Tư tưởng hồ chí minh về đạo đức và vai trò của đạo đức trong xã hội hiện nay

LỜI MỞ ĐẦU
Trải qua 79 mùa xuân, sống và hoạt động cách mạng chỉ vì một lý do duy nhất, đó là
“dân tộc Việt Nam luôn trong trái tim Hồ Chí Minh”. Không chỉ là một nước Việt Nam
hòa bình, ấm no; không chỉ là một nước Việt Nam độc lập, thống nhất, Nam Bắc về
chung một nhà, mà di sản vô cùng quý báu Người để lại muôn đời để các thế hệ Việt
Nam thời nay và mai sau, cùng với bạn bè năm châu quốc tế học hỏi và noi theo, di sản
ấy chính là Tư tưởng Hồ Chí Minh. Sinh thời, Hồ Chí Minh luôn trọng đạo đức, lấy đạo
đức làm gốc rễ của con người, lấy Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí Công Vô Tư làm giá trị
cơ bản của một Đảng viên, một con người hoạt động cách mạng cho nhân dân, vì lợi ích
của nhân dân. Người cũng không quên dành sự quan tâm đặc biệt cho giáo dục nước nhà,
với mong muốn không chỉ đào tạo ra những thế hệ trẻ có tri thức, mà thế hệ ấy còn phải
rèn đức để cùng với đức và tài, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc mới thành công,
dân tộc Việt Nam mới sánh vai được với các cường quốc năm châu. Thấm nhuần tư
tưởng ấy, chúng tôi chọn đề tài “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và vai trò của đạo
đức trong xã hội hiện nay” để phân tích giá trị tư tưởng của Người về đạo đức, liên hệ với
thực tế hiện nay và cuối cùng là nêu lên tầm quan trọng của việc học tập và làm theo Tư
tưởng Hồ Chí Minh trong sinh viên, những thế hệ lãnh đạo đất nước, chèo chống cả vận
mệnh dân tộc Việt Nam đến một bến bờ hiện đại và phát triển, lấy đạo đức làm giá trị cơ
bản của con người.

MỤC LỤC

1


CHƯƠNG I: TỔNG QUAN
1. Mục đích nghiên cứu

Qua bài tiểu luận này, chúng tôi hướng tới đạt những mục đích sau: hiểu rõ Tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức, chỉ ra được những thực tế vận dụng tốt Tư tưởng Hồ Chí Minh
về đạo đức cũng như những cá nhân đã đi ngược lại với tư tưởng này và nâng cao ý thức

học tập và làm theo Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên hiện nay.
2. Đối tượng nghiên cứu

Bài tiểu luận này được thực hiện dựa trên những kiến thức cơ bản của Tư tưởng Hồ
Chí Minh về đạo đức, phân tích những cá nhân và tập thể làm theo đạo đức của Người,
phê phán những việc làm sai trái với đạo đức và cuối cùng hướng tới sinh viên là rường
cột quan trọng của đất nước trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh.
3. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp tổng hợp, phân tích được sử dụng để phân tích giá trị đạo đức trong Tư
tưởng Hồ Chí Minh.
Phương pháp thu thập thông tin: Đưa ra những điển hình làm tốt và không làm tốt
theo Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức.
Phương pháp diễn dịch, quy nạp: Qua quá trình phân tích về đạo đức Hồ Chí Minh,
chúng tôi hướng đến đối tượng sinh viên, chung quy nhằm khuyến khích đối tượng này
học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Người.
4. Bô cục

Bài nghiên cứu được chia làm 3 phần
Chương I: Tổng quan
- Chương II: Nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
Chương III: Sinh viên học tập và làm theo tầm gương đạo đức Hồ Chí Minh
2


CHƯƠNG II: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẠO ĐỨC
1. Quan điểm về vai trò và sức mạnh cuả đạo đức

Đạo đức là cái gốc của người cách mạng
Khi đánh giá vai trò của đạo đức trong đời sống, từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã khẳng
định đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người, như gốc của cây, ngọn nguồn
của sông suối. Người cho rằng, làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là
một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng cũng là nhiệm vụ rất nặng nề. Vì vậy mà họ cần có đạo
đức cách mạng làm nền tảng. Cán bộ, đảng viên muốn cho dân tin, dân phục thì phải có
tư cách, đạo đức, nếu không “ tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì?”
Thực tiễn cho thấy, trong hai cuộc kháng chiến hào hùng của dân tộc, biết bao tấm
gương cán bộ, công chức đã quên mình vì nước, vì dân, sẵn sàng chiến đấu và hy sinh
cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Thời nay, chúng ta lại có những người như Nguyễn Bá
Thanh, Trưởng ban Nội chính Trung ương Đảng, một người luôn dành thời gian để lắng
nghe dân, gặp gỡ, hỗ trợ khó khăn cho từng anh xe thồ, xích lô vào mỗi dịp tết; giúp chỗ
ở cho những phụ nữ đơn thân; gặp thanh thiếu niên chậm tiến, những ông chồng vũ phu
bày tỏ… để không chỉ răn đe, giáo dục mà để thấu hiểu và chia sẻ. Chính vì vậy, “di sản”
ông để lại cho Đà Nẵng đến ngày hôm nay là chính sách “5 không” (không có giết người
để cướp của, không có người nghiện trong cộng đồng, không có người mù chữ, không có
hộ đói, không có người lang thang xin ăn), rồi đến “3 có” (người dân có việc làm ổn định,
có nhà ở, có nếp sống văn minh đô thị)… Dù ông đã ra đi, “Dấu ấn Nguyễn Bá Thanh”
vẫn ở lại trong lòng người dân, đi vào tận nếp nghĩ, cách sống của từng người dân Đà
Nẵng.
Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận không nhỏ cán bộ, viên chức tự coi mình là “quan
cách mạng”, vẫn còn hiện tượng “quan tham”, làm việc trái phép, cậy thế, hủ hóa, tư
3


túng, chia rẽ, kiêu ngạo, những hiện tượng đó đều đối lập với tư tưởng của Chủ tịch Hồ
Chí Minh về đạo đức của cán bộ Đảng viên. Một số cán bộ sau khi tham gia vào cơ quan
nhà nước, có chức, có quyền đã xa dân, coi thường dân, tự cho mình quyền “hạch sách”
dân, hách dịch, cửa quyền, vòi vĩnh, nhũng nhiễu dân, chưa thật sự vì dân, không biết
lắng nghe dân và làm việc kém hiệu quả, theo kiểu “sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”… Một bộ

phận cán bộ, công chức suy thoái về tư tưởng chính trị, cuốn theo vòng danh lợi, làm trái
luật pháp, làm mất lòng tin của nhân dân. Điển hình như vụ tham nhũng của Lã Thị Kim
Oanh, tham ô của nhà nước hơn trăm tỷ đồng,vụ án Năm Cam và đồng bọn với bao nhiêu
cán bộ có chức quyền dính líu vào, Và một vụ án gây bức xúc trong mọi tầng lớp nhân
dân ngay trước thềm Đại hội Đảng X, liên quan đến một số quan chức của ngành Giao
thông vận tải như thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến, và Tổng Gíam đốc MPU.18 Bùi Tiến
Dũng ... Những hiện tượng xấu nói trên gây bất bình trong dư luận, làm tổn hại thanh
danh, uy tín của Đảng, làm giảm sút sức chiến đấu cuả Đảng ta và lòng tin của dân. Vì
vậy, xây dựng đạo đức cách mạng của người cán bộ, công chức xứng đáng theo tư tưởng
Hồ Chí Minh là cần thiết và cấp bách.
Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội.
Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chưa phải là ở lý tưởng cao xa,
mức sống vật chất dồi dào, ở tư tưởng được tự do giải phóng, mà trước hết là ở những giá
trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất những người cộng sản ưu tú. Những phẩm chất đạo đức
cao quý làm cho chủ nghĩa cộng sản trở thành một sức mạnh vô địch, khiến phong trào
cộng sản công nhân quốc tế trở thành lực lượng quyết định vận mệnh loài người. Bác nói
“Đối với phương Đông một tấm gương sống còn có giá trị hơn 100 bài diễn văn tuyên
truyền.” Và cuộc đời của Người chính là một tấm gương đạo đức sáng ngời, chẳng những
có sức hấp dẫn mạnh mẽ với nhân dân Việt Nam mà còn cả với nhân dân thế giới.
Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam sẽ bảo đảm cho mỗi cá nhân phát triển lành mạnh nhân
cách của mình trong sự hài hòa giữa cá nhân và xã hội. Xã hội tôn trọng mọi cá nhân,
đồng thời cá nhân biết đề cao lợi ích xã hội, có thể hy sinh lợi ích riêng vì lợi ích chung
4


khi xã hội cần đến.. Nhìn nhận bản chất quan trọng này, Hồ Chí Minh đưa ra một quan
niệm, chủ nghĩa xã hội là xã hội trong đó mình vì mọi người và mọi người vì mình. Do
đó, một trong những nét nổi bật của con người mới xã hội chủ nghĩa là phải đạt tới trình
độ phát triển cao về đạo đức, về nhân cách, đủ sức chiến thắng chủ nghĩa cá nhân. Xã hội
chủ nghĩa vừa đòi hỏi, vừa tạo ra những con người như thế.

Sự hấp dẫn đó được thể hiện qua đạo đức, lý tưởng cách mạng, nhân cách, lối sống
gương mẫu của người cán bộ đảng viên. Chính tấm gương đạo đức , lối sống cao đẹp của
từng cán bộ, đảng viên đã tạo nên nét riêng biệt, đực thù của chế độ mới mà ở các chế độ
khác không hề có, nhân dân không thấy được ở những con người của chế độ cũ. Vì thế
mà nhà thơ Tố Hữu, vào năm 1938, thời điểm bắt gặp lí tưởng cộng sản chủ nghĩa, ánh
sáng chủ nghĩa Mác-Lênin đã viết :
“ Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim”
(Trích “Từ ấy”- Tố Hữu)
Thời nay, củng cố hay làm suy giảm niềm tin của quần chúng vào tương lai của chủ
nghĩa xã hội không phải ở những sai lầm và thất bại tạm thời khó tránh khỏi trên con
đường mới khai phá mà chủ yếu ở sự sa sút, thoái hóa của những người được mệnh danh
là "những chiến sĩ tiên phong" trước thắng lợi hay khó khăn của cách mạng. Bởi lẽ, chủ
nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch chưa lúc nào từ bỏ âm mưu và thủ đoạn thâm độc
để chống phá sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của nước ta.
Chúng luôn thực hiện "diễn biến" về tư tưởng, đạo đức lối sống qua con đường giao lưu,
hội nhập kinh tế, qua các mạng thông tin để lôi kéo dân ta đi chệch khỏi các định hướng
giá trị của dân tộc, đánh phá từ bên trong.
Sự lành mạnh của đời sống đạo đức xã hội phụ thuộc một phần rất quan trọng vào sự
nêu gương của người lãnh đạo, nhất là những người đứng đầu các ngành, các địa phương,
5


các đơn vị. Điều này được Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn nhắc nhở: Muốn thực sự làm
người lãnh đạo, người chỉ huy, người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải hết sức giữ gìn và
nêu gương về mặt đạo đức.
Để thực hiện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Đảng ta vừa qua đã ra nhiều nghị
quyết, chỉ thị học tập và làm theo Người. Đặc biệt Đảng ta yêu cầu những người lãnh đạo
cao cấp phải nêu tấm gương về đạo đức, lối sống lành mạnh, phải là những chiến sĩ đi
đầu trong việc đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, sa hoa, lãng phí, không chỉ trong

xã hội mà cả trong gia đình riêng của mình.
Tuy nhiên thực tiễn hiện nay, tham ô, lãng phí, quan liêu làm kìm hãm, triệt tiêu
nguồn lực vốn có của CNXH, làm cho CNXH trở nên trì trệ, xơ cứng vì vậy chăm lo xây
dựng Đảng vững mạnh, làm trong sạch bộ máy nhà nước, đẩy mạnh đấu tranh chống
quan liêu, tham nhũng, lãng phí, thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư để xây
dựng CNXH là vấn đề quan trọng cần đặt ra.
2. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng

Trung với nước, hiếu với dân
"Trung" và "hiếu" vốn là những khái niệm đạo đức cũ chứa đựng nội dung hạn hẹp:
"Trung với vua, hiếu với cha mẹ", phản ánh bổn phận, trách nhiệm của dân đối với vua,
con đối với cha mẹ. Hồ Chí Minh đưa vào khái niệm cũ một nội dung mới, đó là trung
với nước, hiếu với dân, tạo nên một cuộc cách mạng trong quan niệm về đạo đức. Người
nói: “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như
người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời". Trung với nước là trong
mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng và xã hội, phải biết đặt lợi ích của Đảng, của Tổ
quốc, của cách mạng lên trên hết, trước hết. Hiếu với dân là khẳng định vai trò sức mạnh
thực sự của nhân dân; nắm vững dân tình, hiểu rõ dân tâm, thường xuyên quan tâm nâng
cao dân trí, cải thiện dân sinh.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người xứng danh với câu đối “Văn lo vận nước, Văn hóa
Võ - Võ thấu lòng dân, Võ thành Văn” đã luôn thể hiện tính sâu sắc và nhân văn trong
6


từng ứng xử của mình cũng như tinh thần đạo đức cách mạng “trung với nước, hiếu với
dân”. Ông cũng là biểu tượng của nhiều thế hệ người dân về ý chí kiên cường và niềm tự
hào dân tộc. Là một người đã luôn phải đối diện với những thách thức của chiến tranh,
ông không chỉ vượt qua khó khăn, thử thách, chết chóc và mất mát, mà còn luôn lạc quan
hướng đến tương lai. Bất kỳ nhiệm vụ nào Tổ quốc và nhân dân giao phó, ông cũng hoàn
thành bằng tâm huyết và trí tuệ của mình. Những đóng góp của Đại tướng trong cuộc

kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ trước đó đã chứng tỏ ông là “nhà yêu nước chân
chính”.
Thế nhưng, trong những năm gần đây, các thế lực thù địch đã tập dượt cho âm mưu ý
đồ này bằng cách lợi dụng các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc để kêu gọi sinh viên,
thử phản ứng của sinh viên với các vấn đề nhạy cảm về chính trị, xã hội. Một số sinh viên
Việt Nam có các biểu hiện chống đối, đi ngược lại ý chí, nguyện vọng của dân tộc. Điển
hình như những cái tên như: Nguyễn Phương Uyên, Đinh Nguyên Kha, Nguyễn Tiến
Trung…đã tiến hành chống phá sâu sắc.
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
Đây là biểu hiện cụ thể của “Trung với nước, hiếu với dân”, trong đó “Cần” tức là
siêng năng, chăm chỉ, cố gắng, dẻo dai; “Kiệm” là tiết kiệm vật tư, tiền bạc, của cải, thời
gian, không xa xỉ, không hoang phí; “Liêm” là trong sạch, không tham lam tiền của, địa
vị, danh tiếng; “Chính” là không tà, là thẳng thắn, đứng đắn. Theo Hồ Chí Minh, cần,
kiệm, liêm, chính có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Cần mà không kiệm giống như một
chiếc thùng không đáy. Kiệm mà không cần thì lấy gì mà kiệm. Cần, kiệm, liêm là gốc rễ
của chính. Nhưng một cây cần có gốc rễ, lại cần có cành, lá, hoa, quả mới là hoàn chỉnh.
Người cũng chỉ ra đây chính là quy luật vận động nội tại, khách quan để đi đến một xã
hội văn minh. Thực hiện cần, kiệm, liêm, chính phải kiên quyết chống bệnh lười biếng,
lối sống hưởng thụ, vị kỷ, nói không đi đôi với làm, nói nhiều, làm ít, miệng nói lời cao
đạo nhưng tư tưởng, tình cảm và việc làm thì mang nặng đầu óc cá nhân, tư lợi, việc gì có
lợi cho mình thì "hăng hái", tranh thủ kiếm lợi, việc gì không "kiếm chác" được cho riêng
7


mình thì thờ ơ, lãnh đạm. Không làm dối, làm ẩu, bòn rút của công, ăn bớt vật tư, tiền của
của Nhà nước và nhân dân. Phải có thái độ rõ rệt lên án và kiên quyết đấu tranh chống
tham nhũng, tiêu cực, loại trừ mọi biểu hiện vô liêm, bất chính ra khỏi đời sống xã hội.
Chí công vô tư là không nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng
bào; là đặt lợi ích của cách mạng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Thực hành chí
công vô tư cũng có nghĩa là phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo

đức cách mạng. Ví dụ đối với cán bộ lãnh đạo, Đảng viên phải loại bỏ thói chạy theo
danh vọng, địa vị, giành giật lợi ích cho mình, lạm dụng quyền hạn, chức vụ để chiếm
đoạt của công, thu vén cho gia đình, cá nhân... Phải thẳng thắn, trung thực, bảo vệ chân
lý, bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng, bảo vệ người tốt; chân thành, khiêm tốn;
không chạy theo chủ nghĩa thành tích, không bao che, giấu giếm khuyết điểm...
Một trong những người rất đáng được ngưỡng mộ về chuẩn mực đạo đức này là ông
Nguyễn Bá Thanh - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam,
Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng,
Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Việt Nam, Phó Trưởng Ban chỉ đạo
Trung ương về phòng, chống tham nhũng - cơ quan trực thuộc Bộ Chính trị. Ông nổi
tiếng với những phát ngôn "nói là làm", "làm việc chứ đừng hô khẩu hiệu", "làm người
phải có lòng tự trọng"... Trong nhiệm kỳ làm Bí thư thành ủy Đà Nẵng (2003-2013), với
những quyết sách có phần "cứng rắn", "nói là làm" và luôn hành động vì lợi ích của nhân
dân, nên ông được người Đà Nẵng tin yêu và người dân trên cả nước ngưỡng mộ. Dưới
sự lãnh đạo của ông, Đà Nẵng được xếp loại thành phố thông thoáng và thuận lợi cho
kinh doanh hàng đầu của Việt Nam. Các dịch vụ công ích, chăm sóc người già, bệnh
nhân ung thư, người nghèo cũng được ông để tâm phát triển. Ở cương vị Trưởng ban Nội
chính, ông cũng được người dân kỳ vọng sẽ tác động mạnh mẽ vào công cuộc chống
tham nhũng.
Thế nhưng thực tế hiện nay cho thấy việc nhận đút lót, hối lộ, dùng của công vào việc
tư đang trở thành một trong những quốc nạn. Điển hình là đại án Dương Chí Dũng và
8


đồng phạm tham nhũng tại Tổng công ty Hàng hải Việt Nam Vinalines (gây thiệt hại cho
Nhà nước hơn 366 tỷ đồng, tham ô hơn 28 tỷ đồng). Những kẻ phạm tội đã lấy của nhà
nước một số tiền rất lớn và phần thất thoát trong quản lí cũng vô cùng lớn, gây bức xúc
trong nhân dân. Dư luận xã hội lên án kịch liệt và không thể chấp nhận tình trạng đó.
Thương yêu con người, sống có tình nghĩa
Tình yêu thương con người ở Hồ Chí Minh không chung chung, trừu tượng mà rất cụ

thể, sâu sắc và bao dung. Hồ Chí Minh chẳng những thương yêu tất cả những người lao
động, mà còn đặc biệt thương yêu những người bị áp bức, bóc lột, bị đọa đầy đau khổ, bị
nô dịch giai cấp và dân tộc . Tình yêu thương con người của Hồ Chí Minh không chỉ
dừng lại ở lòng trắc ẩn, mà còn được nâng lên ở tầm cao của nhận thức tư tưởng. Sống có
nghĩa, có tình, giúp người, cứu người, hướng tới giải quyết triệt để con người là động cơ
mạnh mẽ, là mục tiêu lý tưởng cao cả của Hồ Chí Minh.
Hiện nay, Đảng ta có chủ trương: “Tăng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng,
đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác – Lênin, đưa việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí
Minh vào nhà trường phù hợp với từng lừa tuổi và từng bậc học …”. Bởi vậy, việc tu
dưỡng và rèn luyện bản thân trở thành người có nhân cách, giàu lòng vị tha là nhiệm vụ
quan trọng của học sinh, sinh viên hiện nay. Trong thực tế, Đảng, Nhà Nước, Nhà trường
đã có rất nhiều hoạt động để giúp rèn luyện cũng như tạo lập ý thức về tình thương yêu
con người cho học sinh, sinh viên, cụ thể như vào các mùa mưa bão, Đảng, Nhà Nước,
Nhà trường huy động các học sinh, sinh viên trong trường quyên góp quần áo, sách vở,…
để giúp đỡ các đồng bào ở vùng bão lũ hay các hoạt động tình nguyện do nhà trường tổ
chức cho học sinh sinh viên như: “Mùa hè xanh”, “Xuân tình nguyện”… Thông qua các
hoạt động này sẽ giúp cho học sinh, sinh viên hình thành những hành động thê hiện tình
yêu thương con người, sống có nghĩa, có tình trong quan điểm về những chuẩn mực đạo
đức cách mạng của chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, trong cuộc sống ngày nay vẫn tồn tại nhiều vấn đề, nhiều thói quen xấu đã
đi sai lệch với chuẩn mực đạo đức về tình yêu thương con người của chủ tịch Hồ Chí
9


Minh. Điển hình như thói vô cảm trong giới trẻ hiện nay. Cụ thẻ, trên các trang mạng xã
hội đang xôn xao về vấn đề một nữ sinh ở Trà Vinh bị các bạn trong lớp “đánh hội
đồng”- nhiều ngươi vây quanh và sử dụng các hành động bạo lực đối với một người
trong đó có cả lớp trưởng – người mà lẽ ra phải làm gương cho các bạn. Vấn đề còn đau
lòng hơn khi các bạn trong trường đều chứng kiến được tình trạng nhưng không một ai
dũng cảm đứng ra để bảo vệ cái đúng, thậm chí cả giáo viên chủ nhiệm và hiệu trưởng

nhà trường cũng không biết tình trạng này cho đến khi đoạn băng về em nữ sinh bị đánh
ấy được đăng lên mạng. Từ đó có thể thấy được thói vô cảm đã bắt đầu “ăn sâu” trong
nhận thức của giới trẻ và nó đang ngấm ngầm đi vào nhận thức và dần trở thành một điều
hiển nhiên trong tính cách. Do đó, nhà trường và các bậc phụ huynh cần phải có những
biện pháp để có thể giáo dục nhân cách của con em mình ngay từ nhỏ hướng đến việc
sống đầy tình yêu thương, sống có tình, có nghĩa giữa con người với con người trong xã
hội hiện nay.
Có tinh thần quốc tế trong sáng
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những đặc trưng của đạo đức cộng sản, bắt nguồn từ
vai trò của giai cấp công nhân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Trong tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh, chủ nghĩa quốc tế chính là quan hệ hữu nghị, hợp tác, giúp đỡ, tương trợ với
các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước, với những người yêu hòa bình,
công lý và tiến bộ trên thế giới. Chủ nghĩa quốc tế chỉ có thể tốt đẹp khi mỗi quốc gia
phải phát huy tinh thần chủ động, tự chủ tự cường và phải hoàn thành nghĩa vụ quốc tế
của mình, chống chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, nước lớn. Đó là tinh thần quốc tế cao đẹp mà
Hồ Chí Minh yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên đều phải thấm nhuần và rèn luyện trong
cuộc đấu tranh chung vì hòa bình, phát triển và tiến bộ trên toàn thế giới.
Cuộc thảm họa kép ( động đất – sóng thần ) diễn ra ở Nhật Bản vào 11/3/2011 đã gây
thiệt hại rất nặng nề cho Nhật Bản.Lúc này, Đảng ta đã đưa ra lời kêu gọi cán bộ, công
nhân viên chức, chiễn sĩ, sỹ quan, người lao động ủng hộ tối thiểu một ngày lương trở lên
để giúp nhân dân Nhật Bản bị động đất và sóng thần vượt qua những khó khan sau cơn
thảm họa này. Qua đó có thê thấy được tinh thần tương trợ lẫn nhau của Việt Nam với
10


Nhật Bản. Thể hiện “tinh thần quốc tế trong sáng “ trong quan điểm về những chuẩn mực
đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, bên cạnh những hình ảnh về việc giúp đỡ, tương trợ trong những lúc khó
khăn của các quốc gia thì vẫn có một vài đất nước đã không thể hiện được “tinh thần
quốc tế trong sáng” của mình. Điển hình như vào tháng 5 năm 2014, Trung Quốc đã đặt

giàn khoan Hải Dương 981 tại vùng biển đặc quyền của Việt Nam. Kể từ khi đặt giàn
khoan vào vùng biển Việt Nam, Trung Quốc đã huy động các loại tàu cả nước mình để đe
dọa, phun vòi rồng, gây hư hỏng nặng cho chác tàu thực thi pháp luật của Việt Nam.
Hành động của Trung Quốc hiện nay đang được lên diễn đàn quốc tế và gây tranh cãi rất
nhiều và điều dễ dàng thấy ở đây Trung Quốc đã và đang đánh mất đi những mối quan hệ
song phương cũng như đa phương giữa những quốc gia trong khu vực Biển Đông và
Châu Á nói chung.
3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới

Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức.
Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng tuyệt vời về nói đi đôi với làm. Đạo đức cách
mạng là đạo đức luôn được nhận thức và giải quyết trên lập trường của giai cấp công
nhân, phục vụ lợi ích của cách mạng. Điều này phân biệt rạch ròi với thói đạo đức giả,
đạo đức của giai cấp bóc lột với những bản chất nói nhiều, làm ít, nói mà không làm…
Nói không đi đôi với làm sẽ dẫn tới nguy cơ làm mất lòng tin của dân đối với Đảng và
chế độ mới. Trái lại, nói đi đôi với làm lại là một nét đẹp của văn hóa phương Đông.
Theo Hồ Chí Minh, hơn bất kì một lĩnh vực nào khác, trong lĩnh vực đạo đức đặc biệt
phải chú trọng “đạo làm gương”, phát hiện, xây dựng những điển hình người tốt, việc tốt.
Xây dựng đạo đức mới, nêu gương đạo đức phải rất chú trọng tính chất phổ biến, rộng
khắp, vững chắc của toàn xã hội và những hạt nhân “người tốt, việc tốt” tiêu biểu.
Xây đi đôi với chống.
Làm cách mạng là quá trình kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống. Xây là giáo dục
những phẩm chất đạo đức mới, đạo đức cách mạng cho con người Việt Nam trong thời
đại mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh đồng thời, chống các biểu hiện, các hành vi vô đạo
11


đức, chống chủ nghĩa cá nhân, cửa quyền. Xây đi đôi với chống trên cơ sở tự giáo dục,
đồng thời phải tạo thành phong trào quần chúng rộng rãi. Điều này phụ thuộc quy luật
của cách mạng xã hội chủ nghĩa. Bởi vì chủ nghĩa xã hội là công trình tập thể của quần

chúng nhân dân tự xây dựng dưới sự lãnh đạo của Đảng với mục đích cuối cùng là xây
dựng con người có đạo đức và nền đạo đức mới Việt Nam. Vì vậy, phải xác định đây là
nhiệm vụ chủ yếu và lâu dài.
Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời.
Tu dưỡng đạo đức là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc và văn hóa phương Đông.
Hồ Chí Minh nói: “Chúng ta phải nhớ câu “Chính tâm, tu thân” để “trị quốc bình thiên
hạ””. Dù khó khăn gian khổ, nhưng muốn cải tạo thì nhất định thành công. Mỗi người
cần phải nhìn thẳng vào mình, phải kiên trì rèn luyện, tu dưỡng bền bỉ suốt đời, phải như
công việc rửa mặt hàng ngày. Nếu không sẽ dễ sa vào chủ nghĩa cá nhân thì có thể ngày
hôm qua có công với cách mạng, nhưng ngày hôm nay lại có tội với nhân dân. Đạo đức
cách mạng là nhằm giải phóng và đem lại hạnh phúc, tự do cho con người, đó là đạo đức
của những con người được giải phóng.
Ngoài ra, thực tế cũng cho thấy, những quan điểm của Bác về việc rèn luyện, tu
dưỡng đạo đức dành cho cán bộ, Đảng viên và cả tầng lớp thanh niên vẫn còn nguyên ý
nghĩa, giá trị tới tận ngày hôm nay. Ở khắp nơi trên mọi miền đất nước không thiếu
những nơi luôn tồn tại truyền thống tuyên dương gương cán bộ, Đảng viên, thanh niên
tiên tiến làm theo lời Bác, thanh niên làm tình nguyện, hiến máu nhân đạo… Điển hình là
tấm gương bà Đỗ Thị Ngon (sinh năm 1951), Chủ tịch Hội Bảo trợ người tàn tật, trẻ mồ
côi và bệnh nhân nghèo thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long, đồng thời cũng là một cựu
chiến binh đi đầu tại địa phương trong phong trào “Xây dựng nông thôn mới”. Trong 3
năm qua, bà đã vận động hội viên, các tổ chức, cá nhân, trong đó có cả doanh nghiệp,
Việt kiều ở nước ngoài tài trợ, ủng hộ xây mới gần chục km đường nhựa, đường bê tông
nông thôn ở các xã, phường Thuận An, Đông Bình, Đông Thành; 5 cây cầu bê tông cốt
thép ở khu vực Thuận An, Mỹ Thuận và 36 căn nhà tình nghĩa, trong đó có 12 căn dành
cho các hộ cựu chiến binh nghèo… Ghi nhận đóng góp của bà Đỗ Thị Ngon trong công
12


tác an sinh xã hội tại địa phương, UBND thị xã Bình Minh, UBND tỉnh Vĩnh Long, Tỉnh
ủy Vĩnh Long và Ban Dân vận Trung ương tặng bà nhiều bằng khen, giấy khen. Tháng

3/2014, bà đã vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen. Mới đây, bà Đỗ Thị
Ngon được Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam tặng bằng khen về thành tích xuất
sắc trong phong trào “Cựu chiến binh gương mẫu” giai đoạn 2009 – 2014./.
Thế nhưng, mới đây báo chí Hàn Quốc ngày 14/4 đưa tin, chuyến bay từ Hà Nội đến
sân bay quốc tế Gimhae (Busan, Hàn Quốc) hạ cánh ngày 10/3, tại khu vực kiểm tra an
ninh, hải quan sân bay đã phát hiện cơ trưởng giấu 4 thỏi (4 kg) vàng và tiếp viên nam
giấu 2 thỏi (2 kg) vàng trong giày. Có thể thấy, chủ nghĩa cá nhân - nguồn gốc của mọi
thứ tệ nạn, thứ giặc “nội xâm” phá từ trong ra, vẫn luôn song hành với đất nước qua mọi
thời kỳ. Vietnam Airlines khẳng định sẽ tích cực hợp tác với các cơ quan điều tra, không
bao che, tránh né, kiên quyết xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm theo quy định
của pháp luật và cung cấp thông tin chính xác, kịp thời dựa trên các nguồn tin xác thực.
Muốn xây dựng đạo đức mới, thì cùng với việc xây dựng, bồi dưỡng những phẩm chất tốt
đẹp, nhất thiết phải chống những biểu hiện sai trái, xấu xa, trái với những yêu cầu của
đạo đức mới.

CHƯƠNG III: SINH VIÊN HỌC TẬP LÀM THEO TẤM GƯƠNG, TƯ
TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HÔ CHÍ MINH
13


1. Học tập và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

Xác định đúng vị trí, vai trò của đạo đức đối với cá nhân:
Đạo đức, hiểu tổng quát là toàn bộ những chuẩn mực, những quy tắc, những quan
niệm về các giá trị thiện, ác, lương tâm, trách nhiệm, danh dự, hạnh phúc, công bằng…
được xã hội thừa nhận. Đạo đức là yếu tố cơ bản của nhân cách tạo nên giá trị con người.
Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho thanh niên từ rất sớm, vì
thanh niên là “người chủ tương lai của nước nhà”. Người chỉ rõ, việc thực hành tốt đạo
đức cách mạng trong đời sống hằng ngày không chỉ có tác dụng tôn vinh, nâng cao giá trị
chính họ mà còn tạo sức mạnh nội sinh, giúp họ vượt qua khó khăn, thử thách. Trong

toàn xã hội, mỗi người có công việc, tài năng và vị trí khác nhau, người làm việc to,
người làm việc nhỏ, nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng đều là người cao thượng.
Kiên trì, tu dưỡng theo các phẩm chất đạo đức Hồ Chí Minh:
Sinh vên phải có “6 cái yêu”: Yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu
lao động, yêu khoa học và kỷ luật. Theo Người, để có được những phẩm chất như vậy,
thanh niên phải rèn luyện cho mình những đức tính như: trung thành, tận tụy, thật thà,
chính trực; phải xác định rõ nhiệm vụ của mình:
Trước hết, sinh viên cần phải học tập tốt, đây là nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta.
Học tốt để có kiến thức, có khả năng tác nghiệp, khẳng định được bản thân mình và cống
hiến được cho đất nước, cho xã hội. Trong thực tiễn có biết bao tấm gương học sinh
nghèo vượt khó học giỏi; những học sinh làm rạng danh Việt Nam với các huy chương
trong kì thi Olympic quốc tế như vào năm 2013, đoàn học sinh Việt Nam dự kỳ thi
Olympic Toán học quốc tế đoạt giải cao, kết quả xếp hạng PISA học sinh VN đứng thứ
17 thế giới; những du học sinh với thành tích học tập xuất sắc được vinh danh tại nước
ngoài như bạn Nguyễn Trọng Nghĩa nhận giải thưởng kép “Sinh viên quốc tế tiêu biểu
tại Úc” và “Sinh viên xuất sắc” do tổ chức chính thức của sinh viên quốc tế tại bang
Nam Úc, StudyAdelaide trao tặng hay Ngô Di Lân, chàng trai 21 tuổi đạt học bổng tiến sĩ
toàn phần tại Mỹ… Học tập đạo đức của Bác Hồ, chúng ta còn có thể học tập qua chính
14


những tấm gương thầy cô, bè bạn xung quanh. Và hãy để việc học tập đó đi vào chính
cuộc sống hàng ngày của thanh niên, học sinh, sinh viên, chứ không phải là những hoạt
động có tính chất phong trào. Bởi học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là
để giúp chúng ta sống tốt hơn, đẹp hơn.
Hai là sinh viên nên trau dồi đạo đức, sống đẹp, sống lành mạnh, có kiến thức xã hội,
có văn hoá. Chúng ta dễ dàng bắt gặp hình ảnh đoàn viên thanh niên trong màu áo xanh
tình nguyện tham gia vào các hoạt động có ích cho xã hội: giúp người neo đơn, hiến máu
nhân đạo, xuân tình nguyện, mùa hè xanh, thăm bà mẹ Việt Nam anh hùng… Tham gia
những hoạt động đó sẽ giúp ta sống đẹp hơn, có ý nghĩa hơn cho bản thân và có ích cho

cộng đồng..
Trong học tập, phải kết hợp lý luận với thực hành, học tập với lao động; phải chống
mọi biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, chống tư tưởng háo danh, hám lợi, chống lười
biếng, coi khinh lao động, kiêu ngạo, giả dối, khoe khoang… Mỗi học sinh, sinh viên
phải trả lời được câu hỏi: học để làm gì? Học để phục vụ cho ai? Hiện nay, rất nhiều
người đi học nhưng không có mục tiêu phấn đấu, không phương hướng, mơ hồ về tương
lai của mình. Theo bản tin cập nhật thị trường lao động quý I-2014 do Bộ Lao ĐộngThương Binh và Xã Hội cùng Tổng cục Thống kê công bố ngày 21/3, đã có thêm 72.000
lao động thuộc nhóm có trình độ đại học, cao đẳng bị thất nghiệp so với số thất nghiệp ở
quý IV-2012. Cũng theo bản tin này, tỉ lệ thất nghiệp ở nhóm có trình độ cao đẳng cao
gấp 4 lần, nhóm trình độ đại học trở lên cao gấp 3 lần tỉ lệ đối tượng thất nghiệp khác.
Đặc biệt, nhóm thanh niên từ 20 - 24 tuổi tốt nghiệp cao đẳng và đại học trở lên (sinh
viên mới ra trường) có tỷ lệ thất nghiệp rất cao, lên tới 20,75%. Do đó sinh viên ngay từ
khi ngồi trên ghế nhà trường cần phải có định hướng tương lai rõ ràng và phấn đấu đạt
được mục tiêu đưa ra.
Ngoài ra, mỗi sinh viên phải có trách nhiệm trau dồi kiến thức, đạo đức chính trị,
phải xác định rõ thế nào là tốt, thế nào là xấu? Ai là bạn, ai là thù? Nhà trường và toàn xã
hội tạo điều kiện tổ chức các cuộc thi, các chương trình bổ ích cho sinh viên như: “Hội
thi Olympic các môn khoa học Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”, chương trình
15


“AEC- Cánh cửa vào ngôi nhà chung”, cuộc thi “Biển, đảo Tổ quốc và chiến sĩ Hải
quân” kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập Hải quân nhân dân Việt Nam (07/5/1955 –
07/5/2015) do Thành Đoàn phát động… giúp cho sinh viên có cái nhin toàn diện hơn với
đường lối của Đảng ta và thấy được những nỗ lực và sự phát triển không ngừng của Đảng
trong đưa ra các chính sách đẩy mạnh phát triển đất nước cũng như con người. Ngược lại
sinh viên cần phải bồi bổ kiến thức chính trị để có thể giữ mình trước những cảm dỗ;
những tổ chức bạo động chống phá nhà nước,…
2. Nội dung học tập theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

Thực trạng lối sống đạo đức trong sinh viên hiện nay.
Tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại ngày nay,đi vào nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, đã tạo nên một nền đạo đức mới, là nguồn động lực quan trọng
công cuộc phát triển đất nước. Đó là nền đạo đức vừa phát huy những giá trị truyền thống
của dân tộc, như: yêu nước, thương người, sống tình nghĩa,cần, kiệm, liêm , chính, chí
công vô tư… với những nội dung mới phù hợp với thời đại. Nhờ đó phần lớn sinh viên
vẫn giữ được lối sống tình nghĩa, trong sạch, lành mạnh, sáng tạo trong học tập. Đồng
thời, thế hệ trẻ ngày nay còn thể hiện lối sống có bản lĩnh, năng động, nhạy bén, dám đối
mặt với khó khăn thách thức; luôn gắn bó với nhân dân và phấn đấu cho sự nghiệp xây
dựng đất nước.
Thực tế cho thấy, sinh viên hiện nay đã trở thành lực lượng xung kích trên mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội. Học sinh- sinh viên hang hái trong học tập, nghiên cứu khoa học
và trưởng thành trong hoạt động xã hội vì cộng đồng, như: phong trào “Sinh viên 5 tốt”,
các cuộc thi Eureka, Olympic các môn khoa học như Mac- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
Robocon… Tiêu biểu như sinh viên Trường đai học Bách khoa đã ba lần vô địch Cuộc
thi sáng tạo robocon châu Á- Thái Bình Dương (năm 2002,2004,2006); sinh viên Trường
Đại học Khoa học tự nhiên đoạt giải nhất Cuộc thi lập trình sinh viên thế giới năm 2007
(ACM/ICPC) khu vực châu Á.

16


Hình ảnh xung kích đi đầu trong các phong trào tình nguyện đã trở thành nét đẹp của
sinh viên Việt Nam trong thời kì Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các chiến dịch
như “Mùa hè xanh”, “Xuân tình nguyện”, “Tiếp sức mùa thi” luôn thu hút một số lượng
lớn các bạn học sinh, sinh viên tham gia với sự nhiệt huyết của tuổi trẻ. Sinh viên còn
tham gia vào các hoạt động văn hóa, giáo dục, chăm sóc thiếu niên nhi đồng; tuyên
truyền pháp luật; tham gia giữ gìn trật tự an toàn giao thông; tổ chức hoạt động đền ơn
đáp nghĩa. Tất cả hoạt động trên đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc, tạo nên hình mẫu về
văn hóa lối sống của một sinh viên thời đại mới.

Bên cạnh những hình ảnh đẹp về thanh niên, sinh viên, dưới tác động của những mặt
trái kinh tế thị trường và toàn cầu về văn hóa ngày càng sâu rộng, do sự bùng phát của lối
sống thực dụng, đã dẫn đến sự xuất hiện ngày một nhiều của các hiện tượng tiêu cực
trong một bộ phận không nhỏ tầng lớp học sinh- sinh viên. Một số sinh viên có lối sống
lệch lạc, sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin; có lối sống thực dụng, đua đòi, lãng phí,
sống thử; một số có lối sống cá biệt, thiếu ý thức chấp hành phát luật, sa vào các tệ nạn
xã hội. Nguy hiểm hơn, biểu hiện xa rời chủ nghĩa xã hội chưa được khắc phục, sự chống
phá của các thế lực quốc tế nhằm thự hiện âm mưa diễn biến hòa bình đã tác động không
nhỏ tới đời sống đạo đức, ý chí phấn đấu của thanh niên, sinh viên ngày nay.
Một cuộc điều tra xã hội về lối sống của sinh viên hiện nay được thực hiện bời Thạc
sĩ Nguyễn Hồng Ánh (Giảng viên Đại học Quốc Gia – Thành phố Hồ Chí Minh) vào năm
2014, khảo sát sinh viên ba trường: Đại hoc Khoa học Tự nhiên, Đại học Khoa học Xã
hội Nhân văn, ĐH Bách Khoa đã cho thấy ba kiểu sống cơ bản của sinh viên Thành phố
Hồ Chí Minh hiện nay rằng 60% số sinh viên được khảo sát có lối sống khép mình, ít
tham gia các hoạt động xã hội- đây là kiểu sống chiếm tỉ lệ cao nhất; 10% sinh viên
hướng vào vui chơi, hưởng thụ- gồm những sinh viên hướng vào hoạt động mang tính
hưởng thụ, nhiều khi vô bổ; 30% sinh viên say mê học tập- đây là nhóm có thái độ sống
tích cực, năng động, say mê học tập, tỷ lệ này còn khá thấp. Những số liệu trên đã báo
động tình trạng lối sống đáng lo ngại của sinh viên ngày nay.

17


Hiện tượng sinh viên sa vào con đường nghiện ngập đang diễn biến theo chiều hướng
ngày một gia tăng. Theo thống kê của Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, riêng tại
Thành phố Hồ Chí Minh, trong số người nghiện ma túy thì 18,02% là học sinh, sinh viên,
công nhân. Từ đó dẫn đến những hành vi vi phạm pháp luật như cướp giật, giết người…
diễn ra ngày một nhiều.
Một bộ phận không nhỏ sinh viên còn bị ảnh hưởng bởi lối sống thực dụng, buông
thả, không coi trọng những giá trị đạo đức. Bằng chứng là các phương tiện truyền thông

đã phản ánh liên tục thực trạng này trong thời gian gần đây. Hiện tượng sinh viên đánh
nhau ngay trên giảng đường không còn quá xa lạ. Đáng báo động hơn và việc sinh viên
đánh giảng viên cũng gia tăng. Bên cạnh đó, do ảnh hưởng từ lối sống và văn hóa phương
tây, tình trạng sống thử và quan hệ tình dục trước hôn nhân cũng ngày càng tăng cao. Từ
đó dấn đến tỉ lệ nạo phá thai gia tăng đến mức báo động. Mỗi năm Việt Nam có 1,2 triệu
ca nạo phá thai, trong đó có tới 20% trường hợp là học sinh, sinh viên. Đây là một con số
rất đáng lo ngại.
Bên cạnh đó lực lượng sinh viên còn là đối tượng mà các thế lực phản động ở nước
ngoài hướng đến để lôi kéo tham gia vào các hoạt động chống phá Nhà nước, chính
quyền Việt Nam. Năm 2012, Nguyễn Phương Uyên, sinh viên Trường Đại học Công
nghiệp thực phẩm TP Hồ Chí Minh bị khởi tố hình sự vì đã tiến hành các hoạt động tuyên
truyền chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Quá trình điều tra đã
chứng minh rằng sinh viên này thực hiện hành vi vi phạm pháp luật theo sự chỉ đạo của
một đối tượng phản động đang bỏ trốn ở nước ngoài. Vụ việc trên cho thấy rằng, dù đây
không phải là một vấn đề mới nhưng do tư tưởng chính trị, đạo đức của một số sinh viên
đã bị sai lệch, tạo điện kiện cho các phần tử xấu lợi dụng, đẩy vào các hoạt động phi
pháp. Đây là một vấn đề rất đáng lưu tâm hiện nay.
Tuy vậy, chúng ta không thể chỉ thông qua những con số, những trường hợp cá biệt
trên để vội kết luận rằng thanh niên ngày nay có một lối sống lệch lạc, vị kỷ, không có lý

18


tưởng cap đẹp. Đó chỉ là một phần rất nhỏ trong số hàng triêu sinh viên Việt Nam đang
ngày đêm học tập, cống hiến tài năng và trí tuệ của mình để phục vụ cho đất nước.
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng cách mạng cho đời sau. Đảng và
Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc đào tạo, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ nói chung và sinh
viên, thanh niên tri thức nói riêng cả về đức lẫn tài. Dưới đây là một số nội dung cơ bản:
Một là, học trung với nước, hiếu với dân, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp giải

phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngay từ thuở thiếu thời, đã sớm lựa chọn một cách rõ ràng và
dứt khoát mục tiêu hiến dâng cả cuộc đời mình cho cách mạng. Người đã chấp nhận mọi
hy sinh, luôn kiên định, dũng cảm và sáng suốt để vượt qua mọi khó khăn, gian khổ,
“thắng không kiêu, bại không nản”, không lay chuyển trước những cám dỗ để thực hiện
được mục tiêu, lý tưởng của cuộc đời mình. Người nói: “Bài học chính trong đời tôi là
tuyệt đối và hoàn toàn cống hiến đời mình cho sự nghiệp giải phóng và thống nhất Tổ
quốc, giải phóng giai cấp công nhân và dân tộc bị áp bức, cho sự thắng lợi của chủ nghĩa
xã hội, cho sự hợp tác anh em và hòa bình giữa các dân tộc”. Tấm gương vì nước, vì
dân, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng
con người của Hồ Chí Minh đã được nhân dân thế giới và bạn bè quốc tế thừa nhận và
kính phục.
Trong giai đoạn hiện nay, lòng trung với nước, hiếu với dân được sinh viên thể hiện
thông qua các hành động cụ thể như: sống có lý tưởng, hoài bảo; tự nguyện tham gia
nghĩa vụ quân sự; lên tiếng phản đối khi độc lập chủ quyền lãnh thổ của đất nước bị đe
dọa; phấn đấu rèn luyện trở thành Đảng viên,….Tiêu biểu như khi xảy ra vụ việc Trung
Quốc đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển Việt Nam, mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt
là sinh viên, thanh niên tri thức đã có những tiếng nói, hành động mãnh mẽ để phản đối
chính sách trên. Nhiều buổi mít tinh đã diễn ra tại nhiều trường đại học trên khắp cả nước
19


và cả ở nước ngoài. Qua đó thể hiện lý tưởng, ý chí kiên định của thanh niên, luôn hướng
về Tổ quốc, nhân dân, sẵn sàng lên tiếng khi đất nước cần.
Hai là, học cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, đời riêng trong sáng, nếp sống
giản dị và đức khiêm tốn phi thường.
Suốt cuộc đời mình, Hồ Chí Minh sống trong sạch, thực hành cần, kiệm, liêm, chính,
chí công vô tư, luôn vì nước, vì dân, vì con người, không gợn chút riêng tư. Vị lãnh tụ
cách mạng luôn coi khinh mọi sự xa hoa, không ưa chuộng những nghi thức trang trọng,
cầu kì, chỉ giữ một nếp sống thanh bạch , tao nhã, giãn dị khiêm tốn và đấu tranh để mưu

cầu hạnh phúc cho dân. Toàn thể nhân dân Việt Nam và thế giới đều biết tới bộ ka ki bạc
màu, đôi dép lốp mòn, nhà sàn gỗ đơn sơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tư tưởng cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư của Hồ Chí Minh không những được
sinh viên Việt Nam học tập mà còn noi theo. Điều đó thể hiện cụ thể qua các hành động
của các bạn sinh viên với tinh thần “Vì nước quên thân, vì dân phục vụ”: sinh viên tình
nguyện, hiến máu nhân đạo, sinh viên lập nghiệp, tuổi trẻ giữ nước, mùa hè xanh…Thanh
niên tri thức ngày càng thẳng thắng lên án những hiện tượng, hành vi lệch chuẩn ở nhiều
lĩnh vực của đời sống xã hội, như tình trạng làm hàng giả, sính ngoại, vi phạm dân chủ…
Bên cạnh đó sinh viên cũng cần có đức tính khiêm tốn. Đó là sự nhã nhặn, biết ứng xử
khéo léo, không khoa khoang, tự mãn. Qua đó giúp sinh viên rèn luyện được đạo đức,
phẩm chất chính trị, tạo cơ hội để sinh viên hoàn thiện bản thân và đóng góp cho xã hội.
Ba là, học đức tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân và hết
lòng, hết sức phục vụ nhân dân; luôn nhân ái, vị tha, khoan dung và nhân hậu với
con người.
Hồ Chí Minh có tình thương yêu bao lao đối với con người, tin tưởng tuyệt đối vào
sức mạnh và trí tuệ của nhân dân. Người luôn dạy bảo cán bộ phải thương nhân dân,
đồng bào như chính những đứa con non nớt của chính bản thân mình. Việc gì có lợi cho
nhân dân thì mình cố gắng làm cho bằng được, còn những việc gì có hại thì hết sức tránh,
ngăn chặn để khỏi làm hại cho dân. Ngoài ra, cán bộ phải gần với nhân dân, thường
20


xuyên thăm hỏi, quan tâm để hiểu được những điều dân nghĩ, đáp ứng những nhu cầu
thích đáng của dân cũng như học hỏi kinh nghiệm và những bài học hay từ nhân dân.
Không dừng lại ở đó, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân cũng là một hành động cần phải
xem xét hàng đầu, tiên quyết. Như một đạo lý, Hồ Chí Minh xem nỗi đau của nhân dân
như chính nỗi đau của mình. Người nói, trong” mỗi người, mỗi gia đình đều có một nỗi
đau khổ riêng và gộp cả những nỗi đau khổ riêng của mỗi người, mỗi gia đình lại thì
thành nỗi đau của tôi”. Lòng nhân ái, khoan dung, nhân hậu của Hồ Chí Minh bắt nguồn
từ đại nghĩa của dân tộc, nên có sức mạnh và sự cảm hóa to lớn to lớn trong việc xây

dựng và tái tạo lương tri. Đi làm cách mạng, Hồ Chí Minh đặt vấn đề tự do và hạnh phúc
đi đôi. Đó chính là biểu hiện chủ nghĩa nhân văn cộng sản, vừa thánh thiện, vừa gần gữi,
đã làm xúc động trái tim nhân loại và Người được suy tôn như”một ông thánh cộng
sản”;”một con người của huyền thoại”.
Vừa qua đoàn trường Đại học Ngoại Thương cơ sở 2 tại thành phố Hồ Chí Minh vừa
mới tổ chức ngày hội hiến máu nhân đạo đã thu hút đông đảo sinh viên tham gia. “Hiến
máu nhân đạo” là một hành động cao cả, một nghĩa cử cao đẹp của toàn xã hội. Bác Hồ
đã nói “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”. Hằng ngày, hằng giờ, trên cả
nước chúng ta vẫn luôn gặp phải những hoàn cảnh rất khó khăn vì không có đủ máu kịp
thời cung cấp cho những ca cấp cứu. Vì vậy, là đoàn viên thanh niên, chúng ta không thể
thờ ơ trước những khó khăn của đất nước. Hơn thế nữa, hằng năm, hàng ngàn thanh niên
trên khắp cả nước tham gia nghĩa vụ quân sự, rèn luyện đạo đức và bản thân để bảo vệ Tổ
quốc, ra trận chiến đấu khi Tổ quốc lâm nguy hay phục vụ nhân dân khi thiên tai hay lũ
lụt xảy ra.
Bốn là, học tấm gương về ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, quyết tâm vượt qua mọi
thử thách, gian nguy để đạt được mục đích cuộc sống.
Cuộc đời cách mạng của HCM là một chuỗi những năm tháng vô cùng gian khổ.
Song, nhờ ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, Hồ Chí Minh đã bình tĩnh, kiên cường chủ
động vượt qua qua mọi thử thách và gian lao để bảo vệ chân lý và giữ vững quan điểm
cách mạng của mình.
21


“Muốn nên sự nghiệp lớn,
Tinh thần phải càng cao”
(Nhật kí trong tù, Hồ Chí Minh)
Dũng cảm, quyết tâm, bền bỉ và bất khuất là những những đặc trưng trong nhân cách
HCM. “ Đằng sau một cốt cách dịu dàng của cụ Hồ là một ý chí sắt thép. Dưới cái bề
ngoài giản dị là một tinh thần quật khởi anh hung không có gì uy hiếp nổi.”
Trong cuộc sống này, đâu đâu ta cũng có thể thấy được những tấm gương nghị lực

vượt lại số phận, hoàn cảnh của bản thân để sống có ý nghĩa. Là học sinh lớp 5, em
Hoàng Thị Hà học sinh trường tiểu học xã Khuôn Lùng, huyện Xín Mần tỉnh Hà Giang
mồ côi cả bố lẫn mẹ khi mới lên 7, hiện đang sống với ông bà ngoại. Tuy nhiên, Hà luôn
là một học sinh có ý thức học tập tốt, là một học sinh giỏi khi tới lớp và là một người con
người cháu ngoan ngoãn, hiếu thảo khi ở nhà. Liên tục trong 2 năm học 2013-2014 và
năm học 2014-2015 em được thầy cô và các bạn trong trường bầu làm Liên đội trưởng
của trường và lớp trưởng của lớp 5A, với trách nhiệm của mình được phân công em Hà
đã luôn gương mẫu đi đầu trong mọi hoạt động phong trào của trường, của lớp, đều tham
gia sôi nổi, nhiệt tình giúp đỡ các bạn học lực yếu. Sau này, Hà mong muốn được trở
thành một bác sĩ giỏi để chữa bệnh cho những người mắc bệnh hiểm nghèo để không ai
phải chết như bố mẹ em
Không có thế, ở đâu đó còn có những mảnh đời éo le hơn, kế đến đó là Nguyễn Văn
Huân. Em là học sinh lớp 4C trường tiểu học Kim Đức, Phú Thọ, một cậu bé khuyết tật
bẩm sinh, được sinh ra trong một gia đình bố mẹ đều làm nghề nông tại khu 2 xã Kim
Đức. Từ khi mới sinh ra em đã không được bình thường như những đứa trẻ khác. Gia
đình đã dồn hết tình cảm để chăm bẵm cho cậu bé nhưng cũng không dám hy vọng nhiều
vì chân, tay, cổ của em rất yếu, đi lại, nói và cầm đồ vật rất khó khăn. Nhiều người
khuyên nên gửi Huân vào Trung tâm bảo trợ trẻ em mồ côi tàn tật nhưng vì thương con
nên không muốn xa con mà để ở nhà chăm sóc và mong con được đi học ở trường làng
22


như các bạn cùng trang lứa. Tuy nhiên, không chịu đầu hàng trước số phận, Huân luôn tỏ
ra là một cậu bé thông minh, ham học và vượt khó. Năm học vừa qua Huân được Nhà
trường, được Hội chữ thập đỏ Thành phố tặng quà nêu gương “vượt khó học tập”. Em
tâm sự về ước mơ sau này là muốn có một nghề ổn định trong tương lai để giúp bố mẹ
bớt khổ.
Ông bà có câu: “không phải trời cho không ai cái gì và cũng không lấy đi bất cứ của
ai cái gì”. Thật vậy, dù tạo hóa không cho các em được như người bình thường nhưng đổi
lại các em lại có môt ý chí quật cường vượt lên số phận hoàn cảnh để trở thành người có

ích cho xã hội. Và xã hội Việt Nam cần lắm những thế hệ thanh niên trưởng thành mạnh
mẽ như thế này để cống hiến cho nước nhà, nâng cao vị thế dân tộc.

Chương IV: BIỆN PHÁP CHO TÌNH TRẠNG ĐẠO ĐỨC TRONG TẦNG LỚP
XÃ HỘI VIỆT NAM HIỆN NAY
1. Biện pháp cho tình trạng đạo đức trong tầng lớp xã hội Việt Nam hiện nay.
Muốn có một xã hội văn minh, một đất nước phát triển thì trước tiên phải có đạo đức,
vì Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển của
23


con người, như gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối. Dân tộc Việt Nam có nhiều
gương sáng về đạo đức, điển hình như: Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên
Giáp, Trưởng ban Nội chính Trung ương Đảng Nguyễn Chí Thanh…Các vị đã sống cả
đời vì dân, lo cho dân và tuy đã mất đi nhưng vẫn luôn sống mãi trong lòng dân. Những
tấm gương sống đẹp này rất đáng để nhân dân noi theo học hỏi.
Đáng buồn thay, xã hội Việt Nam hiện nay vẫn còn tồn tại không ít những cán bộ
tham ô, những cá nhân thích trục lợi, những sinh viên, học sinh đua đòi, suy đồi về đạo
đức…Vì vậy, chúng ta không thể không thực hiện những biện pháp uốn nắn những đối
tượng này. Tham nhũng, nhận đút lót, hối lộ là những vấn đề đáng lưu tâm trong giai
đoạn hiện nay. Để phòng chống tham những, trước hết cần phải có sự công khai, minh
bạch trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị, ví dụ như công khai, minh bạch trong mua sắm
công và xây dựng cơ bản; công khai, minh bạch trong quản lý dự án đầu tư xây dựng;
công khai, minh bạch về tài chính và ngân sách nhà nước; công khai, minh bạch trong
hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiểm toán nhà nước; công khai, minh
bạch trong lĩnh vực tư pháp; công khai báo cáo hằng năm về phòng, chống tham nhũng…
Tiếp đến là không ngừng hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế-xã hội để tránh trường
hợp các cá nhân hoặc tổ chức lợi dụng những khẽ hở luật pháp nhằm thực hiện hành vi
trái đạo đức. Chúng ta cũng có thể học hỏi cách phòng chống tham nhũng của Singapore
– một trong những nước có tỉ lệ tham nhũng thấp nhất trên thế giới. Từ Singapore, chúng

ta có thể rút ra sáu bài học như sau:
Thứ nhất, bộ máy lãnh đạo phải thực tâm chống tham nhũng, và trừng phạt bất cứ
ai có hành vi tai tiếng. Nếu chỉ 'những con cá nhỏ' bị bắt, thì toàn bộ chiến lược
chống tham nhũng sẽ mất uy tín và thất bại.
Thứ hai, phải có các biện pháp chống tham nhũng đầy đủ, không có lỗ hổng và
thường xuyên được xem lại để thay đổi, nếu cần thiết.
Thứ ba, cơ quan chống tham nhũng phải trong sạch. Không nhất thiết phải có quá
nhiều nhân viên, và bất kì thanh tra nào tham nhũng cũng phải bị trừng phạt và
đuổi ra khỏi ngành.
24


Thứ tư, cơ quan chống tham nhũng phải tách khỏi bộ máy cảnh sát. Singapore có
Cơ quan điều tra tham nhũng (CPIB) tách khỏi các cơ quan khác, trực thuộc Thủ
tướng Chính phủ, có quyền độc lập điều tra và ngăn chặn tham nhũng. Nếu cơ
quan này trực thuộc cảnh sát, sẽ khó hoạt động hiệu quả, đặc biệt nếu có tình trạng
tham nhũng ngay trong nội bộ cảnh sát.
Thứ năm, để giảm cơ hội tham nhũng tại các ngành dễ sa ngã như hải quan, thuế
vụ, công an giao thông, thì các cơ quan này phải thường xuyên kiểm tra và thay
đổi quy định làm việc.
Thứ sáu, động cơ tham nhũng trong khối nhân viên nhà nước và quan chức có thể
giảm bớt nếu lương và phụ cấp cho họ có tính cạnh tranh với khu vực tư nhân.
Phải làm sao duy trì được nhân tài trong khu vực nhà nước vì nếu họ bỏ đi làm cho
bên ngoài, những người kém khả năng ở lại sẽ càng dễ có nguy tham ô.
Một vấn đề quan trọng và đáng được quan tâm là bên cạnh những học sinh, sinh viên,
thanh niên sống tình nghĩa, trong sạch, lành mạnh còn tồn tại một bộ phận giới trẻ sống
thực dụng, dựa dẫm, ích kỷ, thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm, thờ ơ với chính bản thân,
với gia đình và xã hội. Đây là hiện tượng không thể coi nhẹ và cần phải có biện pháp
ngăn chặn và xử lý.
Đầu tiên, công tác giáo dục về đạo đức trong nhà trường cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Hiện nay, rất nhiều học sinh cho rằng bộ môn Giáo dục công dân chỉ là môn học phụ,
không đáng quan tâm như Toán, Lý, Hóa… Nhận thức lệch lạc, sai lầm này dẫn đến hậu
quả học sinh không chăm lo trau dồi đạo đức. Vì thế, nhà trường phải thay đổi phương
pháp giáo dục của môn đạo đức và giáo dục công dân. Hãy giáo dục một cách nghiêm túc
và thành thật với chính những chủ nhân tương lai của đất nước, để các em hiểu rằng, bên
cạnh việc học tập, rèn luyện và tu dưỡng đạo đức là không thể thiếu.
Bên cạnh đó, cần phát huy vai trò tự học tập, tự du dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống
của học sinh, sinh viên. Trước hết phải hình thành cho học sinh, sinh viên nhu cầu, động
cơ phấn đấu, rèn luyện đúng đắn, làm cho mỗi người có ý thức làm chủ, ham học hỏi, cầu
tiến bộ, vươn lên tự khẳng định mình. Nhà trường nên tạo mọi điều kiện thuận lợi để học
25