Giáo án sinh học lớp 8 tuyến tụy và tuyến trên thận (7)

1


- Trình bày vị trí, cấu tạo và vai trò của tuyến yên?

- Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan đến vùng dưới
đồi.
- Cấu tạo gồm 3 thùy:
+ Thùy trước
+ Thùy giữa
+ Thùy sau
- Vai trò:
+ Tiết hoocmôn kích thích họat động của các tuyến
nội tiết khác.
+ Tiết hoocmôn ảnh hưởng đến một số quá trình
sinh lý trong cơ thể.


- Trình bày cấu tạo và vai trò của tuyến giáp?
- Cấu tạo: nang tuyến và tế bào tiết.
- Vai trò:
+ Tiết hoocmôn tirôxin có vai trò quan trọng trong
trao đổi chất và quá trình chuyển hóa các chất trong
tế bào.
+ Tuyến giáp còn tiết hoocmôn canxitônin cùng với
hoocmôn của tuyến cận giáp tham gia điều hòa canxi
và phôt pho trong máu.


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

- Xác định vị trí của tuyến tụy trong cơ thể?
- Nằm phía dưới dạ
dày, kéo dài từ tá
tràng đến lá lách.


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

- Quan sát tranh kết hợp thông tin và những hiểu biết
của em về tuyến tụy thảo luận trả lời câu hỏi sau:
- Hãy nêu các chức năng của tuyến tụy mà em biết?


Quan sát hình bên:
- Tuyến tụy có cấu
tạo từ những loại
tế bào nào?
Hãy xác định:
- Bộ phận nào của
tuyến tụy thực hiện
chức năng ngoại
tiết?
- Bộ phận nào của
tuyến tụy thực hiện
chức năng nội tiết?


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN

I. Tuyến tụy:

- Tuyến tụy tiết dịch tuỵ, theo ống dẫn đổ vào tá tràng,
giúp cho cho sự biến đổi thức ăn trong ruột non (ngoại
tiết).
- Các tế bào đảo tuỵ tiết ra hoocmôn điều hòa lượng
đường trong máu (nội tiết).
- Đảo tuỵ chứa loại tế bào nào? Vai trò của chúng là gì?
- Trong đảo tuỵ có 2 loại tế bào:
+ Tế bào β: Tiết hoocmôn Insulin biến đổi glucozơ
thành glicogen.
+ Tế bào α: Tiết hoocmôn glucagon chuyển hoá
glicogen thành glucozơ.


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

- Em hãy trình bày
lại chức năng của
tuyến tụy dựa vào
hình bên?


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

- Vai trò của hoocmon tuyến tụy là gì?
- Giúp điều hòa lượng đường trong máu ở mức ổn định
- Trình bày quá trình điều hoà lượng đường huyết luôn

giữ ở mức ổn định?


Khi đờng huyết
(Sau bữa ăn)

.2.....
Khi đờng huyết giảm
( < 0,12%
(Xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)

tăng
( > 0,12% )
.1...

+

+
Đảo tuỵ
Tế bào
Tế bào

-

Insulin
3

Glucôzơ

-

Glucagôn
4

Glicôgen
5

+

Đờng huyết giảm xuống
mức bình thờng
: Kích thích

-

: Kìm hãm

Glucôzơ

Đờng huyết tăng lên
mức bình thờng

Sơ đồ quá trình điều hoà lợng đờng trong máu


Khi đường huyết tăng ( > 0,12% )
(sau bữa ăn)`

Khi đường huyết giảm< (0,12%)
(xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)

+

+
Đảo tụy
Tế bào β
Tế bào α

-

Glucôzơ

+

-

: kích thích
: kìm hãm

-

Glucagôn

Insulin

Glicôgen

đường huyết giảm xuống
mức bình thường

Glucôzơ

đường huyết tăng lên
mức bình thường

sơ đồ quá trình điều hòa đường huyết


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

- Nêu ý nghĩa sự tác động đối lập của hai loại hoocmôn?
- Nhờ tác dụng đối lập của hai loại hoocmon mà lượng
đường huyết luôn ổn định.
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ
dẫn tới tình trạng gì?
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ
dẫn tới tình trạng bệnh lí: bệnh tiểu đường, chứng hạ
đường huyết.


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

1. Chức năng của tuyến tuỵ:
- Tuyến tuỵ: chức năng ngoại tiết: tiết dịch tụy.
- Chức năng nội tiết do các tế bào đảo tuỵ thực hiện:
+ Tế bào β: Tiết hoocmôn Insulin biến đổi glucozơ
thành glicogen.
+ Tế bào α: Tiết hoocmôn glucagon chuyển hoá

glicogen thành glucozơ.
2. Vai trò của hoocmon tuyến tuỵ:
- Nhờ tác dụng đối lập của 2 loại hoocmôn mà tỉ lệ
đường huyết luôn ổn định.



Liên hệ trong thực tế:
Bệnh tiểu đường:
- Bệnh tiểu đường là do hàm lượng đường trong máu
cao làm cho thận không hấp thu hết nên chúng ta sẽ
đái tháo đừơng ra ngoài. Bệnh đái đường là do tế bào
β rối loạn nên không tiét hoocmôn insulin.
- Chứng hạ đường huyết: Là hàm lượng đường trong
máu giảm xuống, tế bào α không tiết hoocmôn
glucagôn.


Triêu trứng và các biến chứng
của bệnh tiểu đường


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

II. Tuyến trên thận:
Quan sát hình trả lời câu hỏi sau:
- Nêu vị trí, số lượng của tuyến trên thận?

Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

II. Tuyến trên thận:

1 Vỏ tuyến

Tủy tuyến
2

Lớp
3
cầu
Lớp
4
sợi
Lớp
5
lưới

CẤU TẠO CỦA TUYẾN TRÊN THẬN


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

II. Tuyến trên thận:
- Vị trí: gồm một đôi nằm trên đỉnh hai quả thận
lớp cầu
- Cấu tạo: + Vỏ tuyến chia 3 lớp

lớp sợi
lớp lưới
+ Tuỷ tuyến
- Nêu chức năng của các hooc môn tuyến trên thận?
+ Vỏ tuyến?
+ Tuỷ tuyến?


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

II. Tuyến trên thận:
Màng
liên
kết

Vỏ tuyến

Tủy
tuyến

Lớp
cầu

Tiết hoocmon điều hoà
các muối natri, kali
trong máu

Lớp
sợi

Tiết hoocmon điều hoà
đường huyết

Lớp
lưới

Tiết hoocmon điều hoà
sinh dục nam
Tiết
Ađrênalin
Norađrênalin

và


Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:

II. Tuyến trên thận:
- Vị trí: gồm một đôi nằm trên đỉnh hai quả thận
lớp cầu
- Cấu tạo: + Vỏ tuyến chia 3 lớp
lớp sợi
lớp lưới
+ Tuỷ tuyến
- Chức năng:
+ Vỏ tuyến: Điều hoà các muối, điều hoà đường
huyết, điều hoà sinh dục nam.
+ Tuỷ tuyến: tiết adrenalin và noradrenalin điều hoà

lượng đường huyết khi bị hạ lượng đường huyết 
gây tăng nhịp tim, co mạch tăng nhịp hô hấp, điều
chỉnh đường huyết.


Bệnh nhân mắc hội chứng Cushing


Hội chứng Cushing


Chn t hoc cm t thớch hp in vo ch trng:

tuyến pha

tăng đờng huyết
ađrênalin

giảm đờng huyết

phần tuỷ

điều hoà đờng huyết

Tuyn tu l (1) va tit dch tiờu hoỏ, va tit hoocmụn.
Cú 2 loi hai loi hoocmụn l insulin v glucagụn cú tỏc dng iu ho lng
ng trong mỏu luụn n nh: insulin lm (2).. khi ng
huyt tng, glucagụn lm (3).......... khi lng ng trong mỏu
gim.
- Tuyn trờn thn gm phn v v (4). .... Phn v tit cỏc hoocmụn cú

tỏc dng (5)
iu ho cỏc mui natri, kali trong mỏu v lm thay i cỏc c tớnh sinh dc
nam
- Phn tu tit (6). v norarờnalin cú tỏc dng iu ho hot
ng tim mch, hụ hp, gúp phn cựng glucagụn iu chnh lng ng
trong mỏu.


TRÒ CHƠI Ô CHỮ

2

T I Ể U Đ Ư Ờ N G
H O O C M Ô N

3

P H Ầ N T Ủ Y

1

4
5

T I

Ế T G L U C A G Ô N
Đ Ả O T U Ỵ

Mét chøc n¨ng cña hoocm«n tuyÕn trªn thËn?