Một số giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động trong linh vực nông nghiệp trên địa bàn thành phố hải phòng

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dƣới sự hƣớng
dẫn của PGS. TS Dƣơng Văn Bạo. Các kết quả nêu trong luận văn là trung thực và
chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc ghi rõ
nguồn gốc.

Hải Phòng, ngày 15 tháng 9 năm 2015
Tác giả

Bùi Việt Cƣờng

i


LỜI CÁM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa
học này tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm và giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể.
Nhân đây tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến:
Tập thể các thầy, cô giáo trong khoa Kinh tế trƣờng Đại học Hàng Hải VN
đã tận tình chỉ bảo, truyền đạt cho chúng tôi những kiến thức quý báu trong suốt
quá trình học tập tại trƣờng.
Các doanh nghiệp nơi tôi liên hệ xin số liệu đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ và
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thu thập số liệu để hoàn thành đề tài nghiên cứu
khoa học.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành nhất của mình tới
thầy giáo PGS. TS Dƣơng Văn Bạo đã trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt
quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học của mình.
Và cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã ủng hộ
động viên tôi để hoàn thành khóa học này đề tài.
Xin chân thành cảm ơn!

Hải Phòng, ngày 15 tháng 9 năm 2015
Học viên

Bùi Việt Cƣờng

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i
LỜI CÁM ƠN.................................................................................................... ii
MỤC LỤC........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................ vi
LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP ................4
1.1. Khái niệm cơ bản về doanh nghiệp ................................................................4
1.1.1. Khái niệm và phân loại doanh nghiệp ..........................................................4
1.1.2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................5
1.2. Lý luận chung về doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................................................8
1.2.1. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam....................................8
1.2.2. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong quá trình phát triển kinh tế.......16
1.2.3. Các tiêu chí phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực nông
nghiệp ..............................................................................................................21
1.3. Kinh nghiệm phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa của các nƣớc trong
khu vực.............................................................................................................26
1.3.1. Thái Lan..................................................................................................26
1.3.2. Trung Quốc .............................................................................................28
1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra .......................................................................31
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP

NHỎ VÀ VỪA HOẠT ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .............................................................35
2.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội của Thành phố Hải Phòng.....................35
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên....................................................................................35
2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ...........................................................................37
2.2. Một số nét cơ bản về hệ thống các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động
trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố Hải Phòng............................42
iii


2.2.1. Trồng trọt: ...............................................................................................42
2.2.2. Chăn nuôi ..................................................................................................43
2.3. Thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ và
vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp tại các doanh nghiệp trên địa bàn
thành phố Hải Phòng .........................................................................................44
2.3.1. Quy mô doanh nghiệp ..............................................................................45
2.3.2. Công nghệ và áp dụng công nghệ trong sản xuất .......................................50
2.3.3. Tổ chức quản lý .......................................................................................52
2.3.4. Tiêu thụ sản phẩm....................................................................................53
2.3.5. Thu nhập của ngƣời lao động ...................................................................54
2.4. Hiệu quả và hạn chế của các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh
vực nông nghiệp của Thành phố Hải Phòng........................................................55
2.4.1. Hạn chế ...................................................................................................55
2.4.2. Hiệu quả..................................................................................................56
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA HOẠT ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .............................................................60
3.1. Định hƣớng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực
nông nghiệp ......................................................................................................60
3.1.1. Quan điểm phát triển................................................................................60

3.1.2. Định hƣớng chiến lƣợc phát triển .............................................................62
3.1.3. Các chỉ tiêu dự kiến .................................................................................65
3.2. Một số giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh
vực nông nghiệp của Thành phố Hải Phòng trong thời gian tới............................67
3.2.1. Các giải pháp giúp doanh nghiệp mở rộng phạm vi quy mô, cơ sở vật
chất ..................................................................................................................67
3.2.2. Giải pháp hộ trợ về vốn cho doanh nghiệp ................................................69
3.2.3. Giải pháp đẩy mạnh công tác chuyển giao và ứng dụng tiến bộ khoa học,
kĩ thuật, công nghệ vào sản xuất ........................................................................71
iv


3.2.4. Giải pháp về ngƣời cơ cấu tổ chức quản lý, đào tạo nguồn nhân lực ...........72
3.2.5. Các chƣơng trình hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực và cải thiện khả năng
cạnh tranh của các doanh nghiệp ........................................................................73
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................................75
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................79

v


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Giải thích

DN

Doanh nghiệp

SP

Sản phẩm

NLN

Nông lâm ngƣ

TMDV

Thƣơng mại dịch vụ

SX

Sản xuất

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG

Số bảng
1.1

Tên bảng
Tỷ lệ tham gia lực lƣợng lao động từ 15 tuổi trở lên theo giới
tính và khu vực thành thị - nông thôn

Trang

24

2.1

Đặc điểm chung của các doanh nghiệp nhỏ và vừa

45

2.2

Vốn đầu tƣ và thu nhập của các doanh nghiệp

47

2.3

Trình độ lao động quản lý trong các doanh nghiệp

48

2.4

2.5

2.6

Độ tuổi và trình độ chuyên môn của lao động trong các
doanh nghiệp
Trình độ lao động phân theo lĩnh vực hoạt động của các
doanh nghiệp Nông lâm nghiệp

Áp dụng công nghệ thông tin trong hoạt động sản xuất kinh
doanh của các doanh nghiệp

49

50

51

2.7

Khó khăn khi áp dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh

51

2.8

Giá trị sản lƣợng tiêu thụ của các doanh nghiệp

54

2.9

Thu nhập của ngƣời lao động trong các doanh nghiệp

54

vii

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Trong lịch sử phát triển của các nƣớc, các doanh nghiệp nhỏ và vừa luôn có
vai trò, tác dụng rất lớn và ngày càng đƣợc coi trọng. Ở Việt Nam trong những
năm gần đây, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đƣợc thành lập và gia tăng với tốc độ
khá nhanh. Các doanh nghiệp này đang ngày càng khẳng định vị trí quan trọng của
mình trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, làm năng động một nền kinh tế
nhiều thành phần, góp phần vào công cuộc công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nƣớc.
Tuy nhiên, cùng với xu thế chung của tiến trình hội nhập, các doanh nghiệp nhỏ và
vừa của Việt Nam đang đứng trƣớc rất nhiều những khó khăn thách thức, các
doanh nghiệp nhỏ và vừa cần tìm ra những hƣớng đi đúng đắn để có thể vững vàng
trong cạnh tranh với các doanh nghiệp khác trên thế giới. Điều này đòi hỏi cần phải
có cả sự hỗ trợ từ phía Nhà nƣớc với những chính sách ƣu đãi và chiến lƣợc thích
hợp.
Thành phố Hải Phòng đang có những bƣớc chuyển mình trong chiến lƣợc
phát triển kinh tế xã hội. Những năm gần đây, số lƣợng các doanh nghiệp tăng lên
nhanh chóng, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực
nông nghiệp. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa này là một trong những nhân tố đảm
bảo sự ổn định và bền vững của nền kinh tế, tạo việc làm cho ngƣời lao động, khai
thác và sử dụng có hiệu quả tiềm năng về vốn, tay nghề và những nguồn lực còn
tiềm ẩn trong dân cƣ, phát triển các ngành nghề truyền thống, đảm bảo những công
bằng lớn về kinh tế – xã hội, môi trƣờng. Tuy nhiên, phần lớn các doanh nghiệp
nhỏ và vừa này là các hộ gia đình, còn quá nhỏ bé và yếu ớt để có thể cạnh tranh
trên thị trƣờng quốc tế. Trình độ công nghệ của các doanh nghiệp này còn thấp, tốc
độ đổi mới công nghệ chậm, khả năng cạnh tranh của hàng hoá và dịch vụ do tiềm
lực tài chính nhỏ, trong nhiều trƣờng hợp còn phụ thuộc vào hƣớng phát triển của
các doanh nghiệp lớn. Muốn vậy, bên cạnh những chiến lƣợc và hệ thống chính
sách hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa của nhà nƣớc, thành phố Hải
Phòng cũng cần có những giải pháp thiết thực để tạo môi trƣờng thuận lợi cho các
1

doanh nghiệp này phát triển. Với ý nghĩa lý luận và mục tiêu phát triển kinh tế xã
hội của Thành phố Hải Phòng nói chung và phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa
hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố nói riêng, tôi đã tiến
hành nghiên cứu đề tài: “Một số giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ
hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố Hải Phòng”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở tìm hiểu đánh giá thực trạng và tình hình phát triển của các doanh
nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố
Hải Phòng nhằm đƣa ra một số kiến nghị để các doanh nghiệp nhỏ và vừa này hoạt
động có hiệu quả hơn nữa, góp phần tăng thu nhập cho ngƣời lao động trên địa
bàn.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận chung về doanh nghiệp nhỏ và vừa.
- Đánh giá thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động
trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn thành phố; đánh giá hiệu quả và tiềm năng
phát triển của các doanh nghiệp này trong những năm tới.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển các doanh nghiệp nhỏ và
vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn thành phố.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa
bàn Thành phố Hải Phòng.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu về đặc điểm của các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong
lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố Hải Phòng và vai trò, hiệu quả của
các doanh nghiệp này đối với phát triển kinh tế xã hội.
Phạm vi nghiên cứu: đề tài đƣợc nghiên cứu tại một số doanh nghiệp nhỏ và

vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Hải Phòng.
2


4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn hoặc đóng góp mới của đề tài
Đề tài tổng kết các kinh nghiệm về phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa
hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, đánh giá thực trạng phát triển các doanh
nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực nông, trên cơ sở chiến lƣợc phát triển
các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Nhà nƣớc cùng với hệ thống các chính sách ƣu
đãi đặc biệt nhằm đƣa ra một số kiến nghị để phát huy hết thế mạnh và đạt đƣợc
hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động
trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn thành phố nói riêng và của cả nƣớc nói
chung.
5. Bố cục luận văn
Phần mở đầu
Chương 1: Tổng quan tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu.
Chương 2: Thực trạng phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt
động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố Hải Phòng.
Chƣơng 3: Một số giải pháp phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt
động trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Thành phố Hải Phòng.
Phần kết luận

3