Bài giảng tiêm an toàn

HƯỚNG DẪN TIÊM AN TOÀN


Mục tiêu học tập






Hiểu được khái niệm về tiêm an toàn, tác hại của tiêm
không an toàn.
Nêu được thực trạng tiêm trên thế giới và tại Việt Nam
Nắm được các giải pháp thay đổi hành vi, trang bị và quản
lý phương tiện tiêm an toàn.
Thực hành tốt tiêm an toàn.
Áp dụng phòng ngừa chuẩn và phòng - xử trí phơi nhiễm
do mũi kim đâm.


Thông tin chung về tiêm an toàn
 Những giải pháp thực hành tiêm an
toàn
 Quyết định 3671/QĐ-BYT (…)



TIÊM AN TOÀN
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa
TIÊM AN TOÀN là mũi tiêm:
2.

Không làm tổn hại đến người được tiêm,
Không làm tổn hại đến người tiêm,

3.

Không làm tổn hại đến cộng đồng

1.


TỔNG QUAN VỀ TIÊM AN TOÀN




•

Tiêm là kỹ thuật xâm lấn, phổ biến tại các cơ sở y tế nhằm
điều trị, chẩn đoán và dự phòng.
Tại các nước đang phát triển có 16 tỉ mũi tiêm/năm
Trên toàn thế giới TB 1,5 mũi tiêm/ người/năm
95% mũi tiêm điều trị

•

3% mũi tiêm chủng
1% mũi tiêm KHHGĐ

•

1% mũi tiêm truyền dịch, máu và các chế phẩm của máu

•


TỔNG QUAN VỀ TIÊM AN TOÀN
Quan niệm thuốc tiêm có tác dụng hơn, nhanh hơn thuốc
uống  lạm dụng tiêm  nguy cơ rủi ro do tiêm.
Các nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy có nhiều
bất cập, nguy cơ không an toàn trong tiêm.
1.Làm tổn hại đến người được
tiêm

- Tiêm nhầm thuốc
- Phản ứng thuốc
- Lây nhiễm bệnh
- Áp xe tại chỗ
- Liệt, teo cơ, xơ cứng cơ...

Do tiêm:
- Thực hiện sai QTKT
- Không thực hiện 5 đúng
- Dùng chung hoặc sử dụng
lại bơm tiêm
- Thiếu phương tiện


TỔNG QUAN VỀ TIÊM AN TOÀN
2. Làm tổn hại đến người tiêm: Gây phơi nhiễm các tác

nhân gây bệnh lây truyền qua đường máu, phổ biến
nhất do bị kim đâm
Theo WHO thường gặp:
- Điều dưỡng: 44%
- Bác sỹ: 28%
- KTV XN: 15%
- Hộ lý và NVVS: 3 –
16%
- NVHC, khách: 1 – 6%

Do:
- Thông tin chưa được cập nhật
- Thiếu cảnh báo nguy cơ
- Thiếu phương tiện tiêm
- Địa điểm tiêm không chính
thức


TỔNG QUAN VỀ TIÊM AN TOÀN
3. Tổn hại đến cộng đồng Vì rác thải phát sinh trong hoạt động
y tế gồm:
- 20% chất thải nguy hại
1% chất thải sắc nhọn
Do
-

-

Cơ sở hạ tầng không tốt

- Phân loại, thu gom, quản lý chất thải sau tiêm chưa đúng


TỔNG QUAN VỀ TIÊM AN TOÀN
Theo NC của Hội ĐDVN những năm 2002, 2005, 2008:
- Thiếu, chưa được cập nhật thông tin  lạm dụng tiêm.
- Phân loại, thu gom, quản lý chất thải sau tiêm chưa
đúng.
- Chưa trang bị đủ phương tiện vệ sinh tay và thu gom
chất thải y tế.
- Thiếu hệ thống giám sát tai nạn rủi ro nghề nghiệp.
- Chưa tuân thủ đầy đủ các bước và nguyên tắc của quy
trình kỹ thuật, đặc biệt các thao tác liên quan đến KSNK.


CÁC GIẢI PHÁP TIÊM AN
TOÀN
Tham khảo tài liệu từ WHO.


NHỮNG GIẢI PHÁP CHÍNH
1.
2.
3.
4.

5.

Giảm thiểu mũi tiêm
Thực hành an toàn

Trang bị phương tiện, thuốc
Phòng ngừa và sử trí rủi ro do vật sắc
nhọn
Quản lý chất thải y tế


1. Giảm thiểu mũi tiêm



Cập nhật tài liệu giảng dạy, các QT tiêm
Đào tạo TAT và phòng ngừa chuẩn
Bác sĩ
- Điều dưỡng
- Dược sĩ
- Hộ lý, y công
- Nhân viên cung ứng thuốc, cung ứng vật dụng
liên quan đến tiêm
- Nhà sản xuất
-




Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng,
GDSK cho người bệnh tại các cơ sở KCB
Chế tài khác


2. Thực hành tiêm an toàn

a)
b)

c)
d)
e)

Vệ sinh tay
Mang găng tay sạch, sử dụng 1 lần ở những thời điểm
thích hợp. Phải bảo đảm các thao tác đúng quy trình vô
khuẩn.
Sử dụng phương tiện tiêm một lần
Làm sạch và sát khuẩn da vùng tiêm
Thực hành an toàn


a) Vệ sinh tay





Rửa tay dưới vòi nước chảy với DDRT hoặc xà phòng
kháng khuẩn khi tay vấy bẩn, khi tiếp xúc với vật dụng
dính máu, dịch tiết. Sử dụng khăn lau tay một lần làm
khô tay.
Chà, sát khuẩn tay bằng dung dịch chứa cồn trước và
sau tiêm, giữa những lần tiếp xúc với mỗi NB.

QUI TRÌNH RỬA TAY THƯỜNG QUI 6 BƯỚC


b) Mang găng


Chỉ sử dụng găng tay trong trường hợp có nguy cơ
tiếp xúc với máu, sản phẩm của máu, vật phẩm có khả
năng lây nhiễm.



Không mang găng tay khi tiêm bắp, tiêm trong da
hoặc dưới da.



Sử dụng găng cao su sạch, dùng một lần và khít với
bàn tay trong tiêm, truyền tĩnh mạch ngoại vi



Sử dụng găng khi có nguy cơ tiếp xúc với da tổn
thương của người bệnh, máu, dịch sinh học và chế
phẩm của máu


c) Vệ sinh da vùng tiêm






Việc rửa da vùng tiêm với nước và xà phòng
trước khi tiêm là cần thiết
Không dùng bông tẩm cồn hoặc DDSK chứa
trong hộp để sử dụng nhiều lần
Sát khuẩn từ trong ra ngoài, đường kính ≈ 10
cm, để khô (30 giây) -> tiêm
Nên sử dụng miếng gạc, bông cầu tẩm cồn để
sát khuẩn


d) Sử dụng bơm kim tiêm vô khuẩn,
một lần

Kiểm tra sự nguyên vẹn, hạn dùng của vỏ bao
chứa bơm tiêm trước khi dử dụng


e) Thực hành an toàn
Tìm hiểu tiền sử dị ứng thuốc, chuẩn bị hộp chống sốc và
sử trí SPV kịp thời.
- Chuẩn bị thuốc và phương tiện tiêm ở môi trường sạch,
không bụi, dây máu hoặc dịch.
- Thuốc phải được cất giữ, bảo quản theo hướng dẫn của
nhà SX và đảm bảo chất lượng (Lọ, ống thuốc nguyên
vẹn, không vẩn đục, không biến màu, còn hạn sử dụng)
- Sử dụng một miếng gạc, bông vô khuẩn để bẻ đầu ống

thuốc không dùng tay không hoặc kẹp.
- Loại bỏ kim tiêm đã chạm vào bất kỳ bề mặt nào không
VK
- Luân chuyển vị trí các mũi tiêm.
-


e) Thực hành an toàn (tiếp)
- Lường trước và đề phòng sự di chuyển đột ngột của NB
trong và sau khi tiêm.
- Không dùng tay để đậy nắp kim, nếu cần hãy sử dụng
kỹ thuật xúc rồi mới đậy nắp kim.
- Không chạm vào vùng da tiêm đã sát khuẩn, mũi kim
tiêm, đầu ambu và nòng pit tông bơm tiêm
- Xe tiêm cần được lau bằng DDSK trước và sau khi sử
dụng và được sắp xếp ngăn nắp, đủ phương tiện và
thuốc tiêm.


3. Phương tiện tiêm, thuốc tiêm
•

•

•

•

Trang bị đủ phương tiện VS tay: bồn rửa, nước, xà
phòng, DDRT hoặc SK tay, khăn lau tay một lần.

Sử dụng bơm kim tiêm 1 lần, còn hạn dùng, bao gói
nguyên vẹn.
Nếu không có điều kiện dùng bơm tiêm một lần phải
tiệt khuẩn lại theo đúng quy trình tiệt khuẩn (đảm bảo
các chỉ số TG, PP, Tº).
Xe tiêm đủ lớn, có ngăn kéo và đủ hộp đựng chất thải


3. Phương tiện tiêm, thuốc tiêm
•

Đặt mua thuốc tiêm một liều, thuốc ống
có sẵn vết cắt

•

Nếu phải sử dụng thuốc tiêm nhiều liều, phải SD kim lấy
thuốc VK đâm xuyên nắp lọ để lây thuốc. Không để kim hút
thuốc cắm vào đầu lọ thuốc.

•

Nếu sử dụng ống thuốc phải cưa đầu bằng dao cưa thì
dùng một miếng gạc sạch lót giữa ngón tay và ống thuốc
khi cưa đầu ống thuốc


4. Phòng ngừa và xử trí phơi nhiễm nghề nghiệp
Tập huấn phòng ngừa chuẩn, xử trí phơi
nhiễm nghề nghiệp cho NVYT

 Thực hiện các nội dung phòng ngừa chuẩn
 Thực hiện đúng hướng dẫn xử trí phơi
nhiễm nghề nghiệp khi gặp rủi ro
 Thiết lập, thực hiện, duy trì hệ thống báo
cáo rủi ro do vật sắc nhọn.



IV. Phòng ngừa sự tiếp cận với kim tiêm đã sử
dụng
- Bỏ ngay bơm, kim tiêm đã sử dụng vào hộp sắc nhọn.
- Đậy nắp và niêm phong hộp đựng vật sắc nhọn để vận chuyển
tới nơi an toàn. Không mở, làm rỗng, sử dụng lại hoặc bán
hộp sau khi đậy nắp hoặc niêm phong hộp.
- Quản lý chất thải sắc nhọn bằng phương pháp hiệu quả, an
toàn để bảo vệ mọi người khỏi bị phơi nhiễm với những
phương tiện tiêm đã sử dụng