Bình luận các quy định của pháp luật về yêu cầu bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.....................................................................................................................................1
NỘI DUNG.................................................................................................................................2
I. Khái quát chung...................................................................................................................2
1. Môi trường......................................................................................................................2
2. Môi trường du lịch..........................................................................................................2
II. Quy định của pháp luật về yêu cầu bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch................3
1. Ưu điểm...........................................................................................................................3
2. Hạn chế...........................................................................................................................6
III. Một số kiến nghị hoàn thiện và nâng cao việc thực thi quy định của pháp luật...............7
1. Thực trạng.......................................................................................................................7
2. Một số kiến nghị hoàn thiện và nâng cao việc thực thi pháp luật...................................9
KẾT LUẬN...............................................................................................................................10
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................11

MỞ ĐẦU
Môi trường có vai trò quan trọng đối với hoạt động du lịch vì tác động
trực tiếp đến khả năng thu hút khách tham quan, đặc biệt là khách đến từ một số
nước thu nhập cao, có nhu cầu sử dụng dịch vụ du lịch từ hình thức du lịch sinh
thái, du lịch trải nghiệm. Nếu không đảm bảo tốt vấn đề môi trường, việc phát
triển du lịch sẽ không bền vững. Đối với hoạt động du lịch, môi trường vừa là
điều kiện phát triển, vừa là đối tượng chịu tác động. Chỉ những nơi có môi
trường trong sạch, không bị ô nhiễm, những nơi thực hiện tốt công tác bảo vệ
môi trường mới là những địa chỉ lý tưởng để thu hút khách du lịch. Chính vì vậy

1


để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này em xin chọn đề tài: “Bình luận các quy định
của pháp luật về yêu cầu bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch”. Do kiến
thức còn hạn chế, em hy vọng sẽ nhận được sự đánh giá và góp ý từ phía các

thầy cô.
Em xin chân thành cảm ơn!

NỘI DUNG
I. Khái quát chung
1. Môi trường
Theo Luật bảo vệ môi trường 2014:
Môi trường là hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có tác
động đối với sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật.
Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động giữ gìn, phòng ngừa, hạn chế
các tác động xấu đến môi trường; ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ô
nhiễm, suy thoái, cải thiện, phục hồi môi trường; khai thác, sử dụng hợp lý tài
nguyên thiên nhiên nhằm giữ môi trường trong lành.
2. Môi trường du lịch
Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài
nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu,
giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định.
Luật du lịch đã đưa ra định nghĩa môi trường du lịch là môi trường tự
nhiên và môi trường xã hội nhân văn nơi diễn ra các hoạt động du lịch. Tuy
nhiên ở đây chúng ta sẽ chỉ đi vào tìm hiểu việc bảo vệ môi trường tự nhiên bao
gồm toàn bộ không gian lãnh thổ; đất, nước, không khí, các hệ sinh thái, các hệ
động vật, thực vật, công trình kiến trúc và cảnh quan thiên nhiên nơi tiến hành
các hoạt động du lịch.
2


Theo đó thì hoạt động du lịch có mối quan hệ mật thiết với môi trường,
khai thác đặc tính của môi trường để phục vụ mục đích phát triển và tác động trở
lại góp phần làm thay đổi các đặc tính của môi trường. Các môi trường thành
phần thường được xem xét trong cấu trúc của môi trường du lịch tự nhiên gồm :

môi trường địa chất, môi trường nước, môi trường không khí, môi trường sinh
thái, sự cố môi trường... có tác động trực tiếp đến hoạt động du lịch.
II. Quy định của pháp luật về yêu cầu bảo vệ môi trường trong hoạt động
du lịch
1. Ưu điểm
Đã có các quy định pháp luật là cơ sở để bảo vệ môi trường trong hoạt
động du lịch. Vấn đề bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch đã được quy
định trong cả Luật bảo vệ môi trường 2014 và Luật du lịch 2005. Các quy định
về đánh giá tác động môi trường, tiêu chuẩn môi trường đã phần nào đem lại
những hiệu quả nhất định đối với các quyết định phê duyệt các dự án tiến hành
trong các khu, điểm du lịch, hạn chế những dự án có khả năng gây tác động xấu
tới môi trường. Điều 9 Luật Du lịch đặt ra yêu cầu đối với công tác bảo vệ môi
trường trong lĩnh vực du lịch, đó là “môi trường tự nhiên, môi trường xã hội
nhân văn cần được bảo vệ tôn tạo và phát triển nhằm bảo đảm môi trường du
lịch xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn, lành mạnh và văn minh”.
Đối với các tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch: khoản 1 Điều 77 Luật
BVMT 2014 và khoản 4 Điều 9 Luật du lịch đã có quy định về trách nhiệm của
những chủ thể này.
“Điều 77. Bảo vệ môi trường trong hoạt động lễ hội, du lịch
1. Tổ chức, cá nhân quản lý, khai thác khu di tích, điểm di tích, khu du
lịch, điểm du lịch, cơ sở lưu trú phải thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường
sau:

3


a) Niêm yết quy định về bảo vệ môi trường tại khu di tích, điểm di tích,
khu du lịch, điểm du lịch và hướng dẫn thực hiện;
b) Lắp đặt, bố trí đủ và hợp lý công trình vệ sinh, thiết bị thu gom chất
thải;

c) Bố trí nhân lực làm vệ sinh môi trường.”
“Điều 9. Bảo vệ môi trường du lịch:
…
4. Tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch có trách nhiệm thu gom, xử lý các
loại chất thải phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh; khắc phục tác
động tiêu cực do hoạt động của mình gây ra đối với môi trường; có biện pháp
phòng, chống tệ nạn xã hội trong cơ sở kinh doanh của mình.”
Với quy định này, Luật bảo vệ môi trường và Luật Du lịch đã đề cao vai
trò của các chủ thể kinh doanh trong bảo vệ môi trường du lịch. Các chủ thể này
phải có trách nhiệm thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường trong phạm vi cơ
sở kinh doanh của mình (thu gom, xử lý các loại chất thải phát sinh), đồng thời
chịu trách nhiệm về những hậu quả đối với môi trường mà hoạt động kinh doanh
du lịch gây ra.
Đối với khách du lịch, cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức, cá
nhân khác trách nhiệm của họ cũng được quy định tại Khoản 2 Điều 77 Luật
BVMT 2014:
“2. Cá nhân đến khu di tích, điểm di tích, khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở
lưu trú và lễ hội thực hiện các quy định sau:
a) Tuân thủ nội quy, hướng dẫn về bảo vệ môi trường của khu di tích,
điểm di tích, khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở lưu trú;
b) Bỏ chất thải đúng nơi quy định;
c) Giữ gìn vệ sinh công cộng;

4


d) Không xâm hại cảnh quan di tích, các loài sinh vật tại khu di tích, điểm
di tích, khu du lịch, điểm du lịch, cơ sở lưu trú.”
Và khoản 5 Điều 9 Luật du lịch 2005:
“5. Khách du lịch, cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức, cá nhân

khác có trách nhiệm bảo vệ và gìn giữ cảnh quan, môi trường, bản sắc văn hoá,
thuần phong mỹ tục của dân tộc; có thái độ ứng xử văn minh, lịch sự nhằm nâng
cao hình ảnh đất nước, con người và du lịch Việt Nam.”
Đồng thời Luật du lịch 2005 cũng có quy định về trách nhiệm của các cơ
quan nhà nước:
“2. Bộ, cơ quan ngang bộ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình
ban hành các quy định nhằm bảo vệ, tôn tạo và phát triển môi trường du lịch.
3. Uỷ ban nhân dân các cấp có biện pháp để bảo vệ, tôn tạo và phát triển
môi trường du lịch phù hợp với thực tế của địa phương.”
Pháp luật cũng đã quy định rất rõ về nghĩa vụ bảo vệ môi trường của Nhà
nước và các tổ chức, cá nhân. Về phía Nhà nước cần phải có những phương thức
tác động phổ biến trong lĩnh vực môi trường như xây dựng tiêu chuẩn môi
trường, thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, giải quyết tranh chấp,
… Đồng thời Nhà nước cần phải quản lý môi trường sinh thái, đảm bảo phát
triển du lịch theo hướng du lịch văn hóa, du lịch sinh thái. Về phía các tổ chức,
cá nhân cũng phải có trách nhiệm bảo vệ môi trường.
Điều này cũng có nghĩa là môi trường du lịch chịu tác động bởi hành vi
của rất nhiều chủ thể, kể cả các chủ thể hoạt động trong lĩnh vực du lịch và các
chủ thể không trực tiếp tham gia hoạt động du lịch. Vì vậy, môi trường du lịch
chỉ có thể được bảo vệ một cách hữu hiệu khi tất cả các chủ thể liên quan đều
thực hiện tốt trách nhiệm của mình.

5


2. Hạn chế
Các quy định về bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch còn thiếu
những cơ chế, công cụ pháp lý cụ thể để bảo vệ môi trường, chưa làm rõ trách
nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan trong việc bảo vệ môi trường và những
biện pháp khuyến khích cần thiết để đảm bảo thực thi các quy định về bảo vệ

môi trường. Đây là những nội dung cần được lưu ý khi hoàn thiện hệ thống pháp
luật về bảo vệ môi trường lĩnh vực du lịch.
Trong Luật Du lịch, yêu cầu bảo vệ môi trường được đặt ra là "xanh, sạch,
đẹp, an toàn, lành mạnh và văn minh" - điều này có nghĩa là yêu cầu bảo vệ
cảnh quan đã được đặt ra, song với tư cách là một đạo luật chuyên ngành du
lịch, Luật chưa và không thể đề cập đến những cơ chế cụ thể cho vấn dề bảo vệ
cảnh quan môi trường.
Một cơ chế hữu hiệu cho việc bảo vệ cảnh quan môi trường cần được hình
thành đồng bộ từ tất cả các văn bản liên quan. Pháp luật hiện hành đã có chú ý
hơn đến vấn đề cảnh quan, song chưa đề ra những quy đinh cụ thể liên quan đến
bảo vệ cảnh quan, chưa xác đinh nó như một thành phần môi trường độc lập với
những yêu cầu bảo vệ riêng và chưa có sự phân định mức độ quan trọng so với
các thành phần môi trường khác. Các quy định này còn thiếu những cơ chế cụ
thể, những công cụ pháp lý cự thể để bảo vệ cảnh quan, chưa làm rõ trách nhiệm
của các tồ chức, cá nhân liên quan trong việc bảo vệ cảnh quan và những biện
pháp khuyến khích cần thiết để đảm bảo thực thi các quy định về bảo vệ cảnh
quan. Đây là những nội dung cần được lưu ý khi hoàn thiện hệ thống pháp luật
về bảo vệ môi trường lĩnh vực du lịch. Nhận thức về cảnh quan môi trường như
một thành tố độc lập hình thành môi trường xung quanh cho hoạt động du lịch là
cơ sở để có những biện pháp bảo vệ hữu hiệu cho một thành phần môi trường
hết sức quan trọng đối với hoạt động du lịch. Chỉ với nhận thức đó, chúng ta
mới có thể có được những giải pháp bảo vệ môi trường đầy đủ hơn, tổng thể hơn
và môi trường du lịch mới có thể được bảo vệ một cách hữu hiệu hơn

6


Chưa có các quy định xử phạt cụ thể về vi phạm pháp luật về bảo vệ môi
trường trong lĩnh vực du lịch. Việc vẫn áp dụng mức xử phạt với vi phạm pháp
luật về môi trường nói chung đạt hiệu quả không cao bởi những vi phạm trong

hoạt động du lịch có yếu tố rất khác, cần có những quy định và mức xử phạt
riêng để nâng cao khả năng răn đe, giáo dục với đối tượng vi phạm.
III. Một số kiến nghị hoàn thiện và nâng cao việc thực thi quy định của
pháp luật
1. Thực trạng
Sự phát triển nhanh chóng của du lịch thời gian qua đã góp phần tích cực
vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và nhiều địa phương nói
riêng. Hoạt động du lịch đã có những tác động góp phần làm tăng tính đa dạng
sinh học, bảo tồn cảnh quan, thúc đẩy các hoạt động bảo vệ di tích lịch sử, di sản
văn hóa, hoạt động của các làng nghề truyền thống…
Căn cứ theo số liệu thống kê của Tổng cục du lịch thì Tổng thu từ khách
du lịch năm 2010 là 96 nghìn tỷ đồng, đến năm 2013 đã tăng hơn gấp đôi vào
khoảng 200 nghìn tỷ đồng.

Tổng thu từ khách du
lịch (nghìn tỷ đồng)
Tốc độ tăng trưởng
(%)

2007

2008 2009

56,00

60,00 68,00 96,00 130,00 160,00 200,00

9,8

7,1

13,3

2010

41,2

2011

35,4

2012

23,1

2013

25,00

Trong tháng 8/2015, lượng khách quốc tế đến Việt Nam ước đạt 664.985
lượt, tăng 12% so với tháng trước và tăng 7,5% so với cùng kỳ năm 2014. Tính
chung 8 tháng năm 2015 ước đạt 5.063.187 lượt, giảm 7,5% so với cùng kỳ năm
2014.1 Theo số liệu thống kê năm 2013 cả nước hiện đã có hơn 14.200 cơ sở lưu
trú với 320 nghìn buồng lưu trú cho du khách, riêng số buồng khách sạn từ ba
1

Theo Tổng cục du lịch

7

đến năm sao đạt hơn 34%. Đã có hơn 1.250 doanh nghiệp lữ hành quốc tế cùng
các cơ sở dịch vụ, nhà hàng, cơ sở giải trí, văn hóa, thể thao, hội nghị, triển lãm
và nhiều loại hình dịch vụ liên quan ra đời. Năm 2013 cũng ghi nhận sự ra đời
của hàng loạt khách sạn và tổ hợp resort từ bốn đến năm sao, góp phần đón nhận
luồng khách cao cấp và giúp cho diện mạo du lịch nước ta đã có các thay đổi căn
bản.
Tuy nhiên, công tác quản lý môi trường tự nhiên và môi trường xã hội ở
các điểm đến còn yếu kém và chưa được coi trọng. Gần đây, sự biến đổi khí hậu
cũng dẫn đến thiên tai, bão lũ bất thường, tác động tiêu cực đến cơ sở hạ tầng du
lịch và hoạt động du lịch ở nhiều địa phương. Lượng khách du lịch lớn cũng kéo
theo lượng chất thải khó phân huỷ rất lớn, điều đó không chỉ tác động trực tiếp
đến việc khai thác các điểm du lịch, đồng thời môi trường tại các điểm đó bị ảnh
hưởng nghiêm trọng và về lâu dài có thể không khai thác được. Mặt khác, ở các
địa phương, công tác quản lý môi trường du lịch còn bộc lộ nhiều yếu kém, chưa
thể hiện đúng mức vai trò và trách nhiệm trực tiếp của chính quyền địa phương
trong việc bảo đảm môi trường, văn minh du lịch, an ninh, trật tự, an toàn xã hội
tại các khu, điểm du lịch.
Việc xây dựng khách sạn, nhà nghỉ, khu vui chơi phục vụ du lịch đã làm
cho cảnh quan môi trường bị biến đổi nghiêm trọng, môi trường du lịch suy
thoái. Các cơ sở kinh doanh lữ hành chưa quan tâm phổ biến kiến thức cho cán
bộ, nhân viên. Phương tiện vận chuyển phục vụ du lịch ngày càng gia tăng gây ô
nhiễm nghiêm trọng.
Ý thức người dân và khách du lịch còn thấp, chưa nhận thức được hành
động của mình sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường. Việc vi phạm
quy định pháp luật về bảo vệ môi trường tại các khu du lịch diễn ra công khai,
thường xuyên.
Công tác kiểm tra, giám sát cũng như năng lực thẩm định việc thực hiện
quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường chưa thật sự được
quan tâm đúng mực dẫn đến vấn đề quản lý chưa cao. Đồng thời thiếu sự phối

8


hợp giữa các cơ quan quản lý du lịch với các cơ quan quản lý môi trường làm
cho công tác đánh giá chưa thực sự được chính xác và hợp lý. Nhiều dự án có
nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nhưng vẫn được đưa vào hoạt động.
Lực lượng thanh tra, xử lý vi phạm còn ít ỏi nên đã bỏ sót nhiều hành vi.
Các hành vi vi phạm vẫn chủ yếu được áp dụng đối với trách nhiệm hành chính
mà chưa phát huy được vai trò hết sức quan trọng của các trách nhiệm pháp lý
khác. Trong khi đó mức phạt của trách nhiệm hành chính còn thấp so với mức
độ vi phạm cũng như thiệt hại xảy ra đối với môi trường du lịch.
2. Một số kiến nghị hoàn thiện và nâng cao việc thực thi pháp luật
Cần hoàn thiện các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt
động du lịch, có các quy định cụ thể, chi tiết hơn làm rõ trách nhiệm của các tổ
chức, cá nhân. Đồng thời phải có các chế tài xử phạt riêng đối với việc vi phạm
quy định bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch để tránh việc mức phạt
không phù hợp cũng như không đủ sức răn đe, giáo dục ý thức của các cá nhân,
tổ chức tham gia vào hoạt động du lịch.
Tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng
cao ý thức trách nhiệm và hành động thực tiễn của người dân, doanh nghiệp và
khách du lịch trong việc bảo vệ môi trường. Có những chế tài xử phạt hợp lý để
nâng cao hiệu quả răn đe, giáo dục đối với các hành vi vi phạm pháp luật môi
trường trong du lịch.
Tăng cường đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của
Luật Du lịch, Luật Môi trường. Xử phạt nghiêm minh những trường hợp vi
phạm các quy định về bảo vệ môi trường. Triển khai và quản lý chặt chẽ các quy
hoạch tổng thể và cụ thể về phát triển du lịch trên địa bàn.
Tăng tỷ lệ cây xanh trong khu du lịch. Thực hiện các chương trình xanh
hóa tại các khu điểm du lịch. Khuyến khích các tổ chức cá nhân hoạt động du
lịch áp dụng những tiến bộ khoa học công nghệ tiến bộ thân thiện với môi

trường. Đẩy mạnh công tác đào tạo nguồn nhân lực cho hoạt động chuyên môn

9


về môi trường và điều tra, nghiên cứu những vấn đề liên quan đến phát triển bền
vững.
Cơ sở lưu trú và dịch vụ du lịch cần phải có kế hoạch đầu tư mua sắm
trang thiết bị, nguyên vật liệu, thực phẩm an toàn, thân thiện với môi trường, tố
chức, triển khai áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường. Quản lý, sử dụng hợp
lý tài nguyên (đất, nước...), năng lượng (điện, gas...), nguyên vật liệu thực phẩm;
khuyến khích sử dụng năng lượng tự nhiên (năng lượng mặt trời) cho hoạt động
sản xuất và kinh doanh của khách sạn.
Phổ biến thông tin, tập huấn, đào tạo và tổ chức hội thảo nâng cao nhận
thức, ý thức, kiến thức và kinh nghiệm báo vệ môi trường trong cơ sở lưu trú và
dịch vụ du lịch. Kịp thời khen thưởng, động viên các tổ chức, cá nhân có nhiều
biện pháp, kinh nghiệm, sáng kiến bảo vệ môi trường.
Hợp tác quốc tế, học tập kinh nghiệm trong công tác bảo vệ môi trường.
Gây quỹ môi trường để đầu tư thực hiện những hoạt động bảo vệ môi trường.

KẾT LUẬN
Những nguy cơ suy thoái về tài nguyên và ô nhiễm môi trường đã và đang
tác động tiêu cực đến hoạt động phát triển du lịch. Để ngăn chặn sự suy thoái tài
nguyên và ô nhiễm môi trường, bảo đảm phát triển du lịch bền vững, ngành du
lịch cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Việc khai thác hợp lý, phục hồi, cải
tạo và tái tạo tài nguyên du lịch sẽ làm tốt lên chất lượng môi trường du lịch,
làm tăng sức hấp dẫn tại các điểm, khu du lịch. Đồng thời phát triển du lịch hợp
lý, vừa tạo công ăn việc làm cho người dân tại các điểm du lịch, đồng thời
khuyến khích họ bảo vệ, giữ gìn, cải tạo môi trường du lịch xanh, sạch, đẹp.

10


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật bảo vệ môi trường 2014
2. Luật du lịch 2005
3. Giáo trình luật môi trường, Nxb CAND, Hà Nội 2013.
4. Luận văn “Hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực du lịch”,
Phạm Thị Thanh Nga, 2006.
5.
6. />7. />Itemid=199&catid=78:dulich&id=346:bo-v-moi-trng-ti-cac-im-tham-quan-dulch-di-tich-lch-s-vn-hoa-va-danh-lam-thng-cnh-vn--cn-quantam&option=com_content&view=article

11


8. />m=news&a=page_newsdetail&newsid=947&levelone=37&lang=vi
9. />
12