Phát triển đội ngũ giáo viên giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông tỉnh thái bình

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––

NGUYỄN NGỌC PHÁI

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


THÁI NGUYÊN - 2013

2


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––

NGUYỄN NGỌC PHÁI

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH THÁI BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Văn Hộ


THÁI NGUYÊN - 2013

4


XÁC NHẬN CỦA KHOA TÂM LÝ GIÁO DỤC
VÀ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
Cán bộ hướng dẫn

GS.TS. Nguyễn Văn Hộ

Trưởng Khoa Tâm lý Giáo dục

TS. Phùng Thị Hằng


LỜI CAM ĐOAN
Luận văn "Phát triển đội ngũ giáo viên Giáo dục Thường xuyên cấp
Trung học phổ thông tỉnh Thái Bình" được thực hiện từ tháng 11 năm 2012
đến tháng 08 năm 2013.
Tôi xin cam đoan:
- Tôi luôn luôn nỗ lực, cố gắng và trung thực trong suốt quá trình nghiên
cứu đề tài.
- Luận văn sử dụng nhiều nguồn thông tin khác nhau, các thông tin đă
được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn đúng quy định.
- Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung

thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
- Quyết tâm đưa đề tài vào thực tiễn giáo dục của nhà trường.
Thái Nguyên, tháng 08 năm 2013
Tác giả

Nguyễn Ngọc Phái

i


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn Đại học Thái Nguyên - trường Đại học Sư
phạm, các quý thầy trong bộ môn Quản lý giáo dục đã tạo các điều kiện thuận
lợi cho tôi học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng
biết ơn tới thầy giáo, GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ đã tận tình hướng dẫn, giúp
đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Bình, các Trung tâm Giáo dục
Thường xuyên và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu
luận văn.
Mặc dù có nhiều cố gắng, song thời gian nghiên cứu có hạn nên luận văn
không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận được sự góp ý, chỉ dẫn của
các quý thầy, cô và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn!
Thái Nguyên, tháng 08 năm 2013
Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Phái

ii

MỤC LỤC

iii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
BTTHCS
CNH
ĐNGV
GDQP
GDTX
HĐH
KT-XH
THPT
TTGDTX
THCS
TTHTCĐ
TCCN
XHHT
XMC
UBND

Chữ đầy đủ
Bổ túc trung học cơ sở
Công nghiệp hoá
Đội ngũ Giáo viên
Giáo dục Quốc phòng
Giáo dục thường xuyên
Hiện đại hoá

Kinh tế-Xã hội
Trung học phổ thông
Trung tâm Giáo dục thường xuyên
Trung học cơ sở
Trung tâm học tập cộng đồng
Trung cấp chuyên nghiệp
Xã hội học tập
Xóa mù chữ
Uỷ ban nhân dân

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG

v


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐÒ

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sự phát triển xã hội trong giai đoạn hiện nay về tất cả các lĩnh vực, đòi
hỏi Giáo dục phải không ngừng thay đổi để thích nghi, để đáp ứng nhu cầu phát
triển của xã hội mới, bởi Giáo dục sẽ giúp con người tìm thấy con đường đi
ngắn nhất, hiệu quả nhất, tới những mục đích phát triển về kinh tế, văn hóa,
chính trị... Trong bối cảnh nền kinh tế nước ta đang có những bước phát triển

mới vừa đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá vừa có thể cạnh
tranh với các nước trên thế giới thì việc đào tạo nguồn nhân lực có đủ trình độ
đáp ứng đòi hỏi của phát triển xã hội ngày càng quan trọng hơn bao giờ hết.
Chính vì vậy Đảng ta đã chỉ rõ: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Muốn tiến
hành công nghiệp hoá hiện đại hoá phải phát triển Giáo dục - Đào tạo, phát
huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”.
Để có được nguồn nhân lực với trình độ chuyên môn cao thì việc quan
tâm, xây dựng, phát triển đội ngũ nhà Giáo là việc làm cần thiết trước mắt
cũng như lâu dài. Chỉ thị số: 40-CT/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng
đã chỉ rõ: “Xây dựng đội ngũ nhà Giáo và cán bộ quản lý Giáo dục được
chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt
chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay
nghề nhà Giáo, thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có
hiệu quả sự nghiệp Giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực,
đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước”.
Trong những năm qua, Giáo dục và Đào tạo ở nước ta đã đạt được nhiều
thành tựu đáng kể, đặc biệt là thành tựu về đa dạng hóa các loại hình đào tạo
trong tất cả các bậc học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm đạt tới một xã
hội học tập thực hiện mục tiêu chiến lược của Đảng và nhà nước: “ Nâng cao
dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài” ở nước ta là một trong những
1


nước phát triển đã được định hình từ lâu góp phần đắc lực vào việc nâng cao
trình độ học vấn cho cộng đồng dân cư trên mọi miền của tổ quốc.
Thực tế trong những năm gần đây, GDTX ở nước ta đã phát triển nhanh
chóng, hình thành một hệ thống mạng lưới về tổ chức GDTX đa dạng và rộng
khắp trên địa bàn cả nước, đáp ứng được nhu cầu học tập suốt đời của mọi
người dân trước yêu cầu mới của thời đại, của sự nghiệp CNH- HĐH đất nước.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển của mình, bên cạnh những kết quả
đã đạt được, GDTX vẫn còn nhiều bất cập, tiến độ còn chậm, chất lượng còn
thấp; đội ngũ Giáo viên nhìn chung còn thiếu và yếu. Cơ sở vật chất của GDTX
còn rất nghèo nàn, thiếu các cơ sở thực hành, thực nghiệm. GDTX chưa được
quan tâm thật đúng mức, đội ngũ Giáo viên thiếu về số lượng song vẫn phải
kiêm nhiệm, chưa đồng bộ, phần lớn ít được tập huấn, bồi dưỡng các vấn đề về
GDTX. Nguồn lực tài chính cho GDTX còn hạn hẹp; cơ cấu chi ngân sách
GDTX bất hợp lý, phần lớn ngân sách nhà nước chỉ để bảo đảm chi lương và
các khoản phụ cấp. Thiếu các chính sách cụ thể, đồng bộ và đủ mạnh để đảm
bảo cho GDTX phát triển bền vững; bộ máy quản lý, chỉ đạo GDTX chưa
thống nhất, chưa có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các ngành có liên quan;
công tác nghiên cứu khoa học về GDTX chưa nhiều, chưa đáp ứng được yêu
cầu thúc đẩy sự phát triển GDTX, đặc biệt hiểu đúng nội hàm của GDTX đang
là vấn đề cần quan tâm của các nhà hoạch định chính sách địa phương. Đó vừa
là cơ hội và là thách thức cho GDTX. Thái Bình một trong những tỉnh trọng
điểm sản xuất lương thực cho cả nước thuộc đồng bằng Bắc Bộ đã và đang
thực hiện quyết liệt việc phát triển sự nghiệp giáo dục nói chung và GDTX nói
riêng. Những thành tựu do GDTX của tỉnh mang lại trong việc phổ cập giáo
dục, đào tạo nguồn nhân lực cho sự phát triển KT-XH trên địa bàn là rất đáng
kể, song trong quá trình hoạt động GDTX của tỉnh vẫn còn gặp nhiều trở ngại.
Hiện tại đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường xuyên cấp Trung học
phổ thông (THPT) ở các trung tâm GDTX các huyện, thành phố thuộc tỉnh
2


Thái Bình còn nhiều bất cập, đó là: Giáo viên dạy văn hoá, dạy tin học, ngoại
ngữ... Giáo viên các bộ môn không cân đối; đặc biệt rất nhiều Giáo viên ở các
các trung tâm GDTX xuất thân là Giáo viên dưới chuẩn; một số Giáo viên
tuổi cao... Thực trạng này là một rào cản lớn trong việc thực hiện chức năng
nhiệm vụ của trung tâm. Vấn đề đặt ra cho các nhà quản lý Giáo dục các trung

tâm GDTX là xem xét, sắp xếp, bố trí, tổ chức đội ngũ này như thế nào để phù
hợp với những công việc của trung tâm hoàn thành nhiệm vụ mà ngành giao
cho. Do vậy việc xây dựng và phát triển đội ngũ Giáo viên ở các trung tâm
GDTX là một nhiệm vụ hết sức cấp thiết để nâng cao hiệu quả hoạt động và
uy tín của ngành Giáo dục Thường xuyên trong thời kỳ đổi mới hiện nay. Đây
cũng là nhiệm vụ trước mắt, vừa là nhiệm vụ lâu dài đối với GDTX. Căn cứ
vào tình hình thực tế đội ngũ Giáo viên ở các Trung tâm GDTX tỉnh Thái
Bình hiện nay, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Phát triển đội ngũ giáo viên
Giáo dục Thường xuyên cấp Trung học phổ thông tỉnh Thái Bình”. Trên cơ
sở các nghiên cứu đề ra giải pháp phát triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT tại tỉnh Thái Bình, với mong muốn GDTX Thái
Bình có chỗ đứng thực sự như nó vốn có đáp ứng được yêu cầu phát triển
Giáo dục trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế, xã
hội, góp phần thực hiện chiến lược Giáo dục theo Nghị quyết của Đảng bộ
tỉnh Thái Bình lần thứ XVIII đã đề ra.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ Giáo viên dạy THPT tại các trung
tâm Giáo dục Thường xuyên tỉnh Thái Bình.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường xuyên cấp THPT tại tỉnh
Thái Bình.

3


3.2. Đối tượng nghiên cứu
Phát triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường xuyên cấp THPT tại
tỉnh Thái Bình.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Xây dựng cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ Giáo viên tại các cơ sở
Giáo dục Thường xuyên.
Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ Giáo viên dạy Giáo
dục Thường xuyên cấp THPT tại các Trung tâm Giáo dục Thường xuyên tỉnh
Thái Bình;
Khảo sát thực trạng công tác phát triển đội ngũ Giáo viên Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT tại tỉnh Thái Bình;
Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT tại tỉnh Thái Bình nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới
Giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
5. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu các biện pháp phát triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT ở tỉnh Thái Bình trong giai đoạn từ năm 2008 đến 2013.
6. Giả thuyết khoa học
Hiện nay công tác phát triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường
xuyên cấp THPT ở các Trung tâm GDTX tỉnh Thái Bình còn có một số bất cập
không phù hợp. Do đó nếu đề xuất và triển khai đồng bộ những biện pháp phát
triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường xuyên cấp THPT theo lý thuyết
thì các Trung tâm Giáo dục Thường xuyên tỉnh Thái Bình sẽ có đội ngũ Giáo
viên đáp ứng được yêu cầu đổi mới Giáo dục giai đoạn hiện nay.
7. Phương pháp nghiên cứu
Quá trình thực hiện đề tài có sự kết hợp các nhóm phương pháp
nghiên cứu:

4


7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp các văn bản pháp quy của
Đảng, Chính phủ, của ngành Giáo dục và Đào tạo, nghiên cứu các tài liệu, sách,

báo… liên quan đến các biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ Giáo viên GDTX.
7.2. Nhóm phương pháp thực tiễn
Sử dụng phương pháp khảo sát, phỏng vấn, quan sát để thu thập dữ liệu
tạo cơ sở cho việc đánh giá thực trạng và đề xuất các biện pháp.
7.3. Phương pháp bổ trợ thống kê toán học
Sử dụng phương pháp bổ trợ thống kê toán học giúp ta xử lý các dữ liệu,
các thông tin trong quá trình nghiên cứu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục
luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ Giáo viên Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT tại các Trung tâm Giáo dục Thường xuyên.
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ Giáo viên Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT tỉnh Thái Bình.
Chương 3: Một số giải pháp phát triển đội ngũ Giáo viên Giáo dục
Thường xuyên cấp THPT tỉnh Thái Bình.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN GIÁO DỤC
THƯỜNG XUYÊN CẤP THPT TỈNH THÁI BÌNH
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Giáo dục Thường xuyên là phương thức Giáo dục giúp cho mọi người
vừa học vừa làm, học liên tục, học suốt đời nhằm hoàn thiện nhân cách, mở
rộng hiểu biết, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ để cải thiện
chất lượng cuộc sống, tìm việc làm, thích nghi với đời sống xã hội. Vì vậy Giáo
dục Thường xuyên có một vai trò quan trọng trong việc đào tạo, bồi dưỡng
nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học kỹ thuật trong cuộc sống.

Sự thay đổi này đòi hỏi người lao động luôn phải học tập để không ngừng nâng
cao trình độ tay nghề, cập nhật kiến thức, học để có thể thay đổi nghề nghiệp
theo yêu cầu của xã hội. Việc học tập để nâng cao chất lượng cuộc sống là một
nhu cầu của mọi người, mọi tầng lớp trong xã hội. Vì vậy công tác Giáo dục
Thường xuyên trong các trung tâm cũng cần phải cải tiến và đổi mới về cơ chế
quản lý, phải lập được quy hoạch dự báo về nhu cầu học tập của người học, từ
đó mở rộng quy mô đào tạo, đa dạng hoá các loại hình đào tạo, tạo cơ hội cho
mọi người học mọi lúc, mọi nơi bằng các hình thức Giáo dục, đào tạo khác
nhau. Chính từ yêu cầu và nhiệm vụ đó của công tác Giáo dục Thường xuyên
trong giai đoạn hiện nay: đội ngũ Giáo viên cần phải đảm bảo đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu, chuẩn về trình độ, chất lượng giảng dạy của đội ngũ Giáo
viên phải không ngừng được nâng lên. Đây chính là những yếu tố quan trọng
quyết định đến quy mô phát triển và chất lượng đào tạo ở các các trung tâm
Giáo dục Thường xuyên.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, việc phát triển đội ngũ Giáo viên là hết
sức cần thiết. Người quản lý cần phải xem xét, phân tích và căn cứ vào chức
năng, nhiệm vụ của trung tâm từ đó có kế hoạch xây dựng đào tạo đội ngũ Giáo
viên cho phù hợp. Do vậy người làm công tác quản lý Giáo dục tại các trung
6


tâm Giáo dục Thường xuyên phải thực sự đổi mới trong cách nghĩ, cách làm,
coi chất lượng Giáo dục và đa dạng hoá các loại hình đào tạo là mục tiêu hàng
đầu, đồng thời coi đội ngũ Giáo viên là giải pháp chiến lược đối với sự trường
tồn của nhà trường. Đội ngũ Giáo viên phải được xây dựng đồng bộ và bố trí
đúng người, đúng việc. Những Giáo viên tuổi cao, năng lực chuyên môn yếu
cần đề nghị các cấp quản lý bố trí cho nghỉ hưu hoặc chuyển công tác khác theo
yêu cầu nhiệm vụ của trung tâm. Bên cạnh đó có kế hoạch bổ sung những Giáo
viên trẻ về công tác, hoặc tuyển chọn những Giáo viên trẻ có chuyên môn giỏi
cử đi bồi dưỡng tập huấn, hoặc gửi đi đào tạo trên chuẩn ở trình độ thạc sỹ, tiến

sỹ. Đối với đội ngũ Giáo viên trong các trung tâm Giáo dục Thường xuyên hiện
nay, người quản lý không chỉ quan tâm đến Giáo viên dạy văn hoá ở các bậc
học mà còn phải chú trọng phát triển Giáo viên dạy nghề, tin học hoặc một số
chuyên ngành khác. Đội ngũ này cũng phải được đào tạo chuẩn, cân đối về lĩnh
vực khoa học kỹ thuật.
Có thể khẳng định rằng xây dựng và phát triển đội ngũ Giáo viên trong các
Trung tâm Giáo dục Thường xuyên được tiến hành một cách đồng bộ và nhất
quán thì sẽ tạo được một đội ngũ Giáo viên chuẩn, ổn định, đủ khả năng đảm
nhiệm được chức năng nhiệm vụ của trung tâm trước mắt cũng như sau này.
Với vấn đề này đến nay đã có một số tác giả đã nghiên cứu như: tác giả
Hà Minh Đông đã nghiên cứu “Các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ ở các
Trung tâm GDTX huyện Yên Bình đáp ứng yêu cầu phát triển của huyện”; Tác
giả Đỗ Quang Thái nghiên cứu về “Biện pháp quản lý phát triển đội ngũ Giáo
viên Trung tâm GDTX cấp huyện tỉnh Lạng Sơn”; Tác giả Hoàng Bá Thưởng
nghiên cứu “Một số biện pháp quản lý nâng cao năng lực chuyên môn Giáo
viên ngành học Giáo dục Thường xuyên thành phố Hải Phòng nhằm đáp ứng
yêu cầu đổi mới Giáo dục bổ túc trung học phổ thông”; Tác giả Nguyễn Đình
Thắng nghiên cứu “Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng Giáo dục
ở các Trung tâm Giáo dục Thường xuyên huyện Lục Nam tỉnh Bắc Giang”;
7


Tác giả Lê Hoài Thu nghiên cứu “Biện pháp quản lý phát triển Giáo dục
Thường xuyên tỉnh Yên Bái đáp ứng yêu cầu Giáo dục hiện nay”. Với việc
nghiên cứu của các tác giả chủ yếu tập trung vào việc phát triển đội ngũ nói
chung của trung tâm GDTX cấp huyện. Trong phạm vi nghiên cứu của mình tôi
đề cập sâu hơn với việc phát triển đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường
xuyên cấp THPT ở các Trung tâm GDTX tỉnh Thái Bình.
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Khái niệm đội ngũ Giáo viên, Giáo viên Giáo dục Thường xuyên cấp

THPT ở các Trung tâm GDTX
1.2.1.1. Khái niệm đội ngũ Giáo viên
Có nhiều cách hiểu về đội ngũ khác nhau, ngày nay khái niệm về đội ngũ
dùng cho các tổ chức xã hội rộng rãi như đội ngũ cán bộ công chức, đội ngũ trí
thức, đội ngũ văn nghệ sỹ, đội ngũ những người tình nguyện... đều xuất phát từ
cách hiểu thuật ngữ quân sự về đội ngũ “Đó là một tổ chức gồm nhiều người,
tập hợp thành một lực lượng: Đội ngũ chỉnh tề”. Theo lý luận về cơ sở các
khoa học quản lý thì đây là một đội công tác, trong đó các cá nhân kết hợp với
nhau, Thường xuyên trau dồi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau để đạt được mục
tiêu và kế hoạch của tổ chức đặt ra.
Theo từ điển tiếng Việt (NXB Văn hoá thể thao - 1999) đội ngũ là tập
hợp số đông người cùng chức năng, nghề nghiệp, hợp thành lực lượng hoạt
động trong tổ chức. Đội ngũ của một tổ chức là nguồn nhân lực trong tổ chức
đó. Chính vì vậy, các đặc trưng về phát triển đội ngũ gắn liền với đặc trưng
phát triển tổ chức nói chung và đặc trưng của công tác cán bộ nói riêng.
Các khái niệm về đội ngũ tuy có khác nhau, nhưng đều thống nhất một
điều: đó là nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng để thực
hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng nghề nghiệp hoặc không, nhưng đều
có chung một mục đích nhất định.
Khi đề cập đến khái niệm đội ngũ Giáo viên, theo tác giả Virgil K.Row
land đã nêu lên quan niệm: “Đội ngũ Giáo viên là những chuyên gia trong lĩnh
8


vực Giáo dục, họ nắm vững tri thức và hiểu biết dạy học và Giáo dục như thế
nào và có khả năng cống hiến toàn bộ sức lực và tài năng của họ đối với Giáo
dục” [17, tr. 10].
Đối với các tác giả trong nước, vấn đề này được quan niệm như sau: “Đội
ngũ Giáo viên trong ngành Giáo dục là một tập thể người, bao gồm cán bộ quản
lý, Giáo viên và nhân viên, nếu chỉ đề cập đến đặc điểm của ngành thì đội ngũ đó

chủ yếu là một đội ngũ Giáo viên và đội ngũ quản lý Giáo dục” [17, tr. 10].
Từ những quan niệm đã nêu trên, ta có thể hiểu đội ngũ Giáo viên là
một tập hợp những người làm nghề dạy học, Giáo dục, được tổ chức thành
một lực lượng có tổ chức, cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục
tiêu Giáo dục đã đề ra cho tập hợp đó. Họ làm việc có kế hoạch và gắn bó
với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định
của pháp luật, thể chế xã hội.
1.2.1.2. Giáo viên dạy Giáo dục Thường xuyên cấp THPT
Đội ngũ Giáo viên Trung tâm GDTX được cụ thể hoá từ khái niệm trên
là những người làm nhiệm vụ giảng dạy, Giáo dục tại các Trung tâm GDTX
tham gia giảng dạy các chương trình Thường xuyên để lấy văn bằng, chứng chỉ
của hệ thống Giáo dục quốc dân phải có trình độ đạt chuẩn như quy định đối
với Giáo viên dạy cùng cấp của Giáo viên hệ chính quy.
Đội ngũ Giáo viên dạy Giáo dục Thường xuyên cấp THPT là những
Giáo viên nằm trong đội ngũ nhà Giáo ở các Trung tâm GDTX. Đội ngũ này có
nhiệm vụ chủ yếu là giảng dạy văn hoá các môn văn hoá, các môn thuộc ban cơ
bản của sách Giáo khoa bậc THPT. Ngoài ra đội ngũ Giáo viên này còn làm
các công tác như: Giáo viên chủ nhiệm, nhóm trưởng các bộ môn, tham gia các
hoạt động của Đoàn thanh niên... nhìn chung là các hoạt động phục vụ cho
giảng dạy văn hoá.
Nhiệm vụ của Giáo viên: Điều 23 Quyết định số 01/2007/QĐ-BGDĐT
ngày 02 tháng 01 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành
quy chế tổ chức và hoạt động của trung tâm GDTX ghi rõ:
9


Giáo viên có những nhiệm vụ sau đây:
1. Thực hiện nhiệm vụ giảng dạy theo mục tiêu, nội dung, chương trình
Giáo dục, kế hoạch dạy học; quản lý học viên theo sự phân công của giám đốc
trung tâm Giáo dục Thường xuyên.

2. Rèn luyện đạo đức, bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ để nâng cao
chất lượng và hiệu quả giảng dạy.
3. Thực hiện các quyết định của giám đốc, các quy định của pháp luật và
quy định của Quy chế này.
4. Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà Giáo; đoàn kết, giúp đỡ các
đồng nghiệp; gương mẫu trước học viên, tôn trọng nhân cách của học viên, đối
xử công bằng với học viên, bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của học viên.
1.2.2. Khái niệm GDTX, Trung tâm GDTX
1.2.2.1. Giáo dục Thường xuyên
Thuật ngữ “Giáo dục Thường xuyên” được hiểu là sự giáo dục dành cho
những người đã hoàn thành vòng giáo dục ban đầu trong thời niên thiếu. Với ý
nghĩa trên, thuật ngữ này đồng nghĩa với “Giáo dục người lớn”, tuy nhiên hiện
nay nội hàm của khái niệm này đang phát triển, được bổ xung theo thời gian và
tình hình phát triển của mỗi nước.
Tại hội thảo “Chương trình Giáo dục cho mọi người” khu vực châu Á Thái Bình Dương” tổ chức tại Australia tháng 11/1987 UNESCO đưa ra một quan
niệm về Giáo dục Thường xuyên rất phù hợp với điều kiện phát triển hiện nay ở
Việt Nam. Đó là “Giáo dục Thường xuyên bao gồm tất cả các cơ hội học tập mà
mọi người đều mong muốn hoặc cần có sau xoá mù chữ cơ bản và Giáo dục Tiểu
học”. Với cách hiểu như vậy, trong nội dung của GDTX có thể bao gồm:
Dành cho người lớn đã biết chữ;
Đáp ứng các nhu cầu mong muốn học tập;
Có thể bao gồm những hoạt động do các tổ chức giáo dục chính quy,
giáo dục không chính quy hoặc giáo dục không chính thức tiến hành.
10


Là cơ hội cho mọi người tham gia vào quá trình học tập suốt đời sau khi
học xong bậc tiểu học hoặc tương đương.
Ở Việt Nam thuật ngữ “Giáo dục Thường xuyên” được hiểu một cách
khái quát là cung ứng cơ hội cho mọi người để học tập suốt đời nhằm thúc đẩy

tài nguyên con người thông qua các chương trình xóa mù chữ, chương trình
nâng cao chất lượng cuộc sống, chương trình tạo thu nhập, chương trình đáp
ứng sở thích cá nhân, chương trình định hướng tương lai (báo cáo của Vụ Giáo
dục Thường xuyên - Bộ Giáo dục và Đào tạo tại hội thảo về chiến lược phát
triển Giáo dục Thường xuyên đến năm 2020). Với quan niệm này Giáo dục
Thường xuyên đồng nghĩa với giáo dục tiếp tục, tức là mở rộng chủ yếu của
xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học nhằm thúc đẩy sự phát triển của tài
nguyên con người.
Do vậy có thể nói GDTX sẽ mở rộng thành giáo dục suốt đời, kết hợp
với quan điểm giáo dục cho mọi người sẽ trở thành nguyên tắc, định hướng cơ
bản cho giáo dục nước ta phù hợp với xu thế phát triển của thời đại.
Thuật ngữ "Giáo dục Thường xuyên" mới được phổ biến trong hệ thống
Giáo dục quốc dân vào những năm cuối thế kỷ XX và được đưa vào hệ thống
Giáo dục quốc dân Việt Nam vào những năm đầu thế kỷ XXI. Theo điều 4
khoản 1 Luật Giáo dục qui định “Hệ thống Giáo dục quốc dân gồm Giáo dục
chính quy và Giáo dục Thường xuyên”.
Bước sang thế kỷ mới, thế kỷ phát triển của công nghệ thông tin, đây tuy
không phải là một vấn đề mới nhưng được xem xét với một quan điểm, cách
nhìn, cách làm mới về phát triển GDTX trong điều kiện chuyển sang nền kinh
tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự phát triển của GDTX là một
quá trình đã được đúc kết kinh nghiệm từ truyền thống hiếu học, tôn sư trọng
đạo của nhân dân ta qua hàng ngàn năm lịch sử, bài học kinh nghiệm lớn lao
của lịch sử qua hơn 50 năm xây dựng, phát triển sự nghiệp Giáo dục Đào tạo ở
nước ta kể từ Cách mạng tháng Tám thàng công cho đến nay và cùng với sự kế
thừa kinh nghiệm của các nước trên thế giới, các nước trong khu vực.
11


Điều 44: Luật Giáo dục (2005) về GDTX đã nêu: “Giáo dục Thường
xuyên giúp cho mọi người vừa làm vừa học, học liên tục, học suốt đời, nhằm

hoàn thiện nhân cách, mở rộng hiểu biết, nâng cao trình độ học vấn, chuyên
môn, nghiệp vụ để cải thiện chất lượng cuộc sống, tìm việc làm và thích nghi
với đời sống xã hội.
Nhà nước có chính sách phát triển Giáo dục Thường xuyên, thực hiện
Giáo dục cho mọi người, xây dựng xã hội học tập” [ 25, tr.67 ].
Do nhu cầu học tập của người học ngày càng cao nên Giáo dục Thường
xuyên sẽ đáp ứng yêu cầu học tập của mọi người. Đó là học tập suốt đời, học
để nâng cao chất lượng cuộc sống hiện tại, học để chuẩn bị cho tương lai tốt
đẹp. Chỉ có GDTX mới đáp ứng những nhu cầu và nguyện vọng đó.
Theo đó các chức năng của GDTX là:
+ Chức năng của GDTX: Là thay thế, bổ sung, hoàn thiện kiến thức cho
người học.
- Chức năng thay thế: GDTX đem đến cơ hội cho mọi người vì những lý
do nào đó chưa có điều kiện theo học hệ chính qui một cách hoàn chỉnh. GDTX
giúp họ được học tập và đạt trình độ học vấn hoàn chỉnh. GDTX có chức năng
thay thế, tiếp nối, bổ sung và hoàn thiện kiến thức cho Giáo dục chính quy.
- Chức năng nối tiếp: GDTX giúp những người vì một lý do nào đó phải
bỏ học, hoặc chưa có điều kiện học ở các nhà trường chính quy, vừa làm, vừa
học, học liên tục, học suốt đời nhằm hoàn thiện nhân cách, mở rộng hiểu biết,
nâng cao trình độ học vấn chuyên môn nghiệp vụ, để cải thiện chất lượng cuộc
sống, tìm việc làm, thích nghi với đời sống xã hội. Ngoài ra chức năng nối tiếp
còn được hiểu là tiếp tục học tập để bổ sung kiến thức đáp ứng các yêu cầu của
công việc.
- Chức năng hoàn thiện: GDTX cung cấp các chuyên đề phù hợp với
sở thích và nguyện vọng của cá nhân, giúp người học hoàn thiện nhân cách
của mình.
12


Từ những nội dung ở trên, GDTX được hiểu: là hệ thức Giáo dục linh

hoạt, mềm dẻo với nội dung học tập, thiết thực, hình thức học tập đa dạng như:
học tập trung, định kỳ, bán tập trung, tại chức, học từ xa. Thủ tục tham gia học
tập đơn giản quản lý theo nguyên tắc phân cấp hợp lý cho cơ sở, giúp cho mọi
người lao động khi có nhu cầu, có điều kiện và khả năng đều có thể chọn cho
mình một nội dung học tập với hình thức để nâng cao dân trí, nâng cao kỹ năng
nghề nghiệp nhằm phục vụ cuộc sống ngày một tốt hơn.
1.2.2.2. Trung tâm Giáo dục Thường xuyên
Trung tâm GDTX là cơ sở Giáo dục trong hệ thống Giáo dục quốc dân,
nơi mọi người có nhu cầu học tập đều tìm thấy ở đó một tổ chức hoạt động
Giáo dục có nội dung học, hình thức học mà mình hài lòng nhất giúp mình
thêm những hiểu biết cần thiết để hoà nhập với cộng đồng, vươn tới nhu cầu
hạnh phúc của cá nhân.
Thực ra trên thế giới Trung tâm GDTX được coi là đồng nghĩa với Trung
tâm Giáo dục người lớn. Hai thuật ngữ này được hiểu là diễn ra những hoạt
động tổ chức cho việc Giáo dục người lớn. Trong Hội nghị về Trung tâm
GDTX được tổ chức tại Srilanca tháng 11 năm 1994 đã nêu định nghĩa "Trung
tâm Giáo dục Thường xuyên là tổ chức Giáo dục địa phương, ngoài hệ thống
Giáo dục chính qui, thuộc các địa phương cơ sở nông nghiệp hoặc các cộng
đồng thành phố, Thường được quản lý bởi các nhân dân địa phương có nhiệm
vụ cung cấp nguồn nhân lực cho sự phát triển địa phương và việc học tập định
hướng trong gia đình và cung cấp thông tin về câu hỏi cái gì? Làm sao? Ở
đâu? Khi nào? và các cá nhân có thể tham gia vào các hình thức học tập khác
nhau của Trung tâm Giáo dục Thường xuyên".
Tại hội nghị giám đốc trung tâm GDTX quận, huyện được Bộ Giáo dục
và Đào tạo tổ chức ở thành phố Hồ Chí Minh tháng 1 năm 2000 đã xác định:
TTGDTX là một loại hình cơ sở giáo dục chủ yếu của giáo dục không chính
qui, “Trung tâm GDTX là nơi mà ai có nhu cầu học tập đều tìm thấy ở đó có
13

một tổ chức hoạt động giáo dục có nội dung hoc, hình thức học mà mình hài
lòng nhất giúp mình thêm những hiểu biết cần thiết để hòa nhập với cộng đồng
vươn tới nhu cầu hạnh phúc”.
Ở Việt Nam Trung tâm GDTX được hiểu là tổ chức căn bản của hệ
thống GDTX, vai trò của Trung tâm GDTX trong hệ thống GDTX tương tự
như vai trò của nhà trường trong hệ thống Giáo dục chính quy truyền thống.
Trung tâm GDTX vừa là nơi trực tiếp vừa là đầu mối tổ chức khác nhau
trong cộng đồng cung ứng các cơ hội học tập cho những người không có điều
kiện học tập, ở các những nhà trường chính quy.
Các Trung tâm GDTX được phân phối thành mạng lưới, mỗi Trung tâm
phục vụ cho một địa bàn dân cư.
Trung tâm GDTX là chiếc cầu nối con người với nền văn minh nhân
loại, là chiếc cầu nối giữa nhân dân lao động với các nhà trường.
Với cách hiểu như trên về Trung tâm GDTX chúng ta có thể đi sâu tìm
hiểu một số vấn đề thiết yếu sau:
* Về Chức năng
+ TTGDTX là cơ sở giáo dục không chính quy trong hệ thống GDQD
(giáo dục quốc dân)
+ Theo qui chế tổ chức và hoạt động của TTGDTX quận, huyện ban
hành theo quyết định số 01/2007/QĐ-BGDĐT ngày 02 tháng 01 năm 2007 của
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thì trung tâm GDTX có 2 chức năng là:
- Chức năng tổ chức các hoạt động giáo dục: Tạo cơ hội nhằm thỏa mãn
nhu cầu học tập đa dạng, phong phú của mọi người, trong đó có những người
không có điều kiện tiếp tục học ở các lớp chính qui.
- Chức năng tư vấn: TTGDTX sẽ gợi ý cho các nhà quản lí giáo dục cấp
quận, huyện tổ chức một hệ thống giáo dục phù hợp với điều kiện địa phương,
đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
14