Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT lê quý đôn thực trạng và giải pháp
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (226.06 KB, 35 trang )
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tồn cầu hóa và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế vừa là xu thế khách
quan vừa là quá trình hợp tác để phát triển, vừa là quá trình đấu tranh của
các nước đang phát triển để bảo vệ lợi ích của quốc gia mình. Nhằm đi tắt
đón đầu từ một nước kém phát triển thì vai trị của giáo dục và khoa học
công nghệ ngày càng giữ một vai trò quan trọng. Giáo dục phải đi trước
một bước, nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực và bồi dưỡng nhân tài
nhằm thực hiên tốt các mục tiêu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.
Ở nước ta q trình cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước được
tiến hành trong điều kiện nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh
tế vận hành theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Sản xuất
hàng hóa phát triển làm cho thị trường lao động mở rộng, nhu cầu lao
động tăng lên đồng thời cũng làm thay đổi quan niệm về việc lựa chọn
nghề nghiệp, động cơ học tập, các mối quan hệ trong nhà trường và ngồi
xã hội.
Tình hình trên địi hỏi ngành giáo dục - đào tạo phải đào tạo ra
những người lao động có trí tuệ cao, có tay nghề thành thạo, có phẩm chất
tốt đẹp, bồi dưỡng và phát huy bởi một nền giáo dục tiên tiến, gắn liền với
một nền khoa học công nghệ. Nhưng nguồn nhân lực này phải có năng lực
thực sự để đáp ứng nhu cầu của xã hội cũng như là của địa phương.
Một trong những giải pháp phát triển giáo dục - đào tạo mà đại hội
X đã đề ra là đổi mới toàn diện nền giáo dục. Để thực hiện mục tiêu đó
đại hội đã xác định sự cần thiết phải đổi mới công tác hướng nghiệp và
dạy nghề cho học sinh THPT nhằm tạo điều kiện tốt cho việc phân luồng
cho học sinh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông, để học sinh trực tiếp
tham gia vào lao động trong xã hội hay chọn cho mình một ngành nghề
Page 4
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
phù hợp để tiếp tục học tập ở những bậc học cao hơn. Bên cạnh đó Giáo
dục phổ thơng và hướng nghiệp được coi là nền tảng để phát triển nguồn
nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH đất nước, góp phần vào việc
nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2020 lên tới 60% (Chiến lược
phát triển giáo dục 2009 - 2020).
Trước thế giới nghề nghiệp đa dạng phong phú mà bản thân các em
lại chưa thực sự có đầy đủ thơng tin, kiến thức về các ngành nghề đó. Vì
vậy trong quá trình lựa chọn nghề nghiệp cho mình các em tỏ ra rất lúng
túng và xem nhẹ việc định hướng nghề nghiệp. Các em có xu hướng chọn
nghề theo nhu cầu bản thân, theo bạn bè, theo nguyện vọng của những
người lớn trong gia đình, theo tâm lý đám đơng…. Ngun nhân của tình
trạng này là bản thân các em chưa được trang bị đầy đủ về kiến thức nghề
nghiệp, thiếu hiểu biết về những tiêu chuẩn hay yêu cầu về những ngành
nghề mà mình sẽ lựa chọn và chưa đánh giá đúng năng lực thực sự của
bản thân. Bên cạnh đó cơng tác giáo dục hướng nghiệp ở các trường phổ
thơng cịn mang nặng tính hình thức chưa thật sự đi sâu vào chú trọng
chất lượng, hiệu quả của việc dạy học hướng nghiệp. Hơn nữa bản thân
những giáo viên chịu trách nhiệm dạy môn học này là giáo viên chủ
nhiệm những người không được đào tạo bài bản về lĩnh vực này nên kiến
thức có phần bị hạn chế. Dẫn đến mơn học có hiệu quả khơng cao.
Những vấn đề nêu trên đã thôi thúc tôi lựa chọn đề tài: “Công tác
giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực trạng và giải
pháp”.
2. Mục đích nghiên cứu
Từ cơ sở lý luận, thực trạng nghiên cứu lý luận và thực trạng giáo
dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn để từ đó đề ra các biện
pháp để nâng cao hiệu quả và chất lượng của công tác giáo dục hướng
nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn.
Page 5
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
3. Đối tượng nghiên cứu
Việc tổ chức công tác giáo dục hướng nghiệp của giáo viên, nhận
thức, thái độ của học sinh, giáo viên đối với giáo dục hướng nghiệp ở
trường THPT Lê Quý Đôn.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu bản thân mỗi học sinh có nhận thức đúng đắn và thái độ tích
cực khi học tập môn giáo dục hướng nghiệp; Nếu cán bộ quản lý thực sự
quan tâm đến giáo dục hướng nghiệp; Nếu giáo viên hướng nghiệp được
đào tạo bài bản về hướng nghiệp thì cơng tác giáo dục hướng nghiệp sẽ
giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai một cách chính xác và
phù hợp với bản thân các em hơn.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu cơ sở lý luận về công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường
THPT Lê Quý Đơn.
Tìm hiểu thực trạng cơng tác giáo dục hướng nghiệp ở trường
THPT Lê Quý Đôn.
Từ thực tiễn và cơ sở lý luận đề ra một số giải pháp cho công tác
giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu tổng hợp các văn kiện văn bản, các nghị quyết, các tài
liệu trên báo, sách, thông tin trên mạng, tham khảo các vấn đề có liên
quan để bổ sung cho việc nghiên cứu đề tài.
6.2. Phương pháp quan sát
Quan sát công tác hướng nghiệp của trường và cách thức tổ chức
hoạt động giáo dục hướng nghiệp của giáo viên, thái độ của học sinh khi
học tập môn học này ở trường THPT Lê Quý Đôn.
Page 6
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
6.3. Phương pháp điều tra
Xây dựng một phiếu trưng cầu ý kiến học sinh ở một số lớp của mỗi
khối ở trường THPT Lê Qúy Đôn. Việc xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến
nhằm mục đích phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
6.4. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn một số em học sinh và một số thầy cô giáo trong trường
THPT Lê Quý Đôn về vấn đề giáo dục hướng nghiệp.
6.5. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng các phép toán thống kê để xử lý số liệu thu thập được từ
các phương pháp trên.
Page 7
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC HƯỚNG
NGHIỆP
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm giáo dục và giáo dục hướng nghiệp
Giáo dục (theo nghĩa rộng) là q trình tác động có mục đích, có tổ
chức có kế hoạch, có nội dung và bằng phương pháp khoa học của nhà
giáo dục tới người được giáo dục trong các cơ quan giáo dục nhằm hình
thành nhân cách cho họ.
Giáo dục (theo nghĩa hẹp) là quá trình hình thành cho người được
giáo dục lý tưởng, động cơ, tình cảm, niềm tin, những nét tính cách của
nhân cách, những hành vi, thói quen cư xử đúng đắn trong xã hội thông
qua việc tổ chức cho họ các hoạt động và giao lưu.
Giáo dục hướng nghiệp là một hệ thống các biện pháp giáo dục
của nhà trường, gia đình và xã hội nhằm chuẩn bị cho thế hệ trẻ về tư
tưởng, tâm lý, tri thức, kỹ năng để họ sẵn sàng đi vào cuộc sống lao động,
nghề nghiệp.
1.1.2. Khái niệm hướng nghiệp
Xét về lịch sử ra đời, hướng nghiệp đã có bề dày trên 100 năm và
thực tế hiện nay đã trở thành một lĩnh vực tác nghiệp chuyên môn trong
hệ thống giáo dục - đào tạo ở nhiều nước trong khu vực và trên thế giới.
Khái niệm “hướng nghiệp” được truyền bá rộng rãi sau Hội nghị
Quốc tế về Tâm lý học năm 1938 ở Barcelona, Tây Ban Nha. Sau đó ở các
nước Phương Tây đã ứng dụng những thành tựu nghiên cứu về lĩnh vực
hướng nghiệp vào thực tế cuộc sống. Cuối những năm 20 của thế kỷ XX,
xuất hiện hàng loạt những cơ quan chuyên môn về hướng nghiệp ở các
nước Đức, Pháp, Anh, Ý. Lúc này, khái niệm hướng nghiệp được hiểu là
một hoạt động giúp đỡ thanh thiếu niên lựa chọn được một nghề nghiệp
Page 8
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế của đất nước, dựa trên cơ sở sự
phù hợp giữa năng lực và yêu cầu công việc.
Theo giáo sư K.K.Platônốp, hướng nghiệp phải nhằm làm cho học
sinh thấy 3 mặt sau:
- Những yêu cầu, đặc điểm của các nghề nghiệp.
- Những nhu cầu của xã hội đối với các ngành nghề (còn gọi là thị
trường lao động xã hội).
- Những đặc điểm về nhân cách, đặc biệt là năng lực của bản thân
học sinh.
Như vậy, theo Platônốp, hướng nghiệp là một “hoạt động tổng hợp
bao gồm các quá trình tuyên truyền, giáo dục nghề nghiệp, tư vấn và
tuyển chọn nghề nghiệp nhằm tác động đến học sinh, giúp học sinh lựa
chọn được nghề phù hợp với năng lực hứng thú cá nhân, và phù hợp với
nhu cầu nhân lực xã hội”.
Theo các tác giả Lê Khanh, Trần Trọng Thuỷ, Phạm Minh Hạc
(1989) nếu xét về nội dung và mục đích, hướng nghiệp là “một hệ thống
cơng tác giảng dạy, giáo dục được tổ chức một cách đặc biệt, nhằm hình
thành ở học sinh một xu hướng nghề nghiệp có tính đến nhu cầu của xã
hội, trên cơ sở đó mà tự xác định nghề nghiệp của mình”.
Theo Phạm Tất Dong (2003), Ơng đưa ra quan điểm "nếu áp dụng
máy móc những nội dung của hoạt động hướng nghiệp theo cấu trúc do
K.K.Platônốp đề xuất mà chúng ta vẫn quen làm thì chắc chắn sẽ khơng
đạt hiệu quả cao, bởi khi đó khách hàng bị đưa vào thế thụ động, khơng
nhìn thấy tiềm năng phát triển của cá nhân” và ông đề xuất rằng "cần
phải tổ chức các giờ Giáo dục hướng nghiệp dưới dạng các hoạt động, và
thông qua các hoạt động ấy, các em học sinh sẽ biết tự tìm hiểu một nghề
cụ thể, một trường học để mình qua đó nắm được nghề, sẽ tự ghi chép
được những điều cần thiết và bổ ích cho mình qua giờ hướng nghiệp”.
Page 9
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Với lập luận này ông nhấn mạnh hoạt động hướng nghiệp chỉ có hiệu quả
khơng chỉ địi hỏi tính tích cực từ hoạt động của nhà trường, gia đình, xã
hội mà cịn phải xuất phát từ tính tích cực của thanh niên và phải do thanh
niên thực hiện chính.
Quan điểm của tổ chức Khoa học giáo dục văn hoá Liên Hiệp Quốc
(UNESCO) năm 1970 định nghĩa: “Hướng nghiệp là làm cho cá nhân
nhận thức được các đặc tính của mình và phát triển những đặc tính đó để
chọn ngành học và các hoạt động chun mơn trong mọi hồn cảnh của
đời sống với mong muốn được phục vụ xã hội và phát triển trách nhiệm
của mình (…).
Qua các cách tiếp cận của các nhà khoa học trong và ngồi nước về
vấn đề hướng nghiệp, có thể nhận thấy điểm chung của các quan điểm đó
là đều coi hướng nghiệp là một hoạt động trợ giúp cá nhân lựa chọn được
một nghề không chỉ phù hợp với năng lực, nguyện vọng cá nhân mà còn
với phù hợp với nhu cầu của xã hội. Như vậy, có thể định nghĩa khái niệm
hướng nghiệp như sau:
Hướng nghiệp là một hệ thống các biện pháp tác động đặc biệt vào
quá trình định hướng nghề nghiệp của cá nhân bằng cách giúp họ nhận
thức được bản thân, nghề nghiệp và nhu cầu thị trường lao động, qua đó
cá nhân tự quyết định chọn lấy một nghề phù hợp đảm bảo cho họ thành
đạt trong công việc và hạnh phúc trong lao động nghề nghiệp sau này.
1.2. Những vấn đề chung của công tác giáo dục hướng nghiệp ở
trường THPT
1.2.1. Vai trò của giáo dục hướng nghiệp
Về kiến thức, giáo dục hướng nghiệp giúp cá nhân:
- Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc lựa chọn nghề
nghiệp tương lai.
Page 10
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
- Biết được một số thông tin cơ bản về định hướng phát triển kinh tế
- xã hội của đất nước, khu vực, đặc biệt là địa phương.
- Biết được thông tin về thế giới nghề nghiệp, về thị trường lao
động và hệ thống giáo dục nghề nghiệp (trung học chuyên nghiệp và dạy
nghề, Cao Đẳng Đại Học ở địa phương và cả nước).
- Biết tự đánh giá năng lực bản thân, điều kiện gia đình và nhu cầu
xã hội để chọn nghề lập thân, lập nghiệp và tương lai cho bản thân sau khi
tốt nghiệp THPT.
Về kỹ năng, giáo dục hướng nghiệp giúp cá nhân:
- Tự đánh giá được năng lực bản thân và điều kiện gia đình trong
việc lựa chọn nghề nghiệp.
- Phân tích được các yếu tố quyết định việc chọn nghề cho bản thân.
- Lựa chọn được nghề nghiệp tương lai.
Về thái độ, giáo dục hướng nghiệp giúp cá nhân:
- Có ý thức tích cực tìm hiểu nghề. Có thái độ đúng đắn khi chọn
nghề và với lao động nghề nghiệp.
- Có hứng thú và khuynh hướng nghề nghiệp đúng đắn.
- Chủ động, tự tin chọn nghề phù hợp với bản thân, điều kiện gia
đình và nhu cầu xã hội.
Đối với xã hội, hướng nghiệp có vai trị định hướng, phân luồng
nhằm thoả mãn nhu cầu nhân lực cho tất cả các lĩnh vực nghề nghiệp cần
thiết ở cấp độ địa phương hoặc quốc gia.
1.2.2. Nhiệm vụ chung của giáo dục hướng nghiệp
Thứ nhất, định hướng nghề nghiệp: Công việc chủ yếu của định
hướng nghề nghiệp của sự thông tin về sự phát triển của các nghề trong xã
hội, nhất là những nghề đang cần nhiều nhân lực, kể cả những nghề trong
khu vực kinh tế Nhà nước và các thành phần kinh tế khác trong cả nước
nói chung và ở địa phương nói riêng. Những thơng tin này bao gồm:
Page 11
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
- Yêu cầu tâm sinh lý của nghề.
- Tình hình phân cơng lao động, u cầu tuyển chọn.
- Điều kiện lao động và triển vọng của nghề.
- Những quan niệm thường (biểu hiện dưới dạng dư luận xã hội)
đúng hoặc sai lệch về một số ngành nghề trong xã hội hiện tại.
- Yêu cầu phát triển kinh tế khoa học, công nghệ trong những giai
đoạn trước mắt và lâu dài của đất nước và địa phương liên quan đến sự
phát triển của các ngành nghề.
- Hệ thống các trường dạy nghề.
- Các công ty, tổng cơng ty, nhà máy, xí nghiệp, cơng - nơng trường, hầm
mỏ, hợp tác xã v.v…. Các cơ sở sản xuất (địa điểm, cơ cấu hoạt động, sản
phẩm…) để có hướng chọn cho mình một chỗ đứng sau này.
Đối tượng định hướng để tác động nghề nghiệp là học sinh đặc biệt
là những học sinh cuối cấp.
Biện pháp và phương tiện thơng tin nghề nghiệp cho học sinh đó là:
- Giới thiệu tuyên truyền về nghề qua nghề qua các buổi sinh hoạt
hướng nghiệp. Cơng việc này có thể do giáo viên làm, có thể mời người
sử dụng lao động, người đã từng lao động ở các cơ sở đến báo cáo, nói
chuyện trao đổi với học sinh về nghề.
- Tạo điều kiện cho học sinh làm quen với một số ngành nghề hiện
có trong xã hội.
- Tăng cường và mở rộng các phương tiện thông tin đại chúng (phát
thanh tuyên truyền, báo chí, phim ảnh, quảng cáo….) để giới thiệu về
nghề.
Q trình thơng tin về nghề nghiệp trong xã hội cho học sinh cần
đảm bảo một số yêu cầu như: giúp học sinh định hướng vào những nghề
đang có nhu cầu nhân lực lớn, cần thiết cho nền kinh tế quốc dân, cho tỉnh
Page 12
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực
trạng và giải pháp
nhà, những nghề địi hỏi năng khiếu đặc biệt để gây hứng thú nghề nghiệp
cho học sinh.
Thứ hai là tư vấn nghề nghiệp: Tư vấn nghề nghiệp là hoạt động
giúp cá nhân, đặc biệt là thanh thiếu niên trong quá trình định hướng, tìm
chọn cũng như thay đổi nghề. Để tư vấn nghề nghiệp các nước thường
thành lập những ban tư vấn nghề nghiệp ở trong trường học. Ở Việt Nam,
trong các trường phổ thông hiện nay công tác giáo dục hướng nghiệp
được xem là nội dung của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp thường là
người tư vấn nghề nghiệp cho học sinh. Cũng có thể thành lập những
trung tâm tư vấn ngồi nhà trường. Người làm cơng tác tư vấn trong q
trình tiếp xúc với học sinh, với cha mẹ học sinh, với các giáo viên bộ
môn... nắm được đặc điểm nhân cách của học sinh hoặc dựa vào sự khảo
sát điều tra, đánh giá các mơn văn hóa, mơn kỹ thuật và lao động sản xuất,
nghiên cứu các sản phẩm hoặc kết quả lao động... người làm công tác tư
vấn lập sổ hướng nghiệp cho từng học sinh, ghi lại những gì cần thiết trên
cơ sở đó cho học sinh những lời khuyên trong việc chọn nghề.
Thứ ba là tuyển chọn nghề (thích hợp nghề)
Ngồi ra người làm cơng tác xây dựng nghề nghiệp phải xây dựng
một phác đồ nghề nghiệp để giới thiệu cho học sinh, chỉ ra cho học sinh
thấy mức độ phù hợp hay không phù hợp giữa khản năng nhận thức của cá
nhân với yêu cầu thực tế khách quan của nghề, tức là mối quan hệ giữa
nghề và cá nhân. Từ đó học sinh sẽ quyết định chọn nghề gì.
Trường phổ thơng căn cứ vào nhu cầu nhân lực của mỗi nghề cụ thể
trong kế hoạch phát triển kinh tế định hướng, tư vấn nghề nghiệp cho học
sinh. Nghiên cứu, tham khảo sổ hướng nghiệp cho học sinh, các trường
dạy nghề, trường trung học chuyên nghiệp, Đại học, Cao đẳng, nhà máy,
xí nghiệp, hợp tác xã... sẽ có những cứ liệu quan trọng để tuyển chọn con
Page 13
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
người phù hợp, làm rõ được mối quan hệ nghề cá nhân trong việc sắp xếp
bố trí nghề.
Ba nhiệm vụ của cơng tác hướng nghiệp trong trường phổ thơng có
mối quan hệ gắn bó hữu cơ với nhau, có thể biểu diễn mối quan hệ đó
bằng sơ đồ tam giác hướng nghiệp.
Định hướng nghề nghiệp
Tư vấn nghề nghiệp
Tuyển chọn nghề
nghiệp
Yêu cầu của nghề
Thị trường lao động
Đặc điểm nhân cách
Page 14
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực
trạng và giải pháp
1.2.3. Các hình thức hướng nghiệp trong trường phổ thông
Trong trường phổ thông, hướng nghiệp được thực hiện bằng các con
đường sau:
- Hướng nghiệp qua việc dạy các mơn học cơ bản và có hệ thống về
khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và tư duy. Đó là những khái niệm, quy
luật, lý thuyết cơ bản có liên quan đến kỹ thuật và sản xuất. Những môn
học này cung cấp những cơ sở khoa học cho việc thực hiện giáo dục kỹ
thuật tổng hợp, giúp cho việc phát triển và xây dựng những năng lực
phong phú, đa dạng của học sinh; chuẩn bị cho các em đi vào lao động
nghề nghiệp.
- Hướng nghiệp qua việc dạy học môn công nghệ và lao động sản
xuất trong trường học.
- Tổ chức cho học sinh tham gia sản xuất ở các nhà máy, xí nghiệp,
cơng nơng trường, hợp tác xã, cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp... nhằm
giúp học sinh có biểu tượng rõ hơn về những nghề đang tìm hiểu.
- Hướng nghiệp qua hoạt động hướng nghiệp.
Các hình thức của sinh hoạt hướng nghiệp bao gồm:
- Hướng nghiệp qua việc giới thiệu các ngành nghề:
Để giúp học sinh hiểu biết các ngành nghề, các trường tạm thời sử
dụng mỗi tháng 1 buổi lao động giới thiệu, tuyên truyền, giải thích ngành
nghề. Nội dung chủ yếu của những buổi này là giới thiệu cho học sinh
khái quát về sự phát triển kinh tế của đất nước và địa phương, nhu cầu sử
dụng nguồn lao động dự trữ xã hội, những hiểu biết về những ngành nghề
cơ bản và nghề truyền thống của địa phương.
Khi giới thiệu nghề nghiệp, cần tập trung vào một số điểm cơ bản
như vị trí, vai trị, triển vọng, những hoạt động cơ bản của nghề; những
phẩm chất năng lực lao động cần có, những mơn học phổ thơng cần thiết
đối với nghề ...
Page 15
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Nhà trường tự sưu tầm, sử dụng tài liệu, sách báo, tranh ảnh, phim,
vô tuyến truyền hình, dựa vào các cơ sở sản xuất, phụ huynh học sinh, cán
bộ kỹ thuật của địa phương để giới thiệu nghề cho học sinh.
- Giới thiệu hệ thống các trường đào tạo nghề (Trung ương và địa
phương).
- Xây dựng các tổ ngoại khoá, đặc biệt là các tổ ngoại khoá về kỹ
thuật, nhằm phát triển hứng thú học tập và hứng thú nghề nghiệp của học
sinh. Đối với những học sinh có xu hướng và năng khiếu về các ngành
nghề thuộc lĩnh vực nghiên cứu khoa học, văn hoá, nghệ thuật, hoạt động
xã hội, cũng cần phát hiện và tổ chức các tổ ngoại khóa bộ mơn để bồi
dưỡng.
- Tổ chức xây dựng góc hoặc phịng hướng nghiệp.
- Kết hợp với đoàn thanh niên và đội thiếu niên tổ chức những buổi
toạ đàm hướng dẫn học sinh lựa chọn nghề, vận động nam nữ thanh niên
đi vào những nghề Nhà nước, địa phương đang cần nhiều nhân lực.
- Kết hợp với hội cha mẹ học sinh giúp đỡ, chỉ dẫn sự chọn nghề
cho học sinh.
- Phối hợp với các cơ sở sản xuất ở địa phương tạo điều kiện cho
học sinh tham quan cơ sở sản xuất, giới thiệu các nghề và có thể tổ chức
cho học sinh tham gia lao động nghề nghiệp.
Mỗi hình thức hướng nghiệp có vị trí vai trị của nó. Khi áp dụng
tùy theo điều kiện hoàn cảnh của mỗi trường cần kết hợp một cách linh
hoạt nhằm nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp trong trường phổ
thông hiện nay.
Page 16
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực
trạng và giải pháp
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC GIÁO DỤC
HƯỚNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG THPT LÊ QUÝ ĐÔN
2.1. Khái quát về Trường THPT Lê Quý Đôn
Trường THPT Lê Quý Đôn được thành lập theo quyết định 481/QĐ
- UBND của UBND tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 05/06/1998. Trường đóng ở
xã Thạch Đài, nằm ở phía Tây Nam của huyện Thạch Hà. Tuyển chọn học
sinh các trường THCS của 11 xã Ngọc Sơn, Thạch Vĩnh, Nam Hương,
Thạch Lưu, Thạch Đài, Thạch Tân, Thạch Điền, Thạch Hương, Thạch
Xuân, Thạch Lâm, Bắc Sơn và một số học sinh của Tp Hà Tĩnh, Thạch
Linh, Thị trấn Thạch Hà, huyện Cẩm Xuyên. Những ngày đầu mới thành
lập trường gặp khá nhiều khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ
giáo viên, trang thiết bị dạy học. Đây là một trong những ngôi trường non
trẻ trong nghành giáo dục Hà Tĩnh. Vượt qua khó khăn và thách thức,
thầy và trị nhà trường vẫn phấn đấu dạy tốt, học tốt, đã nhiều năm liền
trường được UBND tỉnh Hà Tĩnh, Ngành Giáo dục tỉnh nhà tặng Bằng
khen, Giấy khen. Hội khoẻ Phù Đổng 5 năm liền đạt giải nhì, giải ba trong
khối THPT và được cờ thi đua xuất sắc.
Từ mái trường này đã có trên 300 học sinh giỏi, 1325 em đậu vào
các trường Đại học, Cao đẳng. Trường nhiều năm đạt tiên tiến cấp ngành
và cấp tỉnh, được 3 lần UBND tỉnh tặng Bằng khen, Chi bộ được tặng cờ
thi đua 5 năm vững mạnh tiêu biểu, Cơng đồn liên tục 6 năm liền được
tặng Bằng khen của Liên đoàn Lao động tỉnh và Cơng đồn Giáo dục Việt
Nam. Đồn trường liên tục 7 năm liền vững mạnh xuất sắc được TW
Đoàn tặng bằng khen và nhiều Giấy khen của Huyện, Chữ thập đỏ, Bảo
hiểm...
Cũng từ mái trường này đã có 2 Thạc sĩ, có 1 số là giảng viên dạy
tại các trường Đại học, Cao đẳng, giáo viên các trường THPT và THCS..
Một số là Bác sỹ, Đảng viên các báo đài, cán bộ hội viên các Hội văn học,
Page 17
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
nghệ thuật, nhiều học sinh đã trưởng thành trong các doanh nghiệp nhà
nước, tư nhân, một số lãnh đạo đã làm việc trong các ban, ngành, của các
Sở Huyện, một số là cán bộ chủ trì các xã, phường, thị trấn.
Cơng tác phát triển Đồn và tham gia xây dựng Đảng ln được
Đồn trường quan tâm, hàng năm Đồn trường ln giới thiệu cho Đảng
những Đoàn viên ưu tú để xem xét và kết nạp 30 Đồn viên, trong đó 15
Đảng viên là học sinh kết nạp vào Đảng, được ĐVTN nhận xét đây là món
q q giá nhất đối với mỗi đồn viên thanh niên đang ngồi trên ghế nhà
trường. Các hoạt động của Đồn trường ln được chỉ huy, BGH, đồn
cấp trên ghi nhận và đánh giá cao. Đặc biệt được TW Đoàn tặng bằng
khen vào các năm học 2000 - 2001; 2004 - 2005; 2007 - 2008. Đây là
những phần thưởng quý giá ln khích lệ được ý thức học tập và rèn
luyện trong ĐVTN.
Trong đề tài này tôi điều tra 100 học sinh ở ba khối 10, 11, 12 của
trường THPT Lê Quý Đôn về công tác giáo dục hướng nghiêp.
2.2. Nhận thức của học sinh về công tác giáo dục hướng nghiệp
Để công tác giáo dục hướng nghiệp đạt được chất lượng tốt nhất thì
bản thân mỗi học sinh phải có nhận thức đúng đắn về ý nghĩa, vị trí, vai
trị của cơng tác giáo dục hướng nghiệp. Nhưng nếu các em coi đây là một
mơn học vơ bổ thì cái đích mà giáo dục hướng nghiệp hướng tới sẽ không
thực hiện được một cách trọn vẹn.
Thông qua công tác điều tra, phỏng vấn với các em học sinh ở ba
khối lớp 10, 11, 12 tôi đã thu được một số kết quả sau đây:
Page 18
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Bảng 1: Kết quả nhận thức của học sinh khối 12 về vấn đề giáo
dục hướng nghiệp
Kết quả
Câu hỏi
Trả lời đúng
Trả lời sai
Tổng
SL
%
SL
%
SL
%
Câu 1
36
90
4
10
40
100
Câu 2
8
20
32
80
40
100
Câu 3
18
45
22
55
40
100
Câu 4
10
25
30
75
40
100
Câu 5
30
75
10
25
40
100
Câu 6
38
95
2
5
40
100
Chú thích: Nội dung của các câu hỏi
Câu 1: Bạn thấy việc học môn giáo dục hướng nghiệp có cần thiết
hay khơng?
Câu 2. Hình thức giáo dục hướng nghiệp mà bạn được tiếp cận ở
trường là gì?
Câu 3: Bạn được tham gia bao nhiêu tiết giáo dục hướng nghiệp
trong 1 kỳ học?
Câu 4: Bạn thấy giờ học hướng nghiệp được tổ chức như thế nào?
Câu 5. Bạn thường làm gì trong giờ học hướng nghiệp?
Câu 6: Bạn sẽ làm gì để tăng hiệu quả giáo dục hướng nghiệp khi
bạn là một giáo viên hướng nghiệp?
Từ bảng 1 ta nhận thấy tỉ lệ học sinh trả lời đúng câu 2, 3, 4 rất thấp
(câu 2 có 8 học sinh ≈ 10%, câu 3 có 18 học sinh ≈ 45%, câu 4 có 10 học
sinh ≈ 25%). Các em chưa nhận thức đầy đủ về các loại hình hướng
Page 19
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
nghiệp, nhận xét của các em về giờ học hướng nghiệp chưa thực sự đúng
với yêu cầu, đa số các em đều nhận thấy giờ giáo dục hướng nghiệp chưa
thực sự tốt. Bên cạnh đó số học sinh trả lời đúng câu 1, 5, 6 khá cao (câu
1 có 36 học sinh ≈ 90%, câu 5 có 30 học sinh ≈ 75%, câu 6 có 38 học sinh
≈ 95%). Các em nhận thấy giáo dục hướng nghiệp là môn học cần thiết và
biết lựa chọn phương pháp tốt nhất để nâng cao hiệu quả công tác giáo
dục hướng nghiệp.
Như vậy có nhiều học sinh nhận thức được tầm quan trọng của môn
học giáo dục hướng nghiệp tuy nhiên các em chưa thực sự chuyển từ nhận
thức thành hành động của mình.
Bảng 2: Kết quả nhận thức của học sinh khối 11 về vấn đề giáo dục
hướng nghiệp
Kết quả
Câu hỏi
Trả lời đúng
Trả lời sai
Tổng
SL
%
SL
%
SL
%
Câu 1
24
80
6
20
30
100
Câu 2
5
16.7
25
83.3
30
100
Câu 3
12
40
18
60
30
100
Câu 4
14
46.7
16
53.3
30
100
Câu 5
23
76.7
7
23.3
30
100
Câu 6
29
96.7
1
3.3
30
100
Chú thích: Nội dung của các câu hỏi
Câu 1: Bạn thấy việc học môn giáo dục hướng nghiệp có cần thiết
hay khơng?
Page 20
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực
trạng và giải pháp
Câu 2. Hình thức giáo dục hướng nghiệp mà bạn được tiếp cận ở
trường là gì?
Câu 3: Bạn được tham gia bao nhiêu tiết giáo dục hướng nghiệp
trong 1 kỳ học?
Câu 4: Bạn thấy giờ học hướng nghiệp được tổ chức như thế nào?
Câu 5. Bạn thường làm gì trong giờ học hướng nghiệp?
Câu 6: Bạn sẽ làm gì để tăng hiệu quả giáo dục hướng nghiệp khi
bạn là một giáo viên hướng nghiệp?
Từ bảng 2 ta thấy: Số học sinh trả lời đúng câu 1 là 24 ≈ 80%, câu 2
là 5 ≈ 16.7%, câu 3 là 12 ≈ 40%, câu 4 là 14 ≈ 16.7%, câu 5 là 23 ≈
76.7%, câu 6 là 29 ≈ 96.7%. Kết quả trả lời của khối 11 cũng giống khối
12 khi tỉ lệ trả lời đúng câu 2, 3, 4 khá thấp. Nhận thức của học sinh ở
khối 11 về giáo dục hướng nghiệp cũng chưa toàn diện và có chiều sâu.
Page 21
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Bảng 3: Kết quả nhận thức của học sinh khối 10 về vấn đề giáo
dục hướng nghiệp
Kết quả
Câu hỏi
Trả lời đúng
Trả lời sai
Tổng
SL
%
SL
%
SL
%
Câu 1
25
83.3
5
6.7
30
100
Câu 2
3
10
27
90
30
100
Câu 3
14
46.7
16
53.3
30
100
Câu 4
12
40
18
60
30
100
Câu 5
25
83.3
5
6.7
30
100
Câu 6
27
90
3
10
30
100
Chú thích: Nội dung của các câu hỏi
Câu 1: Bạn thấy việc học môn giáo dục hướng nghiệp có cần thiết
hay khơng?
Câu 2. Hình thức giáo dục hướng nghiệp mà bạn được tiếp cận ở
trường là gì?
Câu 3: Bạn được tham gia bao nhiêu tiết giáo dục hướng nghiệp
trong 1 kỳ học?
Câu 4: Bạn thấy giờ học hướng nghiệp được tổ chức như thế nào?
Câu 5. Bạn thường làm gì trong giờ học hướng nghiệp?
Câu 6: Bạn sẽ làm gì để tăng hiệu quả giáo dục hướng nghiệp khi
bạn là một giáo viên hướng nghiệp?
Kết quả ở bảng 3 cho ta thấy cũng tương tự ở bảng 1 và bảng 2. Số
học sinh trả lời đúng câu 1 là 25 ≈ 83.3%, câu 2 là 3 ≈ 10%, câu 3 là 14
≈ 46.7 %, câu 4 là 12 ≈ 40%, câu 5 là 25 ≈ 83.3%, câu 6 là 27 ≈ 90%.
Page 22
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực
trạng và giải pháp
Nhìn chung học sinh ở 3 khối 10, 11, 12 đều có nhận thức khá đúng
đắn về giáo dục hướng nghiệp. Tuy nhiên các em vẫn chưa hiểu rõ vai trị,
vị trí, các loại hình giáo dục hướng nghiệp và có 1 thái độ thiếu tích cực
đối với cơng tác giáo dục hướng nghiệp.
Kết quả trên cũng cho ta thấy tuy nhận thức của học sinh về giáo
dục hướng nghiệp ở các khối có sự khác nhau, nhưng không đáng kể.
Bây giờ chúng ta sẽ tổng hợp kết quả nhận thức của học sinh 3 khối
về giáo dục hướng nghiêp trong bảng 4.
Bảng 4: Tổng hợp nhận thức của học sinh về giáo dục hướng nghiệp
Kết quả
Câu hỏi
Trả lời đúng
Trả lời sai
Tổng
SL
%
SL
%
SL
%
Câu 1
85
85
15
15
100
100
Câu 2
16
16
84
84
100
100
Câu 3
34
34
66
66
100
100
Câu 4
36
36
64
64
100
100
Câu 5
78
78
22
22
100
100
Câu 6
94
94
6
6
100
100
Chú thích: Nội dung của các câu hỏi
Câu 1: Bạn thấy việc học môn giáo dục hướng nghiệp có cần thiết
hay khơng?
Câu 2. Hình thức giáo dục hướng nghiệp mà bạn được tiếp cận ở
trường là gì?
Câu 3: Bạn được tham gia bao nhiêu tiết giáo dục hướng nghiệp
trong 1 kỳ học?
Page 23
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Câu 4: Bạn thấy giờ học hướng nghiệp được tổ chức như thế nào?
Câu 5. Bạn thường làm gì trong giờ học hướng nghiệp?
Câu 6: Bạn sẽ làm gì để tăng hiệu quả giáo dục hướng nghiệp khi
bạn là một giáo viên hướng nghiệp?
Page 24
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Từ kết quả điều tra trên tơi có nhận xét sau :
Đa số học sinh thấy được tầm quan trọng của giáo dục hướng
nghiệp, lựa chọn phương án tối ưu nhất để nâng cao hiệu quả giáo dục
hướng nghiệp. Nhưng các em chưa nắm vững kiến thức về hướng nghiệp
(Câu 1 có 85% học sinh trả lời đúng nhưng câu 2 lại chỉ có 16%). Các em
lại thấy giờ hướng nghiệp không thực sự hiệu quả.
Thông qua việc trao đổi với 1 số học sinh và giáo viên ở trường
THPT Lê Quý Đôn việc chuyển từ nhận thức sang hành động và hiệu quả
của công tác giáo dục hướng nghiệp chưa tốt là do một số nguyên nhân
sau:
- Trong giảng dạy giáo viên chỉ trao đổi với học sinh theo chủ đề
cho trước. Không tạo được hứng thú cho học sinh khi tham gia hoạt động
hướng nghiệp.
- Nhận thức về mục tiêu, vai trò của công tác giáo dục hướng
nghiệp chưa rõ, chưa đúng tầm. Mối quan hàng đầu của trường là làm thế
nào để học sinh học khá giỏi, chăm ngoan và đỗ tốt nghiệp ngày càng cao,
còn chuyện sau tốt nghiệp THPT các em làm gì, học gì chưa được chú ý
nhiều và chưa có sự quan tâm, đầu tư đúng mức.
- Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp thiếu đa dạng
phong phú. Hầu như hình thức hướng nghiệp duy nhất là thơng qua giờ
hướng nghiệp trên lớp.
Tóm lại nhận thức của học sinh trường THPT Lê Quý Đôn về giáo
dục hướng nghiệp là chưa thực sự tốt.
Page 25
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
2.3. Thực trạng công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê
Quý Đôn
- Từ nhận thức về chương trình giáo dục hướng nghiệp chưa toàn
diện và sâu sắc, dẫn đến phương pháp tổ chức các hoạt động giáo dục
hướng nghiệp chưa phong phú và thiếu sáng tạo. Học sinh trong lớp có
hứng thú, năng lực và sở thích nghề rất khác nhau, vì thế khơng thể rập
khn máy móc giảng dạy hoạt động giáo dục hướng nghiệp như sách
giáo viên hướng dẫn. Chẳng hạn khi tổ chức các hoạt động giáo dục
hướng nghiệp với chủ đề "Tìm hiểu một số nghề thuộc các ngành Y và
Dược" (chương trình lớp 10), giáo viên yêu cầu học sinh cả lớp phải tham
gia tìm hiểu, nhưng trong lớp có nhiều em khơng thích vì khơng hề có xu
hướng đi theo các nghề của ngành này. Dẫn đến mục tiêu và yêu cầu của
tiết tổ chức giáo dục hướng nghiệp không đạt yêu cầu, gây nhàm chán,
mất hứng thú đối với học sinh.
- Công tác hướng nghiệp cho học sinh chưa đúng và chung chung:
Ở trường chỉ khi đến kỳ học sinh chuẩn bị làm hồ sơ thi vào các trường
chuyên nghiệp, trường mới công bố các thông tin ở bảng thông báo báo để
học sinh tham khảo, sau đó hướng dẫn các em ghi hồ sơ tuyển sinh và cho
đó là cách làm của tư vấn hướng nghiệp. Tổ chức một buổi tư vấn hướng
nghiệp duy nhất trong năm học cho học sinh khối 12 mà thông tin hướng
nghiệp chỉ là cách làm hồ sơ, mã trường và một số cán bộ tuyển sinh của
các trường Đại học, Cao đẳng, TCCN giới thiệu về trường. Hơn nữa hình
thức tổ chức hướng nghiệp ở trên lớp thiếu đa dạng và chưa đầy đủ các
loại hình. Phần lớn các giáo viên chỉ biết đến hình thức hướng nghiệp duy
nhất là giờ hướng nghiệp trên lớp. Công tác phối hợp giáo dục hướng
nghiệp giữa nhà trường và gia đình gần như là chưa thực hiện.
Page 26
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Quý Đôn thực
trạng và giải pháp
Bảng 5: Mức độ triển khai các loại hình hướng nghiệp
Mức độ triển
STT
Giáo viên
Học sinh
khai nội dung
các loại hình
N
Tỷ lệ %
N
Tỷ lệ %
5
50
36
36
0
0
0
0
10
100
100
100
HN
Thơng qua mơn
cơng nghệ và
1
lao động sản
xuất
Thông qua tham
2
quan các cơ sở
sản xuất
Thông quan
3
hoạt động sinh
hoạt hướng
nghiệp
- Thời gian tổ chức hướng nghiệp bị rút ngắn nhiều so với chương
trình khung mà bộ quy định là 27 tiết trong một năm học cho mỗi khối lớp
10, 11, 12. Thế nhưng thời gian hướng nghiệp thực ở trường chỉ là 4 tiết
cho cả năm học.
- Mặc dù phần lớn các em nhận thấy tầm quan trọng của công tác
giáo dục hướng nghiệp. Nhưng các em có thái độ bàng quan, thiếu tích
cực với hoạt động này.
- Hiệu quả mà công tác hướng nghiệp mang lại chưa tốt thể hiện ở
việc phân luồng học sinh chưa thực hiện được. Các em chủ yếu chọn nghề
Page 27
Công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Lê Q Đơn thực
trạng và giải pháp
theo sở thích mà khơng chú ý là bản thân mình có phù hợp với nghề đó
hay khơng. Hơn 80% học sinh được hỏi sẽ chọn nghề theo sở thích, 85%
các em dự định sẽ dự thi Đại học, Cao đẳng sau khi rời khỏi THPT.
Tóm lại:
Cơng tác hướng nghiệp thực hiện chưa tốt, cịn mang nặng tính hình
thức mà chưa tính đến hiệu quả mà giáo dục hướng nghiệp mang lại. Nhận
thức của giáo viên và học sinh về công tác hướng nghiệp chưa đúng và
đầy đủ.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do:
- Phần lớn các văn bản của cấp trên chỉ đạo về việc thực hiện hướng
nghiệp còn chung chung, thiếu văn bản chỉ đạo thực hiện, chưa có cơ chế
giám sát việc thực hiện đối với các trường.
- Nhà trường không có cán bộ chuyên trách về lĩnh vực tư vấn
hướng nghiệp cho học sinh.
- 100% giáo viên hướng nghiệp không có chun mơn đào tao về
lĩnh vực hướng nghiệp. Họ là giáo viên chủ nhiệm và thực hiện việc tư
vấn hướng nghiệp theo kinh nghiệm và vốn hiểu biết mà họ có.
- Kinh phí đầu tư cho cơng tác giáo dục hướng nghiệp gần như là
bằng con số 0. Thiếu kinh phí dẫn đến hoạt động hướng nghiệp tổ chức
thiếu bài bản, chất lượng không cao.
- Lãnh đạo nhà trường chưa quan tâm đúng mức tới công tác hướng
nghiệp cho học sinh.
- Nhận thức của học sinh về việc chọn nghề cịn mang tính phiến
diện.
- Các tư liệu cần thiết cho học sinh về hướng nghiệp ở nhà trường
rất thiếu.
- Các em quá chú tâm vào việc học những môn khối, mơn chính nên
khơng dành nhiều thời gian cho mơn học này.
Page 28
