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển
thể lực cho trẻ như: Rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê, nhảy dây, nhảy lò cò…
Với hoạt động góc, nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo nhóm
nhỏ trong một không gian hẹp như chơi ô ăn quan, chơi chuyền, rải ranh, kéo
cưa lửa xẻ…
Hoạt động chung và hoạt động chiều chủ yếu diễn ra trong phòng nhóm
nên tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. Khi tích
hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung, giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù
hợp với đặc điểm của từng môn học, từng hoạt động cụ thể. Hoạt động thể chất:
Nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt
bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải có những phản ứng vận động
nhanh, mạnh, có sức bền và sự khéo léo có như vậy việc tổ chức cho trẻ chơi
mới đạt hiệu quả như mong muốn.
9


Với trò chơi rồng rắn lên mây, khi trẻ đọc xong câu cuối: “Xin khúc đuôi,
tha hồ thày đuổi” lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh,
nếu không sẽ bị thầy tóm được, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải
làm “thầy” để đi đuổi những trẻ khác.
Các trò chơi như chơi chuyền, trồng nụ trồng hoa, nhảy lò cò, có nhiều
nấc chơi nho nhỏ. Chơi chuyền từ bàn một, bàn hai… Đến bàn mười; trồng nụ,
trồng hoa có từ một nụ, một hoa… Đến tám hoa. Trẻ phải vượt qua dần từng nấc,
hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh
nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi.
Trò chơi Chi chi chành chành lại buộc trẻ phải rất nhanh tay, nhanh miệng
vì nếu câu cuối bài là “ù à ù ập” được đọc xong mà trẻ không rút kịp tay ra, ngón
tay của nó sẽ bị giữ lại, như thế là thua.
Các hoạt động làm quen với toán, văn học khi lựa chọn các trò chơi cần

đáp ứng được các tiêu chí:
+ Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ.
+ Phát triển ngôn ngữ.
+ Cung cấp cho trẻ các kỹ năng cần thiết như kỹ năng hoạt động theo
nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi…
+ Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ.
Với những yêu cầu này, lời đồng dao được lựa chọn phải thể hiện đầy đủ
các tiêu chí đặt ra . Trò chơi chuyền với lời đồng dao
Con ruồi có cánh
Đòn gánh có mấu
Châu chấu có chân…
Những lời đồng dao vui nhộn này đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc
trưng của một số con vật và đồ vật quen thuộc.
Những lời đồng giao nói ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự
năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải hiểu ngược lại:
Non cao đầy nước

Trên trời lắm cỏ

Đáy biển đầy mây

Chim không có má

Dưới đất lắm mây

Người chẳng có måm...

Chơi chuyền là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ. Đó là
10

bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên và
cộng lại trong phạm vi 10. Bắt đầu từ bàn một
Bàn một - “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến”… Sau đó là bàn đôi
Bàn đôi - với các nhóm cao hơn “đôi tôi, đôi chị”… Tiếp đến là bàn ba
Bàn ba - “ba lá đa, ba lá đề”… Cứ như vậy cho đến bàn tám, bàn chín rồi
bàn mười.
Trò chơi này giúp trẻ luyện đếm thành thạo trong phạm vi 10.
Hoạt động giáo dục âm nhạc nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát
như các trò chơi như Tập tầm vông, hát chuyền sỏi, đồng dao chăn trâu xứ
Quảng… Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung,
một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: Phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và
chủ điểm của bài dạy.
Thế giới động vật hiện lên sinh động trong các trò chơi dân gian. Có thể tổ
chức các trò chơi kết hợp lời đồng dao như hỏi tuổi xứ Quảng, chăn trâu xứ
Quảng, bịt mắt bắt dê, phụ đồng ếch, thi tìm những con vật có từ láy…
Thế giới thực vật cho trẻ những hình ảnh ngộ nghĩnh đáng yêu. Có thể cho
trẻ chơi các trò chơi có lời đồng dao như trồng nụ trồng hoa, mít mật mít gai,
làm nón mũ bằng lá…
“Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ các trò chơi
truyền thống của dân tộc trong dịp lễ tết như trò chơi ném còn, cướp cờ, bịt mắt
đập niêu, đẩy gậy, chơi đu, múa lân… Tổ chức trò chơi dân gian lồng ghép , tích
hợp phù hợp với chủ đề, chủ điểm và phù hợp nội dung từng hoạt đông sẽ tạo cơ
hội tốt nhất cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng sống và hình thành thái độ
hành vi đúng đắn phù hợp với truyền thống văn hóa Việt.
3.7. Coi trọng việc động viên, khuyến khích tất cả các trẻ tham gia vào
trò chơi dân gian một cách hứng thú
Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả
những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất
định. Trên cơ sở đó tôi chú trọng đến việc khuyến khích, động viên tất cả các trẻ

tham gia chơi càng đông càng vui. Trò chơi bịt mắt bắt dê, mỗi khi có một người
vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Trò chơi rồng
rắn lên mây thì thêm một người, đội hình sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều
được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi như thả đỉa ba ba, chi chi chành
11


chành, nhảy lò cò, nhảy dây”… cũng tổ chức tương tự như vậy. Trong khi chơi, mọi
trẻ đều bình đẳng như nhau trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các
bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó
tính tập thể, tinh thần đoàn kết, sự đồng cảm, sẻ chia được hình thành và phát triển.
Đây cũng là nét đẹp truyền thống trong văn hóa ứng xử của dân tộc ta mà trẻ nhỏ là
chủ nhân tương lai của đất nước kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa đó. Đây
cũng chính là ý nghĩa độc đáo của trò chơi dân gian.
4. Hiệu quả của quá trình tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo
5-6 tuổi
Bằng các biện pháp tích cực mà tôi đã thực hiện ở lớp Mẫu giáo lớn 5-6
tuổi, năm học 2016- 2017 chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ có những
chuyển biến rõ nét.
Để thấy rõ tính hơn hẵn về chất lượng hiệu quả của các biện pháp tổ chức
cho trẻ chơi các trò chơi dân gian ở trường mầm non, tôi đã tiến hành khảo sát
đánh giá kết quả cụ thể qua bảng sau:
Khảo sát lần 2
Số
Đối
trẻ
tượng được
trẻ đánh
giá
Trẻ

5-6
tuổi

35

Tỷ lệ %

Nội dung đánh giá
Trẻ biết cách
chơi, luật chơi
của trò chơi
dân gian

Tự nguyện,
hứng thú khi
tham gia trò
chơi

Thể hiện thái
độ, hành vi
đúng đắn khi
tham gia trò
chơi
Chưa
Đạt
đạt

Đạt

Chưa

đạt

Đạt

Chưa
đạt

34

1

33

2

34

97,1

2,8

94,2

5,7

97,1

Kết quả chung

Đạt

Chưa
đạt

1

34

1

2,8

97,1

2,8

Kết quả trên cho thấy trẻ đã mạnh dạn, tự tin, hào hứng trong khi chơi, có
kỹ năng, thao tác ngày càng thuần thục, chính xác, có thái độ hành vi và ý thức
đúng đắn trong vui chơi. Hứng thú, tự nguyện, tự giác, tích cực tiếp thu kiến
thức, rèn luyện kỹ năng trong các hoạt động nói chung, trong trò chơi dân gian
nói riêng. Trẻ ngoan ngoãn, khỏe mạnh, hồn nhiên, vui vẻ và thông minh, hào
hứng, thân thiện và hòa đồng trong mọi hoạt động ở trường mầm non.
III. KẾT LUẬN
12


1. Kết luận
Tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi không chỉ làm thỏa
mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu vui chơi mà còn góp phần tích cực vào việc
hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Bằng các biện pháp linh hoạt trong tổ

chức trò chơi dân gian mà tôi đã sử dụng trong quá trình tổ chức cho trẻ vui chơi
tôi đã gặt hái được những thành công nhất định trong việc nâng cao chất lượng,
hiệu quả tác động làm cho trẻ hứng thú, say mê, tích cực tham gia, biết phối hợp
với bạn bè, đoàn kết tuân thủ luật chơi cũng từ đó những kiến thức, kỹ năng cần
thiết được hình thành và phát triển. Thông qua trò chơi dân gian giáo dục trẻ
truyền thông văn hóa dân tộc làm phong phú nhận thức của trẻ về đất nước, con
người Việt Nam, giáo dục sức khỏe, đạo đức, trí tuệ, khơi gợi khả năng sáng tạo
cho trẻ trong khi chơi, giáo dục lao động, trân trọng truyền thống lao động cần
cù, sáng tạo của cha ông.
Tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ tgóp phần tích cực vào quá trình hình
thành và phát triển những khả năng cần thiết về đức, trí, thể, mỹ và lao động tuổi
Mầm tạo nền móng phát triển nhân cách con người mới XHCN mai sau.
2. Kiến nghị:
Mong được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, tạo điều kiện tổ chức các
chuyên đề lồng ghép các trò chơi dân gian để các giáo viên có thể tham khảo và
học hỏi thêm. Qua đó giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Tạo điều kiện để các giáo viên tập huấn, bồi dưỡng kĩ năng tổ chức các trò
chơi dân gian để các giáo viên có thể học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với các trường
bạn trong việc lồng ghép các trò chơi dân gian vào các hoạt động giáo dục.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Yên Định, ngày 10 tháng 4 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,

........................................................

không sao chép nội dung của người khác.

........................................................

Người viết sáng kiến kinh nghiệm

........................................................
........................................................
........................................................

Trần Thị Phượng

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Tài liệu bồi dưỡng chuyên môn.
13


+ Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non lớp mẫu
giáo lớn 5-6 tuổi - nhà xuất bản giáo dục Việt Nam năm 2012.
+ Sách chương trình giáo dục mầm non.
- Tài liệu bồi dưỡng chuyên đề hè hàng năm.
- Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên.
- Tạp chí mầm non về các trò chơi dân gian.
- Sách hướng dẫn các trò chơi dân gian
- Một số kinh nghiệm về dạy trẻ các trò chơi dân gian của những người đi trước.

14