Thông tin giáo dục quốc tế số 10 : xã hội học tập

Thông t i n

Gi áo d ụ c q u ố c t ế
(L u hành n i b )

số

10

VI N KHOA H C
GIÁO D C
VI T NAM
Trung tâm
Thông tin
Th vi n

Ch

Xã h i h c t p

Ch biên
GS. TS. Nguy n Th Hoàng Y n
Hi u ính
PGS. TS. V
Ng

ng Thanh H

i d ch

ThS. Ph m Th Kim Ph ng

S u t m tài li u
ThS. Nguy n Minh Tu n

ng


L i nói

u

Báo cáo tóm t t

(2)
(4)

Ph n 1. T h th ng giáo d c
Ph n 2. Bi n

n xã h i h c t p

i khí h u trong giáo d c

Ph n 3. H t s c c g ng: L i nh n

(8)
(11)

u t giáo d c và c i cách gi m d n
(19)

Ph n 4. Xây d ng m t n n t ng ki n th c m i v h c t p
Ph n 5. Nh ng d u hi u s m c a xã h i h c t p
Ph n 6. Xây d ng xã h i h c t p

(34)

2

(22)
(27)


L I NÓI
H

ng

U

h c, tr ng i h c. S bùng n ki n th c,
do s c m nh k t n i con ng i và ph
bi n các ý t ng c a m ng Internet, ã làm
thay i b n ch t c a h c t p.
áp ng
nhu c u c a xã h i d a vào tri th c trong
th i i thông tin này, chúng ta c n i
m i và phát tri n mô hình h c t p m i,
chính th c và không chính th c.

n m t xã h i h c t p

T lâu tôi ã tin giáo d c và công ngh
là hai tác nhân gi cho cu c s ng cân
b ng. Giai o n phát tri n ti p theo c a
Internet Web 2.0 và s h p tác s cho
m i ng i th y có th làm
c nh ng gì.
Chúng ta có th th y r ng t m nhìn hình
thành hi n t i cho phép h p tác, phá v
các rào c n trên toàn c u, cho phép m i
ng i truy c p thông tin b t c n i âu và
vào b t c th i gian nào ni m tin này
ti p t c
c phát tri n. Giáo d c và công
ngh luôn i ôi, công ngh chính là n n
t ng c a Xã h i h c t p, v n
này s
c nói r t chi ti t
nh ng trang ti p
theo.

Chúng ta c n áp d ng nh ng ph ng
pháp m i t các ngu n không truy n th ng
và thúc y quan h c ng tác th c s c i
m gi a các l nh v c công, t và phi l i
nhu n. Thêm vào ó, nh ng ng i có trách
nhi m h ng d n h c t p ph i th ng
xuyên không
c t th a mãn, ti p t c
c i ti n

có th hi u
c nhu c u c a
h c viên khi th gi i xung quanh thay i.
M i ng i c n h c t p và h c l i su t cu c
i, chú tr ng t ng c ng vào s h p tác
liên ngành và k n ng c a th k 21 c ng
nh t duy phê phán và gi i quy t v n .

H c t p r t quan tr ng i v i t ng
lai th gi i c a chúng ta tuy nhiên h
th ng giáo d c hi n nay ang ph i
i
m t v i nh ng thách th c ch a t ng có.
Tôi ngh r ng mu n c th gi i h c t p
su t i có hi u qu , tùy thu c r t nhi u
vào cách ta khai thác tri t
h th ng
m ng
k t n i cho c h c viên c ng
nh các nhà giáo d c tham gia vào h
th ng m ng này và
m i ng i có th
s d ng ngu n thông tin và ki n th c
c a t p th . N u ch m t mình h th ng
giáo d c truy n th ng, dù ã óng vai trò
quan tr ng, và ti p t c gi vai trò quan
tr ng i v i vi c h c t p, thì v n hoàn
toàn không có kh n ng áp ng
c
nhu c u ang thay i liên t c và òi h i

ngày càng t ng lên c a th gi i.

T ng lai c a giáo d c ang
c h
th ng hóa. S d ng y
s c m nh c a
video và thi t b di ng, con ng i h p
tác
t o ra và chia s ki n th c c ng nh
phát tri n các ph ng pháp gi ng d y và
h c t p m i thu hút
c s chú ý và trí
t ng t ng c a ng i h c b t c n i
âu, b t c th i gian nào và trên b t k
thi t b nào.
áp ng nhu c u phát tri n c a ng i
h c su t cu c i là m t thách th c l n và
c p bách h n bao gi h t. Tuy nhiên chúng
ta nên xem ó nh là m t c h i và là
ngh a v l n i v i các th h ti p theo.
Qua vi c k t n i và trao quy n cho ng i
h c và nh ng nhà giáo d c, chúng ta có
th làm cho kinh t t ng tr ng và c i
thi n phúc l i xã h i trên toàn th gi i.

Vi c t i u hóa hi u qu các h th ng
giáo d c truy n th ng
thu
c giá tr
cao nh t t các h th ng giáo d c là y u t

quan tr ng trong b t k chi n l c phát
tri n nào. Tuy nhiên i u này v n ch a .
H c t p là m t ho t ng ch không ph i
là m t a i m và v t ra kh i tr ng

Báo cáo này không nh m m c ích cá
nhân mà là s kh i u m t cu c i tho i
3


toàn c u v vi c chúng ta ngh khác nhau
nh th nào v vi c giáo d c h ng n xã
h i h c t p. Chúng tôi hi v ng b n s tham
gia và chúng tôi trông i nh ng ý t ng
t b n.

John Chambers
Chairman & CEO, Cisco Systems, Inc.

BÁO CÁO TÓM T T
Chuy n t h th ng giáo d c
h ct p

n xã h i

i khí h u trong giáo d c
Bi n
ang t o nên m t nhu c u b t t n i v i
các hình th c h c t p m i

H c t p là n n t ng i v i s ti n b
c a nhân lo i, i v i s th nh v ng c a
kinh t , phúc l i xã h i và góp ph n m
b o m t hành tinh b n v ng.

Bi n
i khi h u ang n v i giáo
d c. M t s ng i ã so sánh nh ng áp l c
c a toàn c u hóa, công ngh và nhân kh u
h c nh m t c n bão hoàn h o . Nh ng
sau c n bão, cu c s ng có xu h ng quay
tr l i tr ng thái bình th ng1.

Trong t ng lai, h c t p s tr nên quan
tr ng h n i v i t t c các b ph n c a xã
h i trên toàn c u. i u này có ngh a là chúng
ta c n tái c c u toàn b cách chúng ta ti p
c n v i h c t p: Chúng ta ngh v nó nh th
nào?

i u này không x y ra trong l nh v c
giáo d c. Là k t qu c a toàn c u hóa, s
thay i nhanh chóng c a công ngh , và
thay i nhân kh u h c m nh m , giáo d c
ang tr i qua th i k dài và bi n i khí
h u mang tính t t y u, i u này làm thay
i hoàn toàn m c
và b n ch t c a nhu
c u h c t p.

M t s ng i ã k t lu n r ng câu tr
l i úng là nên thành l p thêm nhi u
tr ng h c truy n th ng và các tr ng i
h c l n h n và m nh h n. Chúng tôi
không ng ý. Do s gia t ng r t l n v
nhu c u h c t p, các t ch c giáo d c này
c m t ph n quan tr ng
s ch áp ng
nh ng t ng i nh so v i nhu c u toàn
c u v h c t p ngày càng t ng lên hi n
c t ch c trên
nay. Nhu c u h c t p
m t t p h p các nguyên t c òi h i m t h
th ng h c t p m i, m t trong s ó là c
tr ng b i nh ng cách th c m i trong vi c
t ch c h c t p, các hình th c m i c a
ánh giá và ch ng nh n, các mô hình khác
nhau c a u t , tài tr và m t c s h
t ng phù h p cho các m c ích giáo d c.
Chúng tôi g i ây là xã h i h c t p.

Toàn c u hóa và các mô hình m i v
s ng và làm vi c ang làm gia t ng nhu
c u v k n ng chuyên môn và ki n th c.
Nh ng m i ki n th c d ng nh v n
ch a : m t t p h p các k n ng m i c a
th k 21, thái
t tin s r t c n thi t
phát tri n. Con ng i h n bao gi h t c n
có kh n ng tiên ti n v t duy, h p tác và

gi i quy t v n .

© 2010 CiscoSystems, Inc T t c các quy n. Tài li u
này là Thông tin công chúng c a Cisco.
1
Khái ni m này úng v i chi ti t c th
: PA
CONSULTING (2009): Thành công kinh t m i giáo
d c i h c London

4


Nh ng d u hi u
h ct p

ng th i, nh ng thách th c c a xã
h i, kinh t và môi tr ng c a th k 21
òi h i các công dân có m t cái nhìn toàn
c u, kh n ng và ni m am mê tham gia
cùng v i các v n
c a th gi i c trong
và ngoài n c.

u tiên c a xã h i

Công ngh m i làm t ng kh n ng h c
t p su t i, có ti m n ng c i thi n truy
c p, t ng c ng và ph bi n quá trình t o
ra tri th c. M t s

t
c nhi u h n:
Cho phép t o ra các c ng ng ng i h c
k t n i c a t t c các l a tu i và không
phân bi t v a lý .

T t c xã h i - nh ng n i dân s già và
nh ng n i dân s v thành niên - òi h i
m i ng i có cái nhìn tích c c h n v kinh
t trong su t cu c i. i u này òi h i
không ch là c s h t ng lâu dài mà là
u t m i và chuy n i trong nh ng n m
u h c t p. i u quan tr ng là các n m
sau ó t o n n t ng v ng ch c cho ki n
th c t ng lai và làm thu n nhu n tình yêu
h c t p, i u này s thúc y con ng i
v i hành trình h c t p phía tr c.

William Gibson ã úng: T ng lai là
ây, ch là không
c phân ph i r ng rãi,
bây gi chúng ta có th th y nh ng ví d
n i b t lên v Xã h i h c t p:
c a lên
- Th c hành trong h c t p
hàng u, có th phân bi t b ng giáo d c
chính quy và h c t p không chính quy.

C g ng h t s c: L i nhu n c a u
t và c i cách giáo d c ang gi m d n

- Xã h i r ng l n h n, c bi t trong
vi c áp d ng công ngh m i. Ví d nh s
gia t ng c a m ng xã h i, giáo d c gi i trí,
m r ng phong trào và xu h ng m i
trong công ngh giáo d c.

Các h th ng giáo d c ã làm t t công
vi c h ng n nhu c u h c t p c a xã
h i. Tuy nhiên, m t h th ng ho t ng t t
nh t nào y v n ch a th áp ng y
nhu c u h c t p ang t ng cao nhan chóng
trong b i c nh toàn c u.

- S c i ti n phá v bên l h th ng
giáo d c ã thi t l p và môi tr ng kh c
nghi t c a th gi i ang phát tri n.

M c dù tr i qua nhi u c i cách và u
t , h th ng giáo d c tiên ti n v n không
áp ng
c cho t t c m i ng i, v n
còn s b t bình
ng, hi u qu kém.
Nh ng
i m i mang tính
t phá mà
chúng có th giúp gi i quy t m t s v n
có xu h ng b è b p vì qui mô công
nghi p nh ng i u ó thách th c thi t l p

và v n hành các h th ng giáo d c. Nhi u
th p k sau nh ng c g ng u tiên, các h
th ng v n còn u tranh
áp d ng th c
ti n i m i ã xu t hi n trong c ng ng
h c t p, giáo d c phi chính qui cho ng i
tr ng thành ho t ng d a trên h c t p và
h c t p ng môn (peer learning).

Nh ng i m i rõ r t giúp m ra m t
t m nhìn m i v h c t p - h c là m t ho t
ng không ph i là m t a i m, ó là n i
mà h c t p
c m r ng cho nh ng
ng i m i v i nh ng ý t ng m i. H c
viên "mang" h c t p n v i mình ch
không ph i là giáo viên "mang n". Và h
th ng h c t p tr i r ng v t kh i ph m vi
nhà tr ng và bao g m c ng i h c và
ph huynh gi ng nh là nh ng ng i óng
góp và c ng là khách hàng.
ây là th i i m
t o nên nh ng
nh n th c và h c t p, t nh ng c i ti n và
xem xét s d ng chúng nh nào
truy n
t trên di n r ng nh ng nguyên t c c a
m t xã h i h c t p m i.

5

Nguyên t c c a xã h i h c t p

Cùng nhau xây d ng xã h i h c t p
ã quá lâu, chúng ta ã xem h c t p
trong s cô l p. h u h t các n c, "Giáo
d c" là m t b ph n riêng bi t c a chính
sách nhà n c, và là ho t ng tách bi t
v i i s ng hàng ngày.

Nh ng nguyên t c mô t xã h i h c t p
và
c truy n i b i nhu c u c a th k
21, b i nh ng c i ti n rõ r t phía tr c, và
nh ng gì chúng ta bi t
c h c t p di n
ra nh th nào. K t qu là t p h p nh ng
nguyên t c ã
c ra i
áp ng nhu
c u h c t p m i và nh n ra ti m n ng c a
h c t p t ng b ph n c a xã h i và t ng
nhóm trên toàn c u.

Xây d ng xã h i h c t p có ngh a là t p
h p m t liên minh m i có th rút ra nh ng
i m i t t t c các l nh v c c a xã h i vì
l i ích c a ng i h c. Nó c n ph i huy
ng các c u trúc m i, ph ng pháp ti p

c n m i và công ngh m i
t o nên s
cân b ng k n ng m i
m i ng i có th
h c t p su t i.

Xã h i h c t p:
1. T o ra m t n n v n hóa h c t p su t
i.
2. Nh m m c ích phát tri n n ng
ng, nh ng h c viên tham gia là nh ng
ng i s n sàng chinh ph c các thách th c
trong t ng lai c ng nh hi n t i.

V i ý này, chúng tôi
ngh sau :

a ra các ki n

1. Xã h i h c t p c n có m t liên minh
l n m nh t chính ph , doanh nghi p, các
t ch c phi chính ph , và các nhà u t
xã h i, nh ng ng i cùng nhau mang l i
tính h p pháp, i m i và các ngu n l c,
bi n xã h i h c t p thành hi n th c. Thành
viên c a nhóm này có th khác nhau,
nh ng cùng chung m c ích và m c tiêu
và là nhóm luôn s n sàng ón nh n t t c
nh ng ai ng h mình nh ng nhà c i
cách và nh ng ng i tài tr .

3. Mang h c t p n cho h c viên, nhìn
nh n h c t p nh là m t ho t ng ch
không ph i là m t v trí.
4. Tin t ng r ng h c t p cho t t c
m i ng i, không ngo i tr b t k ai.
5. Nh n ra r ng con ng i h c t p khác
nhau và ph n u
có th áp ng
c
nh ng yêu c u ó.
6. Nuôi d ng và chú tr ng các nhà
cung c p giáo d c m i, n t các l nh v c
công l p, t th c, các t ch c phi chính
ph (NGO).

2. Xã h i h c t p c n ph i k t h p các
nhà cung c p giáo d c n t l nh v c
công l p, t th c và các t ch c th ba, các
cá nhân nh ng ng i cung c p n i dung,
c h i h c t p và h ng d n cho ng i
h c m i l a tu i. V i n l c i m i, xã
h i h c t p ph i tích c c khuy n khích
nh ng ng i m i và không cho phép t n
t i c quy n.

7. Phát tri n nh ng m i quan h m i và
m ng l i m i gi a h c viên, các nhà cung
c p (c m i và c ), ng i tài tr v n và
nh ng ng i c i cách.

8. Cung c p c s h t ng c n thi t
thành công v n là c s h t ng v t ch t
nh ng s t ng c ng c s h t ng o.

3. Các nhà cung c p m ng vi n thông
(
c chính ph h tr )
m b o m i
ng i u ti p c n
c c s h t ng h c
t p chung
ó là nh ng con
ng d n
n c ng
ng h c t p. T o i u ki n
thu n l i
cho m i ng i ti p c n là c
s khuy n khích h c t p, và là ph ng ti n

9. H tr các h th ng i m i liên t c
và thu nh n ý ki n ph n h i
phát tri n
ki n th c có th v n d ng trong nh ng
tr ng h p c th .
6


t o ra k t n i liên t c, ch t l ng cao, chi
phí th p (và ôi khi, mi n phí) t i nhà, n i
làm vi c, khi i l i và nh ng n i công

c ng. Các chính ph và c ng ng qu c t
c n u tiên u t c s h t ng ch ch t
và quy nh sáng su t
giúp m i ng i
ti p c n, k t n i
c v i Internet có chi
phí th p nh ng t c
cao. Các nhà cung
c p d ch v nên h p tác v i các t ch c
giáo d c và các nhóm c ng ng
phát
tri n nh ng mô hình phân ph i m i m
b o quy n ti p c n cho m i ng i.

7. N ng l c th c hi n phù h p d n d t
s ánh giá và ánh giá
i u ch nh h c
t p b ng s kh p n i v i nh ng giá tr xã
h i. Ph n l n ánh giá hi n nay o l ng
nh ng i u sai theo h ng i/cách làm sai.
Nh ng nguyên t c ánh giá toàn c u hi n
nay c n thay i
h tr xã h i h c t p,
phát tri n k n ng b ích, c ng nh n i
dung ki n th c, và c u trúc l i các
b c/giai o n, không ph i th i gian.
8. Mu n phát tri n nhanh chóng và
tránh trùng l p, c n xây d ng khung tiêu
ánh giá tác ng c a i m i
chu n

c
t
p. i u này c n có kinh phí
trong h
l n và c n
c h tr b i ngu n kinh phí
áng k cho vi c ánh giá c l p nghiêm
ng t các sáng ki n, ghi chép và ph bi n
các k t qu .

4. T t c các nhóm ph i u t nhi u
th i gian và ti n b c h n cho h c t p.
Ng i s d ng lao ng và công oàn nên
khuy n khích nhân viên, thành viên c a
mình và c ng ng t n d ng c h i h c t p
và tài tr v n và ph n th ng cho vi c ó.
Các cá nhân ph i chu n b chia s nh ng
gánh n ng h c t p mà có l i ích t nhân
(phát tri n cá nhân và ngh nghi p).

9. Không có s h ng d n liên t c c a
giáo viên ho c gi ng viên, thì có nguy c
là ng i h c s b m t ph ng h ng
trong xã h i h c t p. Nh ng mô hình hi n
t i có th không có s c n ng g n bó su t
i v i ng i h c, cho nên xã h i h c t p
ph i t o ra nh ng cách m i trong vi c
qu n lý các m i quan h h tr su t i
v i ng i h c. Ng i h c c n
c ti p

c n c v n h c t p c l p và tin c y có
th xin ý ki n, nh tr giúp,
c ng
viên và
c cung c p thông tin.
làm
c vi c này ng i h c c ng c n có
không gian c l p, b o m và th ng
xuyên gi ng nh vi c l u gi k t qu c a
h s s c kho v y.

5. Vi c cung c p kh n ng h c t p su t
i, a d ng c n có mô hình tài tr m i
u t cho giáo d c d dàng h n. Cá nhân
và ch doanh nghi p u t vào h c t p
nên
c gi m thu
i v i nh ng ng i
th t nghi p, c n ph i t o ra các qu
khuy n khích h c t p. Chính ph nên áp
d ng các quy nh và thu
khuy n
khích các t ch c tài chính phát tri n các
công c tài chính m i cho phép h c viên
ti p c n các c h i khi h c n chúng nh t.
H có th làm i u này b ng cách h th p
chi phí, gi m thi u r i ro, t o i u ki n cho
vi c thanh toán.

10. Xã h i h c tâp ph i có tài tr a

d ng c a các nhà c i cách t vi c ph
bi n mô hình
c công nh n cho n th
nghi m các d án m o hi m và có ph n
th ng l n. Chính ph c n quan tâm h n
vào vi c phát tri n h th ng h c t p nh :
nh ng ng i h tr t t
xu t nh ng
ý t ng m i, khuy n khích nh ng cá nhân
sáng t o và c p v n cho nh ng n i c n.

6. Các t ch c qu c t và các nhà u
t xã h i, v lâu v dài, nên h ng chính
ph và các doanh nghi p phát tri n các h
th ng chu n n ng l c th c hi n, h p pháp,
ch t l ng b ng c p
c công nh n trên
th gi i m t cách d dàng.

7


PH N 1. T

H TH NG GIÁO D C

N XÃ H I H C T P

m t s b ng ch ng cho r ng giáo d c t i
tr ng h c có m i liên quan tích c c n

s truy n bá c a công ngh m i trong xã
h i6.

H c t p là i u quan tr ng và ngày
càng quan tr ng h n
H c t p luôn là n n t ng
loài ng i
ti n b .
âu c ng v y, h c t p mang n
m c l ng cao h n, hoàn thi n con ng i,
kh e h n và s ng lâu h n.

Tri t lý h c t p m i
Th gi i c a giáo d c ang tr i qua
hình th c c bi t c a riêng mình bi n
i khí h u làm cho vi c h c tr nên quan
tr ng h n bao gi h t7.

Nh ng ng i có trình
h c v n cao
ki m
c nhi u h n, làm nh ng công
vi c v a ý, và có hi u qu cao h n2.

Vì th gi i ngày càng ph thu c l n
nhau và công ngh ti n b nhanh h n nên
vi c i m i, t ng n ng su t, và c i cách
h c t p chuy n t vi c ch
n thu n là
quan tr ng thành h t s c c p thi t.

Khi làm vi c, nh ng ng i
c ào
t o cao h n
c th ng nhi u h n b ng
các ph c p nh là h u trí, ngh phép,
ch m sóc s c kh e, và tr i qua cu c s ng
t t h n su t cu c i3.

Ngoài ra, trong t ng lai, xã h i c n
nh ng ng i có tay ngh cao, sáng t o, vì
chúng ta ph i
ng u v i nh ng nan
gi i c a xã h i và thách th c c a môi
tr ng
th k 21 nh : Phát tri n b n
v ng, an ninh, bi n ng dân s , di c và
s bình ng toàn c u. C ng ng th gi i
c n t o ra nh ng công ngh và ph ng
pháp t ch c xã h i m i, làm thay
i

tu i l n h n, các ho t ng h c
t p có th giúp h tránh kh i suy gi m trí
nh 4.
Tuy nhiên, l i ích h c t p mang l i
không ch
i v i cá nhân mà còn c xã
h i. H c t p t o ra c a c i, giúp xã h i h i
ph c nhanh h n tr c các cú shock kinh t

và thay i công ngh , làm gi m t i ph m
và gi m chi phí phúc l i xã h i.
H c v n cao h n giúp th h sau h c
t p t t h n, c i thi n s c kh e, gi m t l
t i ph m, g n k t xã h i h n, ng i tiêu
dùng hi u bi t h n và quy t nh v m i
m t chính tr và dân ch sáng su t5. Có

th k 21: áp ng các thách th c c a m t th gi i thay
i." Boston: Ngân hàng D tr liên bang Boston.
6
Nelson, R. và Phelps, E. (1966). u t vào con ng i,
ph bi n công ngh , và t ng tr ng kinh t . T p chí
Kinh t M . 56 (2), pp.69-70. ". Hình thành ngu n v n
nhân l c và phát tri n ngu n nhân l c": trong Wykstra,
R. (ch biên) (1971) New York: Free Press, c ng
Mansfield, E.(1982). "Chuy n giao công ngh , n ng
su t và chính sách kinh t ." New York: Norton, c ng
Wozniak, G. (1987). ngu n v n nhân l c, thông tin, và
thông qua công ngh m i. T p chí ngu n nhân l c. 22
(1), pp.101-112, c ng Foster, AD và Rosen-Zweig, MR
(1996) Thay i k thu t, ngu n nhân l c và u t :
b ng ch ng t cu c Cách m ng Xanh. Kinh t M . 86
(4), pp.931-953.
7
Khái ni m này
c chuy n th t PA-Con
sulting(2009): London "Thoát kh i nh h ng c a N
hoàng màu h ng chính là thành công trong kinh t m i
c a giáo d c i h c.": PAConsulting.

2

Hutton, W. và Schneider, P.(2008). "S th t b i c a th
tr ng." London: NESTA.
3
Cách phân lo i y
nh ng l i ích này
c cung
c p b i Wolfe, B. và Haveman, R. (2002) L i ích xã
h i và phi th tr ng t giáo d c trong m t n n kinh t
tiên ti n. Trong: Kodrzycki, Y. (ch biên 2002). "Giáo
d c trong th k 21: áp ng các thách th c c a m t
th gi i thay i." Boston: Ngân hàng D tr Liên bang
Boston
4
Beddington, J.et al.(2008). S th nh v ng c a tinh
th n Hi p Qu c. Thiên nhiên. 455 (7216), pp.1057-60.
5
Wolfe, B. và Haveman,R. (2002). L i ích xã h i và phi
th tr ng t giáo d c trong m t n n kinh t tiên ti n.
Trong: Kodrzycki, Y.(ch biên)(2002). "Giáo d c trong

8


hành vi con ng
t ng hay8.

gia ang c g ng ch y theo k p n c khác

th ng làm t t h n b ng vi c ti p thu công
ngh m i và quy trình công ngh t t nh t
t các n c khác ch không ph i c i ti n
chính mình10. nh ng qu c gia này, u
t vào giáo d c ti u h c và trung h c s có
tác ng l n h n vi c u t vào nghiên
c u k thu t m i. Tuy nhiên, i v i các
khu v c kinh t phát tri n cao, i m i s
là ng l c chính c a s phát tri n, chính
vì v y giáo d c i h c và nghiên c u
khoa h c tr nên quan tr ng11.

i và truy n bá nh ng ý

K t qu là hình thành tri t lý h c t p
m i. Trong quá kh , h c t p là c nh tranh,
b t ép, gia tr ng thì tri t lý h c t p m i là
h p tác, toàn c u và ph c p. H p tác có
ngh a là m i h c viên ph i làm vi c cùng
nhau. Toàn c u có ngh a là m i xã h i u
óng góp th c hi n và có trách nhi m v i
nhau, nên ph c p b i vì b t k n i nào
trong xã h i u ph i u t và tham gia
vào h c t p.
Thách th c c a a ph
hành trình toàn c u

Nh ng thách th c b sung cùng nhau
m b o r ng không có hai qu c gia nào
ph i i m t v i nh ng hoàn c nh gi ng

nhau. Nh ng qu c gia nh th ng thi u tài
nguyên thiên nhiên, ngu n nhân l c, ít
tr ng h c i h c, nghiên c u viên và
công ty h n. Vì v y, h có xu h ng ph i
d a vào ngu n t n c ngoài v con
ng i, th ng m i và ý t ng. Nh ng n i
c u ãi ngu n tài nguyên thiên nhiên
phong phú th ng xuyên c g ng
thu
hút nhân l c t các ngành công nghi p
khai khoáng và phát tri n n n kinh t
c
l p, d a trên tri th c trong tr ng h p
ngu n tài nguyên c n ki t. Có l nguy
hi m nh t là vi c nhi u qu c gia b m c
k t chính gi a nh ng thách th c nêu trên
mà không b áp l c bu c ph i x lý ngay.

ng nh ng là

H th ng giáo d c hi n nay khác nhau
rõ r t trên toàn th gi i, ph n ánh nh ng
thách th c riêng bi t c a các khu v c khác
nhau. Các qu c gia c n ph i suy ngh khác
i v con
ng i n thành công v kinh
t và g n bó xã h i.
M t s c ng ng ang xây d ng b n
s c m i t các nhóm dân t c n l , m t
s khác ang ph n u phát tri n t m nhìn

qu c t t qu n th dân chúng th ng nh t.
H c t p s mang tính quy t nh i v i t t
c .
V c nh tranh kinh t , thách th c
th ng hi n di n các qu c gia nh và
c n có nh ng gi i pháp khác nhau cho
nh ng khu v c khác nhau9. Nh ng qu c

Tuy nhiên, vì th gi i tr nên g n k t
v i nhau h n, các vùng và qu c gia ít b cô
l p và ngày càng ph thu c, d a vào nhau

8

áp ng v i thách th c
NESTA (2007). " i m i
ã
h
i
a
x
- es." London: NESTA.
c
9
Acemoglu , D. , Aghion , P. và Zilibotti , F. (2006)
Kho ng cách n biên gi i, l a ch n và t ng tr ng
kinh t . T p chí c a Hi p h i Kinh t châu Âu, No. 4 ,
pp.37 -74 , c ng th y Aghion , P. , Boustan , L., Hoxby,
C. và Vanden - Bussche , J. (2009). "Tác ng nhân qu
c a giáo d c i v i t ng tr ng kinh t : b ng ch ng t

Hoa K ". Washington, DC: Vi n Brookings. i u thú
v , k t qu này không ch áp d ng v i các n c mà còn
v i các khu v c trong n c, c bi t là vi c th c hi n
các ti u bang khác nhau c a M . Aghion et al. cho th y
chi m t ô la cho m i ng i nghiên c u trong giáo d c
t ra m t m c t ng tr ng hàng n m cho nhà n c
b ng cách 0.269 i m ph n tr m, nh ng t ra m t m c
t ng tr ng c a nhà n c ch 0,093 ph n tr m i m.
M t khác, chi thêm ngàn ô la m i n m cho ng i h c

i h c làm gi m m c t ng tr ng c a nhà n c 0,055
ph n tr m i m, nh ng l i t ra m t m c t ng tr ng
cho nhà n c có gi i h n h n 0.474 t l ph n tr m
i m.
10
Cohen, W. và Levinthal, D. (1990). M t nh n th c
m i v h c t p và i m i. Khoa h c hành chính hàng
quý. Vol. 35, s 1, S
c bi t: công ngh , các t ch c
và i m i. (tháng 3 n m 1990), pp.128-152.
11
Acemoglu, D., Aghion, P.vàZilibotti, F.(2006).
Kho ng cách n gi i h n trong l a ch n và phát tri n
kinh t . T p chí c a Hi p h i Kinh t châu Âu. 4,
pp.37-74, c ng th y trong Aghion, P., Boustan, L.,
Hoxby, C.và Vanden-bussche, J.(2009)". Tác ng c a
giáo d c i v i t ng tr ng kinh t : b ng ch ng t
Hoa K " Washing-ton, DC: Vi n Brookings

9

v con ng i, tài nguyên và ý t ng. M t
trong nh ng nguy hi m l n nh t i v i s
thành công c a t p th ó là các khu v c
trên th gi i ho c các b ph n trong xã h i
không chú tr ng u t vào h c t p, không
có trách nhi m v i nó và không t o ra
c v n hóa h c t p có tính lan t a
i u
này gây thi t h i cho t t c .

giáo viên có ch t l ng ang thi u, c
bi t i v i các môn khoa h c và toán h c.
a h c sinh
n tr ng không có
ngh a là các em th c s có ki n th c.
ánh giá thành t u n n giáo d c có liên
quan ch t ch v i t ng tr ng kinh t ,
nh ng ch c n h c nhi u
trong nhà
tr ng c ng không có ngh a là nh ng
thành t u giáo d c t ng lên:

L n h n không có ngh a là t t h n

T ng s l ng n m h c trung bình b i
y
s gia t ng l c l ng lao ng s
m nh kinh t ch khi k t qu h c t p và k

n ng nh n th c t ng lên . Nói cách khác,
không ch
n gi n là ph i n tr ng
khác ph i
c
nhi u h n; m t s v n
13
ây .
h c

H n th p k qua, th gi i ang "t ng
c ng tiêu chu n hóa tr ng h c. nh ng
n c có h th ng giáo d c tiên ti n ã n
l c c i thi n k t qu thi/ i m ki m tra
thông qua vi c áp d ng các chu n và tính
trách nhi m
c thúc y t các nhà lãnh
o h th ng n lãnh o nhà tr ng và
trong l p h c. Còn các n c có h th ng
giáo d c t t h u, thì m c tiêu là ph c p
giáo d c - ngh a là t t c tr em u
c
n tr ng. Theo cách này, nh ng n l c
c a h khá thành công.

Th m chí công tác tuy n ch n giáo
viên, xây d ng tr ng l p và d y h c có
hi u qu h n, tr c ây trong ch ng m c
nào ó là hi n th c, nh ng v n ch a .
Nhu c u xã h i v l c l ng lao ng và

nhân s áp ng
c cho m i n m sau
t ra yêu c u v nh ng ng i ã
c ào
t o ho c ã t t nghi p và i làm.

Khi i m t v i yêu c u v nhu c u h c
t p thay i và t ng cao, có ý ki n cho
r ng h th ng giáo d c chính quy c n ph i
l n h n và có quy n l c h n. Chúng tôi
không ng ý.

Do ó th ng th y là các h th ng giáo
d c chính quy truy n th ng s th c hi n
c m t ph n t ng
i nh so v i
nh ng yêu c u mang tính toàn c u c a
chúng ta v h c t p hi n nay. Trong vi c
tìm cách c i thi n tình hình, chúng ta c n
ph i có câu tr l i n i khác cho v n
giáo d c hóc búa c a th i i chúng ta.

Trên toàn c u, s phát tri n v nhu c u
h c t p ã v t xa kh n ng mà giáo d c
truy n th ng có th áp ng - và ây m i
ch là s kh i u. M i tri u giáo viên
c n ph i có
áp ng nhu c u d ki n t i
Trung Qu c, n , Indonesia, và riêng t i
Nigeria, m i tr ng h c m i c n ph i có

các tòa nhà và c s h t ng12.

Gi i pháp m i cho v n

m i

Chúng ta c n ph i thay
i câu h i.
Thay vì: Làm th nào
m i ng i
c
n tr ng? . chúng ta c n h i: Làm th
nào có th giúp m i ng i h c t p hi u
qu nh t trong su t cu c i? .

N n kinh t phát tri n c ng có nh ng
v n
riêng. Trên h t là gi ng d y không
còn
c ánh giá
a v cao, có thu
nh p ngh nghi p cao và ti n l ng ch c
ch n không th theo k p v i các l nh v c
t nhân ang phát tri n. các xã h i này,

Các h th ng giáo d c s óng m t vai
trò quan tr ng, nh ng ch khi chúng
c

12

Phân tích d a trên các d li u c a Vi n T h ng kê
UNESCO (2005), " T p san Giáo d c th gi i n m
2005." Paris: UNESCO.

13

Hanushek, E.et al.(2008). Giáo d c và phát tri n kinh
t . Giáo d c k ti p. 8 (2), p.64.

10


i m i toàn di n theo h ng mà chúng có
nh h ng và hình thành xã h i h c t p.
Xã h i h c t p là:
1. T o ra n n v n hóa h c t p su t

6. Nghiên c u và phát tri n các d ch v
cung c p giáo d c m i, t khu v c công
l p, n t nhân và phi chính ph ;

i;

7. Phát tri n nh ng m i quan h m i và
m ng l i m i gi a h c viên, các nhà cung
c p, ng i tài tr v n và nh ng ng i c i
cách;

2. Nh m m c ích phát tri n n ng

ng, nh ng h c viên tham gia là nh ng
ng i s n sàng chinh ph c nh ng thách
th c trong t ng lai c ng nh hi n t i;

8. Cung c p c s h t ng c n thi t
thành công, có th v n là h t ng c s v t
ch t nh ng s t ng c ng c s h t ng o;

3. Mang h c t p n cho h c viên, nhìn
nh n h c t p nh là m t ho t ng ch
không ph i là m t v trí;

9. H tr h th ng i m i liên t c và
ph n h i
phát tri n ki n th c mà chúng
có ý ngh a th c s trong nh ng tr ng h p
c th .

4. Tin t ng r ng h c t p cho t t c
m i ng i, không ngo i tr b t k ai;
5. Nh n ra r ng con ng i h c t p theo
cách khác nhau và ph n u
có th áp
ng
c nh ng yêu c u ó;
PH N 2. BI N

I KHÍ H U TRONG GIÁO D C

Toàn c u hóa và h c t p

Bi n
i khí h u ang n v i giáo
d c. M t s ng i ã so sánh nh ng áp l c
c a toàn c u hóa, công ngh và nhân kh u
h c nh m t c n bão hoàn h o . Nh ng
sau c n bão, cu c s ng có xu h ng quay
tr l i tr ng thái bình th ng.

Th gi i ngày càng ph thu c l n nhau.
Nh là m t ph n c a GDP toàn c u,
th ng m i gi a các n n kinh t t ng
tr ng t 40,1% vào n m 1990 n h n
60% hi n nay14. Cu c cách m ng công
ngh thông tin, cùng v i ngành v n t i,
hàng không và hàng h i phát tri n,
c
th ng m i hóa, ti t ki m nhiên li u h n
và g n k t các th tr ng trên th gi i và
a nh ng nhà s n xu t m i, có chi phí
th p tham gia vào th tr ng, làm cho giá
thành gi m nh ng v n em l i l i nhu n
cho các nhà s n xu t.

i u này không x y ra trong l nh v c
giáo d c. Là k t qu c a toàn c u hóa, s
thay i nhanh chóng c a công ngh , và
thay i nhân kh u h c m nh m , giáo d c
ang tr i qua th i k dài và bi n i khí
h u mang tính t t y u , i u này làm thay

i hoàn toàn m c
và b n ch t c a nhu
c u h c t p.

T ng l i nhu n vào h c t p: không có
ph n th ng cho v trí th hai

Xây d ng xã h i h c t p là yêu c u c a
k ho ch dài h n áp ng nh ng thay i.
ó là cách t ch c h c t p
gi i quy t
v i nh ng th c t m i và
áp ng t t
h n nhu c u h c t p
a ph ng và toàn
c u.

Toàn c u hóa c ng có ngh a là nhân l c
c n ph i s n xu t ra s n ph m mà th mua
nó g n nh b t c n i âu. Ngày nay,
14

Ch s phát tri n c a Ngân hàng Th gi i, n m 2009.

11


ngh a là hi u bi t v v n hóa tr nên quan
tr ng h n bao gi h t.

nhi u công vi c
c chuy n giao t n c
này sang n c khác v i t c
áng kinh
15
ng c .

Tuy nhiên, i u này c ng có ngh a là
ngày càng c n h c h i các giá tr c t lõi xã
h i và phong t c t p quán c a chính c ng
ng mình sinh s ng. Ng i h c c n h c
v "b n ch t công vi c c a mình c ng nh
nhu c u và nguy n v ng c a xã h i n i mà
h sinh s ng"17. Ng i h c c n hi u và
phát tri n b n s c riêng c a mình, nh ng
c n h ng n c ng ng toàn c u ang
m r ng h n bao gi h t.

V i cái ch t c a kho ng cách death
of distance , i u này gia t ng khó kh n
s ng n u t n t i v trí th hai16. Ng i
tiêu dùng và các nhà nghiên c u có th tìm
ki m s n ph m t t nh t trên th gi i.
Trong khi tr c ây, h th ng giáo d c có
th t o ra nh ng con ng i
gi i ho c
nh ng nhà nghiên c u áp ng
c
nh ng nhu c u c a a ph ng, toàn c u
hóa yêu c u ki n th c chuyên sâu và

nh ng k n ng bao quát h n.

H c t p toàn c u
D li u t UNESCO cho th y s sinh
viên du h c ngày càng t ng lên, v i 2,7
tri u sinh viên qu c t n m 2006 (t ng so
v i 2,5 tri u n m 2004)18. Nhi u ng i
trong s ó ang h c t p
ki m b ng c p
t i các qu c gia nói ti ng Anh nh M ,
Anh, và Úc, nh ng hi n nay c nh tranh
toàn c u ngày càng t ng t các trung tâm
h c t p
khu v c nh Malaysia,
Singapore và Nam Phi. Các tr ng i h c
gia t ng hình th c h c t p t xa và
nhi u tr ng i h c ã thành l p các chi
nhánh i h c n c ngoài.

Toàn c u hóa ã t o ra th tr ng vi c
làm qu c t linh ho t h n i v i c nh ng
ng i có n ng l c h c t p và c nh ng
ng i không có. Nh ng ng i có n ng l c
(ch ng ch /b ng c p c a h có giá tr và
c công nh n trên th gi i) s có a v
cao và nhi u c h i vi c làm h n. Nh ng
ng i n ng l c kém h n, h th ng tham
gia vào th tr ng lao ng v i a v th p
và m c l ng
c tr c ng th p h n.

Nhu c u hi u bi t v n hóa
S ti n b c a toàn c u hóa òi h i
r ng chúng ta ph i h c nhi u h n n a v
th gi i và n i chúng ta ang s ng.

và
i u này ã làm thay i m c
b n ch t c a nhu c u h c t p. Giáo d c i
h c là m t ngành công nghi p t i các n n
kinh t m i n i, v i s dân ông o nh
n , Trung Qu c, thì cho dù t l sinh
viên nh p h c th p ch ng n a, c ng s
mang l i s sinh viên t t nghi p kh ng l
( i h c và sau i h c) và th tr ng m i,
r ng l n cho các nhà cung c p giáo d c.

M t m t, các công ty toàn c u, các t
ch c qu c t và s di chuy n gia t ng có

15

c nh
Berger, S. (2005), " Chúng tôi làm th nào
tranh: Các công ty trên th gi i ang làm nh ng gì
c n n kinh t th gi i ngày nay." New York: M
có
r ng kinh doanh. Nh m t ví d , u t c a M trong
kinh t h c g i là "tài s n vô hình" ã t ng g p ôi
trong 50 n m qua - th y t m quan tr ng tri th c ngày
nay ch không ph i là thu n túy trong vi c cung c p so

sánh qu ng cáo thu n l i (Corrado, C., Sichel, D . và
Hulten, C. (2006) " v n vô hình và t ng tr ng kinh t ."
Feds Working paper s 2006 -24 Washington, DC:. D
tr liên ban g.
16
Cairncross, F.(2001). "Kh ang cách c a cu c s ng:
Cách m ng hóa thông tin nh th nào
làm thay i
cu c s ng c a chúng tôi ." Cambridge, MA: Harvard
Business School Press.

S c nh tranh này, ng c l i, gây áp
l c lên các n n kinh t phát tri n vì dân s
già i nh ng v n ti p t c s n xu t m t s
l ng l n ng i t t nghi p i h c, sau i
17

Gardner, H. (2006). "N m trí tu cho t ng lai."
Cambridge, MA: Harvard Business School Press.
18
Phân tích d a trên s li u th ng kê (2006) c a
UNESCO. "T p san giáo d c th gi i n m 2006." Paris:
UNESCO.

12


Yêu c u thay

h c.

ng th i, t l th t nghi p c a ng i
t t nghi p t ng lên t i các qu c gia nh
Trung Qu c òi h i nhi u hình th c h c
t p thích h p khác ch không ph i h c
có t m b ng nh tr c ây.
Nh ng yêu c u thay
k n ng khác nhau

i

i v i các k n ng

Công ngh ã c t gi m nhu c u v
công vi c ph thông nh th ký, nhân viên
t ng ài, các l p trình viên máy tính,
nh ng công vi c ch u s chi ph i c a qui
lu t suy di n và d dàng nh n bi t
c
ct
ng hóa. Ng c l i, hi n
u ã
có nhu c u cao i v i nh ng công vi c
c n k n ng cao nh k s ph n m m, t
v n qu n lý22, ho c là nh ng công vi c mà
công ngh không th d dàng thay th
c nh các nhân viên ch m sóc.

i công ngh và

Thay

i v công ngh theo c p s
nhân, không ph i là thay i t t .19 Thúc
y m nh m s thay i này là các công
ngh a n ng nh máy in,
ng s t,
20
công ngh sinh h c .

Hình 1 d i ây ã s d ng các d li u
qua b n th p k
bi u di n s óng góp
c a nh ng k n ng c n thi t ã làm thay
i n n kinh t nh th nào. áng chú ý,
các k n ng chuyên môn ang có nhu c u
cao h n r t nhi u so v i các k n ng thông
th ng.

Nh ng i m i này không ch h n ch
trong m t ngành, mà là s chuy n giao
trong nhi u l nh v c làm thay i sâu s c
v kinh t -xã h i nh ng n i áp d ng.
T n su t c a nh ng i m i này ang gia
t ng: Ch có hai công ngh
th k 18,
b n công ngh
th k 19 và th k 20
là 7. th p k hi n nay, ã có (công ngh
nano), không có gì là không h p lý khi th
k 21 s có thêm nh ng b c ti n xa
h n21.

19

Nhìn vào GDP th gi i trong m t th i gian dài cho
th y ph ng ti n công ngh bùng n nh th nào và
c nh ng gì trong h n 15.000
phát tri n kinh t ã có
n m. Nh ta th y trong th i k s n b n, hái l m bình
quân là 90 $/ng i/n m, vào n m 1750 t i châu Âu là
$180/ng i/ngày. GDP/ u ng i trên th gi i ã t ng
37 l n trong quãng th i gian 250 n m cho n ngày
hôm nay là $6,600 (De Long, J. Bradford (1998). " c
tính GDP trên th gi i, m t tri u . Báo cáo c a
Berkeley: i h c California, Berkeley .
20
Tiêu chu n o l ng m c chính xác v kinh t
c
ánh giá th p do tác ng c a các công ngh hi n nay.
H không ph i ch làm cho s n xu t m t hàng r và ch t
l ng h n c b n có th
a ra các m t hàng s n xu t
hoàn toàn m i t t h n so v i nh ng cái ã có (Lipsey,
R., Carlaw, K.và Bekar, C.(2006)" Kinh t thay i:
M c ích chung là t ng tr ng kinh t lâu dài." Oxford:
Oxford University Press).
21
Lipsey, R., Carlaw, K.andBekar, C.(2006)" M c ích
chuy n i kinh t : Chính là s kh o sát t ng tr ng
kinh t lâu dài". Oxford; xem thêm t c a báo i h c
Oxford, Kurzweil, R.(2005). The Singularity is Near:

Khi con ng i thay i v m t sinh h c . New York:
Viking Press.

22

Thu thu " B ph n lao ng m i, theo nh F. và
Murnane, R.(2004). Làm th nào t o th tr ng và
ph ng ti n làm vi c." Princeton:
i h c Princeton,
c ng trong Goos, M. và Manning, A. (2007). Phân lo i
công vi c n m trong các báo cáo rà soát c a n n kinh t
và theo các s li u th ng kê. 89 (1), p.118-133 Anh
qu c.

13


Hình 1: Các o

c kinh t - chi u r ng c a nhi m v
n m 1960-2000.

u vào c

nh và không c

nh

Ngu n: bi u
C p nh t t R.Murnane t i m t công ty truy n thông t nhân (2010).

D a trên Autor, D., Levy,F. và Murnane, R. (2001). "Các n i dung k n ng c a thay i
công ngh g n ây: M t th c nghi m khám phá . NBER tài li u báo cáo s 8337.
Boston, MA: C c nghiên c u kinh t qu c gia.

o c hay vòng lu n qu n: Ng
có k n ng tr nên giàu có

i

n ng cao và nh ng b t l i dành cho nh ng
ng i có k n ng th p.
Công ngh th c s d n d t nhu c u h c
t p m i theo hai cách: cho nh ng ng i
làm vi c t t và th ng xuyên c p nh t k
n ng m i và nh ng ng i có k n ng th p
ph i ào t o l i ho c theo k p.

Vi c t ng c ng
i m i công ngh
làm t ng giá tr c a h c t p và t ng l i
nhu n u t cho h c t p.
Hình 2 cho th y trong n m
1950,"kho ng cách công ngh " (kho ng
cách gi a n ng su t th c t trung bình và
m i trong thi t b và ph n m m) là nh ,
òi h i ít các k n ng, khi m t công ngh
m i
c áp d ng. Tuy nhiên, vào n m
2000, kho ng cách này ã t ng lên 40% và
trong m t s l nh v c nh truy n thông, nó

t ng cao n 73,4%23. K t qu là, các l i
ích kinh t c a vi c h c c ng t ng, khen
th ng s dành cho nh ng ng i có k
23

Cummins, J. và Violante, G. (2002).
ut
thay i
k thu t chi ti t M (1947-2000): Bi n pháp và h
qu kinh t v mô. Review of economic Dynamics .
5(2), pp. 243-284.

14


Hình 2: M r ng kho ng cách công ngh và t ng l i nhu n cho giáo d c

Ngu n: Cummins, J. và Violante, G. (2002).
ut
thay i k thu t chi ti t M
(1947-2000): Bi n pháp và h qu kinh t v mô. Review of Economic Dynamics . 5(2),
pp. 243-284.
v c. V i video
c c i thi n và nh ng
i v i m t ch ng trình
Nhu c u
công ngh h p tác úng n, h c t p t xa
m i
và h p tác tr thành nh ng tr i nghi m
phong phú. Tuy nhiên h c các môn

K n ng chuyên môn cho t t c ?
chuyên ngành không ch là h c ki n th c
Toàn c u hóa làm t ng giá tr và t m mà là h c c ph ng pháp rèn luy n.
quan tr ng c a k n ng chuyên môn cao
H c áp d ng ph ng pháp khoa h c
và bí quy t s n xu t (know-how). Tuy
nhiên, nh ng k n ng chuyên môn và ki n nh th nào là m t k n ng s ng có th áp
th c chuyên sâu c n m t th i gian dài m i d ng vào r t nhi u tình hu ng, cho phép
có
c. Trong Outliers , Malcom các h c viên liên h v i các chuyên gia
Gladwell ã ph bi n và m r ng nh ng nhi u l nh v c khoa h c. Khoa h c xã h i
phát hi n c a Ericson r ng các chuyên gia d a trên nh ng ch ng c gi ng nhau, lu t
trong nhi u l nh v c m t kho ng10.000 pháp c ng v y. B ng cách d y ph ng
gi
phát tri n các k n ng n i tr i c a pháp c b n này, nh ng môn h c h ng
24
n liên môn/tích h p cho phép m i ng i
mình .
có th áp d ng ki n th c vào i s ng và
Công ngh có th giúp kh c ph c i u giúp h gi i quy t v i nh ng v n
mà
này b ng cách t o ra c h i ti p c n d
chúng ta không th ng
n.
dàng và nhanh chóng h n các ngu n tri
Tr c ây, nh ng lo i k n ng này ã
th c chuyên môn
ng c p qu c t :
c d y nh là chìa khóa c a kinh
Nh ng nhà t t ng, nhà nghiên c u, giáo

viên và chuyên gia gi i nh t trong các l nh nghi m giáo d c cho m t s ít ng i,
th ng là trong các tr ng i h c. Gi
24
ây chúng ta c n hình dung ra m t th gi i
Gladwell, M. (2008). "Nh ng phác th o: Câu chuy n
mà m i ng i
c truy n t ki n th c
v s thành công . Little, Brown and Company. Xem
Ericsson, KA, Prietuala, MJ và Cokely, ET. S sáng t o
r ng h n và
c phát tri n su t i.
c a m t chuyên gia. Harvard Business Review. Tháng 7
8/2007.

15


H c viên tr tu i không nh ng ch c n
bi t m t s ki n th c khoa h c, l ch s ,
toán h c mà còn c n ph i bi t làm th nào
tr thành nhà khoa h c, nhà s h c và
nhà toán h c, và th c hành nh ng môn h c
này. H c ng c n ph i nh n th c
ct m
quan tr ng c a h p tác liên ngành, qua ó
n y sinh nh ng môn h c m i, nh ng l nh
v c tri th c m i.

1. Thu th p, t ng h p và phân tích
thông tin.

2. Làm vi c t ch theo tiêu chu n
cao v i s giám sát t i thi u.
3. D n d t nh ng ng i làm vi c t
ch khác thông qua nh h ng
4. Sáng t o và bi n sáng t o thành
hành ng
5. Suy ngh nghiêm túc và
t ra
nh ng câu h i úng
6. C g ng hi u quan i m c a ng i
khác và hi u
c toàn b v n
7. Giao ti p hi u qu , th ng xuyên
s d ng công ngh l
8. Làm vi c có o c, kiên nh d a
vào c ng ng c a mình và toàn th hành
tinh.

nh h ng tri th c c ng quan tr ng
nh hi u bi t d li u thông tin
Công ngh m i làm t ng s hi n di n
c a thông tin; m i ng i ti p c n
cv i
thông tin nhi u h n tr c ây.
S gia t ng liên t c c a Internet có
ngh a là giá tr không ch ch bi t thông
tin mà còn bi t tìm thông tin/ki n th c
âu, có kh n ng phân bi t các d li u
khác nhau, bi t
c ai có th giúp

mình, và sau ó là có th ch ng minh b n
ã tìm
c nh ng gì.

Bên c nh nh ng k n ng nh n th c, có
b ng ch ng cho th y t m quan tr ng c a
nh ng k n ng không òi h i nh n th c
ho c s s p t. M t l n n a, có r t nhi u
nh ngh a v các k n ng này, nh ng báo
cáo g n ây nh t t Qu Thanh niên ki n
ngh r ng chúng nên g m26:
Trí th c xã h i;
Kìm ch c m xúc;
Hành vi t ch c;
T k lu t.

Trong quá trình t ng tác có nh
h ng m nh m , s bùng n ki n th c ã
d n n s gia t ng l n v s l ng tri
th c mà các xã h i có th t o ra. Các nhà
bình lu n hi n ang nói v vi c gi m i
m t cách nhanh chóng "n a vòng
i"25
c a ki n th c, trong nhi u l nh v c n a
vòng i này bây gi
c tính b ng tháng
ch không ph i b ng n m n a.

Nh ng k n ng này r t quan tr ng.
Vi c chuy n m t ng i t v trí th 25 lên

75 trong thang b c phân lo i k n ng
không òi h i nh n th c làm t ng l ng
kho ng 10% i v i nam và 40% v i n 27,
trong khi nam gi i là nh ng ng i gi v
trí lãnh o trong các tr ng trung h c

T p h p nh ng k n ng m i
Công dân trong th k 21 c n b sung
các k n ng c b n và ki n th c v i m t
t p h p các k n ng có yêu c u cao h n so
v i tr c ây. Có r t nhi u cu c tranh lu n
v Nh ng k n ng c a th k 21 , nh ng
ph m trù chính xác có th khác nhau,
nh ng t u chung các k n ng
c xác
nh trong 8 nhóm sau:

26

Robert, Y.(2009)."GRIT: K n ng
thành công và
làm th nào
chúng phát tri n . London:Young
Foundation.
27
Heckman,J., Stixrud, J. và Urzua, S(2006). nh
h ng c a kh n ng nh n th c và không nh n th c trên
k t qu th
tr ng lao ng và hành vi xã h i. T p chí Kinh t lao
ng.(24),pp.411-482.

25

Gonzalez, C. (2004). "Vai trò c a công ngh trong
h c t p trên th gi i." c p nh t ngày 10 Tháng 12 n m
2004t
http://www.
unt.edu/benchmarks/archives/2004/september04/eis.htm.

16


ki m
c m c l
tr ng thành28.

ng cao h n 33% khi

Hình 3: Tu i trung bình c a các qu c gia
c d ki n là 50 ho c h n vào n m 2050

Các k n ng không thu c v nh n th c
c ng có nh h ng r t l n n thành tích
h c t p. Ch ng h n, t ng i m s không
thu c v nh n th c t v trí 25 lên 75 trong
thang b c phân lo i g n li n v i vi c t ng
30% t l
t t t nghi p c a m t tr ng
cao ng/ H nào ó v i th i gian ào t o
4 n m"29.

ài Loan 56.3 H ng
Kong

54.0 Armenia 52.3

Nh t

56.2 Ukraina

54.0 Croatia 52.1

Bulgaria

55.9 Romania 53.9 Cuba

Hàn Qu c 55.5 Slovakia

53.9

Nh ng k n ng này không thay th nhu
c u c n có ki n th c, h c b ng và n m
v ng các môn h c, ngành h c, nh ng hi n
t i chúng r t c n
c k t h p v i nhau.

Slovenia 55.3 Latvia

53.8 Belarus 51.7

C ng hòa 55.0 Ý
Séc

53.5 Hungary 51.2

S thay i nhân kh u h c d n
nhu c u m i cho h c t p su t i

Ba Lan

53.3 B ào 51.1
Nha

n

Nhi u qu c gia có dân s già hóa.
tu i trung bình ang t ng lên (trong nhi u
tr ng h p h n 50 tu i, xem hình 3) có
nhi u ng i
tu i ngh h u h n là
ng i trong
tu i i h c. Xã h i ang
già hóa này ph i i m t v i t l s ng ph
thu c ngày càng t ng, m t s l ng l n
ng i già h n s trông mong ng i tr tu i
h n xây d ng n n kinh t và cung c p các
d ch v xã h i, do ó làm kinh t phát tri n
ch m i. Th c t , n u không có thay i
l n, nh ng chi phí tài chính dành cho già
hóa dân s , bao g m các lo i quy n l i t

ch m sóc y t
n l ng h u, s cao g p
m i l n chi phí c a h th ng tài chính
hi n nay30.

54.5 Hi L p

Singapore 54.3 Lithuania 52.8 Áo
Tây Ba
Nha

c

52.0
51.8

50.9

54.2 Bosnia & 52.7 Georgia 50.2
Herzegovi
na

*Không bao g m các qu c gia có dân s
d i 1 tri u ng i.
T : Howe, N. và Jackson, R. (2008)
"S già hóa dân s c a các c ng qu c:
Dân s và
a chính tr th k 21"
Washington, DC: CSIS. Tài li u ngu n:
"Tri n v ng dân s th gi i" (Liên h p

qu c, 2007) và "D báo dân s cho ài
Loan, 2006-2051."
ài B c: H i
ngKinh t k ho ch và phát tri n, ài
Loan.
Ngu n : />Tuy nhiên, không ph i n i nào trên th
gi i này c ng ang già i.
th
áy
phình to th hi n s ng i tr t ng cao
t n t i châu phi và Trung ông, các khu
v c b tàn phá b i HIV/AIDS, nay th hi n
bi u
dân s hình ng h cát, có ngh a
là có r t nhi u ng i tr và ng i già

28

Kuhn, P.vàWeinberger, C.(2005) K n ng lãnh o và
ti n l ng. T p chí Kinh t Lao ng.23(3), pp.395436.
29
Heckman,J., Stixrud, J. và Urzua, S.(2006) nh h ng
c a nh n th c và kh n ng không nh n trên k t qu th
tr ng lao ng và hành vi xã h i. T p chí Kinh t Lao
ng.(24),pp.411-482.
30
Blanchard, O. (2009). Duy trì m t n n kinh t tài
chính phát tri n trên th gi i. Vol.46, s 3.

17

nh ng gi a l i có r t ít ng
làm vi c hi u qu .

i lao

tu i làm vi c t i Châu Âu,33.
châu Á,
kho ng 50% n 60% ph n tham gia lao
ng, con s này m c 40% t i n
.
Chi phí c tính v b t bình ng gi i trên
th gi i t i các n i làm vi c kho ng t 42
t và 45 t ô la M m i n m34.

ng

Duy trì và ào t o l i
Hi n nay, ng i ta
c tính r ng t i
M , ng i lao ng tr i qua 10 công vi c
khi
tu i 42, và ph n l n m i công
vi c h làm trong th i gian d i 5 n m31.
Nh ng con s này d ng nh ngày càng
t ng lên.

T ng s l ng ng i già và ph n
tham gia vào th tr ng lao ng là không

d dàng và không có gi i pháp riêng l .
i u này òi h i s thay i v v n hóa và
thái
c a ng i s d ng lao
ng và
nhân viên có ti m n ng, c ng nh s thay
i pháp lu t và các quy nh v ti n h u,
Lu t lao ng và phúc l i xã h i. Ngoài ra,
ch c ch n còn òi h i nhi u c h i h n
cho m i ng i n tr ng t lúc còn nh
và s thay i các c h i h c t p su t i.

Do ó, không th có t l ng i có vi c
làm cao trong l c l ng lao
ng n u
không ng th i u t vào n n t ng h c
t p su t i cho phép m i ng i tái nh p
th tr ng lao ng sau m t th i gian dài
không làm vi c, ho c
c ào t o thêm
trong nh ng l nh v c mà tr c ó th m chí
là ch a xu t hi n th i i m h r i gh
nhà tr ng. Nh n th c
c i u này là r t
quan tr ng
nh ng ng i lao ng óng
m t vai trò tích c c và tr ng y u trong vi c
t o thói quen làm vi c và c h i phát tri n
v n hoá h c t p.
Gia t ng vi c tham gia vào th tr

lao ng

H c t p cho t t c
Tóm l i,
có l c l ng lao ng m
r ng và a d ng h n trong t ng lai òi
h i ng i h c su t i c n có các k n ng
c b n, thái
yêu thích h c t p, kh n ng
ng d ng vào các l nh v c m i, m t n n
t ng ki n th c
xây d ng và ch ng l i
b t c thách th c nào ti n n.

ng

m t s qu c gia, nh p c là m t câu
h i c n gi i áp, cho dù i u này ã gây
nên nh ng tranh lu n v chính tr 32. Tuy
nhiên, gia t ng s ng i tham gia vào th
tr ng lao ng là c n thi t, có ngh a là
m t s l ng l n ng i già và ph n s
ph i làm vi c. Hi n nay, ch kho ng 40%
s ng i trong
tu i t 55 tu i n 64

Nhu c u b t t n v nh ng hình th c
h ct pm i
Là k t qu c a bi n i khí h u trong
giáo d c, n m lo i nhu c u n i lên d i

ây:
1. Nhu c u t các n c ã thi t l p các
h th ng giáo d c chính qui nh ng v n b
t t h u và mu n v n lên.
2. Nhu c u t các n c ang c g ng
cung c p nh ng n n t ng giáo d c và
nh ng n c ang c n có gi i pháp m i

31

K t qu t C c Th ng kê Lao
ng c a Hoa K
(2008). "Kh o sát qu c gia thanh niên vào n m 1979 .
Washington, DC: BLS.
32
duy trì l c l ng lao ng Ý, Nh t B n,
c và
Hàn Qu c, t ng s lao ng n c ngoài s ph i t ng lên
n30-40% c a dân s vào n m 2050. Pháp và Anh,
dân nh p c s ph i t ng lên t kho ng 10 n 20-25%
trong n m 2050 (Magnus, G.(2008): Hoboken. Dân s
già hóa. "S li u thông kê dân s có th làm thay i
n n kinh t toàn c u và th gi i c a chúng ta." , NJ:
John Wiley & Sons).

33

Magnus, G.(2008). "Dân s già hóa " S li u thông kê
dân s có th làm thay i n n kinh t toàn c u và th
gi i c a chúng ta." Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

34
y ban Liên h p qu c v kinh t và xã h i khu v c
châu Á - Thái Bình D ng (2007), Bangkok. "Kh o sát
Kinh t và Xã h i
khu v c châu Ávà Thái Bình
D ng." UNESCAP.

18


lo i b chi phí khi áp d ng các mô hình ã
c s d ng c a các n c ang phát
tri n.

Nhu c u c p bách cho hành

Bi n
i khí h u trong giáo d c có
ngh a là nhu c u v h c t p ngày càng t ng
nhanh, tính ch t c a nhu c u ó ang thay
i khi mà nh ng k n ng, ki n th c, môn
h c m i, và k t qu h c t p tr nên quan
tr ng h n. i u ó c ng có ngh a là vi c
ph i áp ng v i nh ng áp l c m i mà
chúng tr thành s m ng then ch t i v i
thành công chung c a chúng ta, cho m i
xã h i và trên toàn c u.

3. Nhu c u t các n c có h th ng
giáo d c, có v nh ang th c hi n r t t t

d a trên các chu n m c truy n th ng
nh ng l i nhu n u t ang gi m d n, và
ang c g ng
giúp m i ng i phát tri n
các k n ng quan tr ng nh t cho th k s p
t i.
4. Nhu c u toàn c u hóa i v i vi c
c i thi n c h i h c t p su t i.

Thay i tích c c là i u không th
tránh kh i. Th t v y, áp l c này có th gây
thi t h i cho nhi u cá nhân, c ng ng và
xã h i, và cho s phát tri n b n v ng trong
t ng lai c a hành tinh. Y u t quan tr ng
là cách chúng ta ph n ng v i s thay i
c a th gi i. Chúng ta ch thành công n u
nh phát tri n và t n d ng
c l i th c a
vi c i m i trong h c t p i v i cá nhân
và t p th .

5. Nhu c u ti m n ng c a h c t p ang
ch
i
c gi i phóng. i u này th
hi n nh ng vi c nh : H c t p có ni m
vui, h c t p nghiêm túc su t cu c i, h c
t p không chính qui t i nhà, trong c ng
ng và h c tr c tuy n
áp ng m t (ho c c 5) nhu c u trên

có ngh a là suy ngh c a chúng ta ã v t
ra kh i gi i h n v c s h t ng truy n
th ng c a các tr ng ph thông và i h c.

UT
PH N 3. H T S C C G NG: L I NHU N
VÀ C I CÁCH GI M D N

Nh ng thành t u áng k
c xem xét
v i l i th

ng

ng

c l i

các n c
xóa mù ch t ng g
75% và s n m i h
g p ôi t 1960 n
4,4 n m37.

Mô hình giáo d c ph bi n h u h t trên
th gi i (và
c mong m i g n nh
m i
n i) ã t
c thành t u áng k .

GIÁO D C

ang phát tri n, t
p 3 l n t 25%
c trung bình t ng h
1990, t ng t 2,1

l
n
n
n

S l ng h c sinh tr ng trung h c
t ng lên g p 10 l n trong vòng 50 n m
qua, kho ng t 50 tri u n 500 tri u38.

T 1900 n 2000, t l nh p h c
ti u h c c tính t ng t d i 40% trong
nhi u35 vùng n 85% trên toàn c u36.

m t l nh p h c cao h n vì v y vi c t
c là áng
chú ý h n n a.
37
Bloom , D. và Cohen , J. (2002) "Giáo d c cho m i
ng i: M t cu c cách m ng ch a thành công" Daedalus
( mùa hè ) . Cam-bridge, MA: MIT.
38
Bloom , D. và Cohen , J. (2002) "Giáo d c cho m i

ng i: M t cu c cách m ng ch a thành công" Daedalus
( mùa hè ) . Cam-bridge, MA: MIT.

35

Ngo i tr Tây B c Âu, B c M , và khu v c nói ti ng
anh c a Thái Bình D ng (trong ó t l này là 72 ph n
tr m), xem ph n l u ý v n b n Tài chính và Phát tri n .
Cohen, J. và Bloom D. (2005) 42 (2) .
36
Cohen , J. và Bloom , D. (2005) xem ph n l u ý v n
b n Tài chính và Phát tri n . 42 (2) . L u ý r ng t ng
c tính 1900 là m t l nh p h c, trong khi n m 2000 là

19


Thay vì ch trích h th ng giáo d c
không h thay i h n m t th k , chúng
ta nên nhìn vào thành công áng k nêu
trên: Trong ngành công nghi p (tr ngành
s n xu t xe p và xe h i) ã có mô hình
chu n hóa nào chi m u th
th k
y
bi n ng này ch a?

th ng giáo d c t i Trung Qu c, n
Indonesia, và Nigeria. Và khi
t

m c tiêu mong mu n ó, chi phí b
c ng r t l n42.

i v i nh ng n i mà h th ng n
nh, nh ng thách th c này có v còn xa.
Tuy nhiên, không nên t mãn. h th ng
giáo d c hi n hành ã làm nhi u ng i
th t v ng và mang l i nhi u b t bình ng
và b t l i ã c n tr ti n tri n c a kinh t
và xã h i43.

Nh ng ng i coi giáo d c là trung tâm
phát tri n kinh t xã h i trong t ng lai,
c n ghi nh n h th ng giáo d c hi n hành
ã có nh ng thành công k di u trong th
k tr c.
L i nhu n gi m d n
u t t ng lên

i ng

Khi kh o sát k t qu c a nh ng em có
hoàn c nh khó kh n, s th t sâu xa c a
nh ng th t b i này ã
c ph i bày. T i
M , ch có 20% tr em nh ng gia ình
có thu nh p th p t
c i m s cao khi
ra tr ng t ng
ng v i m c trung bình

c a qu c gia là 50%. V n còn kho ng cách
l n và nh t nh gi a thành tích h c t p
c a các h c sinh da tr ng da en và h c
sinh Latin. Th c t r t l n, u ra khi k t
thúc
c t ng m nh t 310 tri u ô la 525 tri u ô la vào n m 2008, ho c là t 24% GDP44. Mexico, 85% h c sinh b n
a b i m 0 trong các bài ki m tra qu c
t PISA vào n m 2006 và không có i m
nào t cao trên m c 4 (quá 6)45.

c v i

Tuy nhiên, h th ng giáo d c hi n hành
(ngay c có hi u qu cao) v n không có
kh n ng áp ng
c nhu c u ang càng
ngày gia t ng và nh ng thách th c toàn
c u v h c t p. H th ng giáo d c ã
không th áp ng
cm c
gia t ng
c a nhu c u:
- Kho ng 759 tri u ng i tr
thi u các k n ng c b n39.

,
c
ra

ng thành

- Kho ng 72 tri u tr em
tu i ti u
h c hi n không
c i h c, và s li u
th ng kê chính th c a ra con s có th
gi m i 30% so v i th c t . Cho dù có
chuy n gì i n a thì trên th gi i s có 56
tri u tr em không
c n tr ng vào
n m 2015. G n 71 tri u thanh thi u niên
không
c n tr ng n m 2007, chi m
h n 1/5 trong t ng s
tu i n tr ng.40

nhi u n c, thành tích c a h c sinh
c ng b nh h ng m nh m b i t ng l p
xã h i.
c, Hungary và B , tr em
nh ng gia ình nghèo có k t qu th p h n
và m c th p h n so v i nh ng em các
gia ình có hoàn c nh khá h n. T i
Iceland, H ng Kông và Nga, tuy nhiên, có

- Tr em
tu i ti u h c t i các n c
ang phát tri n, h n m t ph n t b h c
tr c khi bi t c, bi t vi t.41

42

Phân tích d a trên d li u th ng kê c a Vi n Th ng
kê UNESCO (2005), " T p san th gi i giáo d c n m
2005." Paris: UNESCO.
43
Bowles, S., Gintis, H. và Osborne, M. (Eds) (2005), "
C h i b t bình ng: N n t ng gia ình và kinh t
thành công " Princeton, NJ: Princeton i h c
44
Auguste, B., Hancock, B. và Laboissière, M. (2009).
Chi phí kinh t cho n n giáo d c
M . Quarterly
McKin-Sey. Tháng Sáu 2009.
45
Guichard, S.(2005), "Nh ng thách th c trong n n giáo
d c Mexico: cung c p n n giáo d c ch t l ng cho
m i ng i." Theo báo cáo c a B tài chính, s 447.
Paris: OECD.

S c n 10 tri u giáo viên m i
áp
ng 260 tri u h c sinh b sung vào h
39

UNESCO (2010) Ti p c n bên ngoài: Báo cáo giám
sát v giáo d c cho m i ng i trên toàn c u
40
UNESCO (2010). Ti p c n bên ngoài: Báo cáo giám
sát v giáo d c cho m i ng i trên toàn c u

41
Cohen , J. và Bloom , D. (2005) xem ph n l u ý v n
b nTài chính và Phát tri n. 42(2).

20


nh ng h th ng công b ng h n, ch ng
minh r ng m i quan h nêu trên là hoàn
toàn không x y ra.

Nh ng ph thu c l n nhau này xu t
hi n do thi t k theo ch c n ng và s phát
tri n mang tính l ch s . Theo th i gian các
quy trình ã b s a i, b sung, liên k t và
thay th , mà các nhà ho ch nh chính
sách, giáo viên, và ph huynh th ng
không nh n th y. H u qu c a vi c thay
i quy trình là cách làm vi c ngày càng
c ng nh c và góp ph n c n tr các cu c
c i cách48. Trên th c t , vì m t lý do nào
ó h th ng giáo d c ã tr thành nh ng
thành trì kiên c và b o th .

Cu i cùng, ti p t c
u t theo xu
h ng truy n th ng d n
n gi m l i
nhu n sau khi l i ích t ng nhanh nh ng
n m 60 và 70, i m ki m tra qu c t v n

không có s thay i trong m t th p k .
Ti n n i u không t
c i thi n là không .46

ng: G ia t ng

H th ng giáo d c ch a bao gi
c
thi t k và t o nên
áp ng nhu c u vô
t n và m i m c a h c t p. V i s c i cách
không ng ng, có nguy c chúng ta ch t o
ra nh ng con ng a ch y nhanh h n (theo
cách nói c a Henry Ford), mà không ngh
c r ng chúng ta có th phát minh ra
nh ng chi c xe h i.

Giáo d c có nhi m v chính tr và
c
coi là quan tr ng n m c không th xem
th ng. nh h ng c a nó âm trong
nhi u th p niên, trái v i phân tích th c
ch ng và t o ra nh ng k t qu không ng .
Thay i òi h i ph i tri t , mà nh ng
c i cách n i b trong ngành giáo d c thì
v n ch a
. Thay
i trong giáo d c
chính quy ph i i cùng ph ng pháp h c
t p chính quy hoàn toàn m i và s k t h p

c a c hai mô hình chính qui và phi chính
qui.

Ch ng có gì ph i ng c nhiên khi h
th ng giáo d c t lâu ã ch ng t r t khó
có th c i cách t bên trong. Nh Clayton
Christense ã ch ra, các tr ng h c
c
xây d ng v i ki n trúc ph thu c l n nhau
cao, qua ó s c c k t n kém
khách
hàng hóa c h i h c t p. T cách b trí
bên ngoài tr ng h c cho n vai trò c a
nh ng quy t nh v ch ng trình gi ng
d y và cách ánh giá t p trung, s ph
thu c l n nhau ã giam hãm nhà tr ng
trong m t mô hình gi ng d y c ng nh c47.

46

này ã
c chuy n th t cu n sách "Ti n
Tiêu
t i i u không t ng: M t th k c a c i cách giáo d c
công c ng" c a David Tyack và Larry Cuba ( i h c
Harvard, 1997).
47
Christensen, C., Horn, M. và Johnson, C. (2008).
"B c t phá: Nghiên c u m t cách sáng t o sao cho
có th thay i c th gi i ." New York: McGraw -Hil

48

Christensen, C., Horn, M. và Johnson, C. (2008).
"B c t phá: Nghiên c u m t cách sáng t o sao cho
có th thay i c th gi i ." New York: McGraw-Hil

21


PH N 4: XÂY D NG M T N N T NG KI N TH C M I V H C T P
phát tri n các hi u bi t có ý ngh a thông
qua t ng tác c a h v i ng i khác, v i
giáo viên (n u có th ), và v i môi tr ng
h ct pc ah .

Trong 50 n m tr c, nh ng ti n b
v t b c trong hi u bi t c a nhân lo i v
h c t p t vi c h c lý thuy t, khoa h c, và
khoa h c th n kinh có ngh a r ng chúng ta
nên cân nh c l i cách chúng ta ngh v y u
t nào quan tr ng nh t: th i i m h c
t p .
Nh ng hi u bi t m i v
ng i h c t p

ng l c là y u t quan tr ng
t p hi u qu

Nh n th c c u trúc c a h c t p s

không hoàn thi n n u b qua y u t
ng
51
l c và c m xúc . Các c p
c a ng l c
và các tr ng thái c m xúc tích c c ho c
tiêu c c có th là y u t quy t nh quan
tr ng c a vi c h c t p hi u qu .

cách con

Hi n t i i u tôi mu n là, S th t. D y
nh ng chàng trai và cô gái không gì khác
ngoài S th t. S th t là th duy nh t
c mong mu n trong cu c s ng. Không
d a vào b t c th gì, không rút ra t b t
c th gì. B n ch có th hình thành tâm
trí c a nh ng ng v t có lý trí d a vào S
th t.

Các h c viên mang t i các ki n th c
khác nhau cho th thách h c t p m i
Các h c viên không ph i là con tàu
tr ng r ng ang ch
i
c l p y b ng
nh ng ý t ng và th c ti n m i, cho dù
nh ng ki n th c tr c ó không chính xác
ho c b thu h p. Vi c h c t p hi u qu
c xây d ng d a vào i u ó, vi c tham

gia v i nó và gi i thích vì sao nh ng ki n
th c tr c ó có th sai, và d n d n ti n
t i s hi u bi t m i, t ng b c m t. i u
này gi i thích vì sao quá trình hình thành
là r t quan tr ng: nh m thi t l p i u gì
h c sinh bi t, giúp chúng ánh giá s hi u
bi t, và giúp chúng theo dõi s ti n b c a
mình.

- Hi u tr ng Thomas Gradgring trong
Hard Times c a Charles Dickens49.
Trong th k 19, Gradgring là m t b c
tranh bi m h a. Tuy nhiên trong m t vài
th p niên g n ây, chúng tôi nh n ra ông
ã i xa
c n âu trong vi c ch ra
ph ng pháp h c t p hi u qu .
S phát tri n trong nghiên c u v h c
t p hi n nay ch ra r ng:
H c t p là m t quá trình ho t
h i mang tính tích c c

h c

ng xã

Các h c viên n t các a ph ng
khác nhau và theo nh ng l trình khác
nhau có cùng k t qu h c t p

Các h c viên h c nh ng ki n th c m i,
các nguyên t c, và khái ni m cho b n thân
thông qua h i tho i và giao ti p v i ng i
khác, và thông qua th c nghi m và nh ng
r i ro có
c trong các môi tr ng an
50
toàn . Qu th t, các h c viên ch có th

Không ai có m t con
ng i úng
n cho vi c h c, không kích c nào v a
cho t t c . H c viên có th th nhi u l
và H c t p trong Th gi i K thu t s . New Jersey: T
ch c Lawrence Earbaum, trang 25-35.
51
Boekaerts, M.(s p xu t b n) Vai trò quan tr ng c a
ng l c và c m xúc trong vi c h c t p trên l p .
Trong: OECD/CERI (s p xu t b n) H c t p trong Th
k 21 . Paris: OECD/CERI.

49

Dickens, C.(1854) Hard Times .
Xem Brown, I., Collins, A. và Duguid, P.(1989)
Nh n di n tình hu ng và v n hóa h c t p. Nghiên c u
giáo d c. 18(1), trang 32-42; xem Ackerman, E.(1996)
K t c u xây d ng trong th c ti n: Thi t k , Suy ngh
50

22


trình khác nhau tr c khi h g t hái
thành qu h c t p c a mình.

c

su t th i gian các can thi p
c cho là
hi u qu nh t nh ng sau ó s b óng l i
không th ph c h i), ó là các th i kì quan
tr ng ho c nh y c m - các th i k có
khuynh h ng cho vi c h c t p, nh ng l i
có ph m vi r ng v th i h n và có th kéo
dài mà không có t n th t55.
a ra s t p
trung hi n t i c a u t vào nh ng n m i
h c, không có gì là ng c nhiên khi kho ng
50%
bi n thiên v s b t bình ng
trong thu nh p
i ng i
c tính
c
56
xác nh
tu i 18 .

c phát

hi u qu , ki n th c nên
c tích h p, xác
hi n nh m t kh i
th c
Th gi i mà
ó các h c viên c n i u
hành không xu t hi n d i hình th c c a
các i t ng
c phân bi t m t cách rõ
ràng, nh ng d i m t t h p ph c t p c a
vô s các s ki n, v n , kích th c và
nh n th c52. K t qu là, ki n th c nên
c chia thành các i t ng ho c các
ph n khác nhau, nh ng
c phát hi n nh
53
m t kh i
c tích h p .

Can thi p khi chúng còn tr
B i nh ng can thi p mu n h n b h n
ch
ho t ng trong khuôn kh
c
thi t l p b i nh ng kinh nghi m tr c ó,
nghiên c u ã nh n m nh nh ng l i ích t
các can thi p giáo d c m m non ch t
l ng cao, c bi t i v i tr em sinh ra
trong gia ình nghèo ho c có hoàn c nh
khó kh n.

Các giai o n t i u cho các lo i hình
h c t p khác nhau
Khoa h c th n kinh ã thu l m nh ng
hi u bi t m i v vi c h c t p x y ra nh
th nào
có th ph n ánh th c ti n giáo
d c. M c dù r t quan tr ng, nh ng nghiên
c u này nên
c xem xét c n tr ng: Có
m t kho ng cách dài gi a h th n kinh và
k t qu h c t p. Vi c n nh quan h nhân
qu gi ng nh là d oán k t qu kinh t
v mô t vi c ch quan sát hành vi kinh t
vi mô54.

i u quan tr ng khi nh ng ng i t
nh n mình là h c viên khi h còn tr , h
n m v ng các k n ng c b n, nh
c
vi t, tính toán, k n ng thuy t trình, và
công ngh thông tin (ICT) - và h có s t
tin
h c nh ng k n ng hoàn toàn m i.
Các k n ng c b n là n n t ng c a vi c
gi ng d y và h c t p trong t ng lai và có
liên quan m nh m t i thành công sau này
trong cu c s ng. S thành th o c a h em
l i s t tin cho h c viên
sau ó h ti p

nh n nh ng ch
nâng cao h n57. Vì
v y, chúng ta càng tìm hi u v chúng,
chúng xu t hi n ngày càng quan tr ng h n.

Khi khoa h c th n kinh bác b s t n
t i c a các th i kì quan tr ng (trong ó
xu t các c a s c h i di n ra trong
52

Ackerman, E.(1996) Xây d ng i t ng và quan
i m: hai chìa khóa cho vi c h c. Trong: Kafai, Y. và
Resnick, M.(Eds) (1996) K t c u xây d ng trong th c
ti n: Thi t k , Suy ngh và H c t p trong Th gi i K
thu t s . New Jersey: T ch c Lawrence Earbaum,
trang 25-35.
53
McMahon, M.(1997) C u trúc xã h i và m ng toàn
c u - Mô hình cho vi c h c t p . Working paper. Perth:
i h c Edith Cowan; Di Vesta, F.J.(1987) Giáo d c và
V n ng nh n th c. Trong: Glover, J.A. và Ronning,
R.R (Eds) (1987) N n t ng l ch s c a Tâm lý h c
giáo d c . New York: Plenum Press, trang 203 -23.
54
V i ý ngh a thú v c a nó, không có gì ng c nhiên khi
c trí t ng t ng r ng
khoa h c th n kinh ã giành
l n h n, m c dù hi u qu ôi khi b nh m l n v i giác
ng , tuyên truy n giáo i u sai l ch và nh ng kì v ng
phi th c t . Xem Bruer, J.(1999)

Chuy n hoang
ng c a Ba n m u , New York: Free Press

55

Huttenlocher, P.(2002) S m m d o c a h th n
kinh: các h qu t i môi tr ng trong s phát tri n c a
v não . Cambridge, MA: Báo i h c Havard; xem t i
Battro, A., Fischer, K. và Lena, P.(2008) Trí não giáo
d c: Các bài lu n v giáo d c th n kinh . Cambridge:
báo i h c Cambridge.
56
Cunha, F. và Heckman, J.(2007) S ti n tri n c a
b t bình ng. không ng nh t và không ch c ch n
trong thu nh p lao ng trong n n kinh t M NBER
Working Press, s 13526, Washington, DC:NBER.
57
Nhà giáo và Công s McKinsey Sir Michael Barber
ã vi t v ch
này.

23


Nghiên c u g n ây ã ch ra các c p
c vi t và tính toán nh h ng t i thu
nh p trong cu c s ng sau này c l p v i
kh n ng nh n th c58.

ch ng minh là gi m nh ng ng i l n

c giáo d c lành m nh khi h
nh ng
n m 20, 30 tu i c bù p m t ph n
b i s gia t ng v ch c n ng62. B não c a
nh ng ng i tr có th h p th b t kì
thông tin nào
n gi ng nh b t bi n,
nh ng ít nhi u khó có th phân bi t
c
gi a nh ng gì là s th t t n t i lâu i và
ngôn ng thông t c63.

Các ch ng trình giáo d c m m non
nh Ch ng trình giáo d c m m non Perry
và D án Carolina Abecedarian ghi nh n
t l
c tính c a l i nhu n (l i nhu n m i
ô la chi phí) kho ng 10% (cao h n áng
k so v i l i nhu n M h u Chi n tranh
th gi i II, c ph n th tr ng ch ng khoán
5.8%)59. Ch ng trình Head Start trên toàn
n c M 60 mang l i kho ng 80% l i ích
c a các sáng ki n nh ng ch m t kho ng
60% chi phí61. Tuy nhiên, áng chú ý,
cu c s ng là m t cu c ch y ua ch không
ph i ch y n c rút: nh ng l i ích s bi n
m t mà không có s t ng c ng b i các c
h i h c t p ch t l ng cao t i c p ti u h c
và trung h c.

Công ngh lên não b
S gia t ng th i gian c a tr em dành
cho truy c p và s d ng máy tính làm t ng
kh n ng r ng môi tr ng m i này có th
k t n i não c a chúng theo nh ng cách
khác nhau.
M t b c tranh tích c c không khó
v . a d ng hóa ngu n thông tin tham gia
vào các giác quan khuy n khích não b x
lý a nhi m, quét và quá trình nh n th c
nhanh h n64. Ngay c trò ch i video v n là
i t ng c a s khinh mi t trên các
ph ng ti n truy n thông i chúng c ng
có ch t l ng t t cho giáo d c, ch ng h n
nh trình bày các k ch b n, gi i quy t v n
, h p tác, và môi gi i, c ng nh b n ch t
vui v 65.

Già h n có ngh a là khôn ngoan h n
Tu i tác ch ng ki n s gia t ng ch t
tr ng trong não, cho phép giao ti p hi u
qu h n gi a các khu v c trong b não. Vì
v y, b t kì s t n th t nào trong tính linh
ho t và t c
- gi i thích, t c
suy ngh ,
và s hình dung không gian
u
c

áng chú ý, ng l c d ng nh t ng
cùng v i vi c ch p nh n r i ro m c
trung bình, tuy nhiên, khuynh h ng này
có xu h ng r i r ng khi m t nhi m v
c coi là giáo d c. i u áng lo là th t

58

Trung tâm Kinh t và Giáo d c (2007) Tóm t t
nghiên c u CEE02-07: Giá tr c a các k n ng c b n
trong Th tr ng Lao ng Anh London:CEE
59
Heckman, J., Malofeeva, L., Pinto, R. and Savelyev,
R. (2008) Hi u qu c a Ch ng trình giáo d c m m
non Perry t i K n ng nh n th c và phi nh n th c: v t
ra ngoài các hi u qu i u tr B n th o ch a
c xu t
b n. Chicago: B ph n Kinh t , i h c Chicago, xem
t i: />60
Head Start là ch ng trình giáo d c m m non có
ngân sách g n 7 t ôla nh m thúc y s s n sàng c a
tr ng h c cho kho ng 900.000 tr m em d i chu n
nghèo c a liên bang, tr c p xã h i ho c nuôi d ng.
Ch ng trình bao g m 9 tháng h c c ngày ho c n a
ngày, cung c p không ch giáo d c m m non mà còn y
t , nhà và ch m sóc s c kh e tinh th n (bao g m dinh
d ng), h tr và giáo d c s phát tri n tr em cho cha
m .
61
Deming, D.(2009). Can thi p th i th u và b ng

ch ng phát tri n k n ng vòng i t Head Start. Báo
Kinh t M : Kinh t áp d ng. 2009, 1:3, trang 111 134.

Kh n ng d a trên ki n th c tích l y, nh t v ng và
thông tin t ng quát, ti p t c t ng cho
n 60 tu i
(Salthouse, T.(2009) Khi nào s suy gi m nh n th c
liên quan n tu i tác b t u? Sinh h c th n kinh c a
quá trình lão hóa 30(4), trang 507-14
63
ltonji, J. and Williams, N. (2005). Ti n l ng có t ng
cùng v i thâm niên công tác? M t ánh giá l i. S xem
xét l i quan h Công nghi p và lao ng. 58(tháng t ),
trang 370-97, xem Topel, R. (1991) V n c th , v n l u
ng và ti n l ng: ti n l ng t ng cùng thâm niên
công tác. T p chí Kinh t chính tr . 99(tháng hai), trang
145-76
64
Tapscott, D.(2008) Phát tri n k thu t s : Làm th
nào th h m ng làm thay i th gi i c a b n . New
York: McGraw Hill Professional
65
Gee, J.P. (2007) Trò ch i video d y chúng ta nh
nào v vi c h c và c vi t
62

24


b i s gây t n h i lòng t tr ng và a v

xã h i, sinh viên th ng u tiên các c p
th p dành cho s không ch c ch n v h c
thu t và nh ng v n
có òi h i th p h n.
i u này cho th y vi c t ch c các ho t
ng h c t p gi ng nh các trò ch i v i
y u t c h i thu n túy có th t ng ng
l c c a các h c viên và khuy n khích h
khám phá thành tích th c t có th
t
c mà không ph i lo l ng v h u qu khi
th t b i66.

Sinh viên ch dành 14% th i gian
tr ng68. Vì v y, vi c h c là m t ph n v n
có c a cu c s ng hàng ngày: m t kinh
nghi m m i, t i nhà, t i tr ng, ho c trong
th i gian gi i trí, có th t o ra c h i, m t
v n
c n gi i quy t, ho c m t kh n ng
c a nhà n c
c c i thi n trong t ng
69
lai .
Nói theo cách c a Frank Coffield, vi c
h c phi chính qui gi ng nh t ng b ng
trôi - kh i l ng c a nó vô cùng to l n và
n t ng nh ng b n kh i t m nhìn70.
nh c a nó có th quan sát
c, tuy

nhiên, cho th y s tham gia và nhu c u v
vi c h c phi chính qui là r t cao.

Tuy nhiên,
ây có s t nh , có l có
kích th c nh t t cho môi tr ng truy n
thông a ph ng ti n m i nh Facebook
và Youtube. M t th gi i c a s v n ng
v nh c u, m t n n v n hóa c t - và - dán
mà
ó các nguyên t c m t i tính toàn
v n n i b khi chúng có s k t n i m nh
m v i t t c m i th và thông tin vô hình,
không khác bi t - nh ng c i m này có
th t p h p các c h i cho trí t ng t ng
và s ph n ánh b n v ng67.

T i n i làm vi c, c tính kho ng 70%
trong s nh ng ng i i làm hi u công
vi c c a h , h h c không chính th c t
nh ng ng i h cùng làm vi c71, và m i
gi
ào t o chính quy t ng
ng v i
b n gi h c phi chính qui72. S khao khát
h c t p phi chính qui có th
c nhìn
th y xa h n trong s ph bi n c a b o
tàng, sách, truy n hình và phát thanh công
c ng, và s t ng tác n gi n c a con

ng i. Ngày nay, s khao khát h c t p phi
chính qui là n n t ng cho s t ng tr ng
phi th ng c a t t c m i th t
Wikipedia73 và Rosetta Stone74 n Khóa

Nh ng m i quan tâm này, d nhiên,
không ph i là s phê phán công ngh , thay
vào ó chúng ph n ánh cách th c c bi t
mà con tàu tr ng r ng c a công ngh
c
l p y.
T m quan tr ng c a vi c h c t p phi
chính qui
H c t p không ch gi i h n nh ng
khu v c dành riêng cho nó nh tr ng h c
và tr ng i h c. M t ph m vi r ng l n
u vào và các tác ng có nh h ng n
quá trình h c t p. M t s nh ng tác ng
này ho t ng c p
h t nhân c a các
ình
cá
th
gia
, m t s khác
c p
chung c a n n kinh t , và v n còn m t s
trong c ng ng và khu ph , c th c và o.

68

Bransford, J., Brown, A. và Cocking, R.(Eds) (1999).
M i ng i h c nh th nào Washington, DC:
National Academy Press.
69
Marsick, V. and Watkins, K. (2001). Vi c h c t p
chính th c và ng u nhiên. H ng i m i cho ng i
tr ng thành và ti p t c giáo d c. 2001(89), trang 2534.
70
Coffield, F.(2000). S c n thi t c a vi c h c t p
không chính th c . Bristol: T p chí chính sách.
71
Dobbs, K. (2000). Nh ng kho nh kh c n gi n c a
vi c h c. ào t o. 35. No.1 (tháng 1/2000), trang 52 58
72
Stamps, D. (1998) H c t p h sinh thái. Training. 35,
No.1 (tháng 1/1998), trang.32-38.
73
Wikipedia hi n nay là trang m ng ph bi n th 8 trên
th gi i, có kho ng 280 tri u ng i dùng và 300 tri u
l t ng i xem trang này m i tháng, cung c p 10,7
tri u bài báo b ng 250 ngôn ng , và có kho ng 100
biên t p viên chính th c (nh ng ch kho ng 22 nhân
viên)

66

Howard-Jones, P. (2008) Tham gia trò ch i trí tu .
Times Education Supplement. 15/8/2008. Có t i:
/>67

M t bài phê bình t ng t
c th c hi n
Greenfield, S.(2003) Ng i dân t ng lai: Công ngh
th kh 21 thay i cách chúng ta suy ngh và c m nh n
nh th nào . London: Allen Lane

25