Hướng dẫn đồng nghiệp trong phát triển nghề nghiệp giáo viên

MỤC LỤC
Trang
Lời giới thiệu ............................................................................................................ 5
Hướng dẫn sử dụng sách ........................................................................................ 7

Chương 1. PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN ......................................... 11
1. Dẫn nhập
2. Mục tiêu
3. Hoạt động
4. Tóm tắt
5. Suy ngẫm
6. Tài liệu tham khảo
Bài đọc thêm về mô hình phát triển nghề nghiệp giáo viên
Chương 2. MÔ HÌNH HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP
TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN ........................... 57
1. Dẫn nhập
2. Mục tiêu
3. Hoạt động
4. Tóm tắt
5. Suy ngẫm
6. Tài liệu tham khảo
Chương 3. YÊU CẦU ĐỐI VỚI NGƯỜI HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP
V PHƯƠNG PHÁP LẬP KẾ HOẠCH
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP ........................................................... 85
1. Dẫn nhập
2. Mục tiêu
3. Hoạt động
4. Tóm tắt
5. Suy ngẫm
6. Tài liệu tham khảo
....................................................................................................................................... 11

......................................................................................................................................... 11

..................................................................................................................................... 12

........................................................................................................................................... 34

...................................................................................................................................... 36

..................................................................................................................... 37

........................................ 38

....................................................................................................................................... 57

......................................................................................................................................... 57

..................................................................................................................................... 58

........................................................................................................................................... 81

...................................................................................................................................... 82

..................................................................................................................... 83

....................................................................................................................................... 85

......................................................................................................................................... 85

..................................................................................................................................... 85

........................................................................................................................................... 96

...................................................................................................................................... 97

..................................................................................................................... 98

HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

3


4 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


LỜI GIỚI THIỆU

Giáo viên là m t trong nh ng nhân t quan tr ng quy t nh ch t l ng
giáo d c và ào t o ngu n nhân l c cho t n c. Do v y, ng, Nhà n c
ta c bi t quan tâm n công tác xây d ng và phát tri n i ng giáo
viên. M t trong nh ng n i dung c chú tr ng trong công tác này là b i
d ng th ng xuyên (BDTX) chuyên môn, nghi p v cho giáo viên.
BDTX chuyên môn, nghi p v cho giáo viên là m t trong nh ng mô hình
nh m phát tri n ngh nghi p liên t c cho giáo viên và c xem là mô
hình có u th giúp s ông giáo viên c ti p c n v i các ch ng trình
phát tri n ngh nghi p.
Ti p n i chu kì II, chu kì III BDTX giáo viên m m non, ph thông, B
Giáo d c và ào t o ã xây d ng ch ng trình BDTX giáo viên và quy

ch BDTX giáo viên theo tinh th n i m i nh m nâng cao ch t l ng và
hi u qu c a công tác BDTX giáo viên trong th i gian t i. Theo ó, các
n i dung BDTX chuyên môn, nghi p v cho giáo viên ã c xác nh,
c th là:
— B i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v n m h c theo c p h c
(n i dung b i d ng 1);
— B i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v phát tri n giáo d c a
ph ng theo n m h c (n i dung b i d ng 2);
— B i d ng áp ng nhu c u phát tri n ngh nghi p liên t c c a giáo viên
(n i dung b i d ng 3).
Theo ó, h ng n m m i giáo viên ph i xây d ng k ho ch và th c hi n
ba n i dung BDTX trên v i th i l ng 120 ti t, trong ó: n i dung b i
d ng 1 và 2 do các c quan qu n lí giáo d c các c p ch o th c hi n
và n i dung b i d ng 3 do giáo viên l a ch n t b i d ng nh m
phát tri n ngh nghi p liên t c c a mình.
B Giáo d c và ào t o ã ban hành Ch ng trình BDTX giáo viên m m
non, ph thông và giáo d c th ng xuyên v i c u trúc g m ba n i dung
b i d ng trên. Trong ó, n i dung b i d ng 3 ã c xác nh và th
hi n d i hình th c các module b i d ng làm c s cho giáo viên t l a
ch n n i dung b i d ng phù h p xây d ng k ho ch b i d ng h ng
n m c a mình.
giúp giáo viên t h c, t b i d ng là chính, B Giáo d c và ào t o
ã giao cho C c Nhà giáo và Cán b qu n lí c s giáo d c ch trì xây
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

5

—
—
—
—
—

d ng b tài li u g m các module t ng ng v i n i dung b i d ng 3
nh m ph c v công tác BDTX giáo viên t i các a ph ng trong c
n c. m i c p h c, các module c x p theo các nhóm t ng ng v i
các ch trong n i dung b i d ng 3.
M i module b i d ng c biên so n nh m t tài li u h ng d n t
h c, v i c u trúc chung g m:
Xác nh m c tiêu c n b i d ng theo quy nh c a Ch ng trình BDTX
giáo viên;
Ho ch nh n i dung giúp giáo viên th c hi n nhi m v b i d ng;
Thi t k các ho t ng th c hi n n i dung;
Thông tin c b n giúp giáo viên th c hi n các ho t ng;
Các công c giáo viên t ki m tra, ánh giá k t qu b i d ng.
Tuy nhiên, do c thù n i dung c a t ng l nh v c c n b i d ng theo
Chu n ngh nghi p giáo viên nên m t s module có th có c u trúc khác.
Tài li u c thi t k theo hình th c t h c, giúp giáo viên có th h c
m i lúc, m i n i. B ng các ho t ng h c t p ch y u trong m i module
nh : c, ghi chép, làm bài th c hành, bài t p t ánh giá, bài ki m tra
nhanh, bài t p tình hu ng, tóm l c và suy ng m,… giáo viên có th t
l nh h i ki n th c c n b i d ng, ng th i có th th o lu n nh ng v n
ã t h c v i ng nghi p và t n d ng c h i áp d ng k t qu
BDTX trong ho t ng gi ng d y và giáo d c c a mình.
Các tài li u BDTX này s
c b sung th ng xuyên h ng n m ngày
càng phong phú h n nh m áp ng nhu c u phát tri n ngh nghi p a

d ng c a giáo viên m m non, giáo viên ph thông và giáo viên t i các
trung tâm giáo d c th ng xuyên trong c n c.
B tài li u này l n u tiên c biên so n nên r t mong nh n c ý ki n
óng góp c a các nhà khoa h c, các giáo viên, các cán b qu n lí giáo d c
các c p tác gi c p nh t, b sung tài li u ngày m t hoàn thi n h n.
M i ý ki n óng góp xin g i v C c Nhà giáo và Cán b qu n lí c s
giáo d c — B Giáo d c và ào t o (Toà nhà 8C — Ngõ 30 — T Quang B u —
P. Bách Khoa — Q. Hai Bà Tr ng — TP. Hà N i) ho c Nhà xu t b n i h c
S ph m (136 — Xuân Thu — P. D ch V ng — Q. C u Gi y — TP. Hà N i).
C c Nhà giáo và Cán b qu n lí c s giáo d c — B Giáo d c và ào t o

6 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG SÁCH
1. Cuốn sách này cần cho ai?

T ng c ng n ng l c cho m i giáo viên h ng d n ng nghi p phát
tri n ngh nghi p là m t trong nh ng n i dung c a c u ph n 3 thu c
Ch ng trình b i d ng th ng xuyên giáo viên m m non, ph thông và
giáo d c th ng xuyên.
Xét theo ti n trình phát tri n ngh nghi p, m i giáo viên v a là ng i
c n c h tr ng th i l i là ng i h tr ng nghi p c a mình
cùng phát tri n ngh nghi p. Nói cách khác, ng i giáo viên không ch
c n quan tâm n phát tri n ngh nghi p c a chính mình mà còn có
trách nhi m v i s phát tri n ngh nghi p c a ng nghi p. Tinh th n
này ã c ho ch nh nh m t trong các m c tiêu c a b i d ng
th ng xuyên giáo viên m m non, ph thông và giáo d c th ng xuyên
hi n nay.
V i ý ngh a nêu trên, cu n sách này là tài li u t h c dành cho giáo viên

m m non, ph thông và giáo d c th ng xuyên nh m h tr các giáo
viên t c m c tiêu c a b i d ng th ng xuyên, qua ó nâng cao
m c áp ng v i Chu n ngh nghi p giáo viên.
Cu n sách c ng là tài li u tham kh o h u ích i v i gi ng viên các c
s ào t o giáo viên, ph c v công tác gi ng d y, h ng d n sinh viên
phát tri n ngh nghi p trong giai o n ào t o ngh .

2. Giới thiệu chung

Th ng ti n ngh nghi p, không ng ng nâng cao m c áp ng c a b n
thân v i yêu c u ngh d y h c là mong mu n và yêu c u i v i m i giáo
viên trong vai trò ng i lao ng ngh nghi p. ây là quá trình thích ng
c a ng i giáo viên v i yêu c u v n có c a ngh c ng nh v i nh ng
thay i luôn di n ra trong lao ng ngh nghi p c a h . Quá trình này
c h tr b i nh ng mô hình phát tri n ngh nghi p giáo viên. M t
trong nh ng mô hình ó là h ng d n ng nghi p. Các tr ng h c s
d ng i ng giáo viên c t cán — nh ng giáo viên có kinh nghi m ngh
nghi p h tr các ng nghi p khác gi i quy t k p th i các v n n y
sinh trong ho t ng ngh nghi p (gi ng d y, giáo d c h c sinh) và gia
t ng s thành công trong lao ng ngh nghi p.
Cu n sách này c p các v n liên quan n phát tri n n ng l c c a
giáo viên trong l nh v c h tr ng nghi p phát tri n ngh nghi p t i c
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

7


s giáo d c/tr ng h c. S h tr ó c th c hi n b i nh ng hành ng

c a giáo viên có kinh nghi m, thành công trong ngh nghi p i v i
nh ng giáo viên ít kinh nghi m, ch a g t hái c nhi u thành tích trong
lao ng ngh nghi p. Nh ng hành ng này c nh h ng và d n d t
b i nh n th c chân th c, y c a h v phát tri n ngh nghi p c ng
nh v h ng d n ng nghi p trong phát tri n ngh nghi p.
Các v n c b n v phát tri n ngh nghi p giáo viên c trình bày
trong ch ng 1 c a cu n sách nh m giúp giáo viên h th ng, kh c sâu
nh ng v n lí lu n c b n v phát tri n ngh nghi p giáo viên. Giáo
viên s
c gi i thi u v ho t ng h ng d n ng nghi p trong phát
tri n ngh nghi p ch ng 2 cu n sách. Ch ng 3 t p trung gi i thi u
v các yêu c u i v i ng i h ng d n ng nghi p và ph ng pháp l p
k ho ch h ng d n ng nghi p trong phát tri n ngh nghi p giáo viên.
3. Mục tiêu của tài liệu

Sau khi c và th c hi n h t các h ng d n trong cu n sách này, b n s
có nh ng thành t u áng k v các l nh v c:

3.1. Về thái độ

Bi u hi n c tình c m và ý th c trách nhi m v i ho t ng h ng
d n ng nghi p phát tri n ngh nghi p giáo viên;
Ch ng l p và th c hi n k ho ch h ng d n ng nghi p.

3.2. Về kiến thức

Mô t và gi i thích c m t cách thuy t ph c v phát tri n ngh
nghi p liên t c c a giáo viên;
Phân tích c các l nh v c c n h ng d n ng nghi p trong phát
tri n ngh nghi p và các hình th c, ph ng pháp, công c h ng d n, t

v n ng nghi p trong phát tri n ngh nghi p giáo viên;
Gi i thích c các yêu c u i v i giáo viên trong vai trò ng i h ng
d n ng nghi p.

3.3. Về kĩ năng

Phân lo i c các l nh v c (n i dung) c n h ng d n ng nghi p
trong phát tri n ngh nghi p;
L p và th c thi c k ho ch h ng d n ng nghi p phát tri n
ngh nghi p;

8 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


ánh giá c các thay i c a ng nghi p sau tác ng h ng d n
phát tri n ngh nghi p.
4. Cấu trúc trong mỗi chương của cuốn sách

Là tài li u h ng d n t h c, c u trúc chung c a sách áp ng các yêu c u:
(i) xác nh m c tiêu d y h c c th ;
(ii) ho ch nh n i dung ( i t ng h c t p) giúp giáo viên th c hi n
m c tiêu h c t p;
(iii) thi t k các ho t ng (con ng l nh h i) th c hi n n i dung;
(iv) thông tin c b n giúp giáo viên th c hi n các ho t ng;
(v) các công c giáo viên t ki m tra, ánh giá k t qu h c t p.
Các ch ng c a cu n sách t p trung vào t ng ch
c th liên quan
n m c tiêu c a cu n sách.
Trong t ng ch ng, b n s tìm th y:
Lí thuy t bao g m n i dung chi ti t, gi i thích và ví d v các khái

ni m ch y u;
Bài t p c an xen vào n i dung nh m giúp b n ch
ng suy ngh
v khái ni m và v n ang c th o lu n;
Bài t ánh giá nh m giúp b n ánh giá nh ng ki n th c mình ti p
thu c t m i ch ng;
Tóm t t các i m quan tr ng trong n i dung c a t ng ch ng.
Ngoài ra, b n có th tìm th y trong m i ch ng:
Bài ki m tra nhanh ki m tra s hi u bi t c a b n v các khái ni m
ã trình bày;
Bài t p tình hu ng cho phép b n áp d ng ki n th c và k n ng c a
mình vào vi c phân tích m t tình hu ng c th .

5. Phương pháp học

Cu n sách c thi t k b i k thu t thi t k tài li u t h c, vì th b n có
th h c m i n i, m i lúc. B n s
c d n d t qua các ho t ng h c
t p ch y u nh : c, ghi chép, làm bài th c hành, bài t p t ánh giá,
bài ki m tra nhanh, bài t p tình hu ng, ph n tóm l c và suy ng m.
Sau m i ch ng, b n nên d ng l i suy ng m
i m l i nh ng i u
mình c m th y tâm c.
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

9

Hãy th o lu n nh ng v n b n ã h c v i ng nghi p và t n d ng c
h i áp d ng nh ng i u b n ã h c.
6. Bạn kì vọng gì khi nghiên cứu cuốn sách này?

Ngay bây gi , b n hãy dành ít phút vi t ra nh ng mong i c a mình
khi b t tay nghiên c u cu n sách này.
(1) Các k t qu mà tôi mong mu n t c cho b n thân là:

(2) Các k t qu mà tôi mong mu n t

Chúc b n thành công!

10 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10

c cho ng nghi p là:


Chương 1

PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN
1. Dẫn nhập

M t trong nh ng y u t then ch t trong c i cách giáo d c c a các qu c
gia trên th gi i hi n nay là s phát tri n mang tính chuyên nghi p c a
i ng giáo viên. Các qu c gia u nh n th c c r ng: Giáo viên
không ch là m t trong nh ng bi n s c n c thay i phát tri n,
hoàn thi n n n giáo d c c a h mà còn là tác nhân thay i quan tr ng
nh t trong công cu c c i cách giáo d c c a t n c.
D y h c là m t ngh . Ng i không c ào t o, hu n luy n v ngh ó
s không hành ngh

c. C ng nh m i ngh khác, giáo viên ph i c
và ph i bi t phát tri n ngh nghi p c a mình m t cách liên t c. Phát
tri n ngh nghi p liên t c cho giáo viên là con ng giúp giáo viên áp
ng c v i nh ng yêu c u trong lao ng ngh nghi p theo yêu c u
ngày càng cao c a c ng ng và xã h i.
Ch ng này s gi i thi u v i b n nh ng v n lí lu n c b n v phát
tri n ngh nghi p giáo viên.

2. Mục tiêu

K t thúc ch ng này, b n có kh n ng:
2.1. Giải thích được

(i) khái ni m phát tri n ngh nghi p giáo viên;
(ii) t i sao v n phát tri n ngh nghi p giáo viên là v n
tâm hi n nay;
(iii) mô hình phát tri n ngh nghi p giáo viên;

c quan

2.2. Phân tích được

(i) các xu h ng nghiên c u v phát tri n ngh nghi p giáo viên;
(ii) ch c n ng, c i m c a phát tri n ngh nghi p giáo viên;
(iii) n i dung c a các mô hình phát tri n ngh nghi p giáo viên;

2.3. Liên hệ việc phát triển nghề nghiệp giáo viên tại cơ sở giáo dục
của mình
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

11


3. Hoạt động
3.1. Khái niệm phát triển nghề nghiệp giáo viên

B n ã t ng nghe ho c ã s d ng khái ni m "Phát tri n ngh nghi p
giáo viên" (Teacher professional development)? Cách hi u c a b n v
khái ni m này có phù h p v i quan ni m c a các nhà giáo d c khi bàn v
phát tri n ngh nghi p giáo viên không? B n hãy ki m tra l i b ng cách
th c hi n các bài t p sau.
Bài t p 1. Trình bày quan ni m c a b n v các khái ni m sau:

Phát tri n:

Th ng ti n ngh nghi p:

Thành t trong s nghi p:

Phát tri n ngh nghi p:

12 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


B n hãy i chi u k t qu c a bài t p mà b n ã hoàn thành v i n i
dung bài c d i ây:

Phát tri n ngh nghi p, hi u theo ngh a r ng, có liên quan n vi c phát

tri n c a con ng i trong vai trò ngh nghi p c a ng i ó. Do v y, khi
nói n phát tri n ngh nghi p giáo viên là nói n s phát tri n c a
ng i giáo viên trong vai trò ng i lao ng ngh nghi p.
Giáo viên là ng i làm nhi m v gi ng d y, giáo d c c s giáo d c
m m non, giáo d c ph thông, giáo d c ngh nghi p (Lu t Giáo d c
2005). V i quan ni m này, khi nói n giáo viên ng i ta th ng hình
dung ó là nh ng ng i làm công vi c gi ng d y và giáo d c h c sinh
hay nh ng ng i làm công vi c d y h c trong xã h i! S phân công c a
lao ng c a xã h i hi n i òi h i xác nh ranh gi i t ng i t ng
minh gi a công vi c và ngh nghi p.
N m 1966, ILO và UNESCO ã chính th c kh ng nh l n u tiên trên
ph m vi toàn th gi i v tính chuyên nghi p c a giáo viên, r ng d y h c
là m t ngh (B n khuy n ngh v v th nhà giáo c a ILO/UNESCO).
i u này có ý ngh a r t quan tr ng i v i s phát tri n c a giáo viên vì
h s
c ào t o và h tr phát tri n theo nh h ng chuyên nghi p
hoá. M t khác, v th xã h i c a ng i giáo viên s
c nâng cao b i h
là nh ng ng i lao ng ngh nghi p ch không thu n túy là ng i làm
nh ng công vi c theo phân công lao ng xã h i. M t công vi c có th
c coi là m t ngh nh ng c ng có công vi c không c coi là ngh
nghi p. M t công vi c c coi là m t ngh khi ã qua các i m m c
phát tri n nh sau (Theo Wikipedia, m c t profession):
1) Công vi c ó ph i toàn th i gian;
2) Công vi c ó c ào t o qua tr ng ph thông;
3) Công vi c ó c ào t o qua tr ng i h c;
4) Hi p h i a ph ng c a nh ng ng i làm công vi c ó c thành l p;
5) Hi p h i qu c gia c thành l p;
6) Các quy t c ng x o c trong công vi c c thi t l p;
7) Các quy nh c a nhà n c v ch ng ch hành ngh

c ban hành.
Nh v y, v b n ch t, m t công vi c c coi là m t ngh khi công vi c
ó có vai trò quan tr ng và giá tr s ng còn i v i s phát tri n c a c ng
ng và xã h i. Theo ó, khi m t công vi c c công nh n là m t ngh
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

13


thì nh ng ng i làm ngh
c nâng cao v v th xã h i, c xã h i tin
t ng và tôn tr ng.
Giáo viên là ng i lao ng ngh nghi p b ng vi c th c hi n công vi c
gi ng d y, giáo d c c s giáo d c m m non, giáo d c ph thông, giáo
d c ngh nghi p. Nh ng c i m v i t ng, công c lao ng ngh
nghi p c a giáo viên ã kh ng nh s sáng t o và g i n tính thay i
liên t c c a ngh d y h c. Vì l ó, r t ít giáo viên (n u không mu n nói
là không m t ai) có th ch c ch n r ng mình ã hi u bi t t t c , ã tinh
thông ngh d y h c. i u này òi h i m i giáo viên c n phát tri n ngh
nghi p c a mình m t cách liên t c, m i c s giáo d c ph i coi vi c phát
tri n ngh nghi p liên t c cho giáo viên là nhi m v ch y u trong công
tác phát tri n i ng giáo viên c a mình.
Villegass Reimers (2003) & Gladthorn (1995) cho r ng, phát tri n ngh
nghi p giáo viên là s phát tri n ngh nghi p mà m t giáo viên t c
do có các k n ng nâng cao (qua quá trình h c t p, nghiên c u và tích lu
kinh nghi m ngh nghi p) áp ng các yêu c u sát h ch vi c gi ng d y,
giáo d c m t cách h th ng. ây là quá trình t o s thay i trong lao
ng ngh nghi p c a m i giáo viên nh m gia t ng m c thích ng

c a b n thân v i yêu c u c a ngh d y h c.
Phát tri n ngh nghi p c a giáo viên bao hàm phát tri n n ng l c c a
giáo viên v chuyên môn và n ng l c nghi p v c a ngh (nghi p v s
ph m). N ng l c nghi p v s ph m c a giáo viên l i c xác nh b i
n ng l c th c hi n các vai trò c a giáo viên trong quá trình lao ng
ngh nghi p c a mình. B n thân các vai trò c a giáo viên (g n li n v i ó
là các ch c n ng c a h ) c ng không ph i là b t bi n.
Nhà tr ng hi n i ã và ang t ra nh ng yêu c u m i i v i giáo
viên, theo ó, ng i giáo viên ph i m nh n thêm nh ng vai trò m i.
Vai trò ng i h ng d n, t v n và ch m sóc tâm lí mà ng i giáo viên
trong nhà tr ng hi n i ph i m nh n là m t minh ho .
Theo lôgic trên, n i dung phát tri n ngh nghi p liên t c c a giáo viên
r t phong phú, bao g m c vi c m r ng, i m i tri th c khoa h c liên
quan n gi ng d y môn h c do giáo viên gi ng d y n m r ng, phát
tri n, i m i tri th c, k n ng th c hi n các ho t ng d y h c và giáo
d c trong nhà tr ng.
Trong các n i dung nêu trên, gia t ng n ng l c nghi p v c a ngh cho
giáo viên là n i dung quan tr ng.
14 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


T

ánh giá 1. Trong nh ng n i dung d i ây, n i dung nào liên quan
n khái ni m phát tri n ngh nghi p giáo viên ( ánh d u × vào c t

hàng phù h p):
TT

1

2
3
4
5
6
7

8
9
10

N i dung

t danh hi u giáo viên d y gi i
Có k n ng thuy t trình tr c ám ông
c gi i thi u vào H i ng Nhân dân t nh
Ti p n i k t qu ào t o ban u tr ng s ph m
rèn ngh giáo viên
Liên h ki n th c c v i các kinh nghi m m i trong d y
h c và giáo d c
Tham gia các ho t ng mang tính phong trào c a ngành
giáo d c
Tích lu ki n th c chuyên môn và phát tri n các k n ng
d y h c và giáo d c
Quá trình c giám sát và công nh n
Giáo viên là ng i t o ra s thay i
Quá trình sàng l c i ng giáo viên

L a ch n

Th c ti n d y h c ã kh ng nh: Nh ng ph ng pháp gi ng d y t t s
có nh h ng tích c c n vi c h c sinh h c cái gì và h c nh th nào.
H c cách d y và làm vi c tr thành m t giáo viên gi i (g t hái c
nh ng thành t u cao trong lao ng ngh nghi p) là c m t quá trình lâu
dài. K t qu c a quá trình này nh th nào ph thu c vào m c tích
c c c a m i giáo viên trong vi c phát tri n nh ng ki n th c ngh nghi p
c ng nh các giá tr và quan i m o c ngh nghi p c a h . Bên c nh
ó, vi c giám sát và h tr c a các chuyên gia ho c ng nghi p có kinh
nghi m m i giáo viên phát tri n c các k n ng ngh nghi p óng
vai trò không kém ph n quan tr ng.
Phát tri n ngh nghi p giáo viên là m t quá trình mang tính t t y u và
lâu dài i v i m i giáo viên. T t y u b i d y h c và giáo d c là nh ng
quá trình thay i và g n li n v i s sáng t o c a m i giáo viên. Lâu dài
b i phát tri n ngh nghi p giáo viên b t u t s chu n b kh i u c
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

15


s ào t o ngh và ti p t c trong quá trình lao ng ngh nghi p c a
giáo viên t i c s giáo d c cho n khi v h u.
V b n ch t, ó là quá trình gia t ng s thích ng trong lao ng ngh
nghi p c a ng i giáo viên. M c thích ng ngh c a cá nhân di n ra
d i s tác ng c a nhi u y u t , tuy nhiên, nh ng y u t liên quan n
cá nhân và ngh nghi p có vai trò quan tr ng h n c . ây c ng là lí do
khi n cho m i giáo viên c n phát tri n ngh nghi p c a mình m t cách
liên t c, m i tr ng h c ph i coi vi c phát tri n ngh nghi p liên t c cho
i ng giáo viên là nhi m v quan tr ng.

Quan sát các giáo viên tr trong lao ng ngh nghi p, có th nh n th y
nh ng h n ch nh t nh c a h so v i nh ng yêu c u c a d y h c, giáo
d c trong nhà tr ng. i u này không ch là s c nh báo v m t kho ng
cách ã có gi a ào t o giáo viên (công vi c c a các tr ng s ph m) v i
th c ti n lao ng ngh nghi p t i các c s giáo d c mà còn là nh ng
g i ý v nh ng v n liên quan n phát tri n ngh nghi p liên t c c a
giáo viên.
Bài t p 2. Hãy nh l i quá trình lao
nghi p tr ng s ph m n nay.

ng ngh nghi p c a b n t khi t t

a) B n hãy ch rõ nh ng thay i v chuyên môn và nghi p v c a b n so
v i th i i m b n m i t t nghi p tr ng s ph m:
Nh ng thay

i v chuyên môn

Nh ng thay i
v nghi p v s ph m

b) B n hãy nh l i và vi t hoàn ch nh các câu d i ây:
(i) Tôi có nh ng thay i v chuyên môn/nghi p v vì:

16 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


(ii) Tôi có

c nh ng thay i v chuyên môn/nghi p v b ng cách:

3.2. Chức năng, đặc điểm và vai trò của phát triển nghề nghiệp
giáo viên

Phát tri n ngh nghi p giáo viên có ch c n ng m r ng, phát tri n và i
m i n ng l c ngh nghi p cho giáo viên.
Ch c n ng m r ng c a phát tri n ngh nghi p giáo viên là làm cho
ph m vi s d ng các n ng l c ngh nghi p v n có c a giáo viên ngày
càng m r ng. Ng i giáo viên có th th c hi n thành công nhi m v
d y h c và giáo d c nh ng l nh v c m i d a trên c s các n ng l c
ã có.
Vi c giáo viên gi ng d y nhi u kh i l p ho c th c hi n ho t ng d y
h c trong các mô hình l p h c khác nhau (ví d d y l p ghép); vi c tích
h p các m c tiêu giáo d c khác nhau trong gi ng d y m t môn h c nào
ó là nh ng ví d minh ho cho ch c n ng m r ng c a phát tri n ngh
nghi p giáo viên.
Phát tri n ngh nghi p giáo viên còn có ch c n ng phát tri n. Thu t ng
phát tri n s d ng miêu t ch c n ng này c a phát tri n ngh nghi p
giáo viên có n i hàm là làm phong phú, nâng cao ch t l ng c a các
n ng l c ngh nghi p v n có c a giáo viên.
M t cách di n t khác, ch c n ng phát tri n c a phát tri n ngh nghi p
giáo viên là quá trình làm cho các n ng l c ngh nghi p c a giáo viên
ngày càng c nâng cao, giúp giáo viên có th th c hi n ho t ng
ngh nghi p c a mình nh ng tình hu ng khác nhau (các tình hu ng
phi chu n) mà v n m b o k t qu .
Có th xem xét quá trình hình thành k n ng nh m t minh ho cho ch c
n ng phát tri n c a phát tri n ngh nghi p giáo viên. M i k n ng mà cá
nhân có c u tr i qua các giai o n c th , t giai o n hình thành,
c ng c n giai o n thu n th c ( ôi khi có tính ch t c a t ng hoá).
giai o n hình thành, k n ng c xác nh trong nh ng tình hu ng

HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

17


m u. i u ó có ngh a là, ph i t nh ng tình hu ng m u, b ng s luy n
t p c a mình, cá nhân s hình thành k n ng xác nh.
Sang giai o n c ng c , cá nhân có th th c hi n c k n ng tình
hu ng ã có nh ng thay i ít nhi u so v i tình hu ng m u. Trong
nh ng tình hu ng bi n i, ho c nh ng tình hu ng hoàn toàn khác bi t
v i tình hu ng m u, cá nhân v n có th t c m c tiêu c a ho t
ng. ây là giai o n cá nhân ã có k n ng m c phát tri n cao.
Ch c n ng i m i c a phát tri n ngh nghi p giáo viên ch quá trình t o
ra nh ng thay i theo chi u h ng tích c c trong n ng l c ngh nghi p
c a giáo viên.
Thay i là thu c tính c a s v t, hi n t ng trong th gi i khách quan.
D a vào thu c tính này, con ng i có th ch ng t o ra s thay i cho
s v t, hi n t ng. Nh ng thu t ng nh c i ti n, canh tân, i m i, cách
m ng... dùng ch s thay i c con ng i th c hi n m t cách có
ch nh.
i m i n ng l c ngh nghi p c a giáo viên là quá trình ph c t p, là k t
qu c a s thay i trong nh n th c, hành ng và kh c ph c nh ng rào
c n c a hành vi, thói quen trong d y h c, giáo d c c a giáo viên.
Kinh nghi m ngh nghi p là tài s n c a m i giáo viên, tuy nhiên ôi khi
kinh nghi m này l i tr thành rào c n i v i nh ng i m i mang tính
h th ng ho c i m i i v i t ng ph ng di n n ng l c ngh nghi p
c a h . Trong tr ng h p này, ng i giáo viên c n thay i chính nh ng
kinh nghi m c a h . Ch ng h n,

i m i ph ng pháp d y h c, giáo
viên ph i i m i t duy v d y h c và t ch c d y h c (xác l p quan
i m/nh ng quan i m m i v d y h c và t ch c d y h c), i m i
trong thi t k các mô hình/chi n l c d y h c và ti p n là i m i
trong th c thi t ng ph ng pháp d y h c c th .
Bài t p 3. Hãy vi t ra suy ngh c a mình v các n i dung sau:

(i) Nh ng y u t nào trong lao ng ngh nghi p c a giáo viên có th m
r ng, phát tri n và i m i?
M r ng:

18 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


Phát tri n:

i m i:

(ii) Các i u ki n c n có giáo viên th c hi n m r ng, phát tri n và i
m i ngh nghi p c a b n thân?

Vi c hoàn thành bài t p trên ã giúp b n h th ng l i nh ng ch c n ng
c b n c a phát tri n ngh nghi p giáo viên.
Bài t p 4. Hãy tr l i ng n g n nh ng câu h i sau:

(i) Ai s là ng i t o ra s thay i trong kinh nghi m ngh nghi p c a
giáo viên?

(ii) Nh ng n v và cá nhân nào có tác ng nhi u nh t n s ti n b
ngh nghi p c a b n?

HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

19


(iii) Nh ng ho t ng nào có tác d ng nh t i v i vi c phát tri n ngh
nghi p c a b n?

Các nghiên c u v phát tri n ngh nghi p giáo viên ã khái quát các
i m c a phát tri n ngh nghi p giáo viên g m:

c

1) Phát tri n ngh nghi p giáo viên d a trên xu h ng t o d ng thay vì
d a trên mô hình chuy n giao
c i m này cho th y giáo viên c coi là nh ng h c viên/ng i h c
ch ng, là nh ng ng i tham gia các nhi m v gi ng d y c th , tham
gia quan sát, ánh giá và t i u ch nh. Nh v y, phát tri n ngh nghi p
giáo viên không th là s áp t t bên ngoài. Nó c kh i ng và v n
hành tr c h t b i chính giáo viên.
2) Phát tri n ngh nghi p giáo viên là m t quá trình lâu dài
Phát tri n ngh nghi p giáo viên tr c h t là s ti p n i nh ng thành t u
h c t p trong giai o n h c ngh c a ng i giáo viên tr c ây v i
nh ng kinh nghi m m i mà h có c trong quá trình lao ng ngh
nghi p sau ào t o ngh . Do ó, nh ng k n ng cho phép giáo viên có
th liên k t c nh ng ki n th c tr c ây v i nh ng kinh nghi m m i
là i u ki n ti p t c th ng xuyên và t o ra nh ng thay i trong lao

ng ngh nghi p c a giáo viên. Nh ng k n ng này — k n ng phát tri n
ngh nghi p liên t c — ph i c chuy n giao cho giáo viên.
3) Phát tri n ngh nghi p giáo viên c th c hi n v i nh ng n i dung c th
Các n i dung liên quan n phát tri n ngh nghi p giáo viên c ho ch
nh trong chính môi tr ng lao ng ngh nghi p, c bi t là ho t ng
c a giáo viên trong t ng l p h c.
M t d ng hi u qu nh t c a phát tri n ngh nghi p giáo viên là xác nh
c th nh ng k n ng ngh nghi p c a giáo viên c hình thành d a
vào tr ng h c, d a vào ho t ng h ng ngày c a giáo viên và h c sinh.
20 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


Trong tr ng h p này, tr ng h c th c s tr thành nh ng c ng ng
c a giáo viên và h c sinh, nh ng c ng ng chuyên nghi p và có trách
nhi m v i s phát tri n c a giáo viên và h c sinh (s phát tri n ngh
nghi p c a giáo viên và s gia t ng thành t u trong h c t p và giáo d c
c a h c sinh).
V i lí do trên, có th kh ng nh: Nh ng c h i phát tri n ngh nghi p
thành công nh t i v i giáo viên chính là s tham gia tích c c c a giáo
viên vào các ho t ng ngh nghi p t i các c s giáo d c v i s h tr
có trách nhi m và chuyên nghi p c a ng nghi p c ng nh các l c
l ng có liên quan.
4) Phát tri n ngh nghi p c a giáo viên liên quan m t thi t v i nh ng
thay i/c i cách tr ng h c
Do phát tri n ngh nghi p giáo viên liên quan n quá trình xây d ng
môi tr ng và không thu n tuý ch là ào t o k n ng nên nó b nh
h ng b i s nh t quán c a các ch ng trình tr ng h c. Trong tr ng
h p này, các giáo viên ã c xác nh c ng v là nh ng nhà chuyên
nghi p và do ó, h s nh n c cách c x gi ng nhau, cách mà h s
ph i c x nh th v i h c sinh c a mình. M t ch ng trình phát tri n

ngh nghi p giáo viên mà không c tr ng ó/c s giáo d c ó hay
nh ng ng i c i cách ch ng trình ng h thì không th là m t ch ng
trình hi u qu .
5) Phát tri n ngh nghi p giáo viên có vai trò giúp/h tr giáo viên trong
vi c xây d ng nh ng lí thuy t và th c ti n s ph m và giúp h phát tri n
s thành th o trong ngh
M t giáo viên c coi là m t ng i ang hành ngh có suy ngh , m t
ng i hành ngh v i m t c s ki n th c nh t nh và là ng i s l nh
h i nh ng ki n th c và kinh nghi m m i d a trên n n ki n th c ã có.
6) Phát tri n ngh nghi p giáo viên là m t quá trình c ng tác
M c dù v n có nh ng công vi c giáo viên th c hi n m t cách c l p
nh ng h u h t các ho t ng trong phát tri n ngh nghi p giáo viên
c coi là có hi u qu u di n ra khi có nh ng t ng tác có ý ngh a.
Nh ng t ng tác này bao hàm t ng tác gi a các giáo viên ( ng
nghi p), t ng tác gi a giáo viên v i các nhà qu n lí, ph huynh, h c
sinh và các thành viên khác trong c ng ng.
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

21


7) Phát tri n ngh nghi p giáo viên c th c hi n và th hi n r t a d ng
Tính a d ng trong phát tri n ngh nghi p giáo viên t o ra nh ng
khác bi t khi th c hi n phát tri n ngh nghi p giáo viên nh ng b i
c nh khác nhau. Th m chí trong m t b i c nh c th nh ng có th có
nh ng ti p c n và tri n khai phát tri n ngh nghi p không hoàn toàn
ng nh t. Nh v y, không có m t d ng hay m t khuôn m u duy nh t
cho s phát tri n ngh nghi p giáo viên áp d ng cho b t kì c s

giáo d c nào.
Tr ng h c và các nhà qu n lí c n ph i ánh giá nhu c u, ni m tin c a
giáo viên; c n d a trên v n hoá và th c ti n quy t nh mô hình nào
là có l i cho tình hình c th c a giáo viên. Nh ng y u t khác nhau
môi tr ng làm vi c nh c c u tr ng h c, c c u v n hoá... có th
nh h ng n c m giác c a giáo viên v tính hi u qu và ng l c
ngh nghi p.
T ánh giá 2. Vi t ra nh ng tác d ng c a phát tri n ngh nghi p giáo
viên i v i:

(i) Cá nhân t ng giáo viên

(ii) Tr ng h c (giáo viên là m t thành viên)

Phát tri n ngh nghi p giáo viên có vai trò quan tr ng trong vi c giúp/h
tr giáo viên xây d ng nh ng lí thuy t và th c ti n s ph m phát tri n
s thành th o trong ngh . Theo ó, m c ích phát tri n ngh nghi p c a
m i giáo viên là tr thành ng i có nh h ng tích c c/hi u
qu n vi c hình thành, phát tri n ho t ng h c và t giáo d c c a
h c sinh.
22 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


Tính nh h ng (m c ích) c a phát tri n ngh nghi p giáo viên ng
th i h ng n s phát tri n c a m i giáo viên và s phát tri n c a h
th ng/t ch c, c s giáo d c. Nh v y, phát tri n ngh nghi p giáo viên
mang l i nh ng thay i cho cá nhân m i giáo viên và cho c h th ng
giáo d c ( c c p vi mô và v mô).
3.3. Các mô hình phát triển nghề nghiệp giáo viên
Bài t p 5. Vi t ra nh ng mong mu n c a b n

nghi p c a b n thân

a) i u b n mong mu n t

i v i s phát tri n ngh

c:

b) Nh ng h tr (t phía t ch c và ng nghi p) mà b n mong mu n có
c
t c k t qu ã xác nh trên:

Có bao nhiêu mô hình phát tri n ngh nghi p giáo viên?
Câu h i này liên quan n quan ni m v mô hình phát tri n ngh nghi p
giáo viên và các tiêu chí mang tính nh h ng cho các ch ng trình
phát tri n ngh nghi p giáo viên.
V m t ngh a, theo ngh a r ng, mô hình là hình nh (hình t ng, s , s
mô t ...) c l c a m t khách th (hay m t h th ng các khách th , các
quá trình ho c hi n t ng). Theo ngh a h p, mô hình là khuôn m u, tiêu
chu n, theo ó mà ch t o ra s n ph m hàng lo t; là thi t b , c c u tái
hi n hay b t ch c c u t o và ho t ng c a c c u khác (c a nguyên
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

23


m u hay cái c mô hình hoá) vì m c ích khoa h c và s n xu t. (T
i n Bách khoa Vi t Nam, NXB T i n Bách khoa, Hà N i, 2002).

Khái ni m mô hình c áp d ng r ng rãi trong nhi u l nh v c khoa h c
khác nhau. l nh v c tri t h c, mô hình c hi u là "s bi u th gi a tri
th c c a con ng i v các khách th và b n thân các khách th ó".
Mô hình không ch là ph ng ti n mà còn là m t trong nh ng hình th c
c a s nh n th c c a tri th c, là b n thân tri th c. Trong quan h v i lí
thuy t, mô hình không ch là công c tìm ki m nh ng kh n ng th c
hi n lí thuy t mà còn là công c ki m tra các m i liên h , quan h , c u
trúc, tính quy lu t c di n t trong lí thuy t ó có t n t i th c
hay không. (T i n Bách khoa Vi t Nam, s d).
góc thu t ng khoa h c, mô hình c hi u là m t i t ng c
t o ra t ng t v i m t i t ng khác v m t s m t nào ó. N u g i a là
mô hình c a A, thì a là cái th hi n, A là cái c th hi n. Gi a cái th
hi n và cái c th hi n có s ph n ánh không y .
Tu theo i t ng và nhi m v nghiên c u, ng i ta có th xây d ng các
ki u mô hình khác nhau nh : mô hình c th , mô hình các tiên trong
toán h c, mô hình toán h c và mô hình nh n th c.
Mô hình nh n th c (Conceptive model) là ki u mô hình th ng c t o
ra trong vi c thi t k nh ng h th ng, nh ng t ch c thu c l nh v c xã
h i và nhân v n. V i mô hình này, cái c th hi n là m t i t ng v t
ch t có nh ng thu c tính và ch c n ng mà ch th nghiên c u mong
mu n có c, cái th hi n là m t mô hình kí hi u c a i t ng c
th hi n bao g m các c u trúc c b n nh các thành t , các m i quan h
và c ch v n hành.
Các mô hình trong giáo d c th ng thu c d ng mô hình nh n th c. Mô
hình phát tri n ngh nghi p giáo viên là m t trong các mô hình trong
giáo d c.
V i các phân tích trên, có th hi u mô hình phát tri n ngh nghi p giáo
viên là m t ki u c u trúc (các thành t và m i quan h gi a chúng)
v n hành các ho t ng c n thi t nh m gia t ng n ng l c ngh nghi p
cho giáo viên, t o nh ng c h i giáo viên có th phát tri n ngh

nghi p c a b n thân.
Vi c a ra các tiêu chí
nh h ng các ch ng trình phát tri n ngh
nghi p c a giáo viên t ng i a d ng. Có nhi u quan ni m khác nhau
v vi c a ra các tiêu chí này. Có th xem xét m t s quan ni m sau:
24 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


Phát tri n ngh nghi p giáo viên òi h i ph i có s gia t ng v ki n
th c, các k n ng, phán oán (liên quan n các v n trong l p h c) và
có s óng góp c a các giáo viên i v i c ng ng d y h c (Little, 1992).
Các ch ng trình nh m m c ích phát tri n ngh nghi p cho giáo
viên nên t p trung vào các v n sau (Leithwood, 1992):
(i) Phát tri n các k n ng s ng;
(ii) Tr thành ng i có n ng l c i v i các k n ng c b n c a ngh d y h c;
(iii) Phát huy tính linh ho t c a ng i gi ng d y;
(iv) Có chuyên môn gi ng d y;
(v) óng góp vào s phát tri n ngh nghi p c a ng nghi p;
(vi) Th c hi n vai trò lãnh o và tham gia vào vi c ra quy t nh.
Các quan ni m v tiêu chí nh h ng c a ch ng trì nh phát tri n ngh
nghi p giáo viên nêu trên cho th y, phát tri n ngh nghi p giáo viên có
th
c th c hi n m t cách có ch nh ho c không ch nh. Không ít
nh ng tr ng h p, nhi u ho t ng c th c hi n liên quan n giáo
viên (ho c c th c hi n b i giáo viên) nh ng không có ch ý th c hi n
các tiêu chí c a phát tri n ngh nghi p giáo viên. Tuy nhiên, n u các
ho t
ng ó c nh h ng t tr c b i m c ích phát tri n ngh
nghi p giáo viên thì hi u qu c a các ho t ng ó s cao h n r t nhi u.
Nói cách khác, c n thi t ph i quan tâm n nh ng c h i mà

ó giáo
viên có th phát tri n ngh nghi p c a b n thân. Các c h i phát tri n
ngh nghi p có th
c t o ra cùng lúc b i các giáo viên và nh ng
ng i h tr , ho c b i cách l a ch n t p trung vào m t nhi m v m i mà
giáo viên h ng thú v i vi c th c hi n nó (ví d , h c t p m t lí thuy t d y
h c m i hay th c hành m t k n ng d y h c ho c giáo d c mà giáo viên
mu n có s thay i). ây chính là nh ng g i ý tr c ti p cho s hình
thành các mô hình phát tri n ngh nghi p giáo viên.
Mô hình phát tri n ngh nghi p giáo viên là cái th hi n c a phát tri n
ngh nghi p giáo viên (cái c th hi n). Tuy nhiên, gi a cái th hi n và
cái c th hi n th ng có s ph n ánh không y . H n n a, do
quan ni m v tiêu chí c a ch ng trình phát tri n giáo viên t ng i
phong phú, vì th có nhi u cách xác nh mô hình phát tri n ngh
nghi p giáo viên. B ng d i ây h th ng m t s mô hình phát tri n
ngh nghi p giáo viên ã c t ng k t t th c ti n giáo d c c a nhi u
qu c gia.
HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

25


CÁC MÔ HÌNH PHÁT TRI N NGH NGHI P GIÁO VIÊN
Mô hình h p tác
có t ch c

Phát tri n ngh nghi p giáo viên
tr ng h c

Quan h tr ng ph thông v i tr ng
cao ng, i h c s ph m
H p tác gi a các vi n nghiên c u
M ng tr ng h c
M ng giáo viên
Giáo d c t xa

Mô hình nhóm nh
ho c riêng l (cá nhân)

Giám sát

ánh giá công vi c c a h c sinh
H i th o, semine, các khoá h c
Nghiên c u tr ng h p
T phát tri n (giáo viên nghiên c u
phát tri n)
Phát tri n các quan h h p tác
Giáo viên tham gia vào quá trình i
mi
H s
Nghiên c u hành vi
Dùng các bài nói c a giáo viên
T p hu n

B ng t ng h p trên cho th y, các mô hình phát tri n ngh nghi p giáo
viên t ng i a d ng, c phát tri n và th c hi n nhi u qu c gia
phát huy và h tr giáo viên phát tri n ngh nghi p t khi h b t u
kh i nghi p n khi ngh h u. i m chung nh t d nh n th y c a các
mô hình là tính m c í ch c a nó.

Theo Eleonora Villegass Reimers (2003), có th s p x p các mô hình phát
tri n ngh nghi p giáo viên thành 2 nhóm.
Nhóm th nh t, các mô hì nh do các t ch c nh t nh ho c các t ch c
liên k t v i nhau nh m ho t ng có hi u qu , hay còn g i là mô hình t
ch c h p tác.
Nhóm th hai miêu t các mô hình mà có th
c th c hi n v i quy mô
nh (tr ng h c, l p h c...) hay còn g i là mô hình nhóm nh ho c
riêng l .
26 | MODULE MN 13 – THCS 9 – THPT 9 – GDTX 10


Mô hình h p tác t ch c c p n các mô hì nh nh : các tr ng h c
phát tri n ngh ; m i quan h h p tác gi a tr ng h c và tr ng i h c
khác; s h p tác khác gi a các c s ào t o; m ng l i các tr ng h c
ph thông; m ng l i các giáo viên.
Nhóm mô hình nhóm nh ho c riêng l có cá c mô hình nh : h i th o,
h i ngh , các khoá h c...; nghiên c u d a trên các tr ng h p c th ;
phát tri n h p tác; s tham gia c a giáo viên trong các vai trò m i; cá
nhân t nh h ng phát tri n; d gi và góp ý ki n; tham gia vào quá
trình i m i giáo d c; th c hi n các nghiên c u trong l p h c; tham gia
t p hu n; h ng d n, t v n h tr ng nghi p phát tri n. D i ây là
m t s mô hình PTNNGV ã c s d ng ph bi n.
Mô hình cá nhân t

nh h ng phát tri n

o viên t ra nh ng m c tiêu phát tri n ngh nghi p cho b n thân, t
ch nh nh ng ho t ng b i d ng cá nhân và cách th c
t nh ng

c tiêu ó. M i giáo viên t t o cho mình m t ng c h c t p, phát tri n
ngh nghi p. C s lý lu n c a mô hình này là t nh h ng phát tri n
ngh nghi p s giúp giáo viên gi i quy t c các v n h g p ph i trong
gi ng d y, t ó t o nên m t ý th c v vi c phát tri n ngh nghi p.
Trong mô hình phát tri n ngh nghi p này, các giáo viên xác nh m t
m c tiêu mà h cho là quan tr ng v i h (có th là quan tr ng i v i cá
nhân hay quan tr ng i v i nhóm nh ), li t kê các ho t ng mà h s
th c hi n
t c m c tiêu, các ngu n l c c n ph i có th c hi n
và cách th c ti n hành quá trình th c hi n c a h và nh ng thành t u
h t cs
c ánh giá. Trong tr ng h p này, giáo viên ch u trách
nhi m v s phát tri n c a chính b n thân h và vai trò c a nh ng nhà
qu n lí và giám sát là t o i u ki n, h ng d n và h tr s phát tri n.
a ra các ph n h i mang tính khách quan là i u c n thi t n u mô
hình này ho t ng hi u qu .
Ví d v mô hình phát tri n ngh nghi p này có th th y Nh t B n, n i
ti n hành cu c i u tra 3.987 giáo viên n m 1981, h n n a s giáo viên
ây ã ho t ng tích c c trong các nhóm nghiên c u tình nguy n, m t
quá trình phát tri n mang tính t nh h ng (Shimahara, 1995). Ví d
khác là v d án c th c hi n cu i nh ng n m 1980 do Wideen (1992)
trình bày. Theo d án này, m t thành viên c a tr ng h c ph thông
c h tr b i tr ng h c t o ra m t b i c nh mà ó s phát tri n
ngh cho giáo viên di n ra m t cách t nhiên trong khuôn kh tr ng
h c. D án trình bày cách th c mà b n thân mô hình phát tri n trong
Giá
ho
m

HƯỚNG DẪN ĐỒNG NGHIỆP TRONG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN

|

27