Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện thạch thất, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
-----------------------

CẤN THỊ THÙY LINH

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
Ở HUYỆN THẠCH THẤT, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
Mã số: 60 31 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS,TS. NGUYỄN NGỌC HỒI

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chƣa đƣợc sử dụng ở bất kỳ công trình khoa học nào, các thông
tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Cấn Thị Thùy Linh


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến thầy giáo
PGS,TS. Nguyễn Ngọc Hồi đã nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể các thầy giáo, cô giáo
trong Khoa Kinh tế chính trị, Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà
Nội đã quan tâm, tham gia đóng góp ý kiến và hỗ trợ tôi trong quá trình
nghiên cứu, giúp tôi có cơ sở kiến thức và phƣơng pháp nghiên cứu để hoàn
thiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các Phòng ban nhƣ: Phòng Kinh tế,
Phòng thống kê huyện Thạch Thất và các cơ quan hữu quan khác đã hỗ trợ,
cung cấp tài liệu, tạo điều kiện cho tôi có cơ sở số liệu để nghiên cứu hoàn
thành luận văn.
Dù đã có nhiều cố gắng nhƣng do giới hạn về trình độ nghiên cứu, giới
hạn về tài liệu nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong
nhận đƣợc sự góp ý, chỉ bảo của các thầy cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và
những ngƣời quan tâm.
Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2015
Tác giả luận văn

Cấn Thị Thùy Linh


MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ........................................................ i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
NÔNG NGHIỆP Ở HUYỆN ............................................................................ ..4
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 4
1.1.1. Sách chuyên khảo, tạp chí ............................................................ 4

1.1.2. Luận án, luận văn .......................................................................... 8
1.2. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện ........ 10
1.3. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở một số địa
phƣơng và bài học rút ra cho huyện Thạch Thất .......................................... 227
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ....................... 36
2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng ................................................... 36
2.1.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu sử dụng chung cho toàn bộ luận
văn ......................................................................................................... 36
2.1.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu điển hình của từng chƣơng ......... 40
2.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ............................................ 42
2.3. Các công cụ đƣợc sử dụng để nghiên cứu ............................................... 42
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG
NGHIỆP Ở HUYỆN THẠCH THẤT, THÀNH PHỐ HÀ NỘI..................... 43
3.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của huyện Thạch Thất, thành phố
Hà Nội ............................................................................................................. 43
3.1.1. Điều kiện tự nhiên....................................................................... 43
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................... 47


3.1.3. Những thuận lợi và khó khăn ảnh hƣởng tới quá trình chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội .................49
3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất,
thành phố Hà Nội hiện nay.............................................................................. 52
3.2.1. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa các ngành trong nông nghiệp
của huyện Thạch Thất ........................................................................... 52
3.2.2. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nội bộ ngành trong nông nghiệp
của huyện Thạch Thất ........................................................................... 52
3.2.3. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo vùng lãnh thổ ở
huyện Thạch Thất ................................................................................. 61
3.3. Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện

Thạch Thất, thành phố Hà Nội giai đoạn 2010 – 2015 ................................... 63
3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc .............................................................. 63
3.3.2. Những tồn tại, yếu kém............................................................... 65
3.3.3. Nguyên nhân ............................................................................... 66
Chƣơng 4: MỘT SỐ QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU
THÚC ĐẨY CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Ở
HUYỆN THẠCH THẤT, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THỜI GIAN TỚI ........... 71
4.1. Một số quan điểm cơ bản về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở
huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội ............................................................. 71
4.1.1. Bối cảnh mới ............................................................................... 71
4.1.2. Một số quan điểm cơ bản ............................................................ 74
4.2. Một số giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội thời gian tới ......................... 82
4.2.1. Đẩy mạnh việc thực hiện dồn điền, đổi thửa; xây dựng quy
hoạch, bố trí lại các ngành sản xuất nông nghiệp theo hƣớng sản xuất
hàng hóa ở huyện Thạch Thất............................................................... 82


4.2.2. Xây dựng và phát triển cơ sở vật chất, kỹ thuật và kết cấu hạ tầng
phục vụ nông nghiệp theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới ở huyện
Thạch Thất ............................................................................................ 87
4.2.3. Đẩy mạnh công tác khuyến nông, đào tạo nghề, tích cực ứng
dụng khoa học công nghệ, sử dụng rộng rãi giống cây trồng, vật nuôi có
giá trị kinh tế cao................................................................................... 89
4.2.4. Khuyến khích các thành phần kinh tế, các chủ thể kinh tế tham
gia vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp của
huyện Thạch Thất. ................................................................................ 94
4.2.5. Đẩy mạnh tìm kiếm thị trƣờng tiêu thụ nông sản hàng hóa cho
nông dân ................................................................................................ 98
4.2.6. Tăng cƣờng liên kết 4 nhà (Nhà nƣớc, nhà khoa học, nhà doanh

nghiệp, nhà nông) trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp trên địa bàn huyện Thạch Thất ............................................... 100
KẾT LUẬN ................................................................................................... 105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 107
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

2

HTX

Hợp tác xã

3

Nxb

Nhà xuất bản

4

UBND

Ủy ban nhân dân

5

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

i


DANH MỤC CÁC BẢNG
STT

Bảng

1

3.1

2

3.2

3

3.3

4

3.4

Nội dung
Cơ cấu giá trị sản xuất giữa các ngành nông
– lâm – thủy sản (giai đoạn 2010 – 2015)
Lao động và cơ cấu lao động của huyện
Thạch Thất ( giai đoạn 2010 – 2014)
Số lƣợng đàn gia súc, gia cầm
giai đoạn 2010 – 2014
Kết quả nuôi trồng thủy sản giai đoạn
2010 - 2014

ii

Trang
50

51

56
58


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Một trong những yêu cầu sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của địa
phƣơng và đất nƣớc để đẩy mạnh phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho
ngƣời dân là thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế; qua đó, hƣớng tới xây dựng
đƣợc một cơ cấu kinh tế hợp lý, phù hợp với tiềm năng, thế mạnh và lợi thế so
sánh của địa phƣơng và đất nƣớc. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là sự thay đổi tỷ lệ
thành phần các ngành, vùng; và theo đó là lao động trong cơ cấu kinh tế hiện
hữu. Đó là sự thay đổi cả về mặt số lƣợng và chất lƣợng các thành phần nói trên
trong nội bộ cơ cấu kinh tế nhằm có đƣợc sự phát triển kinh tế bền vững hơn, có
hiệu quả cao hơn.
Trong những năm qua, thực hiện chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng và Nhà
nƣớc, nhất là trong quá trình thực hiện Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây
dựng nông thôn mới đã đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt, thành phố Hà Nội
đã xây dựng và triển khai các nhiệm vụ về phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có
chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hƣớng CNH, HĐH, hiệu quả và bền vững.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng là
vấn đề mà Thành phố đang dành nhiều sự quan tâm; bởi đây chính là một trong
19 chỉ tiêu của Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở
các huyện, xã trên địa bàn Thành phố.
Nằm ở phía Tây thủ đô Hà Nội, huyện Thạch Thất có tổng diện tích đất tự
nhiên là 18.459,05 ha với những điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý và nguồn
lực để phát triển nông nghiệp. Trong những năm qua, huyện Thạch Thất đã và
đang đẩy mạnh việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hƣớng
CNH, HĐH, từng bƣớc xây dựng và tổ chức thực hiện các vùng sản xuất tập
trung trong quy hoạch xây dựng nông thôn mới, phát triển nhanh các mô hình

1


kinh tế trang trại, gia trại, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng trọt

và chăn nuôi nhằm nâng cao năng suất, chất lƣợng sản phẩm nông nghiệp.
Tuy nhiên tăng trƣởng kinh tế trong nông nghiệp của huyện đạt thấp so với
một số địa phƣơng khác của thành phố Hà Nội, đặc biệt việc chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn vẫn còn chậm. Vì vậy, việc chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nói chung và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của huyện
Thạch Thất nói riêng vẫn là một vấn đề cần đặc biệt quan tâm, có ý nghĩa
quan trọng trong thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, cải thiện đời sống ngƣời nông
dân của huyện Thạch Thất và của thành phố Hà Nội.
Xuất phát từ những yêu cầu trên, nhằm giúp kinh tế nông nghiệp huyện
Thạch Thất tìm ra những giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp có hiệu quả, học viên đã chọn đề tài “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội” làm luận văn Thạc sỹ chuyên
ngành Kinh tế chính trị. Đây là một đề tài có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc,
phù hợp với chuyên ngành đào tạo mà học viên theo học và nghiên cứu.
Câu hỏi nghiên cứu:
Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất,
thành phố Hà Nội hiện nay ra sao? Đâu là những vƣớng mắc cần tập trung giải
quyết và cần thực hiện những giải pháp nào để thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp của Huyện trong thời gian tới?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở luận giải cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tế của một số
địa phƣơng trong nƣớc về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, luận văn
phân tích và làm rõ thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của
huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội nhằm đề xuất một số quan điểm cơ bản
và giải pháp chủ yếu thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp ở đây trong thời gian tới.

2

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Một là, làm rõ cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
trên địa bàn huyện.
Hai là, phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở
huyện Thạch Thất trong giai đoạn 2010 - 2015.
Ba là, đề xuất một số quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất từ nay đến 2020.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu việc chuyển dịch cơ cấu trong khu vực nông nghiệp
(nông - lâm - thuỷ sản) và đi sâu nghiên cứu cơ cấu các tiểu ngành trong nội
bộ ngành nông nghiệp (trồng trọt - chăn nuôi – thủy sản - lâm nghiệp) trên
địa bàn huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội. Chủ thể chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp trên địa bàn Huyện đƣợc tập trung vào UBND huyện
Thạch Thất, thành phố Hà Nội.
Thời gian khảo sát, đánh giá thực trạng: giai đoạn 2010 - 2015.
4. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, phần nội
dung chính của luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng.
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và kinh nghiệm
thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện
Thạch Thất, thành phố Hà Nội.
Chƣơng 4: Một số quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội.

3


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Ở HUYỆN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp nói riêng là một vấn đề đã đƣợc nhiều tác giả nghiên cứu từ trƣớc đến
nay. Tuy nhiên, vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại huyện
Thạch Thất, thành phố Hà Nội lại chƣa có ai nghiên cứu. Nghiên cứu chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất, một mặt, học viên muốn
khẳng định vai trò của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trong quá trình
xây dựng nông thôn mới ở nơi đây; mặt khác, mong muốn đóng góp phần
cùng các cơ quan chức năng khai thác tốt hơn tiềm năng, thế mạnh nông
nghiệp của Huyện trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Có thể kể ra một số công trình liên quan đến đề tài luận văn mà học
viên đƣợc biết:
1.1.1. Sách chuyên khảo, tạp chí
 Sách chuyên khảo
- Đinh Phi Hổ (2003), Kinh tế nông nghiệp - lý thuyết và thực tiễn, Nxb
Thống kê, Hà Nội. Trong cuốn sách này, tác giả trình bày các vấn đề lý luận
cơ bản về kinh tế nói chung, kinh tế nông nghiệp nói riêng và thực tiễn kinh tế
nông nghiệp ở một số địa phƣơng. Tuy nhiên về cơ cấu kinh tế, cơ cấu kinh tế
nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp thì tác giả chƣa đề
cập đến.
- Nguyễn Xuân Kiên – Ninh Văn Hiệp (2004), Hỏi đáp chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, Nxb Thanh Niên, Hà Nội. Cuốn sách tập hợp những lý luận cơ

4


bản về chuyển dịch cơ cấu kinh tế để hệ thống hóa thành câu hỏi và trả lời các
nội dung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trong đó có nêu lên nội dung chuyển
dịch cơ cấu kinh tế trong nội bộ ngành nông nghiệp (theo nghĩa rộng và hẹp).
- Giáo trình Kinh tế nông nghiệp (2004), Đại học kinh tế quốc dân,
Nxb Thống kê, Hà Nội; Giáo trình Kinh tế chính trị Mác – Lênin (2006), Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội. Các cuốn sách này đều chỉ ra các cơ sở lý luận về
cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cũng nhƣ đặc trƣng, vai trò, sự cần
thiết của chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp. Đây là những tài liệu
quan trọng mà học viên có thể nghiên cứu để viết phần cơ sở lý luận trong
luận văn.
- Chu Tiến Quang (2005), Huy động và sử dụng các nguồn lực trong
phát triển kinh tế nông thôn - thực trạng và giải pháp, Nxb Chính trị quốc
gia, Hà Nội. Trong cuốn này, tác giả đã chỉ ra việc huy động các nguồn lực để
phát triển kinh tế nông thôn và sử dụng các nguồn lực đó nhƣ thế nào cho có
hiệu quả, nhƣng chƣa đề cập một ngành kinh tế cụ thể nào nhƣ Kinh tế công
nghiệp, Kinh tế nông nghiệp, Dịch vụ, v.v.
- Bùi Tất Thắng (2006), Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở Việt Nam,
Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. Trong cuốn sách này, tác giả khái quát những
vấn đề lý luận cơ bản về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam;
những nhân tố (trong nƣớc và quốc tế) ảnh hƣởng đến sự chuyển dịch cơ cấu
kinh tế ngành trong thời kỳ CNH, HĐH ở Việt Nam, trong đó nhấn mạnh đến
nhân tố khoa học – công nghệ, xem đó là giải pháp có tính đột phá để đẩy
nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam. Tác giả cũng
đánh giá khái quát quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế Việt Nam từ
1986 đến trƣớc Đại hội X của Đảng; trong đó, đề cập cả quá trình chuyển dịch
cơ cấu giữa các ngành và trong nội bộ từng ngành (công nghiệp, nông

nghiệp). Điều đáng chú ý là các đề xuất của tác giả về giải pháp thúc đẩy

5


chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam trong thời gian tới tƣơng đối
đồng bộ, từ việc đổi mới tƣ duy về mô hình kinh tế, đến ban hành chiến lƣợc
phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng các quy hoạch, kế hoạch phát triển các
ngành, các vùng kinh tế, công tác đào tạo nguồn nhân lực, giải pháp huy động
vốn, giải pháp thị trƣờng, v.v.
- Lê Mạnh Hùng – Nguyễn Sinh Cúc (2008), Thực trạng CNH, HĐH
nông nghiệp, nông thôn Việt Nam, Nxb Thống kê, Hà Nội. Các tác giả của
cuốn sách này đã chỉ ra thực trạng của việc tiến hành CNH, HĐH nông
nghiệp, nông thôn ở Việt Nam, thành tựu và hạn chế của quá trình đó.
Mặc dù nội dung các sách dẫn ra ở trên không đề cập trực tiếp đến vấn
đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất, nhƣng là
những tài liệu tham khảo quan trọng để học viên có thể viết khung lý thuyết
của luận văn.
 Tạp chí
Liên quan đến vấn đề nghiên cứu của luận văn, trên các tạp chí thời
gian qua, có nhiều bài báo đề cập đến. Tiêu biểu là:
- Nguyễn Thị Song An (1997), Tổng quan về quá trình chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp và nông thôn Việt Nam, Tạp chí phát triển kinh tế, Số
5. Bài viết cung cấp các số liệu cụ thể về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp và nông thôn ở nƣớc ta, những thành tựu và hạn chế trong quá
trình chuyển dịch. Bên cạnh đó, tác giả bài báo cũng chỉ ra một số bài học
kinh nghiệm cho Việt Nam và một số địa phƣơng cụ thể.
- Nguyễn Văn Tiêm (2002), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
cần thực hiện ngay từ hộ gia đình nông dân, Tạp chí Nông thôn mới, Số 2.
Bài viết chỉ ra một trong các giải pháp để chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp là phải thực hiện ngay từ hộ gia đình nông dân.

6


- Nguyễn Sinh Cúc (2004), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
nông thôn sau 2 năm thực hiện Nghị quyết TW5, Con số và sự kiện, Số 6. Tác
giả phân tích kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn Việt
Nam sau 2 năm thực hiện Nghị quyết TW5, chỉ ra những vƣớng mắc và đề
xuất một số giải pháp để đƣa Nghị quyết vào cuộc sống.
- Nguyễn Xuân Dũng (2007), Về giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp hiện nay, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 04/07/2007. Bài
viết phân tích và khẳng định một số giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp ở nƣớc ta giai đoạn trƣớc đó, đến nay vẫn còn đúng,
nhƣng trong bối cảnh mới, thì cần có những giải pháp mới thích hợp để thúc
đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nƣớc ta nói chung.
- Trần Anh Phƣơng (2009), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế - thực trạng và
những vấn đề đặt ra, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 08/01/2009. Tác giả tập
trung phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hƣớng CNH, HĐH
của cả nƣớc, bao gồm cả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp; chỉ ra
những khó khăn trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nƣớc ta khi đã
là thành viên của Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO), trong đó tác giả đã
chỉ ra những bất cập về công tác quy hoạch, về cơ sở vật chất, về vốn, về trình
độ của nguồn nhân lực, về cả nhận thức của các chủ thể kinh tế, v.v.
- Nguyễn Văn Giàu (2015), CNH, HĐH nông nghiê ̣p , nông thôn và
những vấ n đề đặt ra trong giai đoạn hiê ̣n nay, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày
29/06/2015. Bài viết chỉ ra rằng: Các vấn đề về nông nghi ệp, nông thôn và
nâng cao đời sống nông dân luôn chiếm vị trí quan trọng trong các chƣơng
trình nghị sự của Đảng và Nhà nƣớc ta. CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn
ngày càng đƣợc nhận thức sâu sắc hơn và Đảng ta đã đề ra những chủ trƣơng,

định hƣớng cũng nhƣ ban hành hệ thống chính sách kịp thời, phù hợp từng
giai đoạn phát triển của đất nƣớc. Một trong những nội dung quan trọng của

7


quá trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn Việt Nam đƣợc tác giả chỉ ra là
chủ động đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo
hƣớng hiệu quả, bền vững.
1.1.2. Luận án, luận văn
Vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp cũng là chủ đề đƣợc
nhiều nghiên cứu sinh và học viên cao học quan tâm nghiên cứu và lựa chọn
làm đề tài luận án, luận văn, nhƣ:
- Vũ Ngọc Kỳ (1996), “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tỉnh
Yên Bái trong quá trình CNH, HĐH”, Luận án Tiến sỹ kinh tế, Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án phân tích và làm rõ thực trạng quá
trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh Yên Bái, đề xuất
những giải pháp chủ yếu nhằm từng bƣớc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp của Tỉnh theo hƣớng CNH, HĐH .
- Nguyễn Đăng Bằng (2001), “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn
Bắc Trung Bộ theo hướng CNH, HĐH ”, Luận án Tiến sỹ kinh tế, Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án đã phân tích cơ sở lý luận, thực
trạng và giải pháp thúc đẩy chuyển dịch kinh tế nông thôn vùng Bắc Trung
Bộ theo hƣớng CNH, HĐH trong những năm đầu thế kỷ XXI.
- Nguyễn Xuân Trƣờng (2004), “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp ở huyện Ba Vì tỉnh Hà Tây theo hướng CNH, HĐH”, Luận văn Thạc
sỹ Kinh tế chính trị, Trung tâm đào tạo, bồi dƣỡng giảng viên lý luận chính
trị; Ngô Thái Hà (2006), “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ngoại
thành theo hướng đô thị hóa ở huyện Từ Liêm”, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế
chính trị, Trung tâm đào tạo, bồi dƣỡng giảng viên lý luận chính trị. Trên cơ

sở luận giải cơ sở lý luận chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói chung,
hai luận văn này đã phân tích và chỉ ra đƣợc thực trạng sự chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Từ Liêm cũ theo hƣớng đô thị hóa và ở

8


huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Đồng thời, đã đƣa ra nhiều giải pháp để tiếp
tục thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở 2 huyện này. Đây
là tài liệu tham khảo hữu ích cho học viên khi nghiên cứu về chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp huyện Thạch Thất kể từ khi sáp nhập vào thành phố
Hà Nội.
- Trƣơng Thị Mỹ Hoa (2011),“Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp
Huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam”, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế Đại học
Đà Nẵng. Luận văn phân tích cơ sở lý luận chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp
huyện Thăng Bình, thành tựu và hạn chế, các giải pháp khắc phục những hạn
chế và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp ở Huyện.
- Phạm Huy Quang (2011), “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành
nông nghiệp trong quá trình CNH, HĐH ở tỉnh Thái Bình”, Luận văn
Thạc sỹ Kinh tế chính trị, Học viện chính trị; Nguyễn Khắc Hải (2015),
“Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở tỉnh Hưng Yên”, Luận văn
Thạc sĩ Kinh tế chính trị, Học viện chính trị. Trong 2 luận văn này, trên
cơ sở hệ thống hóa lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành dƣới góc
độ kinh tế chính trị, các tác giả đã đi sâu phân tích thực trạng chuyển dịch
cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp ở mỗi địa phƣơng nghiên cứu, chỉ ra
những bất cập cần tập trung tháo gỡ; đồng thời, đề xuất nhiều quan điểm,
giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành nông nghiệp tại các
địa phƣơng nói trên theo hƣớng CNH, HĐH. Các giải pháp mà 2 luận văn
này đề xuất gồm có: bổ sung, hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch, cơ chế
chính sách phát triển nông nghiệp; đổi mới chính sách tín dụng để hỗ trợ

nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; đẩy mạnh ứng dụng
chuyển giao khoa học - công nghệ, công tác khuyến nông và cơ giới hóa
trong sản xuất; đầu tƣ phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội;
nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, v.v.

9


- Đào Xuân Kiên (2012), “Chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi để
phát triển nông nghiệp hàng hóa ở Cao Bằng”, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế
chính trị, Trung tâm đào tạo, bồi dƣỡng giảng viên lý luận chính trị. Trên cơ
sở nghiên cứu lý luận về sự biến đổi của cơ cấu kinh tế ngành trong nông
nghiệp hàng hóa và khảo sát thực trạng biến đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi
của tỉnh Cao Bằng, luận văn đề xuất một số phƣơng hƣớng và giải pháp để
đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm phát triển nông
nghiệp hàng hóa của tỉnh Cao Bằng.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đã đề cập ở những mức độ
khác nhau vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nƣớc ta nói chung, chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở một địa phƣơng cụ thể nói
riêng. Nhƣng cho đến nay, vẫn chƣa có công trình khoa học nào nghiên cứu
một cách trực tiếp vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện
Thạch Thất, thành phố Hà Nội trong quá trình xây dựng nông thôn mới hiện
nay. Vì vậy, trên cơ sở kế thừa có chọn lọc các kết quả nghiên cứu đã đƣợc
công bố, luận văn này góp phần làm sáng tỏ hơn quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp ở huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội hiện nay.
1.2. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện
1.2.1. Một số vấn đề lý luận về cơ cấu kinh tế
 Cơ cấu kinh tế
Cơ cấu hay kết cấu nói chung là một phạm trù triết học phản ánh cấu
trúc và các mối quan hệ tất yếu bên trong của một đối tƣợng.

Cơ cấu kinh tế là tổng thể các mối quan hệ chủ yếu về chất lƣợng và số
lƣợng tƣơng đối ổn định của các yếu tố, các bộ phận hợp thành của nền kinh
tế, bao gồm:
- Cơ cấu tái sản xuất (sản xuất - tích luỹ - tiêu dùng).
- Cơ cấu các ngành kinh tế (nông nghiệp - công nghiệp - dịch vụ).

10


- Cơ cấu các thành phần kinh tế (kinh tế nhà nƣớc - kinh tế tập thể kinh tế tƣ nhân).
- Cơ cấu các vùng kinh tế (miền núi - trung du - đồng bằng - đô thị…).
Sự phát triển của lực lƣợng sản xuất và phân công lao động xã hội là
tiền đề trực tiếp hình thành cơ cấu kinh tế. Khi phân tích sự phát triển của
phân công lao động xã hội, C. Mác đã viết "Cơ cấu kinh tế xã hội là toàn thể
những mối quan hệ sản xuất phù hợp với quá trình phát triển nhất định của
lực lượng sản xuất vật chất " (C.Mác, 1964, trang 7). C. Mác cũng chú ý đến
cả hai mặt chất và lƣợng của cơ cấu kinh tế. Theo Ông, cơ cấu kinh tế là "một
sự phân chia về chất và một tỷ lệ số lượng của quá trình sản xuất xã hội"
(C.Mác, 1975, trang 102). Cơ cấu kinh tế là sự phản ánh cơ bản, cô đọng nội
dung của chiến lƣợc kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn.
Nhƣ vậy, cơ cấu kinh tế là một tổng thể các mối quan hệ chủ yếu về
chất lƣợng và số lƣợng tƣơng đối ổn định của các yếu tố kinh tế hoặc các bộ
phận của lực lƣợng sản xuất và quan hệ sản xuất trong hệ thống tái sản xuất
xã hội, trong những điều kiện kinh tế - xã hội, những không gian và thời gian
nhất định. Không thể có một cơ cấu kinh tế mẫu làm chuẩn mực cho mọi
không gian, thời gian, mọi quốc gia và địa phƣơng. Các địa phƣơng, quốc gia
có chế độ kinh tế, xã hội và trình độ phát triển nhƣ nhau, song vẫn có sự khác
nhau nhất định về cơ cấu kinh tế (do tâm lý phong tục, tập quán...). Do vậy,
mỗi vùng, mỗi địa phƣơng và mỗi quốc gia phải chọn cho mình một cơ cấu
kinh tế phù hợp với điều kiện từng giai đoạn lịch sử nhất định. Có nhƣ vậy

mới xác định đƣợc một cơ cấu kinh tế hợp lý.
 Tính chất của cơ cấu kinh tế
* Tính khách quan
Cơ cấu kinh tế mang tính khách quan. C. Mác đã viết "trong sự phân
công xã hội thì con số tỷ lệ là một tất yếu không sao tránh khỏi, một sự tất yếu
thầm kín yên lặng" (C. Mác, 1961, trang 65). Nói cách khác, mọi sự vật, hiện

11


tƣợng nói chung và nền kinh tế nói riêng đều vận động theo những quy luật
khách quan, theo những cấu trúc và xu hƣớng biến đổi nhất định. Một cơ cấu
kinh tế hợp lý phản ánh đƣợc sự vận động quy luật khách quan trong nền kinh
tế. Vai trò chủ quan của con ngƣời chính là nhận thức và vận dụng đúng theo
quy luật khách quan đó để xác định cơ cấu, hoạch định chiến lƣợc kinh tế - xã
hội đúng đắn. Mọi sự áp đặt chủ quan, nóng vội hay bảo thủ trong việc thay
đổi cơ cấu kinh tế đều mang lại tác động xấu đối với sự phát triển kinh tế - xã
hội của địa phƣơng, đất nƣớc.
* Tính lịch sử
Cơ cấu kinh tế bao giờ cũng mang tính lịch sử nhất định. Nó phản án
tính quy luật chung của quá trình phát triển kinh tế - xã hội và nó đƣợc biểu
hiện cụ thể trong những không gian không hoàn toàn giống nhau. Nền kinh tế
chỉ có thể phát triển bình thƣờng khi giữa các mặt, các bộ phận có mối quan
hệ cân đối theo "tỷ lệ tháp" trong sự phân công lao động xã hội. Tuy nhiên,
tính ổn định cơ cấu kinh tế chỉ là tƣơng đối, bởi lực lƣợng sản xuất là yếu tố
động luôn tự mở đƣờng phát triển; theo đó, phân công lao động xã hội sẽ
ngày càng sâu, nhu cầu tiêu dùng xã hội sẽ không ngừng tăng lên theo hƣớng
đòi hỏi đa dạng và chất lƣợng hơn, thúc đẩy sự xác lập cơ cấu kinh tế mới để
đáp ứng nhu cầu mới của xã hội. C. Mác đã viết "Do tổ chức quá trình lao
động và xã hội phát triển kỹ thuật một cách mạnh mẽ, đã làm đảo lộn cơ cấu

kinh tế của xã hội" (C. Mác, 1961, trang 47).
Tính hai mặt vừa ổn định tƣơng đối vừa vận động biến đổi thƣờng
xuyên của cơ cấu kinh tế đòi hỏi Nhà nƣớc và các chủ thể quản lý phải tránh
cả xu hƣớng hoặc là bảo thủ, hoặc là nóng vội duy ý chí trong chuyển dịch cơ
cấu kinh tế.

12


1.2.2. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp ở huyện
 Cơ cấu kinh tế nông nghiệp
Nông nghiệp bao gồm cả nông, lâm và ngƣ nghiệp, là một ngành quan
trọng trong nền kinh tế quốc dân. Qua quá trình phát triển lâu dài, nông
nghiệp trở thành ngành kinh tế mang tính độc lập tƣơng đối bao gồm các lĩnh
vực nhƣ: lâm nghiệp, trồng trọt, chăn nuôi, khai thác và nuôi trồng thủy sản.
Trong lâm nghiệp có trồng rừng, khai thác rừng… Trong nông nghiệp có cây
lƣơng thực, cây công nghiệp… Trong chăn nuôi có chăn nuôi gia súc, gia
cầm…Trong thủy sản có nuôi trồng và đánh bắt… Tất cả các bộ phận cấu
thành đó, trong quá trình phát triển có sự tác động qua lại lẫn nhau theo những
quan hệ tỷ lệ nhất định tuỳ thuộc vào trình độ phát triển của lực lƣợng sản
xuất và quan hệ sản xuất trong từng thời kỳ lịch sử nhất định, hình thành nên
một cơ cấu kinh tế nhất định.
Do vậy, có thể quan niệm cơ cấu kinh tế nông nghiệp là tổng thể các
mối quan hệ, các yếu tố hợp thành nền nông nghiệp theo những quan hệ tỷ
lệ nhất định và có sự tác động lẫn nhau gắn liền với những điều kiện lịch
sử cụ thể.
Cơ cấu kinh tế nông nghiệp hình thành và biến đổi gắn liền với sự phát
triển của kinh tế thị trƣờng, từ kinh tế tự nhiên từng bƣớc chuyển thành kinh
tế hàng hoá. Chính quá trình này đã thúc đẩy nông nghiệp phát triển đa dạng

và năng động.
Cơ cấu kinh tế nông nghiệp gồm nhiều bộ phận hợp thành, song quan
trọng là các bộ phận sau:
* Cơ cấu ngành
Cơ cấu ngành trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp biểu hiện ở mối quan
hệ tỷ lệ giữa các lĩnh vực nông, lâm, ngƣ nghiệp và trong từng lĩnh vực đó lại

13


đƣợc phân chia thành nhiều lĩnh vực nhỏ hơn. Tất cả các bộ phận đó trong
quá trình phát triển có sự tác động lẫn nhau, cùng cấu thành cơ cấu ngành
trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Xem xét cơ cấu ngành, ngoài việc xem xét
chỉ tiêu giá trị, còn phải phân tích chỉ tiêu lao động, chỉ tiêu vốn đầu tƣ. Tổng
hợp các chỉ tiêu đó phản ánh thực trạng của cơ cấu ngành trong cơ cấu kinh tế
nông nghiệp. Cơ sở của cơ cấu ngành là phân công lao động xã hội. Phân
công lao động xã hội càng đƣợc thực hiện sâu sắc thì cơ cấu ngành càng đƣợc
phân chia tỷ mỉ và đa dạng. Tiền đề của phân công lao động xã hội là năng
suất lao động nông nghiệp. Trƣớc hết và chủ yếu là năng suất lao động của
những ngƣời sản xuất lƣơng thực phải đạt tới một giới hạn nhất định, bảo đảm
đủ số lƣợng lƣơng thực không chỉ nuôi sống những ngƣời trồng cây lƣơng
thực mà còn dƣ thừa để nuôi sống những ngƣời lao động trong những ngành
nghề khác (trong và ngoài ngành nông nghiệp), khi đó mới tạo ra đƣợc sự
phân công lao động trong ngành trồng trọt giữa những ngƣời trồng cây lƣơng
thực với những ngƣời trồng các loại cây khác; giữa trồng trọt và chăn nuôi,
ngƣời nuôi trồng thủy sản, ngƣời làm dịch vụ nông nghiệp, v.v.
* Cơ cấu vùng lãnh thổ
Sự phân công lao động theo ngành bao giờ cũng diễn ra trên những
vùng lãnh thổ nhất định; tức là việc bố trí trồng cây gì, nuôi con gì, phát triển
ngành nghề gì trong nông nghiệp cũng cần phải phù hợp với điều kiện tự

nhiên, dân số, lao động… của vùng lãnh thổ đó. Do vậy, sự phân công lao
động theo ngành tất yếu kéo theo sự phân công lao động theo vùng lãnh thổ.
Đó là tính hai mặt của một quá trình phát triển của lực lƣợng sản xuất xã hội.
Để có cơ cấu vùng hợp lý, trong từng vùng cần coi trọng chuyên môn hoá kết
hợp với phát triển tổng hợp, đa dạng và trƣớc hết cần hƣớng vào những khu
vực có lợi thế so sánh. Đó là những khu vực có điều kiện đất đai, khí hậu và
có vị trí địa lý thuận lợi, có khả năng tiếp cận và hoà nhập nhanh chóng thị

14


trƣờng hàng hoá dịch vụ. Tuy nhiên, so với cơ cấu ngành, cơ cấu vùng lãnh
thổ thƣờng có độ trễ hơn, nên việc xây dựng các vùng chuyên canh trong
nông nghiệp cần đƣợc xem xét cụ thể. Nếu phạm sai lầm sẽ khó khắc phục và
đƣa lại hậu quả xấu không chỉ về kinh tế mà cả lòng tin của nông dân. Khi
xác định cơ cấu vùng lãnh thổ, cần quan tâm trƣớc hết đến thị trƣờng, đặc biệt
là thị trƣờng đầu ra của sản phẩm; sau nữa là điều kiện riêng của từng vùng,
nhằm tìm kiếm những lợi thế so sánh trong sản xuất nông nghiệp, đáp ứng
nhu cầu thị trƣờng.
* Cơ cấu thành phần kinh tế
Cơ cấu thành phần kinh tế là một nội dung quan trọng trong cơ cấu
kinh tế nói chung, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng. Tuy nhiên, cơ cấu
thành phần kinh tế trong nông nghiệp có những nét đặc thù không hoàn toàn
giống nhƣ trong công nghiệp và dịch vụ; thể hiện ở chỗ: chủ thể tham gia sản
xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp chủ yếu là các hộ nông dân. Các
hộ này hoặc là làm ăn riêng lẻ, hoặc liên kết với nhau trong mô hình kinh tế
hợp tác. Cùng với kinh tế hộ, kinh tế hợp tác tồn tại dƣới những hình thức
khác nhau. Trong quá trình đổi mới hiện nay ở nƣớc ta, kinh tế hợp tác từng
bƣớc đƣợc mở rộng, hình thành nhiều mô hình HTX nông nghiệp mà hoạt
động của chúng nhằm hỗ trợ cho kinh tế hộ phát triển.

 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện là quá trình làm biến
đổi cấu trúc ngành nông nghiệp và các mối quan hệ tỷ lệ bên trong ngành
nông nghiệp trên địa bàn huyện theo những định hướng và mục tiêu nhất
định. Đó là quá trình chủ động làm thay đổi cấu trúc và các quan hệ tỷ lệ giữa
các yếu tố cấu thành ngành nông nghiệp từ một trạng thái nhất định tới trạng
thái hợp lý hơn để đạt hiệu quả mong muốn, thông qua sự tác động có ý thức

15


của chủ thể quản lý là UBND huyện bằng quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính
sách… trên cơ sở vận dụng đúng đắn các quy luật khách quan.
Nhân tố thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trƣớc hết
là do sự phát triển của lực lƣợng sản xuất, sau đó là do yêu cầu của thị trƣờng.
Nhận thức đúng đắn các nhân tố đó và các quy luật kinh tế khách quan, các
chủ thể quản lý (trên phạm vi quốc gia là chính phủ, trên phạm vị địa phƣơng
là UBND cấp tỉnh, huyện, xã) chủ động tác động bằng quy hoạch, kế hoạch,
chiến lƣợc phát triển, các chính sách (tài chính, tín dụng, khoa học - công
nghệ…) để định hƣớng, khuyến khích các chủ thể sản xuất kinh doanh trong
nông nghiệp mở rộng hay thu hẹp sản xuất kinh doanh một ngành hàng cụ thể
phù hợp với mục tiêu của chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ.
Để đánh giá sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung, trong nông
nghiệp ở huyện nói riêng, ngƣời ta sử dụng các chỉ tiêu, nhƣ: cơ cấu giá trị
sản xuất, cơ cấu lao động, cơ cấu diện tích canh tác, v.v.
Quá trình xây dựng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện
gắn liền với quá trình phân công lao động xã hội, do đó gắn liền với sự biến
đổi của lực lƣợng sản xuất, của quan hệ sản xuất trên địa bàn. Quá trình CNH,
HĐH trên địa bàn là tiền đề vật chất và động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nói chung, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng. Theo đó, sự

chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện vừa là kết quả, vừa là
tiền đề của quá trình CNH, HĐH.
Cơ cấu kinh tế nói chung, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng, không
phải là một mô hình tĩnh tại, mà nó luôn luôn vận động và phát triển vƣơn tới
sự hoàn thiện. Cơ cấu kinh tế chịu sự tác động của các nhân tố nội bộ và các
nhân tố từ bên ngoài nên sự vận động và biến đổi của nó diễn ra rất đa dạng,
phức tạp. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện là chuyển dịch
theo hƣớng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng dần tỷ trọng lâm nghiệp, ngƣ

16


nghiệp nhằm khai thác hết thế mạnh, tiềm năng của tài nguyên nhƣ: đất đai,
ao hồ, song rạch,… đồng thời kết hợp chặt chẽ nông – lâm – ngƣ nghiệp để
hỗ trọ nhau phát triển.
1.2.3. Nội dung chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện
Hiện nay nền kinh tế nƣớc ta đang trong giai đoạn đẩy mạnh CNH,
HĐH và hội nhập quốc tế, do vậy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
ở huyện cũng phải theo hƣớng CNH, HĐH đất nƣớc. Chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp theo hƣớng CNH, HĐH là chuyển dịch cơ cấu sản xuất
nông nghiệp theo hƣớng phát triển nông nghiệp hàng hóa, nâng cao hiệu quả
sản xuất và năng suất lao động tƣơng ứng với tiềm năng về sinh thái và khả
năng áp dụng công nghệ mới. Trong quá trình đó sẽ diễn ra sự tích tụ ruộng
đất, tạo ra nhiều doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp lớn, đồng thời giải phóng
một bộ phận nông dân khỏi các hoạt động sản xuất nông nghiệp truyền thống,
phân tán, quy mô nhỏ, tự túc, tự cấp để tìm kiếm thu nhập cao hơn trong hoạt
động phi nông nghiệp, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời
sống nhân dân,… với những nội dung cụ thể sau đây:
Một là, phát triển nông nghiệp toàn diện, hình thành các vùng tập trung
chuyên canh về cây trồng, vật nuôi, phát triển ngành nghề nông thôn, gắn với

nhu cầu của thị trƣờng trong nƣớc, khu vực và quốc tế.
Hai là, phát triển giống cây trồng, vật nuôi có năng suất cao, phẩm chất
tốt có giá trị kinh tế cao thay thế dần những cây trồng, vật nuôi có năng suất
và giá trị thấp trong nội bộ từng phân ngành trồng trọt hoặc chăn nuôi.
Ba là, chuyển dịch bớt lao động, diện tích canh tác từ trồng trọt sang
chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản.
Bốn là, thực hiện thuỷ lợi hoá, điện khí hoá, sinh học hoá trên cơ sở điều
kiện của mỗi địa phƣơng, mỗi vùng cụ thể để đảm bảo sự phát triển bền vững.

17