Tieu luan TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ “VẤN ĐỀ CÁN BỘ” VÀ Ý NGHĨA CỦA NÓ TRONG SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ

2
MỞ ĐẦU
Hồ Chí Minh - người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn
hóa thế giới, lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam; Người đã làm rạng
rỡ dân tộc ta, non sông đất nước ta. Cuộc đời và sự nghiệp của Người
thực sự là một tấm gương sáng để Đảng, nhân dân ta và các thế hệ mai
sau học tập, noi theo.
Chủ tich Hồ Chí Minh đã đi xa, nhưng đã để lại cho dân tộc ta một
di sản tinh thần vô giá, đó là hệ thống tư tưởng của Người. Tư tưởng Hồ
Chí Minh là hệ thống quan điểm toàn diện sâu sắc về những vấn đề cơ bản
của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng
tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của cách mạng Việt Nam,
kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam
và tinh hoa văn hoá thế giới. Đó là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải
phóng giai cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội; về sức mạnh của của nhân dân, của khối đại đoàn kết dân tộc; về
quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà nước thật sự của dân, do dân,
vì dân; về quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, về
phát triển kinh tế và văn hoá, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân; về đạo đức cách mạng, cần kiêm, liêm chính, chí
công vô tư; về chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, về xây
dựng Đảng trong sạch vững mạnh.v.v...
Trong hệ thống tư tưởng quý báu của Người, tư tưởng về “vấn đề cán
bộ” được xác định là một trong những nội dung lớn, có ý ngh ĩa đặc biệt
quan trọng quyết định đến sự thành bại của cách mạng Việt Nam. Vì vậy,
việc tiếp tục nghiên cứu nắm vững và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí
Minh về “vấn đề cán bộ” trên cơ sở đó thường xuyên chăm lo xây dựng đội
ngũ cán bộ vừa hồng vừa chuyên, đáp ứng yêu cầu đòi của nhiệm vụ cách
mạng, xứng đáng là lực lượng lãnh đạo toàn xã hội, là một trong những
nhiệm vụ trọng yếu nhất của toàn Đảng, toàn dân ta hiện nay.

3
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về “vấn đề cán bộ”
1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ của Đảng
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, vấn đề cán bộ
và công tác cán bộ luôn là mối quan tâm lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bởi vì, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, cán bộ chính là lực lượng nòng cốt
của các tổ chức, đoàn thể cách mạng. Công tác cán bộ giữ vị trí hàng đầu
trong công tác xây dựng Đảng. Làm tốt công tác này là vấn đề vừa có ý
nghĩa chiến lược lâu dài vừa là vấn đề có tính cấp thiết. Cụ thể, theo Hồ
Chí Minh, “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”1 và “công tác cán bộ là
công việc gốc của Đảng”. Chính vì vậy, trong mọi giai đoạn, mọi thời
kỳ, vấn đề cán bộ và công tác cán bộ luôn là v ấn đề nổi lên hàng đầu và
giữ một vị trí hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng.
Nó chẳng những có ý nghĩa quyết định đối với công tác xây dựng Đảng
và việc tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng mà còn có ý nghĩa quyết
định đối với sự thành bại của cuộc đấu tranh cách mạng.
Sở dĩ Hồ Chí Minh coi trọng vấn đề cán bộ và công tác cán bộ như
vậy bởi vì, theo Người, để sự nghiệp cách mạng của Đảng thành công
phải cần đủ 3 yếu tố đó là: có đường lối cách mạng đúng, có quần chúng
nhân dân được giác ngộ, đồng tình ủng hộ và có đội ngũ cán bộ lãnh đạo
giỏi. Ba yếu tố đó có liên quan chặt chẽ với nhau tạo thành một quy trình
khép kín trong hoạt động lãnh đạo của Đảng. Nếu thiếu một trong những
yếu tố đó cách mạng không thể thành công được. Trong đó đội ngũ cán
bộ giữ vai trò như một chiếc cầu nối giữa Đảng với quần chúng, một dây
chuyền của bộ máy tổ chức, nó có tác động to lớn và trực tiếp đến phong
trào cách mạng. Hồ Chí Minh cho rằng, vai trò của cán bộ thể hiện ở chỗ
cán bộ vừa là người đem chính sách của Đảng, của Nhà nước giải thích
cho dân chúng hiểu và thi hành; vừa là người đem tình hình của dân
chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để có chính sách đúng.

1

Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, H1995, tr 269


4
Cán bộ có tốt thì công tác lãnh đạo của Đảng mới thực thi có hiệu quả, ví
như cây cầu có vững mới nối liền được 2 bờ, dây chuyền có tốt thì toàn
cỗ máy mới hoạt động; nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động
cơ dù tốt đến mấy, toàn bộ cỗ máy cũng bị tê liệt. Nói về vai trò của cán
bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Muôn việc thành công
hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém” 2 .
Như vậy, có thể thấy, trong toàn bộ tiến trình lãnh đạo cách mạng
của Đảng, cán bộ và công tác cán bộ luôn là vấn đề nổi lên hàng đầu và
giữ một vai trò hết sức trọng yếu. Nó có ý nghĩa quyết định đối với
công tác xây dựng Đảng và có ý nghĩa quyết định đối với sự thành bại
của cuộc đấu tranh cách mạng. Thực tiễn lịch sử đã chứng minh, trong
bất cứ giai đoạn cách mạng nào, cả trong thời kỳ chưa giành được chính
quyền cũng như khi giành được chính quyền và Đảng ta trở thành Đảng
cầm quyền, nếu cán bộ kém thì chủ trương của Đảng có hay mấy cũng
không thể biến thành hiện thực. Cho nên, trong các bài viết, bài phát
biểu cũng như trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, Hồ Chí Minh
luôn coi trọng vấn đề cán bộ và thường xuyên quân tâm đến việc xây
dựng đội ngũ cán bộ của Đảng theo những chuẩn mực nhất định, phù
hợp với từng giai đoạn cách mạng.
Người cán bộ theo quan điểm của Chủ tịch H ồ Chí Minh phải là
người có đủ cả đức lẫn tài. Bởi lẽ, đức và tài là hai mặt rất cần thiết tạo
nên nhân cách hoàn chỉnh của người cán bộ và giữa chúng có mối quan
hệ chặt chẽ với nhau. Nói về điều này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
khẳng định: Có tài phải có đức, có tài không có đức, tham ô ngủ hoá có

hại cho nhà nước. Có đức không có tài, như ông bụt ngồi trong chùa,
không giúp ích gì được ai.
“Đức” của người cán bộ, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí minh
không phải là đạo đức chung chung, mà là đạo đức cách mạng. Người coi
2

Sđd, tập 5, tr 240


5
đạo đức cách mạng là “nền tảng”, là “cái gốc” của nhân cách người cán bộ.
Người nói “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì
sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng
phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo
được nhân dân”3. Cái gốc đó sẽ giúp cho người cán bộ vượt qua được mọi
khó khăn, gian khổ, hy sinh để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng và nhân
dân giao cho. Cái gốc đó, người cán bộ mới thực sự trở thành tấm gương
sáng cho mọi người noi theo. Nói cách khác, đạo đức chính là cơ sở, là nền
tảng, là điều kiện đảm bảo cho người cán bộ hoạt động đúng hướng, phát
huy đúng tài năng, mưu lợi cho dân, cho nước “sức có mạnh mới gánh
được nặng và đi xa được. Người cán bộ phải có đạo đức cách mạng làm
nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”4.
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng không phải là cái gì trừu
tượng, cao xa, cũng không phải là đạo đức thủ cựu mà là đạo đức mới,
nó không phải vì danh vọng, lợi ích cá nhân mà vì lợi ích chung của
Đảng, của dân tộc, của loài người. Đạo đức đó đạt được phải có ý chí rèn
luyện và phải bền gan phấn đấu. Người cán bộ có đạo đức cách mạng là
người biết trọng lợi ích của Đảng, của nhân dân, luôn luôn trung thành
với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, biết đặt lợi ích của Đảng lên trước,
lên trên lợi ích cá nhân, sẵn sàng hy sinh lợi ích riêng, thậm chí hy sinh

cả tính mạng của mình cho lợi ích của Đảng, của dân tộc.
Người cán bộ có đạo đức cách mạng phải là người liên hệ mật
thiết với nhân dân, yêu kính nhân dân biết lắng nghe ý kiến của dân, tôn
trọng quyền làm chủ của nhân dân; khéo tổ chức và lãnh đạo nhân dân
thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng; sẵn lòng chịu
cực khổ trước mọi người, hưởng hạnh phúc sau thiên hạ. Hồ Chí Minh
nhắc nhở cán bộ của Đảng: “Trước mặt quần chúng, không phải chúng ta
cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ
3
4

Sđd, tập 5, tr 252-253
Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 9, Nxb CTQG, H1995, tr 283


6
quý mến những người có đủ tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân
mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”5 .
Người cán bộ có đạo đức cách mạng là người có ý thức tổ chức kỷ
luật cao, biết phục tùng lợi ích của Đảng, phục tùng kỷ luật của tổ chức,
không vì mục đích cá nhân mà làm ảnh hưởng đến công việc chung, luôn
ra sức phấn đấu, ra sức làm việc và học tập, là tấm gương sáng cho quần
chúng noi theo.
Là người cán bộ có đạo đức cách mạng thì lời nói phải đi đôi với
việc làm, làm nhiều hơn nói “một tấm gương sáng còn có giá trị hơn một
trăm bài diễn văn hay”, tránh thói hư, nói một đằng, làm một nẻo, chỉ
hay nói mà chẳng hay làm. Một sự bất tín, vạn sự chẳng tin. Người cán
bộ một khi đã không được dân tin, dân phục, dân yêu thì chỉ là người vô
tích sự, không làm lên trò trống gì.
Người cán bộ phải có lối sống trong sạch, lành mạnh không xa

hoa lãng phí, không tham lam, không có tư tưởng đặc quyền đặc lợi; phải
tránh xa và đoạn tuyệt với chủ nghĩa cá nhân, bởi nó là một thứ vi trùng
rất độc hại do nó mà sinh ra đủ thứ chứng bệnh rất nguy hiểm như: bệnh
tham lam, bệnh lười biếng, bệnh kiêu ngạo, bệnh hiếu danh, vô kỷ luật…
Những chứng bệnh đó nếu cán bộ không chịu sửa chữa khắc phục, nó sẽ
làm hư hỏng đội ngũ cán bộ của Đảng.
Người cán bộ có đạo đức cách mạng phải là người thẳng thắn,
trung thực, có ý thức tự phê bình và phê bình rất cao; có gan làm, có gan
chịu, không lùi bước trước khó khăn gian khổ; biết lắng nghe ý kiến phê
bình và có gan sửa chữa khuyết điểm. Người cán bộ có đạo đức cách
mạng là người mang đầy đủ đức tính tốt mà đã được Hồ Chí Minh khái
quát thành 5 chữ sau: Nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm.
Người cán bộ theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ có
đức thôi thì chưa đủ mà còn phải có tài. Nghĩa là, bên cạnh có đạo đức
5

Sđ d, tập 5, tr 552


7
cách mạng trong sáng, người cán bộ còn phải có kiến thức, trình độ và
năng lực, kể cả năng lực trí tuệ và năng lực tổ chức, hoạt động thực tiễn.
“Tài” của người cán bộ, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh bao gồm rất
nhiều yếu tố. Trước hết, người khảng định rằng, không có năng lực thì “làm
việc gì cũng khó”, thậm chí không thể thực hiện được. Người cán bộ cách
mạng có nhiệm vụ rất trọng đại là giáo dục, quản lý và lãnh đạo nhân dân
thực hiện nhiệm vụ của Đảng, của cách mạng, do đó lại càng đòi hỏi phải có
năng lực toàn diện cả năng lực trí tuệ và năng lực tổ chức thực tiễn. Biện
pháp bồi dưỡng năng lực là cán bộ phải chịu khó học tập, rèn luyện. Phương
pháp học tập rèn luyện là tại trường và tại thực tiễn trong công tác. Nội dung

học tập toàn diện cả nội dung cơ bản và chuyên sâu về chuyên môn, cả lý
luận và thực tiễn. Trong đó, Hồ Chí Minh chỉ ra cần tập trung học tập về lý
luận Mác - Lênin: “Chúng ta phải nâng cao sự tu dưỡng về chủ nghĩa Mác Lênin để dùng lập trường, quan điểm, phương pháp chủ nghĩa Mác - Lênin
mà tổng kết những kinh nghiệm của Đảng, phân tích một cách đúng đắn
những đặc điểm của nước ta. Có như thế, chúng ta mới dần dần hiểu được
quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, định ra được những đường lối
phương châm, bước đi cụ thể của cách mạng xã hội chủ nghĩa thích hợp với
tình hình nước ta. Như thế là phải học tập lý luận, phải nâng cao trình độ lý
luận chung của Đảng, trước hết là của cán bộ cốt cán của Đảng”6. Học lý
luận Mác - Lênin để nâng cao trình độ, nhưng cũng là bảo vệ, không ngừng
nâng cao và hoàn thiện nó bằng cách thường xuyên nghiên cứu lý luận, tổng
kết đúc rút kinh nghiệm để bổ sung hoàn chỉnh và phát triển lý luận.
Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh còn đưa ra yêu cầu đối với người cán
bộ phải có trình độ chuyên môn giỏi, có tri thức cao, phải vươn tới
những đỉnh cao của khoa học, kỹ thuật. Bởi vì ngày nay người cán bộ
không thể lãnh đạo chung chung được nữa và chỉ có nhiệt tình không
thôi thì chưa đủ còn phải có tri thức nữa.
6

Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 8, Nxb CTQG, H1995, tr 494


8
Cùng với đức và tài người cán bộ còn phải có phương pháp, tác
phong công tác khoa học mới đem lại hiệu quả thiết thực. Cho nên, Đảng
phải bồi dưỡng phương pháp, tác phong công tác cho đội ngũ cán bộ.
Đây cũng là điều Hồ Chí Minh yêu cầu người cán bộ cách mạng “nhất
thiết phải có”. Phải chống bệnh chủ quan, tác phong quan liêu, đại khái,
chống bệnh ham chuộng hình thức, chỉ nhằm về hình thức bề ngoài, chỉ
muốn phô trương cho oai, chống cách làm việc theo lối bàn giấy, ngồi

một nơi chỉ tay năm ngón, không chịu sâu sát kiểm tra việc tổ chức thực
hiện chỉ thị nghị quyết.
Như vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân cách của người cán bộ
là một thể hoàn chỉnh bao gồm cả đạo đức cách mạng và năng lực tiến
hành công việc. Năng lực phải dựa trên cái “gốc”, cái “nền tảng” là đạo
đức cách mạng, phải hướng vào thực hiện tốt mục tiêu lý tưởng “phụng
sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân”; đạo đức cách mạng phải được thể hiện
trong năng lực và hiệu quả tiến hành công việc.
1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ của Đảng
Một là: phải làm tốt công tác huấn luyện cán bộ
Chủ tịch Hồ Chí Minh khảng định: Huấn luyện cán bộ là công
việc gốc của Đảng; là con đường cơ bản để có được đội ngũ cán bộ của
Đảng của Nhà nước có đủ đức, đủ tài. Vì vậy, nội dung huấn luyện phải
toàn diện, chuyên sâu và phải có phương pháp khoa học. Đó là huấn
luyện nghề nghiệp, chính trị, văn hoá, lý luận, huấn luyện cả đức, tài
trong đó đức làm gốc. Mỗi nội dung huấn luyện cụ thể lại được Người
chỉ ra những nội dung phương pháp huấn luyện cho sát hợp với đặc thù
từng môn từng ngành huấn luyện. Theo Hồ Chí Minh, phương châm
huấn luyện cán bộ phải đảm bảo tính cơ bản, toàn diện đặc biệt là coi
trọng tính thiết thực vững chắc; cách huấn luyện cán bộ phải gắn lý luận
với thực tiễn, kinh nghiệm với thực tế phải đi liền với nhau. Phải kiên
quyết và khắc phục những khuyết điểm trong huấn luyện như: huấn


9
luyện một cách chung chung, không sát thực, huấn luyện hời hợt, không
chuyên sâu, không sát đối tượng, chủ quan, nóng vội hoặc huấn luyện
theo kiểu nhồi nhét, áp đặt.
Hai là: Phải hiểu rõ và đánh giá đúng cán bộ
Đây là một nội dung rất quan trọng của công tác cán bộ, có ý

nghĩa lớn cả về lý luận và thực tiễn trong việc phát huy sức mạnh của đội
ngũ cán bộ, nhằm thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương chính sách
của Đảng của nhà nước. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, hiểu rõ và đánh giá
đúng cán bộ mới có cơ sở để quy hoạch, đào tạo, bố trí sử dụng đúng cán
bộ. Đồng thời, có tác dụng kích thích mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực
của cán bộ “biết rõ ràng cán bộ mới có thể cân nhắc cán bộ một cách
đúng mức”7 . Đây là một vấn đề như Hồ Chí Minh đã chỉ ra: “Hiểu biết
cán bộ là một điều rất khó”. Vì thế trong khi xem xét cán bộ phải hết sức
thận trọng, phải khách quan, công tâm, phải công khai, dân chủ, phải
đánh giá đúng cán bộ thấy rõ mặt tốt, mặt xấu của cán bộ. Muốn đánh
giá đúng cán bộ phải căn cứ vào kết quả hoàn thành nhiệm vụ, đánh giá
một cách toàn diện cả đức và tài, phải căn cứ vào những tiêu chuẩn của
cán bộ. Tiêu chuẩn đó luôn phát triển phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ
trong từng giai đoạn cách mạng.
Để đánh giá đúng cán bộ thì người làm công tác cán bộ phải biết
tự đánh giá chính mình, phải có kiến thức, có năng lực và lương tâm
trong sáng, muốn biết người, trước tiên phải biết mình. Đã không tự biết
mình thì khó mà biết người. Vì vậy, muốn biết đúng sự phải trái ở người
ta, thì trước phải biết đúng sự phải trái của mình. Nếu không biết sự phải
trái ở mình, thì chắc không thể nhận rõ người cán bộ tốt hay xấu. Để biết
cán bộ, đánh giá đúng cán bộ, người xem xét ngoài phẩm chất và năng
lực còn phải có phương pháp xem xét khoa học, xem xét cán bộ không
chỉ xem ngoài mặt mà còn phải xem tính chất của họ. Không chỉ xem
7

Sđd, tập 5, tr 282


10
một việc, một lúc mà phải xem toàn cả lịch sử, toàn cả công việc của họ.

Cần hết sức tránh những bệnh như: Tự cao, tự đại, ưa người ta nịnh
mình, áp đặt chủ quan, dập khuôn một cách cứng nhắc…
Ba là: Phải khéo dùng cán bộ
Khéo dùng cán bộ được thể hiện ở việc bố trí sắp xếp cán bộ.
Đây là khâu quyết định đến sự thành bại của công việc. Bởi vì, xây
dựng được đội ngũ cán bộ có đủ đức và tài là vô cùng quan trọng và cần
thiết, nhưng việc sử dụng đội ngũ cán bộ như thế nào để họ hăng hái,
nhiệt tình, phát huy hết tài năng, sức lực của mình để đem lại hiệu quả
trong công việc mà Đảng giao phó lại càng quan trọng. Muốn vậy cần
phải khéo và cần phải có “nghệ

thuật

dùng người”. Theo Hồ Chí

Minh: “Dùng người cũng như dùng gỗ. Người thợ khéo thì gỗ to, nhỏ,
thẳng, cong đều tuỳ chỗ mà dùng được” 8 . Khéo dùng cán bộ là người
lãnh đạo phải có quan điểm đúng, động cơ đúng, phải khách quan, công
tâm, công khai dân chủ trong sử dụng cán bộ, phải biết bố trí, sắp xếp
cán bộ đúng lúc, đúng việc, đúng sở trường của họ. Dùng cán bộ đúng
là phải sáng suốt trong lựa chọn cán bộ, phải chí công vô tư, có lòng độ
lượng, bao dung, không thành kiến đối với cán bộ, phải có thái độ cởi
mở, chân tình, rộng rãi và thân mật với cán bộ nhất là những người
mình không ưa. Phải có tinh thần thương yêu cán bộ, tận tình chỉ bảo
cho cán bộ, giúp cho họ tiến bộ, có như vậy cán bộ mới tin, mới yêu và
không xa lánh mình, thế mới là khéo. Dùng cán bộ mà biết khiến cho
cán bộ cả gan nói, cả gan làm việc, tạo ra cho sự tự tin, sự say mê, tính
mạnh dạn, quyết đoán trong công việc, khuyến khích tài năng, óc sáng
tạo của cán bộ thế cũng là khéo.
Theo Hồ Chí Minh, khéo dùng cán bộ còn thể hiện ở chỗ đặt

người đúng việc, đúng sở trường vì việc mà xếp người chứ không phải vì
người mà xếp việc, phải biết tuỳ tài mà dùng người, tránh tình trạng “thợ
8

Sđd, tập 5, tr 72


11
rèn thì bảo đi đóng tủ, thợ mộc thì bảo đi rèn dao. Thành thử hai người
đều lúng túng. Nếu biết tuỳ tài mà dùng người thì hai người đều thành
công” 9 . Con người ta không ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay, mà còn có
chỗ xấu, vì vậy trong sử dụng cán bộ, ta phải khéo nâng cao chỗ tốt,
khéo sửa chữa chỗ xấu cho họ.
Khéo dùng cán bộ còn thể hiện ở chỗ kết hợp các thế hệ cán bộ
một cách đúng đắn, khéo kết hợp giữa cán bộ già và cán bộ trẻ để bổ
sung cho nhau. Về điều này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Hi ện
nay trong đội ngũ cán bộ của Đảng có cán bộ già, có cán bộ trẻ. Cán bộ
già là vốn quý của Đảng, họ có kinh nghiệm về mặt lãnh đạo, được rèn
luyện, thử thách nhiều trong thực tế đấu tranh. Còn cán bộ trẻ tuy chưa
có một số ưu điểm như cán bộ già, nhưng họ lại hăng hái, nhạy cảm với
cái mới, chịu khó học tập, cho nên tiến bộ rất nhanh” 10 . Khéo dùng cán
bộ cả người trong và ngoài Đảng.
Muốn dùng cán bộ phải hết sức khách quan, công tâm và đặc biệt
phải chống tư tưởng “địa phương chủ nghĩa”, “óc bè phái”, “óc hẹp hòi”.
“Ai hẩu với mình thì dù nói không đúng cũng nghe, tài không có cũng
dùng. Ai không hẩu với mình dù có tài cũng dìm họ xuống, họ nói phải
mấy cũng không nghe” 11 .
Bốn là: Phải có gan cất nhắc cán bộ
Cất nhắc cán bộ đúng là phải chọn đúng người có đức, có tài để
cất nhắc, người được cất nhắc phải là người hoàn thành tốt nhiệm vụ,

gần gũi với quần chúng, được quần chúng tin cậy và mến phục. Muốn
vậy trước khi cất nhắc cán bộ phải xem xét kỹ, thấy rõ ưu điểm và
khuyết điểm của họ để có gan cất nhắc. Hồ Chí Minh dạy rằng: “Trước
khi cất nhắc cán bộ, phải nhận xét rõ ràng. Chẳng những xem xét công
tác của họ, mà còn phải xem xét các sinh hoạt của họ. Chẳng những
Sđd, tập 5, tr 274
Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 12, Nxb CTQG, H1995, tr 211
11
Sđd, tập 5, tr 72
9

10


12
xem xét cách viết, cách nói của họ, mà còn phải xem xét việc làm của
họ có đúng với lời nói, bài viết của họ hay không. Chẳng những xem
xét họ đối với ta thế nào, mà còn phải xem xét họ đối với người khác
thế nào. Ta nhận họ tốt, còn phải xét số nhiều đồng chí có nhận họ tốt
hay không. Phải biết ưu điểm của họ, mà cũng phải biết khuyết điểm
của họ, không nên chỉ xem xét công việc của họ trong một lúc, mà phải
xem cả công việc của họ từ trước đến nay” 12 . Có như vậy xem xét cán
bộ mới đúng đắn biết cán bộ rõ ràng làm cơ sở để cất nhắc cán bộ đúng
mực và tránh phạm phải những sai lầm trong cất nhắc cán bộ.
Hồ Chí Minh còn chỉ ra đối với cán bộ, chẳng những phải xem xét
rõ ràng trước khi cất nhắc, đề bạt mà sau khi đề bạt cán bộ vẫn phải tiếp
tục bồi dưỡng giúp đỡ họ để họ có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ. Người
dạy rằng: “Sau khi cất nhắc phải giúp đỡ họ khuyên gắng họ, vun trồng
lòng tự tin, tự trọng của họ”13 . Như vậy Hồ Chí Minh chỉ ra cho chúng ta
là trước và sau cất nhắc đề bạt cán bộ là phải thường xuyên bồi dưỡng

giúp đỡ cán bộ để tạo điều kiện cho cán bộ hăng hái, phấn đấu hoàn
thành tốt nhiệm vụ được giao.
Năm là: Phải thương yêu, chăm sóc bảo vệ cán bộ để cán bộ
không ngừng trưởng thành và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ
Thương yêu, chăm sóc bảo vệ cán bộ là một nội dung quan trọng
trong hệ thống chính sách của Đảng đối với cán bộ. Hồ Chí Minh chỉ ra
rằng không phải vài ba tháng hoặc vài ba năm mà đào tạo được người
cán bộ tốt mà phải trải qua quá trình công tác, phấn đấu, huấn luyện lâu
năm mới xây dựng được người cán bộ tốt. Mặt khác, trong lúc tranh đấu
nếu không có phương pháp rất dễ mất một người cán bộ. Vì vậy Đảng
phải thương yêu chăm sóc cán bộ.
Theo Hồ Chí Minh, thương yêu chăm sóc cán bộ không phải là luông
chiều vỗ về thả lỏng cán bộ mà phải giúp đỡ cán bộ học tập, công tác, giúp
12
13

Sđd, tập 5, tr 281-282
Sđd, tập 5, tr 282


13
đỡ họ giải quyết công việc trong đời sống hàng ngày nhất là khi cán bộ đau
ốm được chăm nom, gia đình họ khỏi khốn quẫn. Những lúc cán bộ có
“khuyết điểm thì giúp cho họ sửa chữa ngay, để vun trồng cái thói có gan
phụ trách, cả gan làm việc của họ”14. Đồng thời, phải thường xuyên bảo vệ
nâng cao uy tín của cán bộ để làm cho cán bộ thêm hăng hái, thêm gắng sức.
Thương yêu chăm sóc cán bộ chính là giúp đỡ cán bộ học tập công tác, cổ
vũ, động viên tinh thần cán bộ. Đồng thời, thực hiện tốt chính sách ưu tiên
trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, chính sách tiền lương, chính sách đối với
những người có công với cách mạng, tạo điều kiện cho cán bộ yên tâm phấn

khởi tập trung vào việc thực hiện tốt chức trách của Đảng giao.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ vẫn còn
nguyên giá trị, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc trong công tác xây
dựng đội ngũ cán bộ và công tác xây dựng Đảng ta nhất là trong công
cuộc xây dựng, đổi mới và chỉnh đốn Đảng hiện nay. Quán triệt sâu sắc
và vận dụng đúng đắn sáng tạo tư tưởng đó là góp phần tích cực vào
công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ
đảm bảo cho Đảng đủ sức lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đến thắng lợi
cuối cùng là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
2. Ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh về “vấn đề cán bộ” đối
với sự nghiệp xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng ta hiện nay
2.1. Thực trạng “vấn đề cán bộ” hiện nay
Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân Việt
Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của giai cấp công nhân
và của dân tộc Việt Nam sáng lập, giáo dục và rèn luyện. Từ khi ra đời
đến nay Đảng ta luôn trung thành tuyệt đối với những nguyên lý cơ bản
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng và
vận dụng sáng tạo những nguyên lý đó vào điều kiện cụ thể của cách
mạng Việt Nam để xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và
14

Sđd, tập 5, tr 283


14
tổ chức, bảo đảm cho Đảng đủ sức lãnh đạo sự nghiệp cách mạng Việt
Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Quán triệt sâu sắc tư tưởng
Hồ Chí Minh về “vấn đề cán bộ”, trong mọi giai đoạn, mọi thời kỳ lịch
sử, Đảng ta luôn xác định cán bộ và công tác cán bộ là một nội dung lớn
của công tác xây dựng Đảng; một nội dung có một vị trí, vai trò đặc biệt

quan trọng; nhân tố quyết định đến sự thành bại của sự nghiệp cách
mạng. Chính vì vậy, trong giai đoạn cách mạng mới, để đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng xác định:
Tình hình và nhiệm vụ mới đặt ra rất nhiều yêu cầu cho công tác cán bộ.
Toàn Đảng phải hết sức chăm lo thật tốt đội ngũ cán bộ, chú trọng đội
ngũ cán bộ kế cận vững vàng, đủ bản lĩnh về mọi mặt, sớm xây dựng
được chiến lược cán bộ trong thời kỳ mới. Đảng phải lo cán bộ cho cả hệ
thống chính trị, trên tất cả các lĩnh vực. Đảng thống nhất lãnh đạo công
tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
X của Đảng khẳng định: Mục tiêu của công tác cán bộ đó là xây dựng
đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức lối sống lành
mạnh, không quan liêu, tham nhũng, lãng phí, kiên quyết đấu tranh
chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí; có tư duy đổi mới, sáng tạo, có
kiến thức chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa; có tinh thần đoàn kết, ý thức tổ chức, kỷ
luật cao và phong cách làm việc khoa học, tôn trọng tập thể, gắn bó với
nhân dân, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm... Đặc biệt, tại Đ ại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, Đảng ta đã khẳng định: Phải
tiế p tụ c đổ i mớ i mạ n h mẽ , đồ n g bộ công tá c cá n bộ . Thự c hiệ n tố t chiế n
lượ c cá n bộ thờ i kỳ đẩ y mạ nh công nghiệ p hó a, hiệ n đạ i hó a ; đổ i mớ i tư
duy, cá ch là m, khắ c phụ c nhữ ng yế u ké m trong từ n g khâu củ a công tá c
cá n bộ . Xây dự n g và thự c hiệ n nghiêm cá c cơ chế , chí n h sá ch phá t hiệ n,
tuyể n chọ n, đà o tạ o , bồ i dưỡ n g cá n bộ ; trọ n g dụ ng nhữ n g ngườ i có đứ c,
có tà i. Nâng cao chấ t lượ ng công tá c đà o tạ o , bồ i dưỡ n g cá n bộ ; khắ c


15
phụ c tì n h trạ ng chạ y theo bằ n g cấ p. Là m tố t công tá c quy hoạ ch và tạ o
nguồ n cá n bộ , chú ý cá n bộ trẻ , nữ , dân tộ c thiể u số , chuyên gia trên cá c
lĩ n h vự c; xây dự n g quy hoạ ch cá n bộ cấ p chiế n lượ c. Đá n h giá và sử

dụ n g đú ng cá n bộ trên cơ sở nhữ ng tiêu chuẩ n, quy trì n h đã đượ c bổ
sung, hoà n thiệ n , lấ y hiệ u quả công tá c thự c tế và sự tí n nhiệ m củ a nhân
dân là m thướ c đo chủ yế u. Không bổ nhiệ m cá n bộ không đủ đứ c, đủ
tà i, cơ hộ i chủ nghĩ a . Thự c hiệ n nghiêm quy chế thôi chứ c, miễ n nhiệ m,
từ chứ c đố i vớ i cá n bộ lã n h đạ o, quả n lý . Kị p thờ i thay thế cá n bộ yế u
ké m về phẩ m chấ t, năng lự c, không hoà n thà nh nhiệ m vụ , uy tí n giả m
sú t. có chế tà i xử lý nghiêm nhữ n g trườ n g hợ p chạ y chứ c, chạ y quyề n ,
chạ y chỗ , chạ y tộ i, chạ y tuổ i, chạ y bằ ng cấ p , chạ y huân chương. Thự c
hiệ n luân chuyể n cá n bộ lã nh đạ o và quả n lý theo quy hoạ ch ở cá c
ngà nh, cá c cấ p; khắ c phụ c tư tưở ng cụ c bộ , khé p kí n . Tăng cườ n g công
tá c giá o dụ c, quả n lý cá n bộ . Chú trọ ng xây dự ng độ i ngũ cá n bộ lã n h
đạ o và quả n lý cá c cấ p , độ i ngũ chuyên gia đầ u ngà n h. Đổ i mớ i, trẻ hó a
độ i ngũ cá n bộ lã nh đạ o và quả n lý , kế t hợ p cá c độ tuổ i, bả o đả m tí n h
liên tụ c, kế thừ a và phá t triể n . Nghiên cứ u ban hà nh và thự c hiệ n tố t
chí n h sá ch sử dụ n g và quả n lý cá n bộ , đả ng viên có vấ n đề về lị ch sử
chí n h trị ...
Thực tế kinh nghiệm 84 năm qua Đảng ta luôn nắm vững những
quan điểm và nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về “vấn đề cán bộ”. Đảng luôn đứng vững trên lập trường của
giai cấp công nhân để tiến hành công tác cán bộ. Đảng thống nhất lãnh
đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, dự báo đúng tình hình,
bám sát yêu cầu của nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn cách mạng
để xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bố trí, sử dụng cán bộ, xây
dựng đồng bộ đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp từ Trung ương đến cơ sở,
đặc biệt là cán bộ đứng đầu. Nhìn lại sau gần 30 năm đổi mới, công tác
cán bộ cũng có những đổi mới đáng kể: Cùng với việc sắp xếp lại tổ


16
chức cho gọn nhẹ, giảm bớt đầu mối trung gian, chúng ta đã thay đổi, bố

trí hàng loạt cán bộ để đáp ứng với yêu cầu của cơ chế quản lý mới trong
điều kiện kinh tế thị trường. Bên cạnh những cán bộ lâu năm, vững vàng
về chính trị, đã chú ý đào tạo và sử dụng những cán bộ có tư duy mới,
năng động, tháo vát, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, có kiến
thức khoa học, kinh tế, pháp luật, có đầu óc kinh doanh… Trong đánh
giá cán bộ đã chú ý nhiều hơn đến tiêu chuẩn, lấy hiệu quả thực tế công
việc làm một căn cứ chủ yếu. Một số qui chế, qui trình đã được ban hành
và thực hiện theo hướng dân chủ hơn. Trong việc bố trí cán bộ đã chú ý
kết hợp giữa các độ tuổi, các loại, các lớp cán bộ, không trẻ hoá hình
thức; đã lựa chọn, đào tạo và bố trí đúng cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở các
cấp, các ngành, các cơ quan đảng, nhà nước và đoàn thể, bảo đảm được
yêu cầu của nhiệm vụ chính trị. Nhờ vậy mà Đảng ta đã xây dựng được
một đội ngũ cán bộ trung kiên, có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên
định với mục tiêu, con đường mà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân
dân ta đã lựa chọn. Phần lớn cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, có trình
độ kiến thức và năng lực hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
Trong giai đoạn hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng
nước ta đã bước sang một giai đoạn mới, giai đoạn đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đây là cuộc cách mạng toàn diện, sâu
sắc và triệt để nhất, gay go và quyết liệt nhất. Nó diễn ra trên tất cả các
lĩnh vực của đời sống xã hội, cả lực lượng sản xuất đến quan hệ sản xuất,
cả cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng, cả kinh tế, chính trị và tư
tưởng văn hoá. Từ đó đặt ra những đòi hỏi rất cao đối với phẩm chất và
năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt. Những
thành tựu mà chúng ta đạt được sau gần 30 năm đổi mới là những tiền
đề, những thuận lợi rất cơ bản, song chúng ta cũng còn không ít những
khó khăn thách thức. Bốn nguy cơ mà Đảng ta đã xác định đến nay vẫn

17
chưa bị đẩy lùi, trái lại vẫn đang từng ngày, từng giờ nó tác động mạnh
mẽ đến ý chí, niềm tin và tình cảm của mỗi người dân Việt Nam, đe doạ
đến sự sống còn của Đảng của dân tộc.
Tình trạng sa sút về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống của một
bộ phận cán bộ. Bên cạnh những biểu hiện giao động, mất niềm tin vào
chủ nghĩa xã hội và sự lãnh đạo của Đảng, có những biểu hiện chạy theo
lối sống cơ hội, lợi dụng chức quyền để tham nhũng, buôn lậu, làm giàu
bất chính, gây lãng phí của công. Một số cán bộ có tác phong quan liêu,
ức hiếp dân chúng, gia trưởng độc đoán, tham vọng cá nhân, cục bộ, kèn
cựa địa vị, cơ hội, kém ý thức tổ chức kỷ luật, phát ngôn và làm việc tuỳ
tiện, gây mất đoàn kết nội bộ nghiêm trọng. Nhận định, đánh giá về vấn
đề này, Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng
khóa XI đã khẳng định: Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong
đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ
cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những
biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân
ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục
bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc... Những hiện tượng
tiêu cực trên, chủ yếu là do cán bộ thiếu tu dưỡng rèn luyện, song cũng
một phần là do công tác cán bộ của Đảng, nhất là khâu tuyển chọn, đào
tạo, bồi dưỡng và bố trí, sử dụng cán bộ và chính sách đối với cán bộ
còn nhiều yếu kém, bất cập cần phải sớm khắc phục. Cụ thể, theo quan
điểm của Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa XI thì tình hình trên bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, trong
đó có cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan, n hưng chủ
yếu là do những nguyên nhân chủ quan đó là: Cán bộ, đảng viên thiếu tu
dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, quên đi trách nhiệm, bổn
phận trước Đảng, trước nhân dân. Việc tổ chức thực hiện các chủ trương,
chính sách của Đảng, Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị, quy định về xây

18
dựng, chỉnh đốn Đảng ở một số nơi chưa đến nơi đến chốn, kỷ cương, kỷ
luật không nghiêm, nói không đi đôi với làm, hoặc làm chiếu lệ. Các
nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi vừa bị
buông lỏng trong thực hiện, vừa chưa được quy định cụ thể để làm cơ sở
cho công tác kiểm tra, giám sát. Việc nghiên cứu, sửa đổi, ban hành cơ
chế, chính sách, pháp luật thích ứng với quá trình vận hành của nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chưa kịp thời; nhiều văn bản
quy định thiếu chế tài cụ thể. Đánh giá, sử dụng, bố trí cán bộ còn nể
nang, cục bộ; chưa chú trọng phát hiện và có cơ chế thật sự để trọng
dụng người có đức, có tài; không kiên quyết thay thế người vi phạm, uy
tín giảm sút, năng lực yếu kém. Công tác tuyên truyền, giáo dục chính
trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống nhiều khi còn hình thức, Chưa đủ sức
động viên và thường xuyên nâng cao ý chí cách mạng của cán bộ, đảng
viên; một số nơi có tình trạng những việc làm đúng, gương người tốt
không được đề cao, bảo vệ; những sai sót, vi phạm không được phê
phán, xử lý nghiêm minh. Công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ cương,
kỷ luật ở nhiều nơi, nhiều cấp chưa thường xuyên, ráo riết; đấu tranh với
những vi phạm còn nể nang, không nghiêm túc...
Một thực tế đặt ra cho công tác cán bộ hiện nay là thế hệ cán bộ
lão thành từng trải qua 2 cuộc kháng chiến còn lại rất ít. Vấn đề cán bộ
kế cận đang là vấn đề búc xúc. Việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân
chủ trong công tác cán bộ còn có những vi phạm. Vấn đề cơ chế và chính
sách đối với cán bộ đang còn có những bất cập. Đảng ta đã nhiều lần yêu
cầu phải đổi mới căn bản bộ máy làm công tác cán bộ, nhưng chưa có sự
chuyển biến rõ rệt.
Trong khi đó chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đứng đầu
là đế quốc Mỹ chẳng những không từ bỏ âm mưu mà trái lại còn tăng

cường chống phá ta trên nhiều lĩnh vực. Nhất là chống phá trên lĩnh vực
tư tưởng lý luận, chúng ra sức công kích, xuyên tạc hòng phủ nhận hệ tư


19
tưởng của Đảng, tuyên truyền hệ tư tưởng tư sản. Chúng gieo rắc lối
sống buông thả, truỵ lạc, chủ nghĩa thực dụng và tự do dân chủ kiểu
phương Tây. Thâm hiểm hơn, chúng mở cuộc tấn công giành giật tin tức,
xâm lược về văn hoá tư tưởng, giành giật các lớp người, các thế hệ cán
bộ, đặc biệt là thế hệ trẻ, đội dự bị của Đảng và cũng là thế hệ tương lai
của đất nước. Chúng còn gieo rắc lối tư duy phi lịch sử, phủ nhận quá
khứ, phủ nhận truyền thống vẻ vang của dân tộc, lợi dụng những thiếu
sót khuyết điểm của Đảng ta để xuyên tạc, bôi nhọ, dụ giỗ, mua chuộc,
lôi kéo những cán bộ yếu kém, bất mãn chống lại Đảng, làm suy giảm
niềm tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng cũng như đối với mục
tiêu con đường mà chúng ta đã lựa chọn. Chúng đòi đa nguyên chính trị,
đa đảng đối lập để đi đến phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng. Thực chất
chúng muốn Đảng ta phải từ bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, từ bỏ con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
Trước tình hình đó để đập tan mọi âm mưu thủ đoạn của kẻ thù,
kịp thời ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về chính trị và đạo
đức lối sống, kiên quyết khắc phục những yếu kém bất cập trong công
tác cán bộ nhằm làm trong sạch Đảng, trong sạch đội ngũ cán bộ. Đảng
phải tiếp tục đổi mới công tác cán bộ, đây là vấn đề vừa có ý nghĩa chiến
lược lâu dài vừa mang tính cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác
cán bộ hiện nay
Để đảm bảo cho việc đổi mới công tác cán bộ đúng hướng và đạt
hiệu quả tốt, đòi hỏi toàn Đảng phải quán triệt sâu sắc các quan điểm của
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ và xây

dựng đội ngũ cán bộ. Đặc biệt phải nắm vững mục tiêu của công tác cán
bộ đó là: Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là cán bộ lãnh đạo và quản
lý ở các cấp từ Trung ương đến cơ sở vững mạnh về chính trị, gương mẫu
về đạo đức, trong sạch về lối sống có trí tuệ, kiến thức và năng lực hoạt


20
động thực tiễn, gắn bó với nhân dân. Phải đủ về số lượng, nâng cao chất
lượng, đồng bộ về cơ cấu, bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục và vững vàng
giữa các thế hệ. Các tổ chức Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên cần phải nắm
vững và phấn đấu theo tiêu chuẩn của người cán bộ trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước mà Nghị quyết Hội nghị lần
thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã xác định đó là: “Có
tinh thần yêu nước sâu sắc, tận tuỵ phục vụ nhân dân, kiên định mục tiêu
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, phấn đấu thực hiện có kết quả đường
lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, cần kiệm, liêm
chính, chí công vô tư. Không tham nhũng và kiên quyết đấu tranh chống
tham nhũng. Có ý thức tổ chức kỷ luật, trung thực, không cơ hội, gắn bó
mật thiết với nhân dân, được nhân dân tín nhiệm; có trình độ hiểu biết về
lý luận chính trị, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật
Nhà nước, có trình độ văn hoá, chuyên môn, đủ năng lực và sức khoẻ để
làm việc có hiệu quả đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao”15.
Trong giai đoạn hiện nay, để nâng cao chất lượng, hiệu quả công
tác cán bộ, đòi hỏi mỗi cá nhân và tổ chức, phải quán triệt và thực hiện
tốt một số giải pháp cơ bản sau:
Thứ nhất: Phải thực hiện đúng đắn nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh
đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, phát huy trách nhiệm của các
tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong toàn bộ hệ thống chính trị
Đây là một trong những giải pháp hết sức quan trọng, bởi lẽ nó
mang tính định hướng cho công tác cán bộ. Muốn vậy trước hết phải

quán triệt và thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ trong
công tác cán bộ. Đây chính là điều kiện khách quan hàng đầu của việc
quy hoạch, đào tạo, sử dụng đúng đắn đội ngũ cán bộ. Thực hiện
nguyên tắc này nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo của các tổ chức đảng,
phát huy trí tuệ, kiến thức và kinh nghiệm của mọi cán bộ, đảng viên
15

Đảng Cộng sản Việt Nam, VKHN lần thứ 3 BCHTW khoá VIII, Nxb CTQG, H1997, tr 79-80


21
tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ. Tập trung dân chủ gắn liền với tập
thể lãnh đạo, cá nhân phân công phụ trách, việc quán triệt thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ là yêu cầu có tính
nguyên tắc là kỷ luật đối với mọi tổ chức Đảng và mọi cán bộ đảng
viên. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, tư tưởng quyền lực cá nhân dễ
xuất hiện, nếu cá nhân chi phối công tác cán bộ thì tình trạng phe
cánh, cục bộ địa phương về tổ chức là khó tránh khỏi và hậu quả sẽ hết
sức phức tạp. Vì vậy phải kết hợp đúng đắn chế độ tập thể lãnh đạo
với phát huy trách nhiệm cá nhân, dân chủ với tập trung. Tập thể cấp
uỷ đảng phải quán triệt các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, nhiệm vụ
công tác cán bộ của cấp trên; quyết nghị các chủ trương, biện pháp xây
dựng đội ngũ cán bộ, quyết định về nhân sự cán bộ theo phạm vi
quyền hạn được phân công phân cấp. Những đánh giá nhận xét kết
luận về nhân sự cán bộ phải do cấp uỷ có thẩm quyền thảo luận dân
chủ và quyết nghị tập thể, nhất thiết không giao cho một người quyết
nghị về cán bộ. Kiên quyết khắc phục tình trạng dân chủ hình thức,
danh nghĩa là quyết nghị của tập thể nhưng thực chất chỉ là ý kiến của
một người chủ trì hoặc của thiểu số trong cấp uỷ.
Dân chủ trong công tác cán bộ không chỉ thực hiện trong phạm vi

cấp uỷ mà còn biết lắng nghe ý kiến của quần chúng, của cấp dưới, của
các ngành. Trước khi quyết định về nhân sự cán bộ cần tham khảo ý kiến
của các cấp các ngành có thẩm quyền bằng những phương thức thăm dò
ý kiến phù hợp.
Tiếp tục thể chế hoá đường lối quan điểm nguyên tắc của Đảng về
xây dựng đội ngũ cán bộ. Hoàn chỉnh xây dựng quy chế công tác cán bộ
cả về đánh giá cán bộ, tiêu chuẩn tuyển chọn cán bộ, về bầu cử, bổ
nhiệm, miễn nhiệm và luân chuyển cán bộ, về chế độ học tập, về chế độ
nhân dân tham gia xây dựng giám sát cán bộ, về chế độ kiểm tra, bảo vệ
chính trị nội bộ và về phân công phân cấp quản lý cán bộ để nhằm tăng


22
cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý Nhà nước, tạo cơ sở pháp lý,
khẳng định ý thức trách nhiệm của toàn Đảng toàn dân và của cả hệ
thống chính trị với nhiệm vụ xây dựng đội ngũ cán bộ.
Thứ hai: Phải làm tốt công tác quy hoạch và đào tạo bồi dưỡng cán bộ
Công tác quy hoạch cán bộ là tạo ra sự chủ động có tầm chiến
lược, khắc phục tình trạng hẫng hụt, bảo đảm tính kế thừa, phát triển, tạo
nguồn dồi dào, làm cơ sở luân chuyển, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ.
Hiện nay và trong những năm tới, phải quán triệt và triển khai thực hiện
theo đúng tư tưởng chỉ đạo trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban
Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đó là: Triển khai thực hiện quy
hoạch Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các chức
danh cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước nhiệm kỳ 2016-2020;
tích cực tạo nguồn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tham
mưu, chuyên gia cấp chiến lược. Công tác quy hoạch cán bộ cần phải xuất
phát từ nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ tổ chức, từ thực trạng của đội ngũ
cán bộ để xây dựng quy hoạch cán bộ đảm bảo tính khoa học, tính kế
thừa, liên tục và vững chắc. Phải xây dựng quy hoạch tổng thể xây dựng

đội ngũ cán bộ phù hợp. Trong khi quy hoạch cần chú trọng quy hoạch
cán bộ lãnh đạo của Đảng, cán bộ quản lý Nhà nước, cán bộ lãnh đạo các
đoàn thể nhân dân, cán bộ kinh doanh, cán bộ tham mưu và chuyên gia
trên các lĩnh vực theo yêu cầu thiết thực của công cuộc đổi mới.
Khi đã có quy hoạch, phải tích cực chủ động, đổi mới nâng cao
chất lượng đào tạo, bồi dưỡng và tạo nguồn cán bộ. Nội dung đào tạo bồi
dưỡng phải toàn diện, thiết thực, cả lý luận và thực tiễn, cả đào tạo bồi
dưỡng những vấn đề cơ bản và chuyên sâu về chuyên môn, cả chung và
riêng. Có nhiều nội dung hình thức, biện pháp đào tạo bồi dưỡng phong
phú đa dạng, phù hợp với từng đối tượng, từng địa phương. Phải kiên trì,
tỉ mỉ và cụ thể, đào tạo bồi dưỡng phải gắn với sử dụng cán bộ phù hợp


23
với chuyên môn nghiệp vụ. Tránh tư tưởng đào tạo bồi dưỡng nóng vội
chủ quan nhồi nhét, áp đặt.
Thứ ba: Phải đổi mới quan niệm và phương pháp xem xét đánh
giá nhận xét cán bộ
Đánh giá cán bộ là vấn đề hết sức hệ trọng và tế nhị, nhạy cảm,
phức tạp. Nó chẳng những là khâu mở đầu quyết định để tuyển dụng,
quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng bố trí, sử dụng, miễn nhiệm, khen
thưởng, kỷ luật và thực hiện các chế độ, chính sách đối với cán bộ.
Đánh giá cán bộ đúng thì sử dụng đúng, đánh giá sai thì sử dụng sai.
Sử dụng sai cán bộ sẽ để lại hậu quả nhiều mặt, những người xấu,
những kẻ cơ hội có cơ “chui sâu, leo cao”, người tốt, người giỏi không
được đánh giá đúng mất dần động lực phấn đấu, tập thể tổ chức đảng,
cơ quan, đơn vị thì tiềm ẩn những yếu tố mất đoàn kết, mất lòng tin
vào lãnh đạo, ảnh hưởng đến việc hoàn thành nhiệm vụ. Đánh giá
không đúng, ảnh hưởng không tốt đến tất cả các khâu khác của công
tác cán bộ, phá vỡ quy hoạch, luân chuyển cán bộ không đạt được mục

tiêu ban đầu, lãng phí đào tạo, bồi dưỡng; ảnh hưởng đến chất lượng
đội ngũ cán bộ, đông về số lượng nhưng không mạnh, không ngang
tầm nhiệm vụ. Vì vậy, phải đổi mới cách nhìn nhận về cán bộ, có
phương pháp xem xét, đánh giá cán bộ với quan điểm khách quan,
toàn diện lịch sử, phát triển. Nắm vững và dựa vào tiêu chuẩn chức vụ
từng loại cán bộ, lấy kết quả hoàn thành nhiệm vụ được giao làm
thước đo để đánh giá phẩm chất, năng lực của cán bộ một cách cụ thể,
khoa học, chính xác và thống nhất. Phải đánh giá toàn diện cả đức và
tài, đặc biệt chú trọng về phẩm chất chính trị và năng lực trí tuệ của
cán bộ, phải hiểu biết cả “sở trường”, “sở đoản” của cán bộ. Khắc
phục tình trạng nhận xét đánh giá cán bộ một cách chung chung trừu
tượng, tuỳ tiện chủ quan theo kiểu “ưu ai nên tốt, ghét ai nên xấu”,
xem xét phiến diện lúc nhấn mạnh mặt này, lúc nhấn mặt khác, lẫn lộn


24
giữa điều kiện với tiêu chuẩn, đồng nhất bằng cấp học vị với phẩm
chất, năng lực. Cần đánh giá bằng cấp học vị đúng với ý nghĩa của nó
là hiệu quả hoàn thành nhiệm vụ được giao. Người cán bộ tốt nhất
thiết phải là người hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Phẩm chất và năng lực của người cán bộ không phải là cái gì cố
định, bất biến. Phải đặt cán bộ trong môi trường điều kiện hoàn cảnh cụ
thể để đánh giá cán bộ. Phải đặt cán bộ trong mối quan hệ biện chứng
với tổ chức, cơ chế chính sách. Cần đánh giá đúng và khuyến khích
những cán bộ có tâm huyết và thành thạo công việc, có trách nhiệm
trước những khó khăn phức tạp, dám nghĩ, dám làm, dám nghĩ tới cái
mới, dám chịu trách nhiệm theo hướng đi đúng đã xác định, nói đi đôi
với làm. Đề phòng những phần tử cơ hội về chính trị, nội gián chiu vào
đội ngũ cán bộ hoặc để cán bộ thoái hoá biến chất.
Xây dựng và thực hiện có nề nếp các chế độ tự phê bình và phê

bình và nhận xét cán bộ định kỳ theo nhiệm vụ và hàng năm. Cấp uỷ và
người lãnh đạo phải thống nhất đánh giá cán bộ, cấp trên phải thường
xuyên nhận xét đánh giá cấp dưới trực tiếp. Cấp quản lý cán bộ phải tiếp
cận với cán bộ trực tiếp nghe cán bộ tự nhận xét, lấy ý kiến của quần
chúng và thông báo cho cán bộ biết kết luận của cấp uỷ về những ưu
điểm, khuyết điểm trong công tác của cán bộ để cán bộ có hướng phát
huy ưu điểm và nhanh chống khắc phục những khuyết điểm, phấn đấu
hoàn thành chức trách được giao.
Thứ tư: Đổi mới vấn đề bố trí sử dụng cán bộ
Trong bố trí sử dụng cán bộ, cần chú ý: Bảo đảm đúng tiêu
chuẩn, bố trí đúng người, đúng việc, đúng sở trường, thực hiện trẻ hoá
đội ngũ cán bộ, bảo đảm tính liên tục và phát triển. Đề bạt, bổ nhiệm
cán bộ cần đúng lúc, giao việc đúng tầm, khuyến khích được cán bộ
vươn lên đảm nhiệm công việc cao hơn. Tốt nhất nên giao việc vào lúc
cán bộ đang có xu hướng phát triển, đừng để lúc cán bộ chững lại mới


25
đề bạt thì sẽ không phát huy hết tài năng sáng tạo tinh thần hăng hái,
nhiệt tình của mình để đạt hiệu quả cao trong công việc được giao. Do
vậy việc bố trí sử dụng cán bộ phải xuất phát từ tiêu chuẩn cán bộ và
yêu cầu nhiệm vụ cách mạng của Đảng, của từng đơn vị. Tức là tuỳ
việc mà đặt người chứ không phải vì người mà đặt việc, phải bố trí sử
dụng đúng người đúng việc, đúng chuyên môn nghiệp vụ, không nên
để cán bộ quá lâu ở một vị trí lãnh đạo, dễ làm cho cán bộ chững lại
vừa gây lên ùn tắc của đội ngũ cán bộ.
Yêu cầu bố trí sử dụng phải thực hiện tốt tính kế thừa, tính liên tục
và tính phát triển. Kết hợp giữa cán bộ già và cán bộ trẻ, giữa các độ tuổi,
vừa trẻ hoá cán bộ vừa giữ gìn được chất lượng cán bộ. Chú trọng sử dụng
những cán bộ có chất lượng qua rèn luyện thử thách trong khó khăn phức

tạp, trong hoạt động thực tiễn và trong đấu tranh cách mạng.
Trong bố trí sử dụng phải chú ý và thực hiện tốt việc "có lên, có
xuống, có vào, có ra". Có như vậy mới nâng cao chất lượng hiệu quả
trong quy hoạch và để khuyến khích cán bộ không ngừng tu dưỡng rèn
luyện phấn đấu vươn lên. Cho nên cần có quy chế miễn nhiệm, tạo nên
sự bình thường trong tâm lý cán bộ và trong dư luận quần chúng, để
những cán bộ chủ trì qua thực hiện chức trách nhiệm vụ không phát
huy được, không đủ trình độ phát triển lên cấp trên thì được thôi chức
vụ đó và chuyển sang đảm nhiệm công việc phù hợp với khả năng của
cán bộ. Chống bảo thủ trì trệ, giản đơn hoá trong đổi mới vấn đề bố trí
sử dụng cán bộ. Tránh tình trạng phạm phải sai lầm trong khi bố trí sử
dụng cán bộ như chủ quan, dùng người thân quen, không dùng cán bộ
không hợp tính tình với mình chỉ dùng người khéo nịnh hót mình mà
chán ghét những người chính trực...sử dụng như vậy sẽ dẫn đến hoàn
thành nhiệm vụ thấp, mọi người không phục, sẽ làm giảm tinh thần
hăng hái phấn đấu của cán bộ khác, quần chúng sẽ mất lòng tin vào sự
lãnh đạo của Đảng.


26
Thứ năm: Tiếp tục bổ sung hoàn thiện hệ thống chính sách cán bộ
Chính sách cán bộ giữ một vị trí đặc biệt quan trọng trong xây
dựng đội ngũ và trong công tác cán bộ. Đó là một bộ phận quan trọng
trong hệ thống chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước nhằm phát huy
nhân tố con người trong thực hiện nhiệm vụ.
Nội dung chính sách cần phải quan tâm bao gồm cả chính sách ưu
tiên trong đào tạo bồi dưỡng cán bộ, chính sách sử dụng cán bộ, chính
sách tiền lương, nhà ở, chính sách hậu phương gia đình cán bộ.
Yêu cầu thực hiện chính sách cán bộ, cùng với nỗ lực của Đảng và
Nhà nước, phải phát huy tính chủ động sáng tạo, tinh thần tự lực, tự

cường của các cấp các ngành, của các đơn vị. Khi giải quyết các vấn đề
chính sách cán bộ phải nhất quán, công bằng, dân chủ, công khai, có lý,
có tình, thu hút giữ gìn chất lượng cán bộ, khuyến khích động viên tinh
thần cán bộ để cán bộ yên tâm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Thứ sáu: Đổi mới và chỉnh đốn tổ chức bộ máy làm công tác cán
bộ và đội ngũ cán bộ làm công tác cán bộ
Đổi mới và chỉnh đốn tổ chức bộ máy, phát huy vai trò và khả
năng tham mưu giúp việc của các tổ chức và của đội ngũ cán bộ làm
công tác cán bộ là cực kỳ cần thiết. Bởi vì, đây là lực lượng trực tiếp
giúp việc cho cấp uỷ các cấp tiến hành công tác cán bộ. Do đó, chất
lượng, hiệu quả công tác cán bộ của Đảng cao hay thấp phụ thuộc phần
lớn vào phẩm chất, năng lực của những người làm công tác cán bộ.
Chính vì vậy, cấp uỷ các cấp và người lãnh đạo phải thường xuyên chăm
lo xây dựng tổ chức làm công tác cán bộ trong sạch vững mạnh, đủ sức
làm tham mưu cho cấp uỷ có những quyết định chính xác, kịp thời trong
công tác cán bộ. Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ một cách khoa học cụ
thể sát thực tế và mối quan hệ công tác của những cơ quan này. Xác định
chức danh tiêu chuẩn nghiệp vụ cụ thể làm cơ sở cho mọi người phấn
đấu thực hiện, xây dựng và thực hiện tốt các quy chế, quy trình đối với