Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc hmông ở sapa ( nghiên cứu trường hợp xã lao chải huyện sapa tỉnh lào cai

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

LÊ THỊ LÝ

ĐẦU TƢ CỦA CHA MẸ ĐỐI VỚI VIỆC HỌC TẬP BẬC TIỂU
HỌC CỦA CON CÁI NGƢỜI DÂN TỘC H’MÔNG Ở SAPA
(nghiên cứu trƣờng hợp xã Lao Chải huyện Sapa tỉnh Lào Cai)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: XÃ HỘI HỌC

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

LÊ THỊ LÝ

ĐẦU TƢ CỦA CHA MẸ ĐỐI VỚI VIỆC HỌC TẬP ẬC TIỂU
HỌC CỦA CON CÁI NGƢỜI ÂN TỘC H’MÔNG Ở SAPA
(Nghiên cứu trƣờng hợp xã Lao Chải huyện Sapa tỉnh Lào Cai )

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành XÃ HỘI HỌC
Mã số: 60 31 03 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hà

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Luận văn này là công trình do cá nhân tác giả thực hiện hơn một năm: Từ tháng
10/2014 – 11/2015 dưới sự hướng dẫn của cô giáo – PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hà. Tác
giả xin cam đoan nghiên cứu này không đạo văn từ những nghiên cứu đi trước và nội
dung của nghiên cứu chưa từng được công bố trước đây.
Kết quả nghiên cứu là kết quả của công sức lao động trung thực, có trách nhiệm,
đúng lương tâm của một người làm xã hội học.

Học viên thực hiện

Lê Thị Lý


LỜI CÁM ƠN
Qua luận văn này, em xin bày tỏ lòng biết ơn tới cô giáo - PGS.TS Nguyễn
Thị Thu Hà và những thầy cô giáo trong khoa xã hội học. Những người đã tận tình
hướng dẫn em trong suốt thời gian làm luận văn tốt nghiệp.
Trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo - PGS.TS Nguyễn
Thị Thu Hà – người đã hướng dẫn, cung cấp cho em những tri thức và kinh nghiệm
quý báu trong quá trình nghiên cứu đề tài, để giúp em có thể hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cám ơn các đồng chí trong ban lãnh đạo, những người dân
trên địa bàn xã Lao Chải, huyện Sapa, tỉnh Lào Cai đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi
hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Cám ơn các bạn học viên đã cùng trao đổi và động viên giúp đỡ tôi trong quá
trình thực tập và viết báo cáo.
Mặc dù bản thân đã hết sức cố gắng, nhưng báo cáo này khó tránh khỏi
những hạn chế và thiếu sót. Để hoàn thiện hơn em rất mong nhận được sự chỉ bảo

của thầy cô và những ý kiến đóng góp của các bạn.

Hà Nội: Ngày 28/10/2015
Học viên

Lê Thị Lý


MỤC LỤC
MỤC LỤC .................................................................................................................. 1
DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................................... 2
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 4
2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 6
3. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................. 15
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................... 15
5. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu ....................................................... 16
6. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................... 17
7. Giả thuyết nghiên cứu ........................................................................................... 18
8. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 18
9. Khung phân tích .................................................................................................... 23
NỘI DUNG CHÍNH ............................................................................................................. 24
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN ........................................ 24
1.1 Một số khái niệm cơ bản trong nghiên cứu .................................................... 24
1.2 Lý thuyết áp dụng trong nghiên cứu ............................................................... 31
1.3 Quan niệm của Đảng và nhà nƣớc về đầu tƣ giáo dục tiểu học.................... 35
1.4 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ........................................................................... 38
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẦU TƢ CỦA CHA MẸ ĐỐI VỚI VIỆC HỌC
TẬP ẬC TIỂU HỌC CỦA CON CÁI NGƢỜI ÂN TỘC H’MÔNG Ở SAPA . 45
2.1 Nhận thức của cha mẹ về đầu tƣ học tập cho con .......................................... 45

2.1.1 Nhận thức của cha mẹ về tầm quan trọng việc đầu tư học tập cho con ........... 46
2.1.2 Nhận thức của cha mẹ về định hướng bậc học và nghề nghiệp cho con ......... 51
2.1.3 Nhận thức của cha mẹ về cách thức đầu tư giáo dục tiểu học cho con ............ 54
2.1.4 Nhận thức của cha mẹ về nội dung học tập của con ....................................... 56
2.2 Đầu tƣ của cha mẹ đối với học tập bậc tiểu học cho con ............................... 57

1


2.2.1 Đầu tư của cha mẹ về vật chất cho học tập của con......................................... 58
2.2.1.1 Những khoản đóng góp của cha mẹ đối với nhà trường và thông qua nhà
trường ........................................................................................................................ 58
2.2.1.2 Đầu tư của cha mẹ về phương tiện học tập cho con ..................................... 59
2.2.1.3 Đầu tư của cha mẹ về học thêm cho con....................................................... 66
2.2.2 Đầu tư của cha mẹ về thời gian và tinh thần cho học tập của con ................... 67
2.2.2.1 Đầu tư của cha mẹ về thời gian cho học tập của con ................................... 67
2.2.2.2 Hình thức thưởng phạt của cha mẹ đối với học tập của con ........................ 73
2.2.2.3 Sự liên hệ của cha mẹ đến thầy cô, bạn bè của con… .................................. 77
CHƢƠNG 3: NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN ĐẦU TƢ CỦA CHA MẸ
ĐỐI VỚI VIỆC HỌC TẬP TIỂU HỌC CỦA CON CÁI NGƢỜI DÂN TỘC
H’MÔNG ................................................................................................................................ 80
3.1 Các nhân tố thuộc về gia đình ............................................................................. 84
3.2 Các nhân tố thuộc về con cái............................................................................... 86
3.3 Các nhân tố thuộc về nhà trường ......................................................................... 88
3.4 Các nhân tố thuộc về làng xóm ........................................................................... 90
3.5 Các nhân tố thuộc về tôn giáo ............................................................................. 91
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................................... 93
Kết luận .................................................................................................................... 93
Khuyến nghị ............................................................................................................. 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................... 96

DANH MỤC CÁC ẢNG
Bảng 1.1

Các khoản thu thỏa thuận với phụ huynh học sinh cấp I

2


Bảng 1.2
Bảng 1.3
Bảng 1.4
Bảng 2.1
Bảng 2.2
Bảng 2.3
Bảng 2.4
Bảng 2.5
Bảng 2.6
Bảng 2.7
Bảng 2.8
Bảng 2.9
Bảng 2.10
Bảng 2.11
Bảng 2.12
Bảng 2.13
Bảng 2.14
Bảng 3.1
Bảng 3.2

Bảng 3.3

Bảng 3.4
Bảng 3.5
Bảng 3.6
Bảng 3.7
Bảng 3.8

Lượng khách thăm quan các tuyến du lịch làng bản 5 tháng đầu năm
2015
Học sinh trường tiểu học Lao Chải theo khối lớp (năm học 2014 – 2015)
Các hộ gia đình có con theo học tại trường tiểu học Lao Chải
(năm học 2014 – 2015)
Đánh giá của cha mẹ về tầm quan trọng việc học tập đối với con
Nhận thức của cha mẹ về mục đích đầu tư học tập cho con
Đánh giá của cha mẹ về mức độ quan trọng trong việc định hướng bậc
học cho con
Mong muốn của cha mẹ về cấp học cao nhất cho con
Nhận thức của cha mẹ về cách thức đầu tư giáo dục tiểu học cho con
Đầu tư của cha mẹ về phương tiên học tập cho con
Đầu tư của cha mẹ về trang phục đến trường cho con
Số học sinh không đeo d p đến trường (điểm trường thôn Lồ)
Tổng số tiền đầu tư cho học tập của con năm học 2014 – 2015
Đầu tư của cha mẹ về góc học tập cho con
Đầu tư của cha mẹ về thời gian học tập cho con
Sự động viện, khích lệ của cha mẹ đối với việc học tập của con
Đánh giá về mức độ s dụng hình phạt đối với con
Liên hệ giữa cha mẹ với thầy cô, bạn bè về việc học tập của con
Kết quả kiểm định EFA và Cronbach’ Anpha về đánh giá của các bậc
cha mẹ người dân tộc H’Mông đến các nhân tố ảnh hưởng việc đầu tư
cho học tập tiểu học của con cái.
Kết quả KMO and Bartlett's Test về đánh giá của các bậc cha mẹ người

dân tộc H’Mông đến các nhân tố ảnh hưởng việc đầu tư cho học tập tiểu
học của con cái.
Kết quả kiểm định EFA và Cronbach’ Anpha về đánh giá của các bậc
cha mẹ người dân tộc H’Mông đến các nhân tố ảnh hưởng việc đầu tư
cho học tập tiểu học của con cái.
Đánh giá của các bậc cha mẹ người H’Mông về ảnh hưởng của các yếu
tố gia đình đến đầu tư học tập tiểu học cho con.
Đánh giá của các bậc cha mẹ người H’Mông về ảnh hưởng của các yếu
tố con cái đến đầu tư học tập tiểu học cho con.
Đánh giá của các bậc cha mẹ người H’Mông về ảnh hưởng của các yếu
tố nhà trường đến đầu tư học tập tiểu học cho con.
Đánh giá của các bậc cha mẹ người H’Mông về ảnh hưởng của các yếu
tố làng xóm đến đầu tư học tập tiểu học cho con.
Đánh giá của các bậc cha mẹ người H’Mông về ảnh hưởng của các yếu
tố tôn giáo đến đầu tư học tập tiểu học cho con.

3


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trải qua bao nghìn năm, con người được xem là trung tâm của mọi sự phát
triển. Do đó một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu của mỗi quốc gia trong
chiến lược phát triển đất nước là đầu tư cho phát triển con người. Trong đó phát
triển giáo dục luôn được coi là vấn đề then chốt của phát triển con người. Giáo dục
được xem là một hiện tượng xã hội nảy sinh, phát triển và tồn tại cùng với xã hội
loài người. Đó chính là hiện tượng thế hệ đi trước truyền đạt lại cho thế hệ đi sau
những kinh nghiệm xã hội đã tích lũy được trong lịch s phát triển của loài người,
chuẩn bị cho họ bước vào cuộc sống lao động sản xuất và các hoạt động xã hội
khác. Nhờ lĩnh hội những kinh nghiệm xã hội đó mà nhân cách của mỗi con người

được hình thành và phát triển hoàn thiện hơn, sức mạnh thể chất tinh thần của họ
ngày càng được tăng lên. Chính vì vậy, giáo dục được xem như là chức năng tất yếu
và vĩnh hằng của xã hội, là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội về mọi mặt.
Việc đầu tư cho phát triển giáo dục nói chung và đầu tư của các bậc cha mẹ đến
giáo dục cho con cái đang thực sự trở thành một vấn đề được đông đảo cộng đồng
xã hội quan tâm.
Georgette Tan, Trưởng nhóm bộ phận truyền thông khu vực Châu Á – Thái
Bình Dương, Trung Đông và Châu Phi chia sẻ: “Giáo dục từ lâu được coi như là
chìa khóa đem lại những cơ hội thăng tiến. Các bậc cha mẹ trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương nhận ra giá trị này và luôn đầu tư nhiều tiền bạc nhằm đảm bảo
một nền tảng giáo dục tốt nhất có thể cho con cái họ”. Cũng theo khảo sát mới nhất
của Tập đoàn Ngân hàng Thương mại Hồng Kông và Thượng Hải với chủ đề giá trị
của giáo dục là khởi đầu cho thành công. Đây là một nghiên cứu mới về người tiêu
dùng toàn cầu nhằm khám phá quan điểm và hành vi của các bậc phụ huynh với
việc học tập của con cái. Báo cáo này thể hiện quan điểm của 4.592 cha mẹ ở 15
quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Khảo sát này được thực hiện trực tuyến
trong tháng 12/2013 và tháng 1/2014 đối với các bậc phụ huynh có ít nhất một con
ở độ tuổi 23 đang đi học và những người chịu trách nhiệm quyết định một phần hay

4


hoàn toàn đối với việc học của con trẻ. Khảo sát độc lập này được thực hiện bởi
Ipsos MORI do ngân hàng HSBC uỷ thác. Theo đó, gần 58% bậc phụ huynh trên
toàn cầu cho rằng giáo dục là hình thức đầu tư tốt nhất mà họ có thể dành cho con
cái của mình. Ở châu Á, các bậc cha mẹ ở Trung Quốc (77 %) thể hiện lòng tin này
mạnh mẽ nhất, tiếp sau là Indonesia (75%) và Ấn Độ (70%). Nói chung, cha mẹ
châu Á dành 5,8 năm để lên kế hoạch cho việc học đại học của con cái so với mức
trung bình 6,6 năm trên toàn cầu. Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất của HSBC (tập
đoàn tài chính lớn nhất thế giới) về “giá trị của giáo dục - khởi đầu cho thành công”
đa số các bậc phụ huynh châu Á (58%) mong muốn. Họ đã bắt đầu lên kế hoạch và

tiết kiệm sớm hơn. Như vậy, vấn đề bức bách và quan tâm hàng đầu đối với các bậc
cha mẹ ngày nay là vấn đề học tập của con cái. Điều này là cần thiết, là bổn phận và
trách nhiệm của mỗi con người, cho gia đình và xã hội được tiến bộ.
Tại Việt Nam hiện nay, việc đầu tư giáo dục cho con cái chưa có một thống kê
cụ thể. Trên thực tế, nó vẫn tồn tại nhiều những bất cập. Đặc biệt là đầu tư giáo dục
cho con tại các vùng nông thôn, miền núi và vùng dân tộc thiểu số… Một trong
những vẫn đề đang thực sự thu hút sự quan tâm của toàn xã hội nói chung và ngành
giáo dục nói riêng là đầu tư của cha mẹ cho phát triển giáo dục miền núi, trong đó
đặc biệt chú trọng đến nhóm đối tượng tiểu học – Một trong những mục tiêu quan
trọng quốc gia là phổ cập giáo dục tiểu học. Tuy nhiên, xoay quanh câu truyện về
phổ cập giáo dục tiểu học đối với các vùng đồng bào dân tộc thiểu số thực sự trở
thành vấn đề vô cùng khó khăn. Do vậy chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Đầu tư
của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở
Sapa” (nghiên cứu trường hợp xã Lao Chải huyện Sapa tỉnh Lào Cai)
Bên cạnh đó, trên địa bàn huyện Sapa quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh
chóng với sự góp mặt không nhỏ của việc phát triển du lịch địa phương. Tuy nhiên,
cùng với sự phát triển này việc đầu tư cho phát triển giáo dục đã thực sự được coi
trọng chưa? Trong đó với mục tiêu quốc gia về phổ cập giáo dục tiểu học: Thầy cô,
nhà trường và đặc biệt là các bậc cha mẹ người dân tộc H’Mông đã thực sự quan
tâm và đầu tư cho giáo dục tiểu học của con cái như thế nào?

5


2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Giáo dục là một trong những tiêu chí quan trọng đánh giá trình độ phát triển
kinh tế - xã hội của một quốc gia, đồng thời đây cũng là một trong 3 tiêu chí trong
chỉ số phát triển của con người. Đặc biệt nghiên cứu vấn đề giáo dục và gia đình là
mảng đề tài luôn thu hút sự quan tâm của rất nhiều nhà nghiên cứu, dưới nhiều cách
tiếp cận khác nhau từ vi mô đến vĩ mô. Tuy nhiên, có thể đề cập đến hai hướng tiếp

cận chính: Một là nghiên cứu vai trò của gia đình đến giáo dục. Cách tiếp cận thứ
hai là nghiên cứu đầu tư của gia đình (chủ yếu đề cập vai trò của cha mẹ) trong học
tập của con cái). Ngoài ra còn một số những nghiên cứu đề cập đến các vấn đề như:
“Nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư giáo dục trong gia đình”, “nhận thức của cha mẹ
về vấn đề giáo dục con cái”.
2.1 Vai trò của gia đình trong giáo dục con cái
Phần lớn trong mảng đề tài này, các tác giả tập trung làm rõ vai trò của gia
đình trong việc giáo dục con cái với những nội dung giáo dục chủ yếu như: Giáo
dục đạo đức, giáo dục văn hóa, giáo dục nhân cách, định hướng nghề nghiệp cho
con cái… Đồng thời một số tác giả cũng đề cập đến phương thức và vai trò chính
trong việc giáo dục cho con cái hiện nay.
Gia đình được xem là môi trường xã hội hóa đầu tiên của con người. Nó được
coi như cái nôi cho quá trình xã hội hóa của một con người và cũng là trường học
đầu tiên dạy những bài học đường đời từ thủa ban đầu cho trẻ. Để làm sáng rõ vấn
đề này, hàng loạt những tác giả với nhiều công trình nghiên cứu như:
Nghiêm Sĩ Liên “Vai trò của gia đình trong việc giáo dục thế hệ trẻ ở nước ta
hiện nay”; Nguyễn Thị Tố Quyên (2010), “Vai trò của gia đình trong giáo dục đạo
đức cho trẻ em lứa tuổi Trung học cơ sở ở Việt Nam hiện nay”; Nguyễn Đức Mạnh
(2009), “Vai trò của gia đình đối với việc giáo dục trẻ em hư của thành phố Hà
Nội”; Nguyễn Mạnh Cường, “Vai trò của gia đình trong việc giáo dục nhân cách
cho trẻ em trong thời kỳ hiện nay”; Nguyễn Thị Ngân Hà (2012), “Giáo dục đạo
đức cho con cái trong gia đình đô thị hiện nay” (qua nghiên cứu tại trường THCS
quận Hà Đông, Hà Nội); Đoàn Thị Thanh Huyền (2008), “Giáo dục đạo đức cho

6


con cái trong gia đình nông thôn hiện nay” (nghiên cứu trường hợp thị trấn Mạo
Khê huyện Đông Triều tỉnh Quảng Ninh); Ch Thị An “Phụ nữ Phú Thọ với việc
thực hiện chức năng giáo dục của gia đình hiện nay”; Lê Đức Tính (2010), “Công

tác xã hội với giáo dục con cái trong gia đình nông thôn hiện nay” (nghiên cứu tại
xã Vĩnh An huyện Vĩnh Lộc tỉnh Thanh Hóa)… Bên cạnh những công trình nghiên
cứu thì còn có rất nhiều sách báo đề cập đến vấn đề này như: Nguyễn Trọng Đệ
(2002), “Gia đình và cộng đồng trong sự nghiệp giáo dục trẻ em”[7]; Lê Ngọc
Văn (1996), “Gia đình Việt Nam với chức năng xã hội hóa”; Lê Thi làm chủ nhiệm
(1992 – 1995), “Vai trò của gia đình trong sự hình thành và phát triển nhân cách
con người Việt Nam”; Đề tài nghiên cứu khoa học “Vị trí, vai trò của gia đình và
cộng đồng trong sự nghiệp bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em” được Ủy ban bảo
vệ và chăm sóc trẻ em Việt Nam thực hiện trong hai năm 1999 – 2000 do GS. TS
Phạm Tất Dong làm chủ nhiệm; Nguyễn Tuấn Quang và Nguyễn Thanh Bình “Gia
đình với việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ Trung học cơ sở ở Thành Phố” …
Qua những công trình nghiên cứu này, nhóm tác giả trên đã tìm hiểu và làm sáng rõ
một số vấn đề như:
Vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục đạo đức cho con cái
Một số tác giả như: Đoàn Thị Thanh Huyền (2008), Nguyễn Thị Ngân Hà (2012),
Nguyễn Đức Mạnh (2009), Nguyễn Thị Tố Quyên (2010), Lê Ngọc Văn (1996), Lê
Minh, Nguyễn Tấn Quang và Nguyễn Thanh Bình đều chỉ ra rằng: Phần lớn cha mẹ
rất quan tâm đến vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức của con cái hiện nay. Cha mẹ
đã chú ý đến các vấn đề như nội dung, phương pháp giáo dục đạo đức của con cái.
Đặc biệt tác giả Nguyễn Thị Ngân Hà (2012) còn chỉ rõ mặc dù cha mẹ rất quan
tâm cũng như nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho con cái
nhưng bận công việc nên không có nhiều thời gian trò chuyện chăm sóc và chia sẻ
cho con cái, bên cạnh đó một số gia đình lại có tư tưởng sai lầm khi quá tin tưởng
vào con cái dẫn đến việc đạo đức và nhân cách của trẻ bị yếu kém. Ngoài ra trong
công trình nghiên cứu của mình Nguyễn Thị Ngân Hà còn làm sáng rõ sự khác biệt

7


trong phương pháp giáo dục cho con cái giữa các nhóm gia đình có nghề nghiệp và

trình độ học vấn khác nhau.
Vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục nhân cách cho con cái
Tác giả Nguyễn Mạnh Cường (2009) đã chỉ rõ vai trò của cha mẹ đến việc
giáo dục nhân cách của trẻ hiện nay. Nhân cách của trẻ được hình thành thông qua
việc giáo dục của cha mẹ đối với con cái trong gia đình thông qua hàng loạt những
vấn đề của con cái như: Học tập, lao động – nghề nghiệp về rèn luyện tự tập luyện,
đạo đức hay kỹ năng sống (trong đó giáo dục đến học tập được Nguyễn Mạnh
Cường xem là nhân tố quan trọng nhất). Như vậy tác giả đã chỉ ra rằng: Gia đình
như một xã hội thu nhỏ, tổng hòa những chức năng giáo dục khác nhau trong gia
đình để hình thành nên nhân cách của trẻ. Ngoài ra trong công trình nghiên cứu của
Nguyễn Đức Mạnh (2009) cũng chỉ ra rằng: nếu gia đình không thực hiện đủ chức
năng giáo dục của mình cho con cái sẽ dẫn đến việc trẻ em bị suy yếu về mặt đạo
đức và trở thành những đứa trẻ hư.
Vai trò của cha mẹ trong việc học tập của con cái
Trong công trình nghiên cứu của GS.Ts Phạm Tất Dong (2000) đã đề cập đến
vị trí, vai trò của gia đình trong việc học tập của con cái, chăm sóc trẻ em có hoàn
cảnh khó khăn và việc giáo dục văn hóa cho trẻ em trong gia đình.
Như vậy, phần đông những tác giả trên khi nghiên cứu về vai trò của gia đình
trong việc giáo dục con cái đề cập chủ yếu nhiều đến vai trò của gia đình trong giáo
dục đạo đức, văn hóa, nhân cách nhiều hơn là đề cập đến giáo dục học tập của con.
Phụ nữ có vai trò quan trọng trong giáo dục con cái
Hướng tiếp cận này tác giả Ch Thị An đã đề cập đến vai trò của phụ nữ trong
việc thực hiện chức năng giáo dục thông qua công trình nghiên cứu “Phụ nữ Phú
Thọ với việc thực hiện chức năng giáo dục của gia đình hiện nay”. Thông qua
nghiên cứu này tác giả đã nêu rõ vai trò quan trọng của người phụ nữ dưới vai trò
của người vợ, trong việc giáo dục đạo đức, giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc,
giáo dục định hướng nghề nghiệp và giáo dục giới tính cho trẻ em.

8

Ngoài ra, Lê Minh (2002) dưới góc độ tiếp cận là nhà xã hội học và tâm lý học
trong đề tài “Gia đình và phụ nữ” cũng đề cập đến vấn đề gia đình trong xã hội
trong thời k công nghiệp hóa, vị trí của gia đình trong việc xây dựng đời sống văn
hóa, trẻ em và sự phát triển cân bằng.
Dưới góc độ tiếp cận luận điểm này, chúng ta nhận thấy việc giáo dục con cái
trong gia đình ở Việt Nam (nhìn nhận dưới góc độ tiếp cận của nền văn hóa phương
Đông) đặc biệt trong các gia đình nông thôn Việt Nam. Người phụ nữ có vai trò
quan trọng đối với việc giáo dục con cái trong gia đình: “con hư tại mẹ, cháu hư tại
bà”. Dường như thiên chức làm mẹ và làm vợ được quy gán cho người phụ nữ
nhiều hơn trong vấn đề giáo dục của con cái.
Trong nghiên cứu này, chúng tôi tập chung tìm hiểu, nghiên cứu và xem xét
vai trò của gia đình trong việc đầu tư giáo dục “tri thức” bậc tiểu học cho con cái.
Qua đó để thấy được tầm quan trọng của gia đình - môi trường xã hội hóa đầu tiên
của trẻ em. Đặc biệt cũng muốn tìm hiểu xem có sự khác biệt giữa chồng và vợ tại
đồng bào dân tộc H’Mông có sự khác biệt trong việc đầu tư giáo dục cho con cái
không?
Sự khác biệt giữa gia đình ở nông thôn và gia đình ở thành thị trong việc giáo
dục con
Qua một số công trình nghiên cứu đi trước cho thấy có sự khác biệt trong việc
giáo dục con trong các gia đình nông thôn và thành thị. Trong luận điểm này có một
số tác giả đề cập đến như: Đoàn Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Ngân Hà (2012),
Nguyễn Đức Mạnh, Lê Đức Tính (2010), Lê Thi (1997), Phạm Tất Dong (2000)…
Nhóm tác giả này đã chỉ ra sự khác biệt trong việc giáo dục con cái (tuy nhiên
những công trình nghiên cứu ở đây chủ yếu nói về giáo dục đạo đức và nhân cách
của trẻ, còn những công trình nghiên cứu về học tập cho trẻ em thì chưa được đề
cập nhiều) sự khác nhau của vai trò gia đình trong việc giáo dục con cái thông qua
sự khác biệt trong nội dung, thời gian cũng như phương pháp giáo dục của từng gia
đình. Điểm chính mà tác giả nhận thấy là các bậc cha mẹ đều thấy được vai trò quan
trọng trong việc giáo dục con cái. Tuy nhiên tại khu vực thành thị cha mẹ lại không

9


dành nhiều thời gian trong vấn đề giáo dục con cái vì bận làm ăn. Tuy nhiên trong
những gia đình tri thức thì rất chú trọng đến việc đầu tư cho giáo dục con cái.
Nhưng ở khu vực nông thôn cha mẹ gặp rất nhiều những vấn đề như: Trình độ học
vấn, phương pháp giáo dục, đời sống vật chất cho việc giáo dục con cái.
2.2 Đầu tƣ của gia đình cho học tập của con
Trong hướng tiếp cận này, có một số tác giả nghiên cứu như: Đào Mai Anh
(2008) “Tìm hiểu sử dụng quỹ thời gian của học sinh tiểu học trong gia đình tri
thức”; Nguyễn Văn Hùng (2008) “Nhu cầu sử dụng chăm sóc dịch vụ học tập cho
con cái của các gia đình Hà Nội hiện nay”; Nguyễn Văn Chiến (2009) “Tìm hiểu
khẳ năng tiếp cận của giáo dục học sinh cuối tiểu học ở khu vực miền núi phía
Bắc”; Nguyễn Công Thành (2010) “Đầu tư của cha mẹ đến việc học tập của Hà
Nội hiện nay”… Trong những công trình nghiên cứu này, các tác giả tập trung chủ
yếu tìm hiểu vấn đề đầu tư của các hộ gia đình - cha mẹ đến việc đầu tư học tập cho
con cái dưới một số góc nhìn như: Đầu tư về vật chất, đầu tư về tinh thần và thời
gian, đầu tư trong chăm sóc các dịch vụ cho con cái của các gia đình.
Đầu tư về vật chất
Theo hai tác giả Nguyễn Văn Hùng và Nguyễn Công Thành các hình thức đầu
tư vật chất cho con cái rất đa dạng bao gồm các hình thức như: đầu tư về tiền mua
sách, vở, đồ dùng học tập, tiền học thêm, tiền học phí… Ngoài ra tác giả Nguyễn
Văn Hùng (2008) còn chỉ ra sự đa dạng trong việc đầu tư vật chất của con cái thông
qua hàng loạt những loại dịch vụ như: Dịch vụ đưa đón con đi học, các dịch vụ cho
con cái học thêm các môn văn hóa ở trường, dịch vụ tìm gia sư giỏi kèm cặp con ở
nhà, dịch vụ dạy thêm những môn năng khiếu, dịch vụ cung cấp thiết bị đồ dùng
học tập cho con cái. Tuy nhiên tác giả cũng chỉ ra rằng việc s dụng các dịch vụ
chăm sóc học tập cho con cái phụ thuộc vào sự tiếp cận các nguồn thông tin của gia
đình đến truyền thông.

Tuy nhiên, trong những công trình nghiên cứu này được diễn trên địa bàn Hà
Nội - nơi có sự phát triển về tri thức, khoa học và công nghệ. Do đó việc đầu tư giáo
dục sẽ có những yếu tố khác biệt rất rõ rệt khi chúng tôi tiến hành nghiên cứu đầu tư

10


của Cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông tại
Sapa - vùng miền núi.
Đầu tư về tinh thần và thời gian
Khi tìm hiểu về việc đầu tư quỹ thời gian cũng như đầu tư về mặt tinh thần
cho việc giáo dục con cái tác giả Đào Mai Anh (2008) và Nguyễn Công Thành
(2010) đã tập trung nghiên cứu các vấn đề như sự đầu tư của cha mẹ về thời gian và
tinh thần: Thời gian quản lý, thời gian theo dõi học tập của con cái, tần xuất liên hệ
của nhà trường và giáo viên đến vấn đề học tập của con cái, hình thức thưởng phạt
của cha mẹ. Bên cạnh đó tác giả Đào Mai Anh (2008) đã nêu lên một hiện trạng khá
phổ biến của phần lớn những gia đình tri thức ở Hà Nội hiện nay. Thông qua nghiên
cứu của mình tác giả đã chỉ ra rằng: Thời gian học tập và giải trí của các em học
sinh tiểu học là mất cân đối - cha mẹ đã quan tâm đến việc học tập của con cái
nhưng mất cân đối trong việc học và chơi (học quá nhiều mà chơi rất ít).
Thông qua các nghiên cứu trên chúng ta có thể thấy, việc đầu tư thời gian và
tinh thần cho con cái trong việc học tập không chỉ đơn thuần là có đầu tư hay
không, mà còn cần đến việc đầu tư bao nhiêu cho hài hòa và đúng mức độ như vậy
mới tạo ra hiệu quả trong việc đầu tư cho học tập của con cái hiện nay.
Thông qua tìm hiểu về đầu tư cho học tập của con cái trong các công trình
nghiên cứu đi trước (có thể ở mỗi công trình chỉ đề cập đến một mảng nhỏ lẻ,
nhưng qua quá trình tổng quan tác giả đã có những hệ thống rõ rằng với mong
muốn xây dựng một kết cấu hợp lý nhất cho luận văn của mình) có thể thấy rằng:
Hầu hết những nghiên cứu về đầu tư giáo dục cho con cái tập trung chủ yếu ở các
khu vực đô thị. Do đó việc đầu tư vật chất, cũng như thời gian là tương đối lớn. Khi

nghiên cứu đầu tư của cha mẹ đối với giáo dục trong các gia đình ở miền núi đặc
biệt là các gia đình dân tộc thiểu số có sự khác biệt nào không? Nếu có sự khác biệt,
sự khác biệt đó là gì? Với đề tài nghiên cứu về “Đầu tư của cha mẹ đối với việc học
bậc tập tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa” chúng tôi muốn chỉ ra
sự khác biệt đó.

11


2.3 Một số hƣớng nghiên cứu khác
2.3.1 Nhận thức của cha mẹ về vấn đề giáo dục con cái
Nhận thức được xem là một trong những nhân tố quan trọng nhất trong việc
đầu tư cho việc học tập của con cái hiện nay, có rất nhiều tác giả đề cập đến vấn đề
này như: Lê Thúy Qu nh (2011) “Nhận thức của các bậc cha mẹ về giáo dục đạo
đức đối với con cái trong gia đình hiện nay” (xã Thạch Bình huyện Thạch Thành
tỉnh Thanh Hóa); Nguyễn Thế Anh (2014) “Nhận thức của cha mẹ về giáo dục con
cái trong gia đình hiện nay ở xã Hồng Quảng huyện A Lưới tỉnh Thừa Thiên Huế”.
Ngoài ra, trong một số mảng nhỏ lẻ thì vấn đề nhận thức của cha mẹ cũng được một
số tác giả đề cập đến như: Đoàn Thị Thanh Huyền, Nguyễn Văn Chiến, Nguyễn
Công Thành (2010), Nguyễn Khắc An (2010)… Phần lớn trong hướng tiếp cận này
các tác giả tập trung đề cập đến những vấn đề về nhận thức của cha mẹ có vai trò rất
quan trọng đến việc giáo dục con cái nói chung và việc đầu tư học tập của con cái
nói riêng.
Đặc biệt trong nghiên cứu của Lê Thúy Qu nh [33]“Nhận thức của các bậc
cha mẹ về giáo dục đạo đức đối với con cái trong gia đình” có chỉ rõ những biểu
hiện của nhận thức từ phía cha mẹ rất phong phú như:
- Nhận thức của cha mẹ về tầm quan trọng của giáo dục
- Nhận thức của cha mẹ về việc tìm hiểu cách giáo dục
- Nhận thức của cha mẹ về vấn đề nội dung giáo dục cho con cái
- Nhận thức của cha mẹ về phương pháp giáo dục cho con cái

Ngoài ra tác giả cũng chỉ thêm nguyên nhân việc nâng cao nhận thức của cha
mẹ được quyết định bởi yếu tố kinh tế và vai trò quản lý của các cấp chính quyền.
Thông qua những nghiên cứu trên, tôi muốn tìm hiểu xem nhận thức về đầu tư
của cha mẹ đối với việc học tập tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông hiện
nay như thế nào?

12


2.3.2 Những nhân tố ảnh hưởng đến việc đầu tư cho giáo dục
Trong những nghiên cứu tác giả tiếp cận, có rất nhiều nghiên cứu đã đề cập
đến các yếu tố liên hệ đến việc đầu tư cho học tập của con cái. Tuy nhiên các
nghiên cứu chỉ đơn thuần dừng lại ở việc mô tả và đề cập đến tính liên quan chứ
chưa s dụng phân tích thống kê suy luận để xem xét các yếu tố ảnh hưởng. Mặc dù
có thể trong rất nhiều nghiên cứu trình bày là nhân tố ảnh hưởng. Tuy nhiên theo tôi
nhận thấy, các tác giả chỉ đơn thuần chỉ ra có liên quan hay không liên quan giữa
các biến được đề cập đến với vấn đề đầu tư cho giáo dục, nhưng chưa đủ bằng
chứng để kiểm định cũng như khẳng định thông qua phương pháp thống kê xem
chúng có thực sự là nhân tố ảnh hưởng đến việc đầu tư cho việc học tập hay không.
Để có thể làm rõ vấn đề này, tôi đã quyết định tìm hiểu những nhân tố nào ảnh
hưởng đến việc đầu tư học tập của cha mẹ với con cái trong một mảng nhỏ của
nghiên cứu thông qua phương pháp thống kê suy luận để có thể đánh giá được độ
mạnh yếu của từng nhân tố thông qua phân tích..
Các nghiên cứu trước đã chỉ ra hàng loạt những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt
động đầu tư cho giáo dục và học tập như: Nghề nghiệp, giới tính, độ tuổi của cha
mẹ, kinh tế, văn hóa và nhận thức của cha mẹ… Những yếu tố này nằm trong các
công trình nghiên cứu của các tác giả như: Đoàn Thị Thanh Huyền (2008) và
Nguyễn Đức Mạnh (2002) nhấn mạnh chủ yếu đến trình độ học vấn của cha mẹ có
ảnh hưởng mạnh mẽ đến việc đầu tư giáo dục cho con cái. Còn Nguyễn Văn Chiến
(2009) [8] đã đề cập đến một số những vấn đề như: Hoàn cảnh của gia đình - đây là

nhân tố có thể khái quát là yếu tố kinh tế hộ gia đình như tác giả Nguyễn Khắc An
(2010) và Lê Đức Tính (2010) hay GS. TS Trịnh Duy Luân (2005) trong nghiên cứu
“Một số vấn đề xã hội trong giáo dục phổ thông ở đô thị hiện nay – qua khảo sát tại
Nam Định, Hải Phòng và Đà Nẵng” đề cập đến. Bên cạnh đó tác giả chỉ ra khoảng
cách địa lý và phong tục tập quán cũng là một trong những nhân tố quan trọng liên
quan đến việc đầu tư giáo dục. Đặc biệt trong nghiên cứu của Nguyễn Văn Hùng
(2008) đã chỉ ra một loạt những biến số liên quan đến việc đầu tư giáo dục cho con
cái như: Giới tính, độ tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân, dân

13


tộc và tôn giáo cũng như các đặc điểm hoạt động nghề nghiệp của hộ gia đình, quy
mô, cơ cấu thu nhập, mô hình gia đình nơi cư trú.
2.4 Thảo luận về vấn đề nghiên cứu
Thông qua quá trình tổng quan tài liệu nghiên cứu, tôi đã học hỏi được rất
nhiều điều từ những nghiên cứu trước đó. Do vậy tôi quyết định học hỏi và kế thừa
có chọn lọc một số hướng nghiên cứu của các tác giả đi trước như:
Nhận thức của cha mẹ đến việc đầu tƣ học tập cho con
Lê Thúy Qu nh, Nguyễn Thế Anh là những tác giả tập trung nghiên cứu về
nhận thức của cha mẹ đến việc giáo dục con cái thông qua giáo dục đạo đức và giáo
dục nhân cách. Nhưng trong đề tài này, tôi nghiên cứu về nhận thức của cha mẹ đến
việc đầu tư học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông với các tiêu chí
sau:
Nhận thức của cha mẹ về vai trò việc học tập cho con
Nhận thức của cha mẹ về định hướng bậc học và nghề nghiệp cho con
Nhận thức của cha mẹ về cách thức đầu tư học tập tiểu học cho con
Nhận thức của cha mẹ về nội dung học tập tiểu học cho con
Đầu tƣ của cha mẹ đến việc học tập của con cái
Trong luận điểm này, tôi xin kế thừa một số hướng nghiên cứu của các tác giả

trước đó như Nguyễn Văn Hùng và Nguyễn Công Thành, Đào Mai Anh… Đồng
thời mạnh dạn đưa ra hướng nghiên cứu cho đề tài của mình như sau:
Đầu tư vật chất trong gia đình cho con gồm có: (1) Đầu tư của cha mẹ về
những khoản đóng góp đối với nhà trường và thông qua nhà trường; (2) Đầu tư về
phương tiện học tập cho con; (3) Đầu tư về học thêm cho con.
Đầu tư thời gian và tinh thần cho con cái: (1) thời gian của cha mẹ cho các
hoạt động của con (thời gian cho con được học và làm bài tập ở nhà; thời gian chỉ
dạy và học cùng con) (2) tinh thần (hình thức thưởng phạt đối với con; sự liên hệ
của cha mẹ đến giáo viên và nhà trường).
Nhân tố ảnh hưởng: (1) nhóm nhân tố gia đình (2) nhà trường (3) con cái (4)
mối quan hệ làng xóm (5) tôn giáo.

14


3. Ý nghĩa của đề tài
3.1 Ý nghĩa khoa học
Trong khuôn khổ những vấn đề được đề cập đến, đề tài nghiên cứu mang một
ý nghĩa khoa học nhất định. Từ cách tiếp cận xã hội học với tư cách là bộ môn khoa
học nghiên cứu các mối quan hệ xã hội, quá trình xã hội hóa cá nhân, đề tài đã vận
dụng một số lý thuyết xã hội học cơ bản như: Thuyết xã hội hóa, thuyết nhận thức
và hành vi. Ngoài ra kết quả nghiên cứu còn góp phần làm sáng tỏ một số kiến thức
xã hội học chuyên ngành: Xã hội học giáo dục, xã hội học gia đình, xã hội học nông
thôn và đô thị.
3.2 Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở nhìn nhận về “Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học
của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa”, luận văn là một tư liệu nghiên cứu các
vấn đề giữa gia đình và giáo dục, đặc biệt về vấn đề giáo dục tại vùng đồng bào dân
tộc thiểu số. Đồng thời, những đóng góp của luận văn phần nào giúp cho các nhà
quản lý, cụ thể là chính quyền huyện Sapa nói chung, xã Lao Chải nói riêng. Đặc

biệt là trường tiểu học Lao Chải thấy rõ được nhận thức, thực trạng và những nhân
tố ảnh hưởng đến việc đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập tiểu học cho con cái
trên địa bàn xã hiện nay. Qua đó giúp các nhà quản lý đưa ra những giải pháp nhằm
điều chỉnh và bổ sung cho chiến lược phát triển giáo dục trên địa bàn xã, huyện.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
4.1 Mục đích nghiên cứu
Thông qua nghiên cứu đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học của con
cái người dân tộc H’Mông ở Sapa, chúng tôi mong muốn tìm hiểu về: Nhận thức,
thực trạng và những nhân tố ảnh hưởng đến việc đầu tư của cha mẹ đối với việc học
tập tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa hiện nay.

15


4.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Tổng quan những quan điểm lý thuyết và các nghiên cứu hiện có về chủ đề
liên quan, xây dựng khung tham khảo cho đề tài.
Tìm hiểu việc cha mẹ đầu tư cho học tập bậc tiểu học của con cái về vật chất,
thời gian và tinh thần hiện nay.
Phân tích những yếu tố ảnh hưởng tới việc đầu tư học tập bậc tiểu học cho con
cái hiện nay là những yếu tố nào?
Đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao nhận thức cũng như việc đầu tư
cho học tập tiểu học của con cái đối với các bậc cha mẹ người dân tộc H’Mông ở
Sapa hiện nay.
5. Đối tƣợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
5.1 Đối tƣợng nghiên cứu
“Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc
H’Mông ở Sapa” (nghiên cứu trường hợp xã Lao Chải huyện Sapa tỉnh Lào Cai)
5.2 Khách thể nghiên cứu
Cha mẹ, thầy cô giáo và các em học sinh tiểu học người dân tộc H’Mông trên

địa bàn xã Lao Chải huyện Sapa tỉnh Lào Cai.
5.3 Phạm vi nghiên cứu
Giới hạn về thời gian: Từ ngày 01/10/2014 – 01/11/2015
Giới hạn về không gian: Xã Lao Chải, huyện Sapa, tỉnh Lào Cai
Giới hạn về nội dung nghiên cứu:
Với điều kiện là một luận văn tốt nghiệp có những hạn chế về mặt thời gian,
kinh phí và trình độ chuyên môn nhất định cho việc nghiên cứu. Do vậy, đề tài chỉ
tập trung nghiên cứu các vấn đề về đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập tiểu học
của con cái như: (1) Nhận thức của cha mẹ đến việc đầu tư học tập cho con; (2) đầu
tư của cha mẹ về vật chất, thời gian và tinh thần cho con. Bên cạnh đó, tác giả cũng
đề cập một số nhóm nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập
tiểu học của con cái người dân H’Mông ở Sapa hiện nay. Ngoài ra, các khía cạnh

16


khác của gia đình và giáo dục tác giả chỉ có thể tìm hiểu cũng như nghiên cứu ở
mảng rất nhỏ của đề tài, với mong muốn đề tài sẽ được mở rộng trong tương lai.
Trong việc nghiên cứu vấn đề “Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc
tiểu học của con cái tại người dân tộc H’Mông ở Sapa” tác giả đã đưa ra 2 hướng
nghiên cứu chính là đầu tư của cha mẹ về vật chất và đầu tư của cha mẹ về thời
gian, tinh thần.
Đầu tƣ về vật chất
Tác giả tiến hành nghiên cứu đầu tư vật chất thông qua một số những chỉ báo
như: (1) Đầu tư của cha mẹ về những khoản đóng góp đối với nhà trường và thông
qua nhà trường; (2) đầu tư về phương tiện học tập cho con; (3) đầu tư về học thêm
của con.
Đầu tƣ về thời gian và tinh thần
Tác giả tìm hiểu việc đầu tư thời gian và tinh thần cho học tập của con cái gồm
có: (1) Thời gian của cha mẹ cho các hoạt động học tập của con; (2) hình thức

thưởng phạt của cha mẹ đến việc đầu tư học tập của con; (3) sự liên hệ của cha mẹ
đến thầy cô, bạn bè của con.
Để làm rõ thêm vấn đề nghiên cứu, tác giả tiến hành tìm hiểu về nhận thức của
các bậc cha mẹ và những nhân tố tác động đến việc đầu tư cho học tập tiểu học của
con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa. Ngoài ra những vấn đề khác của gia đình và
giáo dục tác giả không đề cập trong nghiên cứu này.
6. Câu hỏi nghiên cứu
-

Nhận thức của cha mẹ về đầu tư học tập cho con cái hiện nay như thế nào?

-

Cha mẹ người dân tộc H’Mông đã đầu tư học tập tiểu học cho con cái ra sao?

-

Những nhân tố nào tác động đến việc đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập
tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa?

17


7. Giả thuyết nghiên cứu
Nhận thức của cha mẹ người dân tộc H’Mông về đầu tư học tập cho con cái
còn rất nhiều hạn chế.
Cha mẹ người dân tộc H’Mông chưa chú trọng đến việc đầu tư vật chất, thời
gian và tinh thần cho học tập tiểu học của con.
Những nhóm nhân tố: Gia đình, nhà trường, bản thân con cái, làng xóm, tôn
giáo có ảnh hưởng đến việc đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập tiểu học của con

cái người dân tộc H’Mông.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1 Phƣơng pháp luận
Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch s được vận dụng làm
phương pháp luận cho đề tài nghiên cứu.
Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng (Mác và Ănghen sau này được Lênin phát
triển) đã chỉ ra được mối quan hệ biện chứng giữa sự vật và hiện tượng trong thế
giới khách quan của con người. Khởi đi từ lí thuyết này, trong đề tài nghiên cứu
“Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc
H’Mông ở Sapa” tác giả muốn chỉ ra rằng: Nhận thức đầu tư – hành vi đầu tư – kết
quả đầu tư có mối quan hệ biện chứng với nhau và luôn tồn tại trong một thế giới
khách quan.
Chủ nghĩa duy vật lịch s phản ánh các quan hệ xã hội, các quá trình có liên
hệ nội tại và tác động lẫn nhau của xã hội trong sự chuyển biến từ một hình thái
kinh tế - xã hội này sang một hình thái kinh tế - xã hội khác và bị chi phối bởi các
yếu tố: kinh tế, chính trị, tư tưởng… Trong đề tài này tôi muốn chỉ ra việc đầu tư về
học tập đối với đồng bào dân tộc H’Mông bị chi phối nhiều bởi các quan hệ xã hội
mà chủ yếu là các yếu tố như: Kinh tế, văn hóa, phong tục hay nếp sống của người
H’Mông.

18


8.2 Phƣơng pháp cụ thể
8.2.1 Phương pháp phân tích tài liệu
Đề tài s dụng một số tài liệu chính (kết quả khảo sát, bài viết trên sách, báo
và tạp chí chuyên ngành, các công trình nghiên cứu …) Liên quan đến đầu tư của
cha mẹ đối với việc học tập của con cái. Các thông tin được thu thập, kế thừa, s
dụng một cách có chọn lọc và sáng tạo, nhằm làm cơ sở cho việc nghiên cứu trường
hợp cụ thể trong đề tài nghiên cứu tại xã Lao Chải huyện Sapa tỉnh Lào Cai mang

tính khách quan và khoa học.
8.2.2 Phương pháp điều tra bảng hỏi
Trong đề tài này, chúng tôi chọn phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là
phương pháp thu thập thông tin chính của đề tài. Khách thể nghiên cứu của đề tài
chủ yếu là cha mẹ của các em học sinh tiểu học thuộc dân tộc H’Mông nên có
những hạn chế nhất định về mặt ngôn ngữ cũng như nhận thức. Do đó chúng tôi
trực tiếp hỏi và tìm kiếm thông tin qua các phiếu hỏi đến từng hộ gia đình (có sự hỗ
trợ của một số em dân tộc H’Mông trên địa bàn nghiên cứu về mặt ngôn ngữ). Cùng
chủ động kết hợp quan sát và điều tra phỏng vấn sâu tại các hộ gia đình.
Bảng hỏi là một hệ thống các câu hỏi được xây dựng gồm có 2 nội dung chính:
 Phần nội dung
Gồm 11 câu hỏi nhằm tìm hiểu những thông tin về đầu tư của cha mẹ đối với
việc học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa hiện nay. Với
các dạng câu hỏi đóng, trong đó chủ yếu là những câu hỏi được s dụng thang đo
likert và những câu hỏi lựa chọn. Nội dung được chia thành 3 phần chính:
Nhận thức của cha mẹ: Gồm 4 câu hỏi nhằm đánh giá nhận thức của cha mẹ
về tầm quan trọng của việc học tập, đầu tư học tập, định hướng bậc học, mục đích
của việc đầu tư học tập cho con cái hiện nay đang diễn ra như thế nào?
Thực trạng đầu tƣ: Gồm 6 câu hỏi nhằm tìm hiểu thực trạng việc đầu tư vật
chất, thời gian và tinh thần cho con cái hiện nay.
Nhân tố ảnh hƣởng: Gồm 32 câu hỏi nhỏ chia thành 6 nhóm lớn (gia đình,
giới tính của con cái, mong muốn của con cái, nhà trường và các tổ chức thông qua

19


nhà trường, mối quan hệ làng xóm, tôn giáo) có ảnh hưởng đến đầu tư của cha mẹ
đối với học tập bậc tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa hiện nay.
 Phần th ng tin cá nh n
Gồm 12 câu hỏi nhằm tìm kiếm những thông tin cơ bản của người được trả

lời. Các thông tin chủ yếu được thiết kế dưới dạng các câu hỏi đóng.


thuật

lý th ng tin

Thông tin thu được qua phiếu trưng cầu ý kiến được x lý bằng Computer với
phần mềm x lý thống kê xã hội spss for windows 16.0. Trên cơ sở những thông tin
thu thập được từ bảng hỏi, trong đề tài này phương pháp x lý thông tin bằng phần
mềm spss được s dụng nhằm tìm ra mức độ, mối quan hệ giữa các biến, chỉ ra sự
tác động qua lại, mạnh hay yếu giữa các nhân tố ảnh hưởng đến việc đầu tư của cha
mẹ đối với việc học tập tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông hiện nay.
 Mô tả mẫu
Phiếu hỏi được tiến hành khảo sát trên toàn xã, với 5 thôn (thôn Hàng, thôn
Lý, thôn Lồ, thôn San I, thôn San II). Với 120 bảng hỏi được phát ra, để thu thập
các thông tin, nhằm kiểm chứng giả thuyết của đề tài.
Số phiếu hỏi đƣợc phát trên các th n tại xã Lao Chải
Thôn
Thôn Hàng
Thôn Lồ
Thôn Lý
Thôn San I
Thôn San II
Tổng

Hộ gia đình có con học tiểu học
140
63
120

49
104
476

Số phiếu hỏi
30
20
25
20
25
120

Nguồn: Khảo sát của tác giả về “Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc
tiểu học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa”, 2015.

20


Bảng 1.2 Đặc điểm mẫu khảo sát
Đặc điểm
1. Giới tính

2. Trình độ học
vấn

3. Tôn giáo

4. Độ tuổi

5. Nghề nghiệp

6. Tình trạng
hôn nhân
7. Số con học
tiểu học
trong gia
đình

Nam
Nữ
Thất học
Tiểu học
Cơ cấu thu nhập, mô hình
gia đình nơi cư trú.
Trung học phổ thông
Trung cấp/ cao đẳng
Phật giáo
Công giáo
Tin Lành
Không
20 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 65
Cán bộ địa phương
Cán bộ hưu trí
Bán hàng rong
Nông dân
Xe ôm
Hướng dẫn viên du lịch

Công an/bộ đội
Làm thuê/công việc không
ổn định
Đã kết hôn
Góa bụa
1 con
2 con
3 con
4 con
5 con

Tần số (ngƣời)
57
63
48
50

Tần suất (%)
47,5
52,5
40,0
41,7

14

11,7

4
4
0

60
23
37
37
44
30
9
4
3
35
65
2
2
1

3,3
3,3
0
50,0
19,2
30,8
30,8
36,7
25,0
7,5
3,3
2,5
29,2
54,2
1,7

1,7
0.8

8

6,7

115
5
51
33
19
12
5

95,8
4,2
42,5
27,5
15,8
10,0
4,2

Nguồn: Khảo sát của tác giả về “Đầu tư của cha mẹ đối với việc học tập bậc tiểu
học của con cái người dân tộc H’Mông ở Sapa”, 2015.

21