giáo dục tích hợp bảo vệ môi trường trong môn tiếng việt lớp 3

tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng
trong m«n tiÕng viÖt líp 3

TrÇn M¹nh Hëng
Vô GD TiÓu häc, Bé GD&§T


I. nội dung tích hợp
HS hiểu biết một số cảnh quan tơi đẹp của MTTN ở
các địa phơng trên đất nớc ta qua các ngữ liệu dùng để
dạy kiến thức, kĩ năng, thể hiện các phân môn: Tập
đọc, Kể chuyện, Chính tả, Tập viết, Luyện từ và câu,
Tập làm văn.
HS thấy đợc tác hại của việc phá hoại môi trờng :
gây nên những thiệt hại lớn qua các trận lũ, giông
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trờng : trồng cây, bảo vệ
thiên nhiên ; góp phần làm đẹp cảnh quan môi trờng
của quê hơng đất nớc.


II. phơng thức tích hợp cụ thể
trong giảng dạy tiếng việt 3
Phơng thức 1 : Khai thác trực tiếp
Đối với các bài học có nội dung trực tiếp về
GDBVMT, GV giúp HS hiểu, cảm nhận đợc đầy đủ và
sâu sắc nội dung bài học chính là góp phần giáo dục
trẻ một cách tự nhiên về ý thức BVMT. Đây là điều
kiện tốt nhất để nội dung GDBVMTphát huy tác dụng
với HS thông qua đặc trng của môn Tiếng Việt.

a) Phân môn Tập đọc
Bài Cảnh đẹp non sông (TV3, T1, tr 97)
HS luyện đọc các câu CD nói về cảnh đẹp thiên nhiên của
một số địa phơng trên đất nớc ta. GV hớng dẫn HS luyện
đọc, tìm hiểu bài (theo CH SGK) để cảm nhận đợc nội dung,
thêm tự hào về quê hơng đất nớc và có ý thức BVMT
Bài Cửa Tùng (TV3, T1, tr109)
HS luyện đọc bài văn tả cảnh đẹp của bãi biển Cửa Tùng,
tìm hiểu bài để cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên đất nớc,
nâng cao ý thức BVMT.
Bài Vẽ quê hơng (TV3, T1, tr 88)
GV hớng dẫn HS luyện đọc, trả lời CH SGK (chú ý câu 1),
từ đó giúp các em trực tiếp cảm nhận vẻ đẹp nên thơ của quê
hơng thôn dã, thêm yêu quý đất nớc ta.


b) Phân môn Kể chuyện
Thông qua một số câu chuyện trong SGK Tiếng Việt 3 do
HS tập kể trên lớp (theo yêu cầu của CT), GV có thể giúp
các em trực tiếp cảm nhận đợc nội dung BVMT.
KC tuần 12 : Nắng phơng Nam (TV 3, T1, tr 95) Giáo
dục ý thức yêu quý cảnh quan môi trờng của quê hơng miền
Nam.
KC tuần 32 : Ngời đi săn và con vợn (TV 3, T2, tr 114)
Giáo dục ý thức bảo vệ loài động vật vừa có ích vừa tràn đầy
tình nghĩa trong môi trờng thiên nhiên.


c) Phân môn Chính tả
Hầu hết các bài Chính tả có nội dung gắn với các bài Tập

đọc đã học. Một số bài Tập đọc nội dung trực tiếp nói về
GDBVMT lại đợc khắc sâu trong giờ Chính tả càng làm cho
HS nâng cao ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trờng Xanh-SạchĐẹp và bồi dỡng tình cảm yêu mến quê hơng đất nớc cho
HS.
Đáng chú ý ở một số văn bản dùng để dạy riêng trong giờ
Chính tả cũng có nội dung trực tiếp GDBVMT, nh : Quê h
ơng ruột thịt (T 10), Tiếng hò trên sông (T 10), Chiều trên
sông Hơng (T 12), Đêm trăng trên Hồ Tây (T 13), Vầng
trăng quê em ( T17),... ở những bài này, HS đợc biết thêm
những cảnh đẹp thiên nhiên trên đất nớc ta, từ đó thêm yêu
quý MT xung quanh, có ý thức BVMT.


d) Phân môn Tập viết
Ngữ liệu dành cho HS tập viết (vở Tập viết 3) có khá
nhiều câu tục ngữ, ca dao có nội dung GDBVMT. GV có
thể hớng dẫn HS tìm hiểu, cảm nhận về môi trờng thiên
nhiên và cảnh quan đẹp đẽ, về cuộc sống gia đình lành
mạnh, thông qua một số từ ngữ dùng để luyện viết. VD : Ai
về đến huyện Đông Anh / Ghé thăm phong cảnh Loa
Thành Thục Vơng (Tuần 11), ổi Quảng Bá, cá Hồ Tây /
Hàng Đào tơ lụa làm say lòng ngời (T 21), Phá Tam Giang
nối đờng ra Bắc / Đèo Hải Vân hớng mặt vào Nam (T 22),
Quê em đồng lúa nơng dâu / Bên dòng sông nhỏ nhịp cầu
bắc ngang (T 23).


e) Phân môn Luyện từ và câu
Trong SGK Tiếng Việt 3, một số bài tập LT&C có nội dung
gắn với ý thức BVMT cần đợc GV chú ý khai thác. VD :

Xếp những từ ngữ sau vào hai nhóm (Chỉ sự vật ở quê hơng/
chỉ tình cảm đối với quê hơng) : cây đa, gắn bó, dòng sông,
con đò, nhớ thơng , yêu quý, mái đình, thơng yêu, ngọn núi,
phố phờng, bùi ngùi, tự hào. (BT1, LT&C, T11)
Đặt câu theo mẫu Ai thế nào ? để miêu tả :
a) Một bác bác nông dân
b) Một bông hoa trong vờn
c) Một buổi sớm mùa đông. (BT1, LT&C, T17)
Hãy viết một đoạn văn ngắn (từ 4 đến 5 câu) trong đó có sử
dụng phép nhân hoá để tả bầu trời buổi sớm hoặc tả một vờn
cây. (BT2, LT&C, T33).


g) Phân môn Tập làm văn
Nội dung CT TLV 3 gắn với các chủ điểm trong SGK TV3,
trong đó có một số bài luyện nói-viết mang nội dung GD ý
thức BVMT. GV có thể tích hợp trực tiếp nội dung GDBVMT
thông qua việc giảng dạy một số bài TLV theo chơng trình
quy định.
Kể về gia đình (T3) : GD tình cảm đẹp đẽ trong gia đình
Kể về ngời hàng xóm (T8) : GD tình cảm đẹp trong XH
Nói về quê hơng (T11) : GD tình cảm yêu quý QH.
Nói, viết về cảnh đẹp đất nớc (T12) : GD tình cảm yêu mến
cảnh đẹp TN&MT trên đất nớc ta.
Nói về thành thị, nông thôn (T16), Viết về thành thị, nông
thôn (T17) ... : GD ý thức tự hào về cảnh quan môi trờng trên
các vùng đất quê hơng.
Thảo luận về bảo vệ môi trờng (T31), Nói, viết về bảo vệ môi
trờng (T32),...

Phơng thức 2 : Khai thác gián tiếp
Đối với các bài học không trực tiếp nói về GDBVMT nhng
nội dung có yếu tố gần gũi, có thể liên hệ với việc BVMT, khi
soạn giáo án, GV cần có ý thức tích hợp bằng cách gợi
mở vấn đề liên quan đến BVMT nhằm giáo dục HS theo
định hớng GDBVMT.
Tuy nhiên, GV cần xác định rõ : đây là yêu cầu tích
hợp theo hớng liên tởng mở rộng, do vậy phải thật tự
nhiên, hài hoà, có mức độ; tránh khuynh hớng liên hệ lan
man, sa đà hoặc gợng ép, khiên cỡng, không phù hợp
đặc trng môn học.
Căn cứ chơng trình, SGK Tiếng Việt 3, GV có thể thực
hiện phơng thức khai thác gián tiếp để thực hiện yêu cầu
GDBVMT ở khá nhiều bài học thuộc các Pm khác nhau.


Tập đọc
Bài Về quê ngoại (T16) : GV hớng dẫn HS luyện đọc và
tìm hiểu bài, kết hợp giới thiệu cảnh vật đẹp đẽ, nên thơ ở
vùng
nông thôn nớc ta qua CH 3. Từ đó chốt lại ý về BVMT :
MT thiên nhiên và cảnh vật ở nông thôn thật đẹp đẽ và đáng
yêu.
Bài Đất quý, đất yêu (T11) : Khi hớng dẫn HS tìm hiểu
bài, GV chú ý kết hợp GDBVMT thông qua CH 3.
Bài Ma (T34): Quá trình hớng dẫn HS luyện đọc và tìm
hiểu bài, GV có thể liên hệ để các em cảm nhận đợc : Ma
làm cây cối, đồng ruộng thêm tơi tốt ; ma cung cấp nguồn n
ớc cần thiết cho con ngời chúng ta.

Kể chuyện
Trong SGK TV3 có một số câu chuyện liên quan đến
BVMT. Quá trình hớng dẫn HS thực hành luyện tập kể
chuyện trên lớp, GV có thể liên hệ, gợi mở để tích hợp
nội dung GDBVMT thông qua các câu hỏi, lời giảng.
KC T5 : Ngời lính dũng cảm (TV3, T1, tr 38) GV kết
hợp khai thác ý BVMT qua chi tiết leo rào, làm giập
những cây hoa. Từ đó, GD HS ý thức giữ gìn và BVMT,
tránh việc làm gây tác hại đến cảnh vật xung quanh.
KC T28 : Cuộc chạy đua trong rừng (TV2, T2, tr 80) - GV
có thể liên hệ : Cuộc chạy đua của các loài vật thật vui vẻ.
Câu chuyện giúp chúng ta thêm yêu mến những loài vật
trong rừng
KC T33 : Cóc kiện Trời (TV3, T2, tr122) - GV có thể liên
hệ: Nạn hạn hán hay lũ lụt do thiên nhiên (Trời) gây ra
nhng nếu con ngời không có ý thức BVMT thì phải gánh
chịu hậu quả đó.


Chính tả - Tập viết - Luyện từ và câu
Phơng thức tích hợp gián tiếp có thể đợc vận dụng khá
linh hoạt trong nhiều bài dạy, thông qua các ngữ liệu đợc sử
dụng trong SGK.
Dạy bài Chính tả (nghe-viết) : Hạt ma (TV3, T2, tr 119)
-GV giúp HS thấy đợc sự hình thành và tính cách đáng
yêu của nhân vật Ma. Từ đó, thêm yêu quý MT thiên nhiên.
Dạy bài Tập viết T29, GV gợi ý HS thấy đợc giá trị của
hình ảnh so sánh (Trẻ em nh búp trên cành), từ đó cảm

nhận đợc vẻ đẹp của thiên nhiên.
Dạy bài Luyện từ và câu T10 (TV3, T1, tr 80) : ở BT 2 ,
sau khi HS thực hiện yêu cầu của BT, GV có thể gợi hỏi về
cảnh vật thiên nhiên, kết hợp GDBVMT.


Tập làm văn
Nội dung dạy học TLV ở lớp 3 nhằm rèn các kĩ năng nói,
viết, nghe nhằm phục vụ cho việc học tập và giao tiếp hằng
ngày :
Thực hành về một số kĩ năng phục vụ học tập và đời sống ;
Thực hành rèn luyện về kĩ năng diễn đạt (nói , viết) ;
Thực hành rèn luyện về kĩ năng nghe ;
Căn cứ từng bài tập cụ thể, GV có thể liên hệ ý thức
GDBVMT thông qua nội dung nói, nghe, viết


III. thực hành vận dụng
* Lu ý các địa chỉ :
1. Dân số tài nguyên môi trờng ;
2. Những vấn đề chung về môi trờng toàn cầu ;
3. Rủi ro, sức khoẻ, các nguồn tài nguyên và ô nhiễm ;
4. Các nguồn nớc ;
5. Đất đai và khoáng sản ;
6. Nguồn thực phẩm ;
7. Duy trì bền vững hệ sinh thái ;
8. Duy trì bền vững các loài hoang dã ;
9. Môi trờng và xã hội.

Tuần
VD :
12

Bài học

TĐ :
Cảnh đẹp
non sông

Nội dung cần tích
hợp về GDBVMT

Phơng thức
tích hợp

Ghi chú

- Yêu quý cảnh đẹp
ở các vùng miền
trên đất nớc ta.

- Khai thác trực
tiếp ND bài
đọc qua câu
hỏi tìm hiểu
bài (SGK).

- Su tầm
tranh ảnh

về cảnh
đẹp nói
đến trong
câu CD.