HOÀN THIỆN CÔNG tác lập kế HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH tế xã hội HÀNG năm tại HUYỆN hòa AN, TỈNH CAO BẰNG
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (564.31 KB, 88 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA KẾ HOẠCH VÀ PHÁT TRIỂN
----------
CHUN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
HỒN THIỆN CƠNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ
HỘI HÀNG NĂM TẠI HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG
Giáo viên hướng dẫn
: PGS.TS Vũ Cương
Sinh viên thực hiện
: Hoàng Thị Liên
Lớp
: Kế hoạch 54B
Mã sinh viên
: 11124873
Hà Nội: 12 - 2015
LỜI CAM ĐOAN
Kính gửi:
Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế quốc dân
Ban chủ nhiệm khoa Kế hoạch và Phát triển
Tên tơi là
: Hồng Thị Liên
Sinh viên lớp
: Kế hoạch 54B
Khoa
: Kế hoạch và phát triển
Sau thời gian thực tập tại phịng Tài chính kế hoạch huyện Hịa An, tỉnh Cao
Bằng, dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Vũ Cương và các cán bộ phịng Tài
chính kế hoạch huyện Hịa An, tơi đã hồn thành chun đề thực tập tốt nghiệp với đề
tài: “Hồn thiện cơng tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm tại huyện
Hịa An, tỉnh Cao Bằng”.
Nay tơi viết đơn này với nội dung sau:
Tôi xin cam đoan rằng, bản chuyên đề thực tập này là cơng trình nghiên cứu
độc lập, do bản thân tơi hồn thành, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Vũ Cương và
cán bộ tại cơ quan thực tập. Các số liệu, các tài liệu tham khảo sử dụng đều được
trích dẫn nguồn rõ ràng và ghi trong danh mục tài liệu tham khảo. Kết quả trình bày
trong chuyên đề là trung thực.
Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên!
Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2015
Sinh viên
Hoàng Thị Liên
Chuyên đề thực tập
ii
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin bày.tỏ lịng biết ơn đến tồn thể thầy cô khoa Kế hoạch
và Phát triển, trường Đại học Kinh tế quốc dân đã hỗ trợ mọi điều kiện để em có
một mơi trường học tập và rèn luyện tốt nhất. Cảm ơn các thầy cơ đã hết lịng quan
tâm.và dạy dỗ, trang bị cho em những kiến thức và hành trang quý báu để vững
bước trên con đường phía trước.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến giáo viên hướng dẫn PGS.TS Vũ Cương đã tận tình hướng dẫn, động viên và giúp đỡ em trong suốt thời
gian thực hiện chuyên đề này.
Bên cạnh đó, em xin chân thành cảm ơn các cán bộ, chuyên viên thuộc
phịng Tài chính – Kế hoạch huyện Hịa An, tỉnh Cao Bằng đã tạo nhiều điều kiện
thuận lợi trong quá trình em thực tập tại quý cơ quan.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh Viên
Hoàng Thị Liên
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
iii
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
MỤC LỤC
MỤC LỤC.......................................................................................................iii
DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ, HỘP........................................................iv
Bảng 1.1: Ma trận phân tích SWOT 16.......................................................iv
Bảng 1.2: Kết cấu chung bản KH phát triển KTXH hàng năm 19...........iv
Bảng 2.1 : Kết cấu nội dung bản KH phát triển KTXH hàng năm huyện
Hòa An 33........................................................................................................iv
Bảng 2.2: GO Huyện Hịa An thời kỳ 2011-2015 37...................................iv
Bảng 2.3: Tình hình thực hiện các chỉ tiêu xã hội Hịa An giai đoạn 20112015 42.............................................................................................................iv
Hình 1.1: Sơ đồ tổng quát quy trình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế
xã hội 6............................................................................................................iv
Hình 1.2: Quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm 13. v
Hình 1.3: Lập KH phát triển KTXH hàng năm cấp Huyện 15...................v
Hình 1.4: Sơ đồ cây vấn đề 17........................................................................v
Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy lập KH phát triển KTXH huyện Hịa An 24........v
Hình 2.2: Quy trình lập KH phát triển KTXH hàng năm của huyện Hịa
An 26.................................................................................................................v
Hình 3.1: Quy trình mới trong lập kế hoạch huyện Hòa An 58..................v
Hộp 2.1: Một số chỉ tiêu chủ yếu huyện Hòa An năm 2016 32....................v
Hộp 2.2: Chất lượng đội ngũ cán bộ KH huyện Hòa An 47........................v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT................................................................v
LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................vi
CHƯƠNG 1......................................................................................................1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ XÃ HỘI HÀNG NĂM CẤP HUYỆN..........................................1
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
iv
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT
TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI HÀNG NĂM Ở HUYỆN HÒA AN GIAI
ĐOẠN 2011 – 2015........................................................................................22
CHƯƠNG 3....................................................................................................53
HỒN THIỆN CƠNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ
XÃ HỘI HÀNG NĂM Ở HUYỆN HÒA AN TRONG GIAI ĐOẠN 2016 –
2020.................................................................................................................53
KẾT LUẬN....................................................................................................66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................68
PHỤ LỤC.......................................................................................................69
DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ, HỘP
1. BẢNG
Bảng 1.1: Ma trận phân tích SWOT...........................................................16
Bảng 1.2: Kết cấu chung bản KH phát triển KTXH hàng năm................19
Bảng 2.1 : Kết cấu nội dung bản KH phát triển KTXH hàng năm huyện
Hòa An............................................................................................................33
Bảng 2.2: GO Huyện Hịa An thời kỳ 2011-2015.......................................37
Bảng 2.3: Tình hình thực hiện các chỉ tiêu xã hội Hòa An giai đoạn 20112015.................................................................................................................42
2. HÌNH VẼ
Hình 1.1: Sơ đồ tổng qt quy trình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế
xã hội.................................................................................................................6
Hình 1.2: Quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm....13
Hình 1.3: Lập KH phát triển KTXH hàng năm cấp Huyện......................15
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
v
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Hình 1.4: Sơ đồ cây vấn đề...........................................................................17
Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy lập KH phát triển KTXH huyện Hịa An...........24
Hình 2.2: Quy trình lập KH phát triển KTXH hàng năm của huyện Hịa
An....................................................................................................................26
Hình 3.1: Quy trình mới trong lập kế hoạch huyện Hịa An.....................58
3. HỘP
Hộp 2.1: Một số chỉ tiêu chủ yếu huyện Hòa An năm 2016.......................32
Hộp 2.2: Chất lượng đội ngũ cán bộ KH huyện Hòa An...........................47
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
KH
Kế hoạch
KHH
Kế hoạch hóa
KHPT
Kế hoạch phát triển
KTXH
Kinh tế xã hơi
TD&ĐG
Theo dõi, đánh giá
KH-ĐT
Kế hoạch-đầu tư
UBND
Ủy ban nhân dân
HĐND
Hội đồng nhân dân
TCKH
Tài chính kế hoạch
GD-ĐT
Giáo dục–đào tạo
KHHGĐ
Kế hoạch hóa gia đình
LĐ-TB-XH
Lao động-thương binh-xã hội
NL
Nguồn lực
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
vi
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
NS
Ngân sách
OECD
Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế
NN
Nông nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
1. Bối cảnh và lý do nghiên cứu
Sau gần 30 năm nước Việt Nam chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung sang nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có sự điều tiết của nhà nước, cơng
tác lập kế hoạch (KH) phát triển kinh tế xã hội (KTXH) cũng đã có sự thay đổi đáng
kể và từng bước được hồn thiện. Bên cạnh đó, sự hội nhập với nền kinh kế thế giới
ngày càng sâu rộng. Do vậy, nền kinh tế nước ta đã và đang xây dựng một nền kinh
tế thị trường và nền kinh tế mở cửa. Nền kinh tế thị trường có nhiều ưu thế nhưng
chính nó cũng tồn tại những khuyết tật như ngoại ứng , thơng tin khơng đối xứng...
có thể gây hậu quả khơng nhỏ cho nền kinh tế. Do đó địi hỏi công tác quản lý kinh
tế của nhà nước cần được đổi mới và linh hoạt; các công cụ điều tiết được sử dụng
hợp lý và có hiệu quả. Trong đó, KH phát triển KTXH là một trong những cơng cụ
quản lý kinh tế của nhà nước nên công tác lập KH phát triển KTXH cần được hoàn
thiện là một điều tất yếu.
KH là công cụ quản lý quan trọng của các cấp chính quyền từ trung ương
đến địa phương. Một KH tốt sẽ là điều kiện tiền đề để tăng cường hiệu quả quản lý
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
vii
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
của nhà nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của địa phương. Vai trò của KH đang
ngày càng được khẳng định trong nền kinh tế hiện nay. Từ đó, cơng tác lập KH phát
triển KTXH các cấp cần từng bước đổi mới và hồn thiện, trong đó có cơng tác lập
KH phát triển KTXH hàng năm cấp huyện. Công tác lập KH phát triển KTXH hàng
năm cấp huyện trên cả nước đang dần hồn thiện song vẫn cịn những hạn chế nhất
định. Ví dụ như: nhận thức về vị trí, vai trị của KH phát triển KTXH cấp huyện còn
chưa đúng đắn, chưa thực sự coi KH phát triển KTXH là một công cụ quản lý kinh
tế của địa phương; Lập KH trong bối cảnh nền kinh tế thị trường nhưng lại không
gắn với các quy luật và nhu cầu của thị trường; Xây dựng các mục tiêu, chỉ tiêu còn
cứng nhắc, kém linh hoạt so với các yếu tố thị trường luôn luôn thay đổi; Các giải
pháp đưa ra chưa gắn với các mục tiêu cụ thể và chưa gắn liền với nguồn lực địa
phương; Hệ thống thông tin dự báo cho cơng tác lập kế hoạch cịn hạn chế, thiếu
các dự báo có tính khoa học và thực tiễn.... Do vậy, cần khắc phục những hạn chế
để đẩy nhanh việc hoàn thiện công tác lập KH phát triển KTXH ở cấp Huyện làm
cho KH phát triển KTXH phát huy tốt vai trị của nó.
Trong q trình thực tập tốt nghiệp tại Phịng Tài chính – Kế hoạch huyện
Hịa An. Tơi đã có.cơ hội.tìm hiểu về huyện và về KH phát triển KTXH ở huyện.
Hòa An được biết đến là huyện nằm ở trung tâm tỉnh Cao Bằng, là huyện bao quanh
thành phố Cao Bằng. Hịa An có diện tích 667 Km 2. với tổng số dân là hơn 54 nghìn
người (năm 2015), chủ yếu là dân tộc thiểu số. Trong công tác quản lý nhà nước,
Hòa An là một trong những địa phương đi đầu trong việc đẩy mạnh hoàn thiện cơng
tác lập KH phát triển trên tồn địa bàn huyện. Cơng tác lập KH phát triển KTXH
hàng năm ở Hịa An đang ngày càng được đổi mới để phù hợp với sự phát triển của
địa phương và sự hội nhập của nền kinh tế hiện nay. Trong q trình hồn thiện
cơng tác lập KH phát triển KTXH hàng năm, Hịa An đã chú trọng gắn yếu tố thị
trường và nguồn lực địa phương vào bản KH, tăng cường sự tham gia của các bên
liên quan.... Song q trình hồn thiện đó vẫn cịn gặp phải những khó khăn như các
bên liên quan chưa thực sự gắn kết trong quá trình lập kế hoạch, nguồn nhân lực
cho công tác lập KH còn hạn chế về cả số lượng và chất lượng, các thơng tin dự báo
chưa có độ chính xác cao, các phương pháp lập KH chưa được ứng dụng linh hoạt,
nội dung bản KH qua các năm cứng nhắc và chưa có các giải pháp cụ thể cho các
mục tiêu và chỉ tiêu đã đề ra... Do đó, cần đẩy nhanh và hồn thiện cơng tác lập KH
phát triển KTXH ở Hòa An, để khai thác tối đa được những lợi thế sẵn có của địa
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
viii
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
phương góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, xứng đáng với vị trí trung
tâm của tỉnh Cao Bằng.
Do vậy, tơi đã lựa chọn đề tài: “Hồn thiện cơng tác lập kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội hàng năm tại huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng” làm chuyên đề thực tập
tốt nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1.
Mục tiêu tổng thể
Mục đích nghiên cứu chính của đề tài là đi tìm câu trả lời cho câu hỏi “làm
thế nào để công tác lập KH phát triển KTXH hàng năm ở huyện Hòa An được hoàn
thiện? KH phát triển KTXH hàng năm của huyện mang tính tác nghiệp cao, đảm
bảo tính bền vững, có hiệu quả và KH phù hợp với nguồn lực có hạn của địa
phương.
2.2.
Mục tiêu cụ thể
Để trả lời câu hỏi mấu chốt ở trên, đề tài đặt ra các mục đích nghiên cứu chủ
yếu sau:
- Hệ thống.hóa cơ sở lý luận về công tác lập KH phát triển KTXH hàng năm
cấp huyện trong nền kinh tế thị trường.
- Chỉ rõ các yêu cầu cơ bản trong công tác lập KH phát triển KTXH hàng năm
cấp huyện hiện nay.
- Phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác lập KH phát triển KTXH hàng năm ở
huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Từ đó rút ra những nguyên nhân cơ bản dẫn
đến những yếu kém trong công tác lập KH ở huyện Hòa An trong thời gian
qua.
- Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng của bản
KH: đảm bảo tính khả thi cao, gắn với nguồn lực, mang tính bền vững... ở
Hịa An trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1.
Đối tượng nghiên cứu : Công tác lập KH phát triển KTXH hàng năm của
huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.
3.2.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài
-
Phạm vi nghiên cứu theo không gian: huyện Hịa An, tỉnh Cao Bằng.
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
ix
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
-
Phạm vi nghiên cứu theo thời gian: giai đoạn 2011- 2015
-
Phạm vi nghiên cứu về nội dung:
Đề tài tập chung nghiên cứu, đánh giá cơng tác lập KH phát triển KTXH
hàng năm huyện Hịa An, tỉnh Cao Bằng. Vì vậy, lý luận.và thực tiễn nêu ra trong
chuyên đề này chỉ đề cập đến bước lập KH, cịn các bước khác.trong cơng tác KHH
như tổ chức thực hiện KH hay theo dõi đánh giá và điều chỉnh KH sẽ chỉ.được đề
cập đến khi.chúng góp phần nâng cao.chất lượng và.tính hiệu lực của bản KH.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài đã sử dụng tổng hợp các phương pháp
nghiên cứu:
-
Phương pháp phân tích và tổng hợp. Sau khi thu thập tài liệu liên quan đến
đề tài, tôi đã tổng hợp xây dựng khung lý thuyết cho chuyên đề này. Cùng
với đó là việc phân tích để đưa ra các đánh giá thực trạng công tác lập KH
phát triển KTXH hàng năm ở huyện Hòa An.
-
Phương pháp so sánh. Phương pháp này được sử dụng để so sánh kết quả
thực hiện với chỉ tiêu KH trong các năm KH vừa qua, so sánh giữa thực tiễn
với lý luận chung về công tác lập KH để đánh giá thực trạng hiện nay tại địa
phương.
-
Phương pháp phỏng vấn chuyên sâu. Được áp dụng.để tìm hiểu các quan
điểm, các ý kiến của các cán bộ trực tiếp tham gia lập KH, các bên liên quan
(các phịng ban hành chính, các doanh nghiệp, người dân...) đến lập KH ở
Hòa An.
-
Phương pháp tập hợp.các hệ thống số liệu. Nguồn số liệu chủ yếu được thu
thập từ các số liệu thứ cấp: các báo cáo, đánh giá thực hiện KH, các số liệu
thống kê đã được xử lý.... Nguồn số liệu sơ cấp là những thông tin, số liệu
thu thập được nhờ việc khảo sát.thực tế tại huyện Hịa An.
5. Bố cục chun đề
Ngồi phần mở đầu, kết luận và các phụ lục, nội dung chính của đề tài được
kết cấu gồm 3 chương:
-
Chương 1. Cơ sở lý luận về công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
hàng năm cấp huyện
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
-
x
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Chương 2. Thực trạng công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng
năm ở huyện Hòa An giai đoạn 2011-2015
-
Chương 3. Hồn thiện cơng tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng
năm ở huyện Hòa An giai đoạn 2016- 2020
Do những lý do khách quan và kiến thức có hạn, chắc chắn chun đề khơng
thể thiếu những thiếu sót và khiếm khuyết. Tơi rất mong nhận được sự đóng góp
của các thầy cơ trong khoa Kế hoạch và phát triển để tiếp tục nghiên cứu và bổ sung
để chuyên đề này được hoàn thiện hơn.
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT
TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI HÀNG NĂM CẤP HUYỆN
1.1 Khái niệm và phân loại kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
1.1.1 Khái niệm và đặc trưng của kế hoạch phát triển xã hội
1.1.1.1. Khái niệm về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
Hiện nay, có nhiểu quan điểm khác nhau về kế hoạch hóa phát triển kinh tế
xã hội ở mỗi.quốc gia. Theo quan điểm.của giáo sư A-Slem đưa ra trong Bách khoa
tồn thư thì “KHH là cách thức tổ chức các hoạt động kinh tế được vận dụng trong
các hệ thống kinh tế khác nhau, nó nhằm làm cho các hoạt động cá thể được liên kết
chặt chẽ và phối hợp lẫn nhau một cách tự giác”(trang 412, Bách khoa toàn thư).
Hay theo quan điểm của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) thì “kế
hoạch hóa được hiểu là các hoạt động nhằm tạo ra và thực thi kế hoạch, bao gồm
thiết kế ra, vạch ra từ trước một kế hoạch để xây dựng và thực thi”(OECD,1971).
Theo Từ điển bách khoa Việt Nam, “kế hoạch hóa là phương thức quản lý vĩ
mơ nền kinh tế quốc dân của nhà nước theo mục tiêu, là hoạt động của con người
trên cơ sở nhận thức và vận dụng các quy luật xã hội và tự nhiên, đặc biệt là quy
luật kinh tế để tổ chức quản lý các đơn vị kinh tế, các ngành, các lĩnh vực và toàn
bộ nền kinh tế Quốc dân theo những mục tiêu thống nhất; dự kiến trước những
phương hướng, cơ cấu, tốc độ phát triển và có những biện pháp tương ứng bảo đảm
thực hiện, nhằm đạt hiệu quả kinh tế-xã hội cao” (trang 469, Từ điển bách khoa
Việt Nam 2 – NXB Từ điển bách khoa, Hà Nội 2002).
Trong chuyên.đề này, KHH sẽ được hiểu theo.quan điểm của.tài liệu hướng
dẫn lập KH phát triển địa phương 5 năm và hàng năm nhằm diễn giải đúng với bản
chất của KHH. “KHH là một quá trình nhận thức của con người trước các vấn đề
phát triển của thực tiễn và vận dụng các quy luật phát triển tự nhiên, xã hội và quy
luật kinh tế thị trường để phác thảo ra những định hướng phát triển với các mục tiêu
cụ thể, hệ giải pháp tương ứng nhằm quản lý và phát triển kinh tế xã hội có hiệu quả
cao”. Như vậy, KHH phát triển là một công cụ quản lý vĩ mô của nền kinh tế quốc
dân.
Chuyên đề thực tập
2
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Về KH, theo Bách khoa Việt Nam, “KH là một sự án tổng thể với các mục
tiêu KTXH ở tầm kinh tế vĩ mô hay kinh tế vi mô được thể hiện thành các chỉ tiêu
chung của nền kinh tế quốc dân hay các ngành, các đơn vị hay một lãnh thổ, hay
đơn vị cơ sở, cùng với các chính sách, các giải pháp tương ứng để thực hiện”. Trong
giáo trình KHH phát triển, trường Đại học Kinh tế quốc dân 2012, “KH là thể hiện
các mục tiêu tổng thể về phát triển KTXH của một quốc gia (hay một địa phương)
cần đạt tới trong một thời kỳ KH nhất định và các giải pháp, chính sách, cách đi phù
hợp nhằm thực hiện mục tiêu đặt ra một cách linh hoạt và hiệu quả cao nhất” (trang
12). Vậy, trong chuyên đề này có thể hiểu KH là bản thể hiện mục tiêu, chỉ tiêu, kết
quả và cách thức, giải pháp thực hiện để đạt được mục tiêu đặt ra của một địa
phương trong một kỳ KH nhất định.
1.1.1.2. Đặc trưng của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội có nhiệm vụ cụ thể hóa các mục tiêu định
hướng của chiến lược phát triển,phương án quy hoạch thông qua kế hoạch 5 năm và
kế hoạch hàng năm. Kế hoạch phát triển được.thể hiện rõ nhất (so với.chiến lược
và.quy hoạch) qua hệ thống các.mục tiêu, chỉ tiêu cụ.thể và các giải pháp, chính
sách.thích hợp với.các giai đoạn. Kế hoạch hàng năm sẽ có các mục tiêu, chỉ tiêu,
giải pháp cụ thể và mang tính tác nghiệp hơn kế hoạch 5 năm. Do đó, khi xét về đặc
trưng của KH, chuyên đề này sẽ so sánh với chiến lược phát triển theo các khía
cạnh cơ bản sau:
Thứ nhất, tính phân đoạn.trong kế hoạch chặt chẽ hơn
Chiến lược là sự mô tả mong muốn.về viễn cảnh tương lai.phát triển nên
thường khơng.bị chặn bởi thời gian. Nó có thể.là 10 năm, 20 năm hay 50 năm tùy
thuộc.vào khả năng nhìn xa.trơng rộng của các nhà hoạch.định chiến lược về.tương
lai. Khoảng thời gian của chiến lược chỉ được.xác định một cách tương đối.chứ
khơng địi hỏi.tính chính xác. Ngược lại, trong kế hoạch, một u cầu.mang tính
ngun tắc là phải có khung.thời gian rõ ràng. Về thời gian, kế hoạch thường được
chia.thành nhiều mức độ khác nhau: KH 5 năm, KH 3 năm, KH hàng năm... Trong
khoảng.thời gian cụ thể đó, chúng ta sẽ thực hiện.một số mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể để
thực hiện.các bước đi của chiến lược và quy hoạch.
Thứ hai, tính định lượng cụ thể hơn
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
3
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Kế hoạch và chiến lược.đều bao gồm cả mặt định tính.và định lượng. Tuy
vậy, mặt định.lượng là đặc trưng cơ bản hơn của kế hoạch. Cịn chiến lược lại mang
tính.định tính là chủ yếu. Tính định lượng của KH được.thể hiện thơng qua các chỉ
tiêu.phán ánh mục tiêu, kết quả, đầu ra hay hoạt.động cần đạt được trong kỳ KH.
Bên cạnh đó là các chỉ tiêu phản ánh.nhu cầu nguồn lực cần thiết để thực.hiện
nhiệm vụ đặt ra.
Thứ ba, tính kết quả và tính hiệu.quả rõ ràng hơn
Mục tiêu của chiến.lược chủ yếu là vạch ra các hướng.phát triển chủ yếu, tức
là nó thể hiện.tính hướng đích là chính. Cịn mục tiêu của KH là phải thể hiện.ở tính
kết quả. Kế hoạch sẽ xác định.từng mục tiêu cụ thể để đạt được mục tiêu chính.của
chiến lược, đồng thời phải xác định thứ tự của.mục tiêu cụ thể và trả lời được câu
hỏi.làm thế nào để đạt được mục tiêu cụ thể đó?... Vì vậy, các mục tiêu, chỉ tiêu và
giải pháp của.kế hoạch chi tiết, rõ ràng hơn, đầy đủ hơn.
1.1.2 Vai trò và phân loại kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
1.1.2.1.
-
Vai trò của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
Vai trò điều tiết, phối hợp, ổn định kinh tế vĩ mơ
Trên góc độ vĩ mơ, mục tiêu chính của kế hoạch.là ổn định giá cả, đảm bảo
công ăn.việc làm, tăng trưởng và.cân bằng cán cân thanh toán quốc tế. Các mục tiêu
trên có mỗi quan hệ.chặt chẽ với nhau và cùng tác động đến.cân bằng tổng thể nền
kinh tế. Vì vậy, chức năng này của.kế hoạch hóa thể hiện thơng qua:
Hoạch định kế hoạch.chung tổng thể phát triển kinh tế xã hội trên toàn địa
phương, đưa ra và thực thi các chính sách.cần thiết bảo đảm cân đối kinh tế nhằm
sử dụng.tổng hợp nguồn lực, phát huy hiệu quả tổng thể kinh tế xã hội, thúc đẩy
tăng trưởng theo phương thức thống nhất.
Bảo đảm môi trường kinh.tế ổn định và cân đối. Tạo điều kiện thuận lợi về
cơ sở hạ.tầng kỹ thuật, xã hội và bảo vệ môi trường. Đảm bảo sự công bằng.xã hội
giữa các vùng và các tầng lớp dân cư bằng.các kế hoạch sử dụng ngân sách và các
chính sách điều tiết.
Điều tiết kinh tế địa phương.sao cho phù hợp với xu thế hội nhập, tồn cầu
hóa ngày càng tăng. Vì vậy, KHH phải xây dựng các.chính sách chuyển giao cơng
nghệ phù hợp.góp phần nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế, rút ngắn.khoảng cách
với các nước phát triển.
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
-
4
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Vai trò định hướng phát triển
Chức năng này thể hiện.bản chất của kế hoạch trong nền kinh tế thị trường
và chính nó đã.làm cho kế hoạch hóa khơng bị lu mờ trong cơ chế thị trường. chức
năng này thể hiện ở chỗ :
Công tác KHH cần đưa ra được.chiến lược và quy hoạch phát triển cho địa
phương. Khi đó, KH phát triển KTXH sẽ đưa ra.hệ thống các mục tiêu phát triển,
các chỉ tiêu và các giải pháp thực hiện, dự báo.khả năng, phương hướng phát triển...
nhằm thực hiện vai trò dẫn dắt, định hướng.phát triển, xử lý kịp thời các mất cân đối
xuất.hiện trong nền kinh tế thị trường.
Ngoài ra, các chỉ tiêu được đưa ra.trong kế hoạch phát triển KTXH cần giám
sát và quản lý.chủ yếu là những chỉ tiêu giá trị ở tầm vĩ mô, không.cứng nhắc và áp
đặt mà cần có sự mềm dẻo, linh hoạt. Cần tránh các.chỉ tiêu mang tính pháp lệnh.
-
Vai trị kiểm tra, giám sát
Nội dung chủ yếu của chức năng này là việc chính phủ thông qua.cơ quan
chức năng thường xuyên theo dõi, kiểm tra tình hình thực hiện các tiến độ kế hoạch,
thực hiện và tuân thủ.các cơ chế, thể chế, chính sách hiện hành áp dụng trong thời
kỳ dài. Đánh giá kết quả của việc.thực hiện các chính sách, mục tiêu đề ra. Phân
tích hiệu quả tài chính và hiệu quả KTXH làm.căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch
kỳ tiếp sau.
1.1.2.2.
Phân loại kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
KH có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau; thơng thường KH
được phân loại theo nội dung, theo cấp KH và theo thời gian.
Thứ nhất, phân loại theo nội dung
Theo nội dung, KH có thể được chia thành 2 loại: Kế hoạch phát triển kinh tế
xã hội và kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực.
KH phát triển KTXH là công cụ quản lý nhà nước.theo mục tiêu, được thể
hiện bằng những mục tiêu định hướng phát triển KTXH phải đạt được trong khoảng
thời gian nhất định của một quốc gia.hay của một địa phương và những giải pháp,
chính sách nhằm đạt được mục tiêu đề ra một cách một cách có hiệu quả cao nhất.
Các kế hoạch này được xây dựng từ các.cấp địa phương từ cấp xã, phường trở lên.
KH phát triển ngành, lĩnh vực được các ngành.xây dựng theo định hướng của
chiến lược và kế hoạch cấp quốc gia để phát triển ngành, lĩnh vực. Là định hướng
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
5
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
phát triển ngành, lĩnh vực.trong từng thời kỳ. KH phát triển ngành, lĩnh vực là một
bộ phận.của KH phát triển KTXH, phải nằm trong kế hoạch tổng thể phát triển
KTXH của cả nước và KH phát triển KTXH của địa phương. Kế hoạch phát triển
ngành,lĩnh vực bao gồm 3.cấp: Bộ/ ngành (Trung ương), sở/ngành (cấp tỉnh),
phòng/ ban (cấp dưới tỉnh).
Như vậy, chuyên đề này sẽ đề cập tới loại KH phát triển KTXH.
Thứ hai, phân loại theo cấp KH
Theo cấp KH, KH được chia thành 2 loại : KH cấp Trung ương và KH cấp
địa phương. KH cấp Trung ương là kế hoạch phát triển của một quốc gia. KH cấp
địa phương bao gồm KH cấp tỉnh, thành phố; KH cấp huyện, quận; KH cấp xã,
phường, thị trấn.
Chuyên đề này sẽ nghiên cứu về kế hoạch cấp địa phương, cụ thể là kế hoạch
cấp huyện.
Thứ ba, phân loại theo thời gian
Xét theo góc độ thời gian, có thể có các loại kế hoạch dài hạn 10 năm; kế
hoạch trung hạn 5 năm hoặc 3 năm; kế hoạch ngắn hạn 1 năm và dưới 1 năm.
Chuyên đề sẽ đi sâu nghiên cứu về KH hàng năm.
Tóm lại, KH có thể được phân chia thành nhiều loại theo những tiêu chí
khác nhau. Trong chuyên đề này, tôi sẽ lựa chọn KH phát triển KTXH hàng năm
cấp huyện làm đối tượng nghiên cứu.
1.1.3
Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp huyện
1.1.3.1 Khái niệm kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp huyện
Kế hoạch hàng năm là bước.cụ thể hóa kế hoạch 5 năm, là cơng cụ điều hành
các hoạt động mang tính tác nghiệp thường niên của nền kinh tế nhằm thực hiện
mục tiêu của kế hoạch 5 năm của huyện.
Về bản chất, kế hoạch phát triển hàng năm của huyện là chi tiết hóa các
nhiệm vụ.đã được phân kỳ trong kế hoạch 5 năm của huyện. Hàng năm, huyện sẽ
triển khai lập KH hàng năm để điều chỉnh lại.sự phân kỳ đó sao cho phù hợp với sự
thay đổi tình hình kinh tế - xã hội của đất nước cũng như là của địa phương. Do
vậy, kế hoạch phát triển kinh tế.xã hội hàng năm là vừa công cụ triển khai vừa là
cơng cụ để điều chỉnh kế hoạch 5 năm. Ngồi ra, kế hoạch hàng năm cịn bao hàm
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
6
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
các nhiệm vụ, các chỉ tiêu.chưa được dự kiến trong kế hoạch 5 năm, đảm bảo tính
linh hoạt, nhạy bén của kế hoạch hóa nói chung.
1.1.3.2 Phân loại kế hoạch hóa phát triển kinh tế xã hội cấp huyện
Kế hoạch phát triển KTXH cấp huyện cũng giống như Kh phát triển KTXH
của quốc gia. Nó bao gồm các bộ phận sau:
- KH phát triển KTXH 5 năm của huyện: là sự cụ thể hóa.các chiến lược và
quy hoạch phát triển trong lộ trình phát triển dài hạn của huyện. Nó xác định các
mục tiêu, chỉ tiêu tăng trưởng.kinh tế, nâng cao phúc lợi xã hội trong thời kỳ 5 năm
và xác định các cân đối, các chính sách phân bổ nguồn lực, vốn cho các chương
trình phát triển của khu vực.kinh tế nhà nước và khuyến khích.sự phát triển của khu
vực kinh tế tư nhân.
- KH phát triển KTXH hàng năm của huyện: là bước cụ thể hóa KH 5 năm, là
cơng cụ điều hành các hoạt động mang tính tác nghiệp thường niên của nền kinh tế
nằm thực hiện mục tiêu của KH 5 năm. Nếu như KH 5 năm là.cơng cụ chính sách
định hướng thì KH hàng năm là cơng cụ thực hiện.
Như vậy, KH phát triển kinh tế xã hội hàng năm của cấp huyện là một bộ phận
của KH phát triển KTXH cấp huyện. Nó là một cơng cụ mang tính tác nghiệp, có
mối quan hệ chặt chẽ với bộ phận còn lại nhằm thực hiện được mục tiêu phát triển
chung của huyện.
1.2 Lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp huyện trong
nền kinh tế thị trường
1.2.1 Vai trò của lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp huyện
Quy trình KHH phát triển có thể chia làm 3 bước sau: Soạn lập KH; tổ chức
thực hiện KH; theo dõi, kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh KH.
Soạn lập KH là công việc đầu tiên.trong quy trình thực hiện KHH phát triển.
Nội dung chính của soạn lập.KH là xác định mục tiêu, chỉ tiêu phát triển.và hệ
thống các giải pháp chính sách trong kỳ KH.
Hình 1.1: Sơ đồ tổng quát quy trình thực hiện kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
Soạn lập KH
7
Tổ chức thực hiện
KH
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Theo dõi, đánh giá
và điều chỉnh KH
Nguồn: Giáo trình KHH phát triển – Chủ biên: PGS.TS Ngô Thắng Lợi
Soạn lập KH phát triển KTXH hàng năm.cấp huyện là bước đầu tiên trong
quy trình thực hiện KH phát triển ở cấp huyện với các nội dung.cơ bản là xác định
các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội và hệ thống các.giải pháp chính sách
thực hiện trong năm kế hoạch của huyện.
Soạn lập KH là soạn lập các văn bản mang tính KH, là bước tiền đề để làm
căn cứ thực hiện các bước sau trong quy trình thực hiện KH phát triển. Lập KH có
vai trị vơ cùng quan trọng trong quy trình thực hiện KHH nói chung và với nền
kinh tế nói riêng :
Lập kế hoạch sẽ định hướng được sự phát triển của địa phương. Lập KH
được ví như vẽ một con đường đi đến đích và chỉ ra cách thức làm thế nào để đến
đích đó. Bản kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp huyện sẽ thể hiện các
mục tiêu, nhiệm vụ và các chỉ tiêu phát triển của năm kế hoạch ở huyện. Căn cứ vào
các mục tiêu, nhiệm vụ và chỉ tiêu đó để đưa ra các giải pháp chính sách thực hiện.
- Lập KH lựa chọn được những mục tiêu ưu tiên cho kỳ KH. Trong một kỳ
KH, có rất nhiều mục tiêu và nhiều phương án KH. Một kỳ KH sẽ không thể thực
hiện được hết tất cả các mục tiêu, phương án KH. Vì vậy, lập KH sẽ căn cứ vào
nguồn lực sẵn có của địa phương và mức độ cấp thiết của vấn đề cần giải quyết mà
lực chọn các mục tiêu và phương án KH tối ưu nhất để thực hiện trong kỳ KH.
- Lập KH sẽ là cơ sở để thực hiện bước tổ chức thực hiện KH và thiết lập nên
những tiêu chuẩn.tạo điều kiện cho công tác kiểm tra, theo dõi, đánh giá đạt hiệu
quả cao. Quá trình thực hiện sẽ dựa trên nội dung của bản KH. Thực hiện các giải
pháp nhằm đạt được mục tiêu, chỉ tiêu đạt ra. Sự theo dõi, đánh giá quy trình thực
hiện và kết quả, hiệu quả đạt được sẽ được so sánh với các mục tiêu, chỉ tiêu đã
được nêu trong quá trình soạn lập. Thơng qua theo dõi đánh giá sẽ tiến hành điều
chỉnh các mục tiêu, chỉ tiêu sao cho phù hợp hoặc có thể đưa ra các biện pháp hoàn
thiện để đạt được mục tiêu ban đầu đã đề ra khi soạn lập.
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
8
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
1.2.2 Các yêu cầu của lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp
huyện
KH là một trong những công cụ.quản lý quan trọng của nhà nước. Lập KH
tốt là điều kiện tiền.đề cho quá trình thực hiện và theo dõi, đánh giá hiệu quả, góp
phần làm tăng hiệu quả quản lý của nhà nước và thúc đẩy.tăng trưởng kinh tế của
địa phương. Để đạt được điều đó, lập KH phát triển KTXH nói chung hay lập KH
phát triển KTXH hàng năm cấp huyện nói riêng cần đảm bảo các yêu cầu sau:
Thứ nhất, tính bền vững. Phát triển bền vững là mục tiêu và cũng là yêu cầu
quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội hiện nay. Phát triển bền vững cần đảm bảo
cân đối giữa ba yếu tố: kinh tế, xã hội, mơi trường. Để đạt được điều đó, trong bản
KH hàng năm hay KH 5 năm cần đảm bảo được tính bền vững. Đây sẽ là nền tảng
để xây dựng một nền kinh tế bền vững. Tuy nhiên, bản KH phát triển KTXH hàng
năm hầu hết ở huyện trong nhiều năm qua chỉ thường tập trung vào phát triển kinh
tế mà ít chú trọng đến các lĩnh vực khác, đặc biệt là bảo vệ mơi trường. Vì vậy, yêu
cầu đặt ra là cần xây dựng bản KH mang tính bền vững, phải đảm bảo mối quan hệ
hài hịa giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội và quản lý tài nguyên thiên
nhiên, bảo vệ môi trường.
Thứ hai, KH hàng năm của huyện cần gắn với định hướng phát triển trong
KH 5 năm, quy hoạch phát triển huyện, cũng như chiến lược phát triển của huyện,
đồng thời cũng cần tuân thủ các quy luật của thị trường: các mục tiêu phát triển đề
ra của huyện phải phù hợp với các quy luật kinh tế thị trường. KH hàng năm của
huyện là một bản KH tác nghiệp, bao gồm các mục tiêu, chỉ tiêu và biện pháp nhằm
hướng tới mục tiêu phát triển chung của tồn huyện. Nó là một công cụ thực hiện
các mục tiêu được đề ra trong KH 5 năm và chiến lược. Nhằm đạt được mục tiêu
chung nhất của tồn huyện thì KH cần gắn với chiến lược và quy hoạch. Một khi sự
gắn kết này lỏng lẻo hoặc khơng có sự gắn kết thì mục tiêu phát triển của chiến lược
và KH có thể khơng có sự trùng khớp, khó đạt được mục tiêu mà cịn có thể dẫn đến
việc lãng phí nguồn lực. Mặt khác, lập KH trong nền kinh tế thị trường cần tuân thủ
các nguyên tắc, quy luật của thị trường là một yêu cầu tất yếu. Tức là xác định mục
tiêu KH dựa trên quan hệ cung cầu trên thị trường trong nước và quốc tế. Sản xuất
và dịch vụ phải đảm bảo mang lại lợi ích cho người sản xuất,nhà cung ứng dịch vụ
cũng như cho xã hội. Việc tuân thủ này sẽ làm cho bản KH linh hoạt, mềm dẻo hơn
trong nền kinh tế thị trường ngày càng biến động hiện nay. Để đạt được điều này
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
9
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
đòi hỏi những người lập kế hoạch phải hiểu và tôn trọng các quy luật kinh tế thị
trường.
Thứ ba, để KH trở thành một cơng cụ quản lý nhà nước hữu ích ở huyện thì
việc lập kế hoạch phải dựa trên các nguồn lực tại địa phương. Muốn một KH đi vào
thực hiện và mang lại hiệu quả cần có nguồn lực. Nguồn lực đảm bảo thì KH mới
có thể được thực hiện đạt được mục tiêu. Vì vậy, khi lập KH cần xem xét nguồn lực
để đưa ra các quyết định phương án KH cho phù hợp. Việc lập kế hoạch gắn với
nguồn lực, đây không chỉ là nguồn lực tự nhiên, vật chất và tài chính, mà bao gồm
cả các nguồn lực khác và con người, thể chế, xã hội cần được phát huy tối đa để tạo
ra một bản kế hoạch đảm bảo các cơ chế, chính sách vững chắc. Ví dụ đối với
nguồn lực tài chính, trong bản kế hoạch sẽ thể hiện rõ những hoạt động, giải pháp
nào sẽ được đảm bảo từ nguồn ngân sách của nhà nước, những hoạt động nào được
đảm bảo từ nguồn huy động ngồi ngân sách và làm thế nào để có được nguồn tài
chính đó. Nếu khơng có đủ nguồn tài chính cũng như cơ chế huy động nguồn lực
không vững chắc, cần xem xét lại các mục tiêu và hoạt động kế hoạch để nâng cao
tính khả thi của bản kế hoạch. Hơn nữa, một trong những nhược điểm lớn trong các
KH phát triển KTXH của huyện hiện nay là sự thiếu gắn.kết giữa các mục tiêu kế
hoạch với tổng thể nguồn lực tại địa phương dẫn đến một số địa phương khơng khai
thác hết nguồn lực sẵn có của mình, một số địa phương khác lại đặt mục tiêu quá
cao so với khả năng của địa phương. Vì vậy, các mục tiêu kế hoạch thiếu tính khả
thi và mang nặng tính hình thức. Do đó, việc lập kế hoạch gắn với nguồn lực là một
yêu cầu cấp thiết trong công tác lập kế hoạch hiện nay.
Thứ tư, tính dựa trên kết quả. Khi soạn lập và thực hiện kế hoạch.cần phải
làm rõ các đầu vào,.đầu ra và kết quả phát triển. Trong đó, kết quả sẽ trực tiếp tác
động đến.kinh tế xã hội. Có thể một hoạt động có một đầu ra đạt mục tiêu song nó
lại có tác động tiêu cực đến kinh tế xã hội. Mà mục tiêu của KH là xây dựng các
phương án mang lại hiệu quả cao, có tác động tích cực đến kinh tế, đời sống xã hội.
Vậy, khi lập KH cần đặc biệt quan tâm đến các kết quả, tác động trung hạn và dài
hạn đến sự phát triển nển kinh tế và đời sống con người. Tuy nhiên, tư duy kế hoạch
phổ biến hiện nay ở cấp huyện là vẫn tập trung nhiều đến các đầu vào và đầu ra mà
chưa quan tâm đầy đủ đến kết quả và tác động. Vì vậy, lập kế hoạch phát triển kinh
tế xã hội cần phải được đổi mới tư duy và xây dựng các mục tiêu dựa trên kết quả là
yêu cầu tất yếu.
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
10
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Thứ năm, có sự tham gia của các bên liên quan. Một bản KH sẽ ảnh hưởng
và tác động đến nhiều đối tượng trong nền kinh tế. Để một bản KH phát triển gắn
kết được với nguồn lực, sát với thực tiễn, thể hiện được mục tiêu chung của tồn địa
phương thì trong q trình lập KH phát triển cần đẩy mạnh sự tham gia của các bên
liên quan đó. Do vậy, soạn lập KH ở cấp huyện cần huy động được sự tham gia
rộng rãi của các bên liên quan (chính quyền, doanh nghiệp hoạt động tại địa
phương, các tổ chức xã hội và cộng đồng) ở tất cả các bước. Xây dựng kế hoạch có
sự tham gia của.các bên hữu quan là phương pháp đưa các đối tượng, các bên liên
quan.trong công tác kế hoạch hóa tham gia vào một hoặc nhiều cơng đoạn.trong cả
quy trình xây dựng, thực hiện và giám sát kế hoạch. Việc tham gia của các bên liên
quan trong cơng tác kế hoạch hóa góp phần tăng cường tính liên kết.của kế hoạch
theo chiều dọc giữa trung ương và địa phương, quản lý ngành dọc và quan hệ chiều
ngang, đồng thời sẽ đảm bảo các yêu cầu phát triển ưu tiên của địa phương được thể
hiện trong các bản kế hoạch. Đặc biệt, trẻ em cần phải.được tham gia vào quá trình
lập và thực hiện kế hoạch.như một bên liên quan nhằm đảm bảo các vấn đề liên
quan đến trẻ em được đề cập và đưa vào.các bản kế hoạch một cách đầy đủ. Vì vậy,
bản kế hoạch sẽ tạo ra sự đồng thuận cao.trong xã hội, giữa các ngành, các cấp, tạo
thuận lợi cho quá trình triển khai.thực hiện và khi đó bản kế hoạch được xây dựng
lên mới có tính khả thi cao nhất.
Thứ sáu, KH hàng năm cấp huyện cần có các giải pháp chính sách cụ thể gắn
với từng mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể và gắn với theo dõi và đánh giá (TD&ĐG). Trong
nền kinh tế thị trường hiện nay, các yếu tố luôn luôn biến động không ngừng, cần
xây dựng KH mang tính chủ động, linh hoạt, tăng tính khả thi. Để làm được điều
đó, trong bản KH phát triển KTXH hàng năm cần có những biện pháp cụ thể gắn
với từng mục tiêu, chỉ tiêu nhất định. Nó sẽ làm cơ sở cho công tác tổ chức thực
hiện dễ dàng hơn và làm cơ sở cho việc theo dõi đánh giá. Khi theo dõi và đánh giá
một mục tiêu KH, cần nhìn vào kết quả thực hiện các biện pháp và tác động của nó
đến nền kinh tế xã hội, so sánh với các mục tiêu chỉ tiêu đã đưa ra, trả lời các câu
hỏi: việc thực hiện các biện pháp đó.có đạt tới mục tiêu đề ra hay khơng? Các biện
pháp nào mang lại hiệu quả cao và biện pháp nào không mang lại kết quả như mong
muốn?... Thực tế chung hiện nay là ở các bản KH phát triển cấp huyện các biện
pháp mang tính khái quát, định hướng là chủ yếu và khơng có xây dựng một KH
TD&ĐG cụ thể nên khi đánh giá kết quả đạt được, chỉ đừng ở việc kết luận có đạt
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
11
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
được mục tiêu đó hay khơng, khơng thể phân tích được tại sao mục tiêu đó khơng
thực hiện được. Vì vậy, bản KH cần có các biện pháp cụ thể và chỉ tiêu TD&ĐG đi
cùng để tạo lập căn cứ cho hoạt động theo dõi đánh giá.
Tóm lại, trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay, những yêu cầu trong
công tác.lập kế hoạch ở cấp huyện là cấp thiết. Chỉ khi nào đáp ứng được các yêu
cầu đảm bảo tính bền vững; đảm bảo sự locgic với KH 5 năm , quy hoạch và chiến
lược phát triển của huyện, phù hợp với các quy luật kinh tế; gắn với nguồn lực của
huyện; dựa trên kết quả; có sự tham gia của các bên liên quan và các hệ thống mục
tiêu, chỉ tiêu gắn với các biện pháp, các chính sách cụ thể và gắn với sự theo dõi
đánh giá... thì KH phát triển KTXH cấp huyện mới trở nên là một công cụ quản lý
hữu hiệu đối với hoạt động quản lý Nhà nước của chính quyền địa phương.
1.2.3 Nội dung cơng tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp
huyện
1.2.3.1. Tổ chức bộ máy lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp
huyện
Tổ chức bộ máy lập KH bao gồm.nhóm chủ chốt ( nhóm nịng cốt) và các
thành phần tham gia khác:
Nhóm chủ chốt: Nhóm này bao gồm lãnh đạo chính quyền địa phương
(thường là chủ tịch UBND huyện), lãnh đạo.và chuyên viên chính bộ phận chuyên
trách về KH, tài chính, thống kê... (thường là.lãnh đạo phòng TCKH và các cán bộ
Phòng TCKH, Phòng thống kê...). Các cán bộ thuộc nhóm này.cần giỏi về chun
mơn lập KH, cũng như có khả năng tổ chức, điều phối tạo.sự gắn kết, hợp tác giữa
các bên liên quan. Nhóm nịng cốt giữ vai trị quan trọng. Nhóm này là nhóm trực
tiếp lập KH. Đồng thời cũng xây dựng các.cơ chế hoạt động, xác định vai trò và
trách nhiệm của các bên liên quan đảm bảo tạo nên sự thống nhất và sự phối hợp
chặt chẽ của tất cả bên trong quá trình lập KH.
Các thành phần tham gia khác bao gồm đại diện các cơ quan chính quyền
huyện, đại diện khối danh nghiệp địa phương, đại diện các tổ chức xã hội và nhân
dân đang sinh sống tại huyện. Đại diện các cơ quan chính quyền.sẽ đảm bảo tính
pháp lý cho q trình triển khai, giải trình/báo cáo tiến độ lập KH. Các doanh
nghiệp đang hoạt động trên địa phương chính là tổ chức.sản xuất, trực tiếp cung ứng
sản phẩm và các dịch.vụ trên địa bàn huyện, góp phần thúc đẩy nền kinh tế địa
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
12
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
phương phát triển. Sự tham gia của họ là cần thiết. Ngoài ra, đại diện các tổ chức
đoàn thể (Hội Phụ nữ, Đoàn.Thanh niên, hội Nông dân...) và người dân cũng nằm
trong bộ phận lập KH. Họ tham gia vào bộ máy lập KH với tư cách bảo.vệ quyền
lợi cho cộng đồng. Điều đó góp phần tăng tính minh bạch trong q trình lập KH.
1.2.3.2.
Quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm cấp huyện
a. Quy trình hành chính
Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội.được tiến hành theo quy trình “2 xuống- 1
lên” như sau: trung ương giao hướng dẫn KH cho tỉnh, và tương tự, tỉnh sẽ giao lại
cho huyện, và huyện sẽ triển khai về các xã phường và trên cơ sở đó, xã dự thảo kế
hoạch kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và trình lên cấp huyện, huyện lập KH trình
lên tỉnh, tỉnh tổng hợp vào bản kế hoạch của mình và trình lên trung ương. Sau đó
sẽ có sự phê duyệt và hồn thiện bản KH theo trình tự từ cấp Trung ương đến cấp
xã. (hình 1.2)
Bước 1 – xuống lần 1: Hàng năm vào khoảng cuối tháng 5 đầu tháng 6, Bộ
KH-ĐT có hướng dẫn xây dựng KH năm sau cho các bộ, ngành và các địa phương.
Sau đó, Sở KH-ĐT và Sở Tài chính.tham mưu cho UBND ra chỉ thị xây dựng.KH
phát triển KTXH và dự toán ngân sách của tỉnh. Đồng thời, Sở KH-ĐT hướng dẫn
xây dựng KH phát triển.KTXH để gửi các ngành và các huyện, thị trong tỉnh.
Sau khi tiếp thu hướng dẫn của tỉnh, phòng TCKH các huyện sẽ lập KH phát
triển KTXH trên cơ sở kết hợp với phòng ban chức năng để dự kiến kết quả thực
hiện của năm hiện hành và xây dựng các chỉ tiêu KH phát triển KTXH cho năm
KH. Đồng thời, huyện cũng làm thủ tục giao các chỉ tiêu KH dự kiến xuống cho các
xã để lấy đó làm căn cứ lập KH của mình.
Bước 2 – “lên lần 1”: Trong tháng 7, các xã sẽ gửi bản KH của mình lên để
huyện tổng hợp cùng với KH của các.ngành khác thành bản KH phát triển KTXH
huyện. Phịng TCKH có trách nhiệm xây dựng KH phát triển KTXH của huyện,
trình UBND huyện cho ý kiến và thường trực HĐND huyện.thông qua trước khi gửi
lên tỉnh. Ở cấp tỉnh, Sở KH-ĐT sẽ tổng hợp các bản.KH của các huyện và các sở,
ngành để xây dựng KH phát triển KTXH tỉnh. Sở KH-ĐT sẽ phối hợp cùng với Sở
Tài chính tổng hợp và xây dựng phương án KH chung của tỉnh. Sau đó, Sở KH-ĐT
và Sở Tài chính trực tiếp lên báo.cáo KH của tỉnh với Bộ KH-ĐT và Bộ Tài chính
và đăng ký ngày để bảo vệ KH phát triển KTXH và KH ngân sách.của mình với
Trung ương.
SV: Hồng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
13
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Hình 1.2: Quy trình lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm
Bộ KH&ĐT và Bộ Tài chính
Tháng 5-6-7
Cấp
Tỉnh
UBND ra chỉ
thị Sở KHĐT
ban ngành
hướng dẫn
Sở KHĐT
tổng hợp
KH từ
huyện và dự
thảo KH
tỉnh
Cấp
Huyện
UBND
huyện hướng
dẫn
Phòng
TCKH dự
thảo KH
huyện
Cấp
xã
UBND xã dự thảo sơ bộ KH phát
triển KTXH
Tháng 12
UBND tỉnh xây
dựng KH chính
thức
UBND xây
dựng và hồn
thiện KHPT
KTXH huyện
chính thức
UBND xã xây
dựng chi tiết
KHPT KTXH
HĐND
phê duyệt
HĐND
phê duyệt
HĐND xã
phê duyệt
Quan hệ từ dưới lên
Quan hệ từ trên xuống
Quan hệ ngang bằng
Nguồn: Sổ tay hướng dẫn lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm và hàng năm
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
Chuyên đề thực tập
14
GVHD: PGS.TS. Vũ Cương
Bước 3 – “xuống lần 2”: Thơng thường tháng 12 hàng năm, Chính phủ và Bộ
KH-ĐT giao con số KH chính thức về tỉnh. Trên cơ sở con số.giao chính thức từ
trung ương, sở KH-ĐT hồn thiện bản KH phát triển KTXH và thơng qua. Sau đó,
tỉnh giao chỉ tiêu KH phát triển KTXH chính thức.xuống cho các huyện để thực
hiện. Ở cấp huyện, sau khi nhận được con số giao chính thức từ tỉnh, phịng TCKH
xây dựng chính thức KH phát triển KTXH và dự toán ngân sách cho các ngành, xã.
Bản dự thảo sau.khi được UBND huyện chỉnh sửa sẽ được trình thường vụ Huyện
ủy xem xét và HĐND huyện thông qua. Sau đó, huyện sẽ gửi Nghị quyết HĐND
huyện xuống cho các xã. Khi đó, xã mới căn cứ vào.các chỉ tiêu chính thức để xây
dựng bản KH phát triển KTXH xã, thông qua HĐND xã, để triển khai thực hiện,
đồng thời báo cáo nội dung KH cho huyện.
b. Quy trình kỹ thuật
Quy trình kỹ thuật lập KH phát triển KTXH gồm có 6 nội dung cơ bản : (1)
Khởi động; (2) Phân tích tiềm năng thực trạng phát triển; (3) Xác định mục tiêu, chỉ
tiêu, chỉ số;(4)Xây dựng phương án KH; (5) lập KH hành động, tổ chức thực hiện;
(6) Lập KH theo dõi đánh giá. Quy trình này thể hiện các bước có logic chặt chẽ với
nhau, thể hiện công tác lập KH gắn với nguồn lực của định phương.
- (1) Khởi động: Đây là nội dung xác định và chuẩn bị đầy đủ các nguồn lực
cho công tác lập KH. Bao gồm: tổ chức bộ máy lập KH gồm bộ phận chủ chốt và
các bên tham gia; lên kế hoạch cho quá trình lập KH.
- (2) Khi đã chuẩn bị đầy đủ nguồn lực, cơng tác phân tích tiềm năng, đánh giá
thực trạng phát triển của địa phương sẽ được thực hiện. Công tác này là một nội
dung quan trọng trong lập KH. Kết quả của nó sẽ là các đánh giá được điểm mạnh,
điểm yếu của địa phương cũng như các cơ hội hay thách thức mà bên ngồi có thể
tác động đến địa phương trong năm kế hoạch, đặc biệt sẽ xác định được nguồn lực
hiện có của huyện. Đây là cơ sở để thực hiện nội dung tiếp theo.
- (3) Căn cứ vào kết quả phân tích, đánh giá tiềm năng thực trạng ở trên, bộ
phận lập KH sẽ xây dựng các mục tiêu chỉ tiêu, chỉ số cho năm KH. Nội dung này
chú trọng đến việc xác định các vấn đề cấp thiết, mẫu chốt cần giải quyết trong năm
KH để xác định các mục tiêu, chỉ tiêu cho các vấn đề đó.
- (4) Với các mục tiêu và chỉ tiêu được xác định ở bước trên, xây dựng các
phương án KH nhằm đạt được các mục tiêu đó. Mỗi mục tiêu, chỉ tiêu thường có rất
nhiều các giải pháp thực hiện, hình thành nên nhiều phương án KH khác nhau. Các
SV: Hoàng Thị Liên
Lớp: Kế Hoạch 54 B
