Bài giảng kinh tế môi trường chương 2 kinh tế ô nhiễm môi trường

Chương 2

KINH TẾ
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

Hoạt động sản xuất luôn tạo ra ngoại ứng tới môi trường => ô nhiễm môi
trường, chi phí ngoại ứng chưa được tính vào chi phí sản xuất => giá cả thị
trường chưa phản ánh đầy đủ chi phí sản xuất

tiếp cận nghiên cứu vấn đề ô nhiễm môi trường và các biện pháp
giảm thiểu phát thải chất ô nhiễm

 Ô nhiễm môi trường dưới góc độ kinh tế;
 Tính toán chi phí thiệt hại do ô nhiễm môi trường trong
hạch toán kinh tế;
 Cơ chế thị trường để xác định mức ô nhiễm tối ưu cho
nền kinh tế.


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.1 Khái niệm về mức ô nhiễm tối ưu
Ô nhiễm môi trường (Pollution) – đó là sự biến đổi các thành phần môi

trường không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật môi trường và tiêu chuẩn
môi trường gây ảnh hưởng xấu đến con người và sinh vật.
Đứng trên quan điểm cũ về môi trường và phát triển và quan điểm bảo
tồn sinh thái cho rẳng cần phải chấm dứt ô nhiễm bằng cách nào đó
 giảm thiểu tối đa (nếu không là
ngừng lại) các hoạt động kinh tế.

 hoặc là phải chi phí rất nhiều cho
việc làm giảm ô nhiễm

Có lợi nhất cho
xã hội ??


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.1 Khái niệm về mức ô nhiễm tối ưu
• Giảm sản lượng để giảm mức ảnh hưởng ngoại ứng tiêu cục
=> khả năng đáp ứng nhu cầu sản phẩm cho xã hội ?
• Tăng sản lượng => khả năng đáp ứng nhu cầu sản phẩm cho xã
hội vs. Ảnh hưởng ngoại ứng tiêu cực ?

Mức ô nhiễm tương ứng với mức sản lượng mà tại đó lợi ích ròng
xã hội đạt được là cao nhất được gọi là mức ô nhiễm tối ưu


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu
Khối lượng sản phẩm DN sản xuất ra càng nhiều thì mức ô nhiễm gây ra
càng lớn => tình hình ô nhiễm gây ra của DN còn phụ thuộc vào điều gì ?

DN làm thế nào để
giảm ô nhiễm ?

áp dụng công nghệ
xử lý chất thải

giảm khối lượng sản
phẩm sản xuất ra


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
a. giảm khối lượng sản phẩm sản xuất ra
•

Tại mức hoạt động tối ưu cá nhân QM
(MC=MB), mức ô nhiễm tương ứng là
WM
Ô nhiễm tạo ra một loại chi phí
sinh thái giống như bất cứ chi
phí kinh tế nào khác (MEC)

•

Mức hoạt động kinh tế tối ưu đối
với xã hội: MSC = MSB => lợi ích
ròng xã hội là lớn nhất => W*

Kinh tế ô nhiễm môi trường


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
a. giảm khối lượng sản phẩm sản xuất ra
Cách tiếp cận ở góc độ xã hội
=> chúng ta đã xem xét một sự đánh
đổi tối ưu giữa hàng hoá kinh tế và
hàng hoá chất lượng môi trường

Cách tiếp cận ở góc độ cá
nhân doanh nghiệp ?

Kinh tế ô nhiễm môi trường


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)

a. giảm khối lượng sản phẩm sản xuất ra
Các doanh nghiệp chỉ nên thải ra một lượng ô nhiễm mà tại đó lợi ích
cá nhân ròng biên từ hoạt động gây ô nhiễm phải bằng đúng với chi
phí ngoại ứng (tiêu cực) do đơn vị ô nhiễm đó gây ra.
Marginal Net Private Benefit
lợi nhuận ròng tăng thêm (hoặc giảm đi) khi doanh nghiệp
sản xuất thêm (hoặc giảm đi) một đơn vị sản phẩm
MNPB

=

MEC


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
a. giảm khối lượng sản phẩm sản xuất ra
Sản

Tổng chi

Chi phí biên ($)

Tổng lợi

phẩm

phí ($)

MC

nhuận ($)

1

3

10

3

7

7

2

7

10

4

13

6

3

12

10

5

18

5

4

18

10

6

22

4

5

25

10

7

25

3

6

33

10

8

27

2

7

42

10

9

28

1

8

52

10

10

28

0

9

64

10

12

26

-2

10

79

10

15

21

-5

P = MR ($)

MNPB ($)


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
a. giảm khối lượng sản phẩm sản xuất ra
Lượng ô

Tổng thiệt hại

Thiệt hại ngoại

Tổng lợi

MNPB Lợi nhuận ròng xã

nhiễm

ngoại ứng ($)

ứng biên (MEC)

nhuận ($)

($)

hội ($)

1

0.5

0.5

7

7

6.5

2

1.5

1

13

6

11.5

3

3

1.5

18

5

15

4

5

2

22

4

17

5

8

3

25

3

17

6

12

4

27

2

15

7

17

5

28

1

11

8

23

6

28

0

5

9

31

8

26

-2

-5

10

41

10

21

-5

-20


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
a. giảm khối lượng sản phẩm sản xuất ra

Tại mức sản lượng tương
ứng với MNPB = MEC, lợi
nhuận ròng xã hội có max?

Kinh tế ô nhiễm môi trường


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)

b. Áp dụng và lắp đặt thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm
Cơ sở/giả định của phương pháp (a) giảm sản lượng ở phần trước để đạt
mức ô nhiễm tối ưu?
Cơ sở của thực tế phương pháp này (b): khi ô nhiễm xảy ra chúng ta có
các cách xử lý nào?
Quan điểm của các nhà kinh tế:
Hiệu quả kinh tế sẽ đạt được tại một mức ô nhiễm mà tại đó tổng các
chi phí môi trường bao gồm chi phí kiểm soát ô nhiễm và giá trị thiệt
hại môi trường là thấp nhất.


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
b. Áp dụng và lắp đặt thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm
Chi phí thiệt hại biên (MDC-Marginal Damage Cost)
thiệt hại môi trường là nói đến tất cả các
Chi phí

tác động bất lợi mà những người sử
dụng môi trường gánh chịu do môi

MDC

trường bị ô nhiễm, suy thoái.
B

Hàm thiệt hại thể hiện mối quan hệ
gì?

E
A

Một hàm chi phí thiệt hại biên thể
hiện mối quan hệ gì?

o

W1

W2

W3

Lượng thải


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
b. Áp dụng và lắp đặt thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm
Chí phí giảm ô nhiễm biên (Marginal Abatement Cost)
 Chi phí giảm ô nhiễm:
là những chi phí để làm giảm lượng chất gây ô nhiễm được thải vào môi

trường hoặc làm giảm nồng độ các chất gây ô nhiễm ở môi trường xung
quanh
=> Chi phí giảm ô nhiễm khác nhau tuỳ theo loại ô nhiễm và nhiều yếu tố khác
 Chi phí giảm ô nhiễm hay giảm thải biên (MAC)
thể hiện sự gia tăng trong tổng chi phí giảm thải để làm giảm được một đơn
vị chất thải gây ô nhiễm


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
b. Áp dụng và lắp đặt thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm
Chí phí giảm ô nhiễm biên (Marginal Abatement Cost)
Tại sao các đường MAC có
hướng tăng lên từ phải qua
trái ?

Chi phí

MAC
D

E
C

o

W0

W1

W2

W3

Lượng thải


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
b. Áp dụng và lắp đặt thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm
mức ô nhiễm tối ưu được xác định như thế nào?

Mức ô nhiễm tại mức MDC = MAC là
mức ô nhiễm tối ưu vì tại đó tổng chi
phí môi trường là nhỏ nhất.

Chứng minh về mặt đồ thị
Chứng minh về mặt toán học


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
b. Áp dụng và lắp đặt thiết bị công nghệ xử lý ô nhiễm
mức ô nhiễm tối ưu được xác định như thế nào?
Trong trường hợp này tại mức ô
nhiễm tối ưu W* mức sản lượng
sản xuất ra của doanh nghiệp là
bao nhiêu?

Có đạt Q* ?


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
c. Chi phí và lợi ích của giảm thải
 Giảm thải bằng cách giảm sản lượng

Kinh tế ô nhiễm môi trường


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
c. Chi phí và lợi ích của giảm thải

 Giảm thải bằng cách áp dụng công nghệ giảm thải

khi áp dụng công nghệ giảm thải doanh nghiệp sẽ
được lợi ích như thế nào ?


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
c. Chi phí và lợi ích của giảm thải
khi áp dụng công nghệ giảm thải doanh nghiệp sẽ được lợi ích như thế nào ?
Nhà máy 1
MAC1 = 60 – 4E
Nhà máy 2
MAC2 = 75 – 5E


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)

Kinh tế ô nhiễm môi trường
Cơ sở của sự
chọn lựa này là
gì?

d. Lựa chọn phương án giảm ô nhiễm

Doanh nghiệp có hai phương án lựa chọn hoặc là giảm mức sản lượng
sản xuất ra hoặc là tiến hành xử lý ô nhiễm (để có TEC min) .

W0


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
d. Lựa chọn phương án giảm ô nhiễm
 giảm sản lượng
mức ô nhiễm tối ưu sẽ là W F
 xử lý ô nhiễm
mức ô nhiễm tối ưu sẽ là W E
Doanh nghiệp sẽ lựa chọn phương
án nào để đạt được lợi ích ròng xã
hội là cao nhất?

Kinh tế ô nhiễm môi trường


Chương 2
2.1 Mức ô nhiễm tối ưu
2.1.2 Xác định mức ô nhiễm tối ưu (tt)
d. Lựa chọn phương án giảm ô nhiễm
Kết quả phân tích ở trên phụ
thuộc vào điều gì?
 Tóm lại, để đạt được mức ô
nhiễm tối ưu hoặc là chúng ta
dựa vào cách tiếp cận đạt

được sản lượng tối ưu xã hội
hoặc với chi phí môi trường là
thấp nhất (mức ô nhiễm sẽ
không phải bằng không)

Kinh tế ô nhiễm môi trường


Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.2 Cơ chế thị trường và mô hình thỏa thuận mức ô nhiễm tối ưu
2.2.1 Luật nghĩa vụ pháp lý
Các phương pháp tập trung

Các phương pháp phi tập
trung

đòi hỏi có sự can thiệp trực tiếp từ chính phủ
các cá nhân có liên quan đến ô nhiễm môi
trường tự giải quyết với nhau

ý thức con người về nghĩa vụ pháp lý – trách nhiệm và bồi thường:
- Người gây ô nhiễm có trách nhiệm về các thiệt hại mà mình đã gây
ra cho môi trường.
- Đền bù cho người bị thiệt hại một khoản tương xứng với tổn thất.
Một giải pháp cho vấn đề môi trường là dựa vào luật nghĩa vụ pháp lý :
buộc người gây ô nhiễm chịu trách nhiệm về thiệt hại mà họ gây ra

Chương 2

Kinh tế ô nhiễm môi trường

2.2 Cơ chế thị trường và mô hình thỏa thuận mức ô nhiễm tối ưu
2.2.1 Luật nghĩa vụ pháp lý
ví dụ
Nhà máy bột ngọt Vedan xả thải
gây ô nhiễm vào một dòng sông.
Chất thải này tác ảnh hưởng đến
ngành thủy sản

- Hàm thiệt hại biên của ngành thủy sản: MDC = 6E (E: Lượng chất thải tính
bằng tấn/tháng).
- Nhà máy bột ngọt Vedan có thể giảm lượng chất thải bằng cách xử lý chất
thải, hàm giảm chất thải biên của nhà máy lúc này là : MAC = 800 – 10E