Phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật trong bối cảnh hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM
*****

TRẦN CÔNG CHÁNH

PH¸T TRIÓN §éI NGò GI¶NG VI£N TR¦êNG CAO §¼NG
KINH TÕ - Kü THUËT TRONG BèI C¶NH HIÖN NAY
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 62 14 01 14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1- PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THỨC
2- PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC MINH

HÀ NỘI, NĂM 2016


i

MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ v
DANH MỤC BẢNG SỐ ......................................................................................... vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ........................................................................... viii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 3

4. Giả thuyết khoa học .......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 4
6. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 4
7. Phương pháp tiếp cận và Phương pháp nghiên cứu........................................... 5
8. Luận điểm bảo vệ .............................................................................................. 6
9. Đóng góp mới của luận án ................................................................................ 7
10. Cấu trúc của luận án ........................................................................................ 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY ..................................... 9
1.1. Tổng quan một số công trình nghiên cứu về ĐNGV và phát triển đội ngũ
giảng viên ............................................................................................................. 9
1.1.1. Tổng quan một số công trình nghiên cứu về ĐNGV và phát triển đội ngũ
giảng viên ở một số nước trên thế giới .............................................................. 9
1.1.2. Tổng quan một số công trình nghiên cứu về ĐNGV và phát triển đội ngũ
giảng viên ở trong nước .................................................................................. 11
1.1.3. Nhận xét chung ..................................................................................... 15
1.2. Một số khái niệm sử dụng trong đề tài nghiên cứu luận án .......................... 15
1.2.1. Phát triển ............................................................................................... 15
1.2.2. Giảng viên và đội ngũ giảng viên .......................................................... 16
1.2.3. Phát triển ĐNGV theo tiếp cận quản lý nguồn nhân lực ........................ 17
1.2.4. Bối cảnh hiện nay .................................................................................. 18
1.3. Trường CĐ và ĐNGV trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT
trong bối cảnh hiện nay ....................................................................................... 20
1.3.1. Trường CĐ trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT ......... 20


ii

1.3.2. Vị trí, vai trò người giảng viên trường CĐ trước yêu cầu đổi mới căn
bản, toàn diện GD và ĐT ................................................................................ 21

1.4. Giảng viên và đội ngũ giảng viên trước yêu cầu về tiêu chuẩn chức danh
nghề nghiệp, nhiệm vụ giảng viên trong bối cảnh hiện nay ................................ 22
1.4.1. Yêu cầu về tiêu chuẩn giảng viên .......................................................... 22
1.4.2. Yêu cầu về nhiệm vụ giảng viên ........................................................... 22
1.4.3. Những yêu cầu về phẩm chất và năng lực của giảng viên ..................... 23
1.5. Phát triển ĐNGV trường CĐ trong bối cảnh hiện nay ................................. 24
1.5.1. Chủ thể quản lý phát triển ĐNGV ......................................................... 24
1.5.2. Nội dung phát triển ĐNGV ................................................................... 25
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ĐNGV ............................................... 44
1.6.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 44
1.6.2. Các yếu tố khách quan........................................................................... 46
1.7. Kết luận chương 1 ........................................................................................ 47
Chương 2 THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT ................ 48
2.1. Khái quát về các Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật ................................ 48
2.1.1. Hệ thống các Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật ............................... 48
2.1.2. Nhận xét ................................................................................................ 51
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng đội ngũ giảng viên và phát triển ĐNGV các
Trường CĐ KT-KT hiện nay .............................................................................. 53
2.2.1. Mục tiêu khảo sát .................................................................................. 53
2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................. 53
2.2.3. Công cụ khảo sát ................................................................................... 53
2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................... 54
2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát ........................................................................... 55
2.3. Thực trạng về ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ............................................ 55
2.3.1. Qui mô đào tạo và ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ............................... 55
2.3.2. Cơ cấu ĐNGV ....................................................................................... 61
2.3.3. Thực trạng về chất lượng ĐNGV .......................................................... 68
2.3.4. Đánh giá chung về ĐNGV và năng lực thực hiện nhiệm vụ của ĐNGV
các Trường CĐ KT-KT ................................................................................... 76

iii

2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên các Trường CĐ KT-KT ............... 77
2.4.1. Thực trạng công tác dự báo phát triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT. 78
2.4.2. Thực trạng về qui hoạch phát triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ..... 81
2.4.3. Thực trạng tuyển chọn giảng viên các Trường CĐ KT-KT ................... 84
2.4.4. Thực trạng quản lý sử dụng giảng viên các Trường CĐ KT-KT ........... 85
2.4.5. Thực trạng đào tạo - bồi dưỡng giảng viên các Trường CĐ KT-KT ..... 86
2.4.6. Thực trạng đánh giá giảng viên các Trường CĐ KT-KT ....................... 88
2.4.7. Thực trạng việc thực hiện chế độ chính sách, kiến tạo môi trường làm
việc cho giảng viên các Trường CĐ KT-KT ................................................... 89
2.4.8. Thành công, hạn chế và bài học kinh nghiệm phát triển ĐNGV các
Trường CĐ KT-KT ......................................................................................... 90
a. Thành công trong phát triển ĐNGV ............................................................ 90
2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ĐNGV các Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật .............................................................................................................. 93
2.5.1. Nhóm các yếu tố chủ quan .................................................................... 94
2.5.2. Nhóm các yếu tố khách quan................................................................. 95
2.6. Kết luận chương 2 ........................................................................................ 96
Chương 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CAO
ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY ...................... 98
3.1. Nguyên tắc và định hướng đề xuất giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ
KT-KT trong bối cảnh hiện nay .......................................................................... 98
3.1.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT
trong bối cảnh hiện nay ................................................................................... 98
3.1.2. Định hướng đề xuất giải pháp ............................................................. 100
3.2. Giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối cảnh hiện nay . 101
3.2.1. Qui hoạch phát triển ĐNGV theo định hướng phát triển nhà trường ... 101
3.2.2. Tuyển chọn giảng viên Trường CĐ KT-KT theo chuẩn giảng viên..... 106

3.2.3. Quản lý sử dụng giảng viên Trường CĐ KT-KT theo năng lực thực hiện
nhiệm vụ giảng viên ...................................................................................... 110
3.2.4. Tổ chức ĐT-BD giảng viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng
viên và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên Trường CĐ KT-KT ........... 114


iv

3.2.5. Đánh giá năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật .................................................................................................. 121
3.2.6. Thực hiện chế độ chính sách, kiến tạo môi trường làm việc cho giảng
viên Trường CĐ KT-KT ............................................................................... 126
3.3. Kết quả khảo nghiệm, thử nghiệm tác dụng thực tiễn của giải pháp phát triển
ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối cảnh hiện nay ........................................ 133
3.3.1. Khảo nghiệm giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối
cảnh hiện nay ................................................................................................ 133
3.3.2. Kết luận chung về kết quả khảo nghiệm giải pháp phát triển ĐNGV
Trường CĐ KT-KT đã được đề xuất trong đề tài nghiên cứu luận án ........... 137
3.4. Thử nghiệm giải pháp tổ chức ĐT-BD giảng viên theo chuẩn chức danh nghề
nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên Trường CĐ KT-KT ........... 138
3.4.1. Mục đích thử nghiệm .......................................................................... 138
3.4.2. Cơ sở lựa chọn giải pháp thử nghiệm .................................................. 138
3.4.3. Giả thuyết thử nghiệm ......................................................................... 139
3.4.4. Mẫu thử nghiệm và tiêu chí đánh giá thử nghiệm ............................... 139
3.4.5. Cách thức tiến hành thử nghiệm .......................................................... 141
3.4.6. Kết quả thử nghiệm ............................................................................. 142
3.5. Kết luận chương 3 ...................................................................................... 148
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 149
1. Kết luận ........................................................................................................ 149
2. Khuyến nghị ................................................................................................. 153

2.1. Đối với Bộ GD và ĐT ............................................................................ 153
2.2. Đối với Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ........... 153
2.3. Đối với Trường CĐ KT-KT ................................................................... 154
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............................................................... 156
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 157
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 169


v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Stt
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16

17
18
19
20
21
22
23
24

Nội dung
Cán bộ quản lý
Cao đẳng
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Đại học
Đào tạo – bồi dưỡng
Đội ngũ giảng viên
Giảng viên Cao đẳng
Giảng viên Đại học
Giáo dục Đại học
Giáo dục nghề nghiệp
Giáo dục và Đào tạo
Học sinh
Học sinh, sinh viên
Kinh tế - xã hội
Kinh tế - Kỹ thuật
Nghiên cứu khoa học
Quản lý giáo dục
Sau Đại học
Sinh viên
Trung cấp chuyên nghiệp

Trung cấp KT-KT
Thạc sỹ
Tiến sỹ
Xã hội

Ký hiệu
CBQL
CĐ
CNH, HĐH
ĐH
ĐT-BD
ĐNGV
GVCĐ
GVĐH
GDĐH
GDNN
GD và ĐT
HS
HS-SV
KT-XH
KT-KT
NCKH
QLGD
SĐH
SV
TCCN
TC KT-KT
Ths
TS
XH

vi

DANH MỤC BẢNG SỐ
Bảng 2.1. Bảng thống kê phân bố các Trường CĐ KT-KT ....................................48
Bảng 2.2. Thống kê qui mô và cơ cấu các chuyên ngành đào tạo của một số
trường CĐ KT- KT ở một số địa phương, vùng, miền trên cả nước ..............................57
Bảng 2.3. Thống kê số liệu qui mô, cơ cấu các chuyên ngành đào tạo của một
số Trường CĐ KT-KT giai đoạn 2014 - 2015 và dự báo đến năm 2020 ......................58
Bảng 2.4. Thống kê thực trạng qui mô và tỷ lệ giảng viên/CBQL/Nhân viên ở
một số Trường CĐ KT-KT .........................................................................................................60
Bảng 2.5. Thống kê thực trạng cơ cấu trình độ đội ngũ giảng viên của một số
Trường CĐ KT-KT .......................................................................................................................62
Bảng 2.6. Thống kê thực trạng về cơ cấu chuyên môn trong ĐNGV của một số
Trường CĐ KT-KT .......................................................................................................................63
Bảng 2.7. Bảng thống kê thực trạng cơ cấu độ tuổi trong ĐNGV của một số
Trường CĐ KT-KT .......................................................................................................................65
Bảng 2.8. Bảng thống kê thực trạng cơ cấu giới tính trong ĐNGV ở một số
Trường CĐ KT-KT .......................................................................................................................65
Bảng 2.9. Thực trạng cơ cấu thành phần chính trị xã hội trong ĐNGV của một
số Trường CĐ KT-KT ..................................................................................................................67
Bảng 2.10. Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng về phẩm chất chính trị trong
ĐNGV của một số Trường CĐ KT-KT ..................................................................................69
Bảng 2.11. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng trình độ của giảng viên theo
tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên ......................................................................70
Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng dự báo nhu cầu phát triển
ĐNGV các Trường CĐ KT-KT.................................................................................................78
Bảng 2.13. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng dự báo yêu cầu cơ cấu
chuyên môn trong ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ............................................................80

vii

Bảng 2.14. Tổng hợp kết quả đánh giá tổng thể tình hình thực hiện giải pháp
phát triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT .............................................................................81
Bảng 2.15. Tổng hợp kết quả đánh giá tổng thể mức độ đáp ứng yêu cầu phát
triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT.......................................................................................82
Bảng 2.16. Tổng hợp kết quả đánh giá cụ thể tình hình thực hiện các biện pháp
qui hoạch phát triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT .........................................................83
Bảng 2.17. Tổng hợp kết quả đánh giá cụ thể tình hình thực hiện các biện pháp
tuyển chọn giảng viên các Trường CĐ KT-KT ....................................................................85
Bảng 2.18. Tổng hợp kết quả đánh giá cụ thể tình hình thực hiện biện pháp
quản lý sử dụng giảng viên các Trường CĐ KT-KT ..........................................................86
Bảng 2.19. Đánh giá cụ thể tình hình thực hiện giải pháp ĐT-BD giảng viên
các Trường CĐ KT-KT................................................................................................................87
Bảng 2.20. Đánh giá cụ thể tình hình thực hiện giải pháp đánh giá giảng viên
các Trường CĐ KT-KT................................................................................................................88
Bảng 2.21. Đánh giá cụ thể tình hình thực hiện các biện pháp thực hiện chế độ
chính sách, kiến tạo môi trường làm việc cho giảng viên các Trường CĐ KT-KT ...89
Bảng 2.22. Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ĐNGV các Trường
CĐ KT-KT .......................................................................................................................................93
Bảng 3.1. Bảng tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá năng lực thực hiện nhiệm
vụ giảng viên trước khi được tham gia khóa bồi dưỡng giảng viên theo chuẩn chức
danh nghề nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên (Đối tượng thử
nghiệm là giảng viên) .................................................................................................................143
Bảng 3.2. Bảng tổng hợp kết quả khảo sát năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng
viên sau khi được tham gia khóa bồi dưỡng giảng viên theo chuẩn chức danh nghề
nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên (Đối tượng khảo nghiệm là giảng
viên) .................................................................................................................................................145

viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Hình 1.1. Sơ đồ quản lý nguồn nhân lực của Leonard Nadle (dẫn theo [28, tr.26]) 25
Hình 1.2. Qui trình dự báo phát triển ĐNGV ......................................................... 27
Hình 1.3. Sơ đồ yêu cầu qui hoạch phát triển ĐNGV ............................................. 30
Hình 1.4. Sơ đồ quy trình tuyển dụng giảng viên ................................................... 33
Hình 1.5. Sơ đồ Quản lý sử dụng giảng viên .......................................................... 36
Hình 1.6. Sơ đồ quy trình quản lý ĐT-BD giảng viên ............................................ 39
Hình 1.7. Sơ đồ mô tả động lực phát triển ĐNGV .................................................. 43
Biểu đồ 2.1. Thống kê qui mô và cơ cấu các chuyên ngành đào tạo của một số
trường CĐ KT- KT ở một số địa phương, vùng, miền trên cả nước ....................... 58
Biểu đồ 2.2. Thống kê số liệu qui mô, cơ cấu các chuyên ngành đào tạo của một số
Trường CĐ KT-KT giai đoạn 2014 - 2015 và dự báo đến năm 2020 ..................... 59
Hình 2.1. Sơ đồ phản ánh mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan đến phát
triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ...................................................................... 95
Hình 2.2. Sơ đồ phản ánh mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan đến phát
triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ...................................................................... 96
Hình 3.1. Sơ đồ Dự báo nhu cầu phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT .............. 103
Hình 3.2. Sơ đồ Qui hoạch phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT ....................... 105
Hình 3.3. Sơ đồ Biện pháp tuyển chọn giảng viên các Trường CĐ KT-KT ......... 108
Hình 3.4. Sơ đồ nội dung ĐT-BD giảng viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp và
năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên ............................................................... 120
Hình 3.5. Sơ đồ tổng thể nội dung đánh giá năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên
Trường CĐ KT-KT .............................................................................................. 123
Hình 3.6. Sơ đồ tổng thể biện pháp quản lý thực hiện chế độ chính sách đối với
giảng viên trường CĐ KT-KT .............................................................................. 127
Hình 3.7. Sơ đồ các yếu tố kiến tạo môi trường làm việc cho ĐNGV Trường CĐ

KT-KT .................................................................................................................. 130
Hình 3.8. Sơ đồ tổng thể giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối
cảnh hiện nay........................................................................................................ 132


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay hội nhập và toàn cầu hóa đã trở thành xu thế của thời đại, điều đó đã
làm cho môi trường giáo dục đang có sự thay đổi nhanh chóng; Đồng thời với
những thay đổi tất yếu đó, đòi hỏi vị trí, vai trò của giảng viên phải được đặt lên
một tầm cao và một sứ mạng mới; Có rất nhiều quan điểm và tư duy mới về vấn đề
này; Nhưng nhìn chung về vị trí, vai trò giảng viên đã có nhiều thay đổi. UNESCO
quan niệm giảng viên không chỉ làm nhiệm vụ truyền thụ kiến thức đơn thuần mà
còn thực hiện chức năng tổ chức và điều khiển các hoạt động giáo dục và dạy học
để hướng tới mục tiêu hình thành nhân cách cho người học; đồng thời giảng viên
phải chủ động, linh hoạt đổi mới hoạt động giảng dạy nhằm đáp ứng yêu cầu nâng
cao chất lượng học tập cho SV. Phương pháp dạy học phải được chuyển từ kiểu dạy
“thông báo đồng loạt” sang kiểu dạy “hoạt động phân hóa”. Giảng viên không còn
là người truyền thụ tri thức, mà là người tư vấn, hướng dẫn, gợi mở, nêu vấn đề, tổ
chức hoạt động nhận thức, tìm tòi, tranh luận của người học [45]. Bên cạnh đó
giảng viên còn có vai trò là nhà giáo dục biết kết hợp việc giảng dạy tri thức với
việc giáo dục giá trị, hình thành thái độ và phát triển tư duy sáng tạo cho người học.
Với vai trò là nhà khoa học, giảng viên còn phải thực hiện nhiệm vụ NCKH chuyển
giao công nghệ, lý giải khoa học các vấn đề của tự nhiên, xã hội mà người học quan
tâm muốn hiểu biết đến. Thực tế cho thấy giảng viên còn là những chuyên gia trong
lĩnh vực chuyên môn của mình từ việc thiết kế nội dung chương trình đào tạo, biên
soạn giáo trình, bài giảng, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học, phản
biện, thẩm định, kiến giải những vấn đề khoa học có liên quan đến lĩnh vực chuyên

môn mà giảng viên đang giảng dạy và hướng người học. Đồng thời với vai trò là
nhà tư vấn, giảng viên còn phải có khả năng giúp người học xây dựng mục tiêu,
hình thành động cơ, thái độ học tập và dẫn dắt, rèn luyện người học biết ứng phó
trước những thách thức, rào cản cuộc sống và hoàn cảnh khó khăn để thực hiện mục
tiêu đã đặt ra.
Đặc biệt, trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong
bối cảnh hiện nay càng cho thấy cần phải có sự thay đổi căn bản về vị trí, vai trò và
nhiệm vụ của người giảng viên từ chỗ là người “Thầy Đồ” trở thành nhà giáo dục,


2

nhà khoa học, những chuyên gia ứng dụng, thực hành nghề nghiệp, đồng thời còn
làm tốt chức năng tư vấn cho mọi hoạt động học tập, nghiên cứu và đời sống của
người học. Để khẳng định được vị trí, vai trò và nhiệm vụ đó đòi hỏi người giảng
viên phải được phát triển toàn diện, nhằm hình thành những phẩm chất và năng lực
cần thiết cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình đối với người học và đối
với sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo của nhà trường trong bối cảnh hiện nay.
Xác định đúng vị trí, vai trò và những yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo ở nước ta hiện nay có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng chiến
lược và các chế độ chính sách đảm bảo cho ĐNGV phát triển, khẳng định được vị
trí, vai trò đầu tàu trong tiến trình đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo
trong bối cảnh hiện nay. Thực hiện mục tiêu đó, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
đã có quyết định số 6639/QĐ-BGDĐT, ngày 29/12/2011 phê duyệt Đề án qui hoạch
phát triển nhân lực ngành giáo dục bối cảnh 2011-2020. Đề án hướng đến xây dựng
và phát triển nguồn nhân lực cho giáo dục, trong đó trọng tâm là phát triển đội ngũ
cán bộ QLGD và đội ngũ nhà giáo đủ mạnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới nền giáo dục
nước nhà trong chặng đường của một vài thập kỷ tới.
Trên cơ sở những quan điểm và định hướng chiến lược phát triển đó, GDĐH
cùng với GDNN cũng đang được sự quan tâm đầu tư phát triển, trong đó đặc biệt

chú trọng đến phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD “Mỗi địa phương và
từng cơ sở đào tạo xây dựng kế hoạch phát triển ĐNGV và cán bộ QLGD các cấp
đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và đảm bảo chất lượng”. Những định hướng đó đã
chỉ rõ yêu cầu đổi mới giáo dục phải được đặt lên hàng đầu, trong đó đáng quan tâm
nhất là nhanh chóng giải quyết những bất cập trong ĐNGV cả về số lượng, cơ cấu,
chất lượng cùng với những hẫng hụt về trình độ, chuẩn chức danh nghề nghiệp,
năng lực nghề nghiệp, kỹ năng, nghiệp vụ, tay nghề nhằm đảm bảo đáp ứng yêu cầu
đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong bối cảnh hiện nay. Trước yêu
cầu đó, cùng với sự ra đời của luật GDNN đang đặt ra cho các cơ sở GDNN nói
chung, trong đó có các trường CĐ với những yêu cầu, nhiệm vụ mới.
Hiện nay, cả nước có 187 trường CĐ công lập, trong đó có 71 trường thuộc Bộ,
ngành Trung ương và 116 trường thuộc địa phương. Đặc biệt trong đó có 14 Trường
CĐ KT-KT công lập, đều là loại hình Trường CĐ KT-KT có phạm vi ngành, nghề


3

đào tạo rộng và qui mô đào tạo lớn, góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho nhiệm vụ
phát triển KT-XH đối với vùng, miền và địa phương. Hầu hết các trường đều thuộc
địa phương quản lý và có quá trình hình thành, phát triển từ trường TCCN đa ngành
(TC KT-KT) nâng cấp lên thành Trường CĐ KT-KT. Nhìn chung, ĐNGV các
Trường CĐ KT-KT cơ bản đáp ứng nhiệm vụ trước mắt. Song đứng trước yêu cầu
đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ XI, cho thấy ĐNGV các Trường CĐ KT-KT hiện nay vẫn còn nhiều hạn
chế, bất cập, chưa đáp ứng trước những yêu cầu và nhiệm vụ mới đặt ra.
Xuất phát từ thực tiễn đó đã có nhiều công trình, nhiều đề tài nghiên cứu về
phát triển ĐNGV nhưng vấn đề phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối
cảnh hiện nay thì chưa được đề cập, nghiên cứu một cách đầy đủ.
Trước những vấn đề đặt ra từ lý luận và thực tiễn đó, đã cho thấy việc lựa
chọn đề tài nghiên cứu “Phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật trong bối cảnh hiện nay” có tính cấp thiết, nhằm tích cực góp phần thực

hiện nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT đối với Trường CĐ KT-KT
trong bối cảnh hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về ĐNGV, phát triển ĐNGV và phân tích, đánh
giá thực trạng ĐNGV và hoạt động phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT, Luận án
đề xuất giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối cảnh hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ giảng viên các trường CĐ Kinh tế - Kỹ
thuật.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Phát triển đội ngũ giảng viên trường CĐ Kinh tế Kỹ thuật trong bối cảnh hiện nay.
4. Giả thuyết khoa học
Phát triển đội ngũ giảng viên của trường CĐ KT-KT trước yêu cầu đổi mới
căn bản, toàn diện GD và ĐT cho thấy vẫn còn những vấn đề hạn chế, bất cập nhất
định về quy hoạch, tuyển dụng, quản lý sử dụng, ĐT-BD, đánh giá và thực hiện chế
độ chính sách, kiến tạo môi trường làm việc cho ĐNGV; Nếu đề xuất và áp dụng


4

được những giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên theo hướng tiếp cận quản lý
nguồn nhân lực một cách thực tiễn và khả thi thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng
đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật đáp ứng yêu cầu đổi mới
căn bản, toàn diện GD và ĐT trong bối cảnh hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật trong bối cảnh hiện nay.
- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên, phát triển đội
ngũ giảng viên và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giảng viên Trường
CĐ KT-KT.
- Đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường CĐ KT-KT trong bối

cảnh hiện nay.
- Khảo nghiệm giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường CĐ KT-KT;
Đồng thời thử nghiệm giải pháp “Tổ chức đào tạo - bồi dưỡng giảng viên theo
chuẩn chức danh nghề nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên trường
CĐ KT-KT”.
6. Phạm vi nghiên cứu
Theo tiếp cận quản lý nguồn nhân lực: phạm vi nghiên cứu phát triển ĐNGV
được đề cập nghiên cứu đến các thành tố về quy hoạch, tuyển dụng, quản lý sử
dụng, ĐT-BD, đánh giá và thực hiện chế độ chính sách, kiến tạo môi trường làm
việc cho ĐNGV các Trường CĐ KT-KT trong khoảng thời gian 5 năm (20092014).
Theo tiếp cận chức năng quản lý: phạm vi nghiên cứu phát triển ĐNGV được
đề cập nghiên cứu đến các chức năng quản lý phát triển ĐNGV (lập kế hoạch, tổ
chức thực hiện, chỉ đạo điều hành, kiểm tra đánh giá) của Hiệu trưởng (CBQL)
cùng với các yếu tố tác động đến phát triển ĐNGV các Trường CĐ KT-KT ở các
vùng, miền trên cả nước trong cùng khoảng thời gian như trên.
- Khảo sát trên các chủ thể là CBQL và giảng viên các Trường CĐ KT-KT đại
diện cho các vùng miền trên cả nước: Miền núi phía Bắc: Trường CĐ KT-KT Điện
Biên, Đồng Bằng Sông Hồng: Trường CĐ KT-KT Vĩnh Phúc, Miền Trung: Trường


5

CĐ KT-KT Nghệ An, Tây Nguyên: Trường CĐ KT-KT Lâm Đồng, Đông Nam Bộ:
Trường CĐ KT-KT Phú Lâm, Tây Nam Bộ: Trường CĐ KT-KT Bạc Liêu và 01
trường ĐH trực thuộc Trung ương: Trường CĐ KT-KT Thái Nguyên thuộc ĐH Thái
Nguyên.
7. Phương pháp tiếp cận và Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp tiếp cận
Đề tài luận án sử dụng một số phương pháp tiếp cận nghiên cứu như:
- Tiếp cận quản lý nguồn nhân lực: Đây là phương pháp tiếp cận nghiên cứu

chính (chủ yếu) của đề tài nghiên cứu luận án.
Phương pháp tiếp cận này căn cứ và vận dụng lý thuyết quản lý nguồn nhân lực
bao gồm: (i) Phát triển nguồn nhân lực; (ii) Sử dụng nguồn nhân lực; (iii) Môi trường
nguồn nhân lực, vào việc nghiên cứu phát triển ĐNGV bao gồm các thành tố cơ bản
như: quy hoạch, tuyển dụng, quản lý sử dụng, ĐT-BD, đánh giá và thực hiện chế độ
chính sách, kiến tạo môi trường làm việc cho ĐNGV, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp
tổng thể phát triển ĐNGV (tăng tiến về số lượng, hợp lý về cơ cấu, đảm bảo về chất
lượng, đạt chuẩn về trình độ, chức danh nghề nghiệp và năng lực nghề nghiệp giảng
viên) đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT trong bối cảnh hiện nay.
- Tiếp cận chức năng quản lý: Phương pháp tiếp cận chức năng quản lý được
sử dụng tích hợp cùng với phương pháp tiếp cận quản lý nguồn nhân lực, nhằm xác
định rõ vai trò, chức năng của chủ thể quản lý (lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ
đạo điều hành, kiểm tra đánh giá) của Hiệu trưởng và CBQL trong việc thực hiện
chức năng quản lý phát triển ĐNGV, kết hợp tiếp cận chức năng quản lý với thành
tố quản lý phát triển ĐNGV làm cơ sở nghiên cứu đề xuất giải pháp phát triển
ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối cảnh hiện nay.
- Tiếp cận chức năng chuẩn hóa: Phương pháp tiếp cận này đề cập nghiên cứu
và vận dụng quan điểm, nội dung yêu cầu chuẩn hóa các điều kiện đảm bảo đáp ứng
đạt đến được mục tiêu chung của tổ chức đặt ra trong quá trình nghiên cứu đề xuất
giải pháp phát triển ĐNGV (qui hoạch, tuyển dụng, bố trí sử dụng, ĐT-BD, đánh
giá và thực hiện chế độ chính sách, kiến tạo môi trường làm việc cho ĐNGV) như
mục tiêu nghiên cứu đã đề ra nhằm đạt chuẩn về số lượng, cơ cấu, chất lượng
ĐNGV đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước đặt ra.


6

7.2. Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa, khái quát

hóa trong quá trình tiếp cận các vấn đề nghiên cứu để xây dựng cơ sở lý luận về vấn
đề phát triển ĐNGV: (i) Nghiên cứu các văn kiện, Nghị quyết của Đảng Công sản
Việt Nam, các văn bản pháp luật của Nhà nước, của ngành GD và ĐT; (ii) Nghiên
cứu và phân tích các tài liệu khoa học về quy hoạch, dự báo phát triển GD và ĐT,
các tài liệu, sách, tạp chí khoa học giáo dục, QLGD; (iii) Nghiên cứu các công trình
NCKH, các đề tài nghiên cứu luận án về GD và ĐT, về GDĐH, GDNN, về giáo
viên, giảng viên và phát triển ĐNGV của các tác giả trong và ngoài nước có liên
quan đến đề tài nghiên cứu luận án.
7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng phương pháp điều tra, phỏng vấn, quan sát khoa học, tổng kết kinh
nghiệm để đánh giá thực trạng ĐNGV, phát triển ĐNGV và đề xuất giải pháp phát
triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT: (i) Phương pháp điều tra thu thập thông tin bằng
phiếu thăm dò ý kiến; (ii) Phương pháp phỏng vấn: sử dụng bổ trợ phương pháp
điều tra; (iii) Phương pháp quan sát khoa học: sử dụng quan sát thực trạng ĐNGV
và hoạt động phát triển ĐNGV; (iv) Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: kế thừa, sử
dụng kết quả nghiên cứu, đánh giá về thực trạng ĐNGV và phát triển ĐNGV; (v)
Phương pháp chuyên gia, khảo nghiệm, thử nghiệm: dùng để nghiên cứu đề xuất
giải pháp phát triển ĐNGV.
7.2.3. Nhóm phương pháp thống kê: Sử dụng các công thức toán học để thống
kê số lượng, cơ cấu, tiêu chí chất lượng ĐNGV và xử lý số liệu thống kê nhằm đưa
ra các thông tin khoa học phục vụ cho công tác nghiên cứu.
8. Luận điểm bảo vệ
8.1. Chất lượng ĐNGV có vai trò quan trọng góp phần tạo nên chất lượng đào
tạo đối với Trường CĐ KT-KT trong hệ thống giáo dục quốc dân. Vì vậy, phát triển
ĐNGV Trường CĐ KT-KT sẽ là tiền đề quan trọng tích cực góp phần nâng cao chất
lượng ĐNGV, chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD
và ĐT trong bối cảnh hiện nay.


7

8.2. Phát triển ĐNGV là nhằm tác động đồng bộ đến các yếu tố: quy hoạch,
tuyển dụng, quản lý sử dụng, ĐT-BD, đánh giá và thực hiện chế độ chính sách, kiến
tạo môi trường làm việc cho ĐNGV theo hướng chuẩn hóa về trình độ, chức danh
nghề nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên, chính là các yếu tố quyết
định đảm bảo cho ĐNGV Trường CĐ KT-KT phát triển đồng bộ, đạt chuẩn và hội
nhập trong bối cảnh hiện nay.
8.3. ĐNGV trường CĐ nói chung mà đặc biệt là ĐNGV Trường CĐ KT-KT
được phát triển (chuẩn về số lượng, cơ cấu, chất lượng) đáp ứng yêu cầu trình độ,
chuẩn chức danh nghề nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên là nhân tố
quan trọng thúc đẩy Trường CĐ KT-KT phát triển và hội nhập trong bối cảnh hiện
nay.
9. Đóng góp mới của luận án
9.1. Luận án đã tiếp cận và cụ thể hóa một số quan điểm, nội dung của lí
thuyết quản lý nguồn nhân lực vào việc xây dựng cơ sở lý luận về phát triển ĐNGV
Trường CĐ KT-KT trong bối cảnh hiện nay.
9.2. Luận án đánh giá thực trạng ĐNGV Trường CĐ KT-KT; Đồng thời phân
tích làm rõ tình hình phát triển ĐNGV từ thực tiễn sinh động ở các trường (thành công,
hạn chế, nguyên nhân của những thành công và hạn chế về phát triển ĐNGV) cũng như
kết quả phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong thời gian vừa qua.
9.3. Luận án đề xuất giải pháp phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT, đồng
thời khẳng định và luận giải về tính cấp thiết và khả thi của giải pháp đã được đề
xuất cùng với việc triển khai thử nghiệm tác dụng thực tiễn của giải pháp tổ chức
ĐT-BD giảng viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm
vụ giảng viên góp phần nâng cao chất lượng ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong bối
cảnh hiện nay.
9.4. Kết quả nghiên cứu của luận án đã đưa ra cách đánh giá khá toàn diện về
năng lực thực hiện nhiệm vụ giảng viên Trường CĐ KT-KT trong bối cảnh hiện
nay.

8

10. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và
phụ lục; Nội dung Luận án được trình bày trong 03 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng
trong bối cảnh hiện nay.
Chương 2. Thực trạng Đội ngũ giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật.
Chương 3. Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật trong bối cảnh hiện nay.


9

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY
1.1. Tổng quan một số công trình nghiên cứu về ĐNGV và phát triển đội
ngũ giảng viên
1.1.1. Tổng quan một số công trình nghiên cứu về ĐNGV và phát triển đội
ngũ giảng viên ở một số nước trên thế giới
1.1.1.1. Những công trình nghiên cứu về ĐNGV ở một số nước trên thế giới

- Công trình nghiên cứu “Những chiến lược hiệu quả dành cho giảng viên và
nhà lãnh đạo giáo dục trong kỷ nguyên toàn cầu hóa” của Lee Little Sodier cũng đã
chỉ rõ hệ thống các năng lực của người giảng viên được hình thành từ hai hệ thống
kiến thức và kỹ năng đó là (i) Hệ thống những kiến thức và kỹ năng của người
giảng viên về môn học cần dạy; (ii) Hệ thống những kiến thức và kỹ năng về các
hoạt động dạy - học và giáo dục.

Tác giả đã làm nổi bật những vấn đề cần làm để nâng cao chất lượng giảng
viên hiện nay. Đáng chú ý như (i) Phải chuẩn bị cho giảng viên tương lai khả năng
thích ứng với sự biến đổi về KT-XH, văn hóa, giáo dục và có ảnh hưởng đến chức
năng, nhiệm vụ của giảng viên và khả năng sáng tạo để đương đầu với những sự
biến đổi đó; (ii) Cần đảm bảo sự kế thừa việc đào tạo ban đầu và đào tạo thường
xuyên trong việc xây dựng ĐNGV; (iii) Năng lực nghề nghiệp của người giảng viên
bao gồm 2 hệ thống kiến thức và kỹ năng, có sự chuyển hóa từ kiến thức chung của
nhân loại sang kiến thức của giảng viên cần biết, sang kiến thức cần dạy và cuối
cùng là sang kiến thức người học cần lĩnh hội; (iv) Nâng cao sự hiểu biết lý thuyết
và thực hành trong ĐT-BD khoa học giáo dục, cần đảm bảo chuyển hóa những kiến
thức thành hệ thống những kỹ năng sư phạm… [75].
Bên cạnh những kết quả nghiên cứu trên còn có một số kết quả nghiên cứu của
các thành viên OECD (Tổ chức hợp tác phát triển Châu Âu) đưa ra một số chuẩn về
chất lượng nhà giáo bao gồm: (i) Kiến thức phong phú; (ii) Kỹ năng sư phạm
(phương pháp giảng dạy và năng lực sử dụng phương pháp giảng dạy) tốt; (iii) Có
tư duy, năng lực sáng tạo, năng lực làm chủ bản thân; (iv) Biết cảm thông, chia sẻ


10

và tôn trọng phẩm giá con người; (v) có năng lực quản lý, đề cao trách nhiệm bản
thân đối với người học [105].
1.1.1.2. Những công trình nghiên cứu về phát triển ĐNGV ở một số nước trên
thế giới
Đồng thời với vấn đề giáo viên, vấn đề phát triển ĐNGV cũng được nhiều tác
giả ở một số nước trên thế giới quan tâm, nghiên cứu và công bố, đáng chú ý như (i)
“Manager of VietNam development information center”, Andrew Scryner (2004)
[123]; (ii)“Technology and learning: Creating the right environment”, Dr. Philip
Wong (2004) [127]; (iii) “Information technology Training programes for students
and teachers”, Harry Kwa (2004) [129]; (iv) “Learning to teach”, Richard I.Adrends

(1998) [130]; (v) "Understanding Governance: Policy Networks, (Governance.
Rellexivity and Accountability", Rhodes (1997) [131]; (vi) “Investing in the future”,
Jacques Hallak (1990) [134]. Nhìn chung các công trình nghiên cứu đều đề cập đến
vấn đề phát triển ĐNGV với các nội dung, nhiệm vụ khá toàn diện trên cơ sở tiếp cận
các lý thuyết cũng như các công trình nghiên cứu về quản lý phát triển nguồn nhân
lực, trong đó có một số công trình nghiên cứu đề cập cụ thể đến vấn đề năng lực giáo
viên cũng như chất lượng ĐNGV trước yêu cầu phát triển và hội nhập. Đáng chú ý là
khi đề cập đến chất lượng ĐNGV hầu hết các công trình nghiên cứu đều cho rằng
chất lượng ĐNGV có liên quan đến chất lượng giáo dục. UNESCO xem chất lượng
giáo viên là một trong mười yếu tố cấu thành chất lượng giáo dục; Đồng thời còn đưa
ra những khẳng định đúng đắn và đầy đủ về vị trí, vai trò của giáo viên và ĐNGV đối
với sự nghiệp giáo dục ở mỗi quốc gia. Chiến lược phát triển giáo dục của UNESCO
khẳng định giáo viên phải được đào tạo trở thành những nhà giáo dục hơn là những
chuyên gia truyền đạt kiến thức. Giảng dạy phải thích ứng với người học chứ không
phải buộc người học tuân theo các quy định có sẵn từ trước theo thông lệ cổ truyền
[135].
- Công trình nghiên cứu “Kinh nghiệm và thành tựu phát triển giáo dục và đào
tạo trên thế giới của tác giả Nguyễn Tuấn Đạt (2007), bao gồm 2 tập. Tập 1: Nghiên
cứu về giáo dục và đào tạo ở các nước Châu Âu và Châu Á với các nước: Khu vực
Châu Âu gồm: Pháp, Liên Bang Nga, Đức, Anh. Khu vực Châu Á gồm: Trung
Quốc, Nhật bản, Triều Tiên, Ấn Độ. Tập 2: Nghiên cứu về giáo dục và đào tạo ở


11

các nước Châu Mỹ, Châu Phi và Châu Đại Dương, với các nước: Khu vực Châu Mỹ
gồm: Hoa Kỳ, Canada, Brazin. Khu vực Châu Phi gồm: Ai Cập, Ni-Giê-Ria. Khu
vực Châu Đại Dương gồm: Australia, Neu-Di-Lân.
Ở các nước nói trên, tác giả đã đi sâu nghiên cứu từng vấn đề cụ thể của GD và
ĐT như: Bối cảnh đất nước; Hệ thống giáo dục của đất nước; GDĐH, quá trình học

ĐH và hệ thống các văn bằng của GDĐH; Thành tựu giáo dục của đất nước qua các
chỉ số và tỷ lệ về giáo dục ở từng nước. Đặc biệt là cung cấp những thông tin về hợp
tác giáo dục, về phát triển ĐNGV giữa nước ta với các nước trên thế giới [42].
Tổng quan một số kết quả nghiên cứu về giáo viên/giảng viên và phát triển
ĐNGV cho thấy những hướng đi, cách làm cụ thể trong việc phát triển ĐNGV trước
yêu cầu phát triển và hội nhập. Đáng chú ý là những kết quả nghiên cứu, những mô
hình, những kinh nghiệm phát triển ĐNGV ở các nước còn có ý nghĩa thiết thực
làm cơ sở khoa học cả về mặt lý luận và thực tiễn cho các công trình nghiên cứu về
ĐNGV, phát triển ĐNGV ở nước ta trong thời gian tới. Đề tài nghiên cứu đề xuất
giải pháp “Phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật trong
bối cảnh hiện nay” cũng sẽ tiếp tục kế thừa, phát triển những kết quả nghiên cứu nói
trên, nhằm đi sâu nghiên cứu phát triển ĐNGV cho loại hình Trường CĐ KT-KT ở
Việt Nam trong bối cảnh hiện nay.
1.1.2. Tổng quan một số công trình nghiên cứu về ĐNGV và phát triển đội
ngũ giảng viên ở trong nước
1.1.2.1. Những công trình nghiên cứu về ĐNGV ở trong nước
Tác giả Lê Đức Ngọc, trong cuốn “Giáo dục Đại học - Quan điểm và giải
pháp”, khi đề cập đến vấn đề đổi mới công tác giảng viên để nâng cao chất lượng đào
tạo trong các trường ĐH và CĐ, đã cho rằng: Có hai lý do chính làm cho vấn đề
ĐNGV trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhà trường ĐH; Thứ nhất trình độ của
ĐNGV quyết định chất lượng và khả năng của một trường về giảng dạy, nghiên cứu
và phục vụ xã hội trong nền kinh tế hàng hóa; Thứ hai chi phí lương và phụ cấp cho
đội ngũ này là khoản chi phí lớn nhất của mỗi trường ĐH, nó gắn liền với vấn đề chất
lượng, hiệu quả và hiệu suất đào tạo. Đồng thời cần có một tổ chức để thực hiện việc
bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giảng viên; đó có thể là một trung tâm nghiên


12

cứu của GDĐH hay một tổ chức có tư cách pháp nhân của Hiệp hội các trường ĐH

Việt Nam sẽ đảm nhận vai trò đầu mối cho các hoạt động nâng cao chất lượng giảng
viên, cần có kinh phí cho hoạt động bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giảng viên.
Kinh phí này lấy từ nguồn bồi dưỡng cán bộ hành chính sự nghiệp hàng năm [84].
Đặc biệt trong chuyên khảo “Cẩm nang nâng cao năng lực và phẩm chất đội
ngũ giảng viên”, các tác giả Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim Thoa, khi
đề cập đến những vấn đề chung về phẩm chất, năng lực người thầy, nghề thầy trong
bối cảnh phát triển mới, nhóm tác giả đã đề ra các con đường để người thầy tự tìm
hiểu nâng cao được phẩm chất, năng lực của bản thân đáp ứng những yêu cầu của nhà
giáo trong điều kiện đất nước đang tiến hành CNH, HĐH và hội nhập quốc tế [5].
Ngoài ra, còn có một số định hướng nghiên cứu về giáo viên, ĐNGV, chất
lượng ĐNGV theo yêu cầu xu thế phát triển: có thể kể đến một số công trình nghiên
cứu và đề tài luận án đã được công bố như sau: “Cẩm nang nâng cao năng lực và
phẩm chất đội ngũ giáo viên”, Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim Thoa
[5]; “Đội ngũ giảng viên một trong những nhân tố quyết định đến chất lượng giáo
dục Đại học”, Nguyễn Khắc Bình [24]; “Tập huấn bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cốt
cán đầu đàn - yếu tố quyết định để xây dựng Nhà trường hiệu quả”, Nguyễn Tiến
Dũng [31]; “Chuẩn hóa nghề nghiệp, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên”, Trần Văn Dũng [33]; “Vấn đề giáo viên những nghiên cứu lý luận và thực
tiễn”, Trần Bá Hoành [59]; “Cơ sở lý luận xây dựng tiêu chí giảng viên giỏi trong
xu thế hội nhập”, Ngô Tứ Thành [97]; “Tăng cường chất lượng đội ngũ giảng viên
Đại học, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo”, Đoàn Thị Thanh Thủy
[102]; “Những biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ở
các tỉnh Tây Nguyên đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục trung học cơ sở”, Nguyễn
Sỹ Thư [105]; “Một số biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ở trường
cao đẳng kinh tế - kỹ thuật thương mại”, Phạm Thị Yến [122].
1.1.2.2. Những công trình nghiên cứu về phát triển ĐNGV ở trong nước
Bùi Văn Quân và Nguyễn Ngọc Cầu đã đề cập đến ba cách tiếp cận trong
nghiên cứu phát triển ĐNGV hiện nay:

13

Tiếp cận quản lý phát triển đội ngũ nhân lực theo Christian Batal; Công trình
nghiên cứu “Quản lý nguồn nhân lực trong khu vực nhà nước”, Christian Batal đã
kế thừa kết quả nghiên cứu của một số nhà khoa học khác như: Giáo dục học, Dự
báo học, Toán học… để đưa ra lý thuyết về quản lý phát triển nguồn nhân lực đồng
thời đưa ra nội dung tổng thể quản lý phát triển nguồn nhân lực bao gồm các khâu
từ kiểm kê, đánh giá đến nâng cao năng lực, hiệu lực quản lý nguồn nhân lực; Đồng
thời các tác giả còn đưa ra cách tiếp cận theo phương pháp quản lý ĐNGV gồm tiếp
cận theo phương pháp quản lý (phương pháp giáo dục, vận động, tuyên truyền,
phương pháp hành chính, phương pháp kinh tế) và tiếp cận theo nội dung phát triển
ĐNGV; Từ đó các tác giả khẳng định: Việc lựa chọn cách tiếp cận nào là do ý thức
lý luận và kết quả phân tích thực tiễn giáo dục của nhà nghiên cứu hay nhà quản lý
quyết định [90].
Đồng thời trong thời gian vừa qua, khi nghiên cứu tổng quan về quản lý phát
triển ĐNGV đã có một số công trình, đề tài nghiên cứu có liên quan đã được công
bố có thể đề cập đến như sau:
Một số nghiên cứu theo hướng tiếp cận quản lý, đánh giá về giáo viên và
ĐNGV, theo (khung) quy định chuẩn đối với giáo viên và ĐNGV. Kết quả nghiên
cứu theo hướng này có một số công trình và đề tài nghiên cứu luận án đã được công
bố như: “Cơ sở hình thành tiêu chí đánh giá chất lượng nguồn nhân lực giảng viên
Đại học”, Đinh Thị Minh Tuyết [116]; “Xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực nghiệp
vụ sư phạm và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường sư phạm”, Nguyễn
Đức Vũ [119]; “Quản lý đội ngũ giảng viên trường Đại học đa ngành đa lĩnh vực ở
Việt Nam theo quan điểm tự chủ và trách nhiệm xã hội”, Phạm Văn Thuần [104];
“Đánh giá giảng viên Đại học theo hướng chuẩn hóa trong giai đoạn hiện nay”,
Trần Xuân Bách [3]; “Đánh giá hoạt động của giảng viên và chất lượng dạy học ở
Đại học”, Trần Thị Tuyết Oanh [86]; “Một số suy nghĩ về vấn đề quản lý đội ngũ
góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ở một trường Đại học”, Phạm Quang Xưng,
Trần Xuân Bách [120]; “Quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng

ngoài công lập”, Nguyễn Thị Anh Đào [41].
Tiếp cận nghiên cứu theo hướng đề xuất nhiệm vụ giải pháp quản lý phát triển
ĐNGV đáp ứng mục tiêu, yêu cầu theo từng giai đoạn cũng như điều kiện, hoàn


14

cảnh cụ thể (bối cảnh kinh tế xã hội và yêu cầu phát triển giáo dục đặt ra). Theo
hướng nghiên cứu này có một số công trình và đề tài nghiên cứu luận án đã được
công bố như: “Một số vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên Đại học trong xã hội
hiện đại”, Trần Khánh Đức [47]; “Phát triển đội ngũ giảng viên và bài toàn tương
quan giữa quy mô và chất lượng giáo dục đại học”, Phan Văn Kha [64]; “Phát triển
đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”, Đặng Bá Lãm [70]; “Một số cách tiếp
cận trong nghiên cứu phát triển đội ngũ giảng viên”, Bùi Văn Quân, Nguyễn Ngọc
Cầu [90]; “Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề trên cơ sở tiêu chuẩn nghề nghiệp
nhà giáo”, Nguyễn Đức Trí [110].
Bên cạnh những kết quả nghiên cứu theo những định hướng trên còn có một
số định hướng nghiên cứu tiếp cận quản lý đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, ĐNGV,
CBQL có thể kể đến một số công trình nghiên cứu và đề tài nghiên cứu luận án đã
được công bố như sau: “Xây dựng mô hình quản lý công tác phát triển - bồi dưỡng
cán bộ giảng dạy phục vụ yêu cầu đổi mới giáo dục Đại học Việt Nam”, Trần Thị
Bạch Mai [81]; “Nghiên cứu bồi dưỡng cán bộ giảng dạy Đại học và giáo viên dạy
nghề”, Phạm Thành Nghị [83]; “Tiếp cận mô hình đào tạo giáo viên trên thế giới
vào đào tạo giáo viên ở Việt Nam”, Nguyễn Xuân Thanh, Vũ Thị Mai Hường [96];
“Quản lý đào tạo giảng viên lý luận chính trị đáp ứng yêu cầu thời kỳ đổi mới hiện
nay”, Nguyễn Thị Thu Thủy [103].
Tiếp cận nghiên cứu phát triển ĐNGV theo đặc thù ngành, vùng, miền, địa
phương đáp ứng yêu cầu thời kỳ đổi mới giáo dục, CNH, HĐH và hội nhập quốc tế
có thể kể đến một số đề tài nghiên cứu luận án như sau: “Phát triển đội ngũ giảng
viên các trường Đại học vùng Đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới

GDĐH”, Nguyễn Văn Đệ [45]; “Xây dựng đội ngũ giảng viên các trường Đại học
thuộc ngành GTVT đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới”, Phan Văn Toàn [107]; “Quản lý
phát triển đội ngũ giáo viên trung học phổ thông các trường Đồng bằng sông Cửu
Long theo tiêu chuẩn hóa” Phan Minh Giảng [52]; “Biện pháp phát triển đội ngũ
giáo viên trung học cơ sở giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, Lê
Khánh Tuấn [114]; đáng chú ý là cũng đi theo hướng nghiên cứu nêu trên gần đây
nhất có đề tài luận án “Phát triển đội ngũ giảng viên các trường cao đẳng giao thông
vận tải thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”, Nguyễn Văn


15

Lâm [74], đề tài nghiên cứu luận án tập trung giải quyết nhiệm vụ phát triển ĐNGV
của đặc thù trường cao đẳng chuyên ngành theo hướng tiếp cận nâng cao năng lực
giảng viên đáp ứng yêu cầu thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập quốc tế.
1.1.3. Nhận xét chung
Qua tiếp cận tổng quan một số quan điểm, công trình nghiên NCKH, các đề tài
nghiên cứu luận án có liên quan đến giáo viên/giảng viên và phát triển đội ngũ giáo
viên/giảng viên ở trong nước và ngoài nước, cho thấy ở bất kỳ quốc gia nào cũng như
ở hầu hết các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà QLGD luôn khẳng định, đề cao
vai trò, vị trí của đội ngũ giáo viên/giảng viên đối với sự nghiệp phát triển GD và ĐT,
xác định phát triển ĐNGV là nhằm phát triển nguồn nhân lực cho GD và ĐT, xem
đây là nhiệm vụ chiến lược ở mỗi quốc gia; Ở nước ta Đảng và Nhà nước đã khẳng
định đây là quốc sách hàng đầu.
Vì vậy ở trong và ngoài nước đã có nhiều công trình NCKH, nhiều đề tài luận
án đi sâu nghiên cứu giáo viên/giảng viên, phát triển ĐNGV với nhiều kết quả
nghiên cứu có giá trị khoa học về lĩnh vực xây dựng và phát triển ĐNGV; Tuy
nhiên những kết quả nghiên cứu trên cho thấy vấn đề phát triển ĐNGV phổ thông
và giảng viên ĐH thì có nhiều nhưng nghiên cứu sâu về vấn đề phát triển ĐNGV
CĐ thì còn mỏng, riêng đi sâu nghiên cứu đề xuất giải pháp phát triển ĐNGV

trường CĐ đa ngành thì còn ít công trình đã được nghiên cứu; đặc biệt là nghiên
cứu đề xuất giải pháp “Phát triển đội ngũ giảng viên Trường CĐ KT-KT trong bối
cảnh hiện nay” thì chưa có tác giả nào nghiên cứu. Thực tế đó cho thấy một số công
trình NCKH, các đề tài nghiên cứu luận án ở trong và ngoài nước từ trước đến nay
chưa đề cập nghiên cứu sâu đến vấn đề phát triển ĐNGV Trường CĐ KT-KT trong
bối cảnh hiện nay; Đây là lĩnh vực nghiên cứu mới mà từ trước đến nay chưa được
đề cập nghiên cứu đến một cách có hệ thống và cụ thể, sát thực như đề tài nghiên
cứu luận án đã đề cập nghiên cứu đến.
1.2. Một số khái niệm sử dụng trong đề tài nghiên cứu luận án
1.2.1. Phát triển
Phát triển là một thuật ngữ thường được sử dụng trong tất cả các lĩnh vực của
đời sống xã hội. Ở gốc độ triết học, phát triển là một phạm trù phản ánh tính chất


16

của những biến đổi đang diễn ra trong thế giới khách quan, mọi sự vật, hiện tượng
của hiện thực khách quan không tồn tại trong trạng thái bất biến mà luôn trải qua
các trạng thái khác nhau từ khi xuất hiện đến lúc tiêu vong, phạm trù phát triển phản
ánh bản chất chung của tất cả những biến đổi đó; Ở gốc độ xã hội học và kinh tế
học, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng phát triển là sự vận động đi lên để hoàn thiện
hơn, tiến bộ hơn; Phát triển thể hiện ở khả năng tích lũy và đầu tư để tăng trưởng
nền kinh tế làm thúc đẩy phát triển XH. [73]
Phát triển là quá trình vận động từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ
kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn; Theo nghĩa này, quá trình phát triển của một sự
vật, một hiện tượng sẽ làm cho cơ cấu tổ chức, phương thức vận động và chức năng
hoạt động của nó ngày càng hoàn thiện hơn [73].
1.2.2. Giảng viên và đội ngũ giảng viên
1.2.2.1. Giảng viên
Luật giáo dục [91, mục 1, điều 70] qui định “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ

giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác”. Nhà giáo giảng dạy ở
cơ sở GDĐH gọi là giảng viên, cũng theo Luật giáo dục và Điều lệ trường CĐ qui
định tiêu chuẩn giảng viên.
1. Giảng viên trường CĐ phải có phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt, có trình độ
chuyên môn, sức khỏe tốt, lý lịch bản thân rõ ràng.
2. Giảng viên trường CĐ phải có trình độ được đào tạo từ ĐH trở lên, có
chuyên môn phù hợp với chuyên ngành đào tạo; Ưu tiên tuyển chọn SV tốt nghiệp
ĐH loại khá, giỏi và người có trình độ ĐH, Ths, TS có kinh nghiệm hoạt động thực
tiễn, có nguyện vọng trở thành giảng viên. Những người tốt nghiệp các ngành ngoài
sư phạm phải có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm. [91,92,93]
1.2.2.2. Đội ngũ giảng viên
Từ điển Giáo dục học định nghĩa “Đội ngũ giảng viên là tập hợp những người
đảm nhận công tác giáo dục và dạy học, có đủ tiêu chuẩn đạo đức, chuyên môn và
nghiệp vụ theo quy định”. ĐNGV là tập hợp những người làm nhà giáo, nhà khoa
học, được tổ chức thành một lực lượng có cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện sứ
mạng đào tạo của nhà trường. Họ làm việc có mục đích, có kế hoạch và cùng gắn bó