Module trung học phổ thông 24 kĩ thuật kiểm tra, đánh giá trong dạy học phạm văn hoan

PHM VN HOAN

MODULE THPT

24
kĩ thuật Kiểm tra,
đánh giá trong
dạy học

K THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 59


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
ánh giá là m t khâu quan tr ng c a quá trình giáo d c, v a có vai trị
ki m ch ng k t qu c a m c tiêu, n i dung và ph ng pháp d y h c, v a
góp ph n i u ch nh k ho ch giáo d c ti p theo
c ti n hành phù
h p và có hi u qu . Ho t ng ánh giá n u
c ti n hành m t cách
ng b , khoa h c, v i các ph ng pháp và k thu t phù h p s có tác
ng r t tích c c n q trình giáo d c.
B Giáo d c và ào t o quy nh vi c ánh giá b ng i m k t h p v i
nh n xét c a giáo viên ho c ch ánh giá b ng nh n xét c a giáo viên cho
t ng môn h c và ho t ng giáo d c. Sau m i l p và sau c p h c, có
ánh giá, x p lo i k t qu giáo d c c a h c sinh.
Vì v y,
ánh giá úng s ti n b c a h c sinh, giáo viên c n xây d ng
c h th ng ki m tra, ánh giá. K thu t biên so n ki m tra có
vai trị quy t nh trong xây d ng ki m tra. Module THPT 24 s gi i
thi u m t s v n có tính ngun t c xây d ng ki m tra các giáo
viên trung h c ph thông cùng tham kh o.

B. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
Qua module 24, giáo viên trung h c ph thơng có th :
— Nm
c k thu t biên so n các lo i ki m tra, ánh giá trong d y h c.
— N m
c k thu t xây d ng các d ng câu h i ki m tra, ánh giá trong
d y h c.
2. Kĩ năng
— Thi t k
c các lo i ki m tra, ánh giá trong d y h c.
— Xây d ng
c quy trình ki m tra, ánh giá chung và ánh giá t ng k t
trong quá trình d y h c.
3. Thái độ
H c viên tích c c s d ng các k thu t hi n i trong biên so n các lo i
ki m tra, ánh giá trong d y h c; coi tr ng vi c ki m tra, ánh giá
khách quan k t qu h c t p c a h c sinh.

60

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


C. NỘI DUNG
Hoạt động 1: Tìm hiểu kĩ thuật biên soạn đề kiểm tra.
1. NHIỆM VỤ

B n hãy tham kh o thông tin c b n d i ây và cho bi t các b c c n
th c hi n trong quá trình biên so n ki m tra.

2. THƠNG TIN CƠ BẢN
Nh ã trình bày module THPT 23, ánh giá k t qu h c t p c a h c
sinh là m t ho t ng r t quan tr ng trong quá trình giáo d c. ánh giá
k t qu h c t p là quá trình thu th p và x lí thơng tin v trình , kh
n ng th c hi n m c tiêu h c t p c a h c sinh nh m t o c s cho nh ng
i u ch nh s ph m c a giáo viên, các gi i pháp c a các c p qu n lí giáo
d c và cho b n thân h c sinh, h c sinh h c t p t k t qu t t h n.

ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh c n s d ng ph i h p nhi u cơng
c , ph ng pháp và hình th c khác nhau.
ki m tra là m t trong
nh ng công c
c dùng khá ph bi n
ánh giá k t qu h c t p c a
h c sinh.
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 61


biên so n

ki m tra c n th c hi n theo quy trình sau:

2.1. Xác định mục đích của đề kiểm tra
Nh ã trình bày module THPT 23, ki m tra là m t công c dùng
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh sau khi h c xong m t ch
,m t
ch ng, m t h c kì, m t l p hay m t c p h c nên ng i biên so n

ki m tra c n c n c vào Chu n ki n th c, k n ng c a ch ng trình và
th c t h c t p c a h c sinh xác nh m c ích, yêu c u c a ki m tra
cho phù h p.

2.2. Xác định hình thức đề kiểm tra
ki m tra (vi t) có các hình th c sau:
—
ki m tra t lu n.
—
ki m tra tr c nghi m khách quan.
—
ki m tra k t h p c hai hình th c trên: có c câu h i d ng t lu n và
câu h i d ng tr c nghi m khách quan.
M i hình th c u có u i m và h n ch riêng nên c n k t h p m t
cách h p lí các hình th c sao cho phù h p v i n i dung ki m tra và c
tr ng môn h c nâng cao hi u qu , t o i u ki n
ánh giá k t qu
h c t p c a h c sinh chính xác h n.
N u ki m tra k t h p hai hình th c thì nên có nhi u phiên b n
khác nhau ho c cho h c sinh làm bài ki m tra ph n tr c nghi m khách
quan c l p v i vi c làm bài ki m tra ph n t lu n, làm ph n tr c nghi m
khách quan tr c, thu bài r i m i cho h c sinh làm ph n t lu n.

2.3. Thiết lập ma trận đề kiểm tra (Bảng mơ tả tiêu chí của đề kiểm tra)
L p m t b ng có hai chi u, m t chi u là n i dung hay m ch ki n th c,
k n ng chính c n ánh giá, m t chi u là các c p nh n th c c a h c
sinh: nh n bi t, thông hi u và v n d ng (g m có v n d ng c p th p
và v n d ng c p cao).
Trong m i ô là Chu n ki n th c, k n ng ch ng trình c n ánh giá, t l %
s i m, s l ng câu h i và t ng s i m c a các câu h i.

S l ng câu h i c a t ng ô ph thu c vào m c quan tr ng c a m i
chu n c n ánh giá, l ng th i gian làm bài ki m tra và tr ng s i m
quy nh cho t ng m ch ki n th c, t ng c p nh n th c.
62

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


Khung ma tr n

ki m tra:

M u 1. Khung ma tr n ki m tra theo m t hình th c (Tr c nghi m
khách quan ho c t lu n)
Tên Ch
(n i dung,
ch ng…)
N i dung
Ch

I

ng
S câu

Ch

S

1

i m

V n d ng
m c
cao h n

Nh n
bi t

Thông hi u

V n
d ng

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n

ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

C ng

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

T l %

N i dung

Ch

II

Ch

ng
S câu

2

S

i m

= ...%
Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k

n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

T l %
N i dung

Ch

…

Ch
…

ng
S câu
S

i m

T l %

= ...%
Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n

ki m tra

Chu n ki n
th c, k
n ng c n
ki m tra

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m
... %

KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 63

6
4

M u 2. Khung ma tr n ki m tra k t h p c hai hình th c (Tr c nghi m khách quan k t h p T lu n)
Nh n bi t
Tên ch
(n i dung,
ch

ng…)

Tr c
nghi m
khách

Thông hi u

T
lu n

quan
Ch

ng
I

N i
dung

Ch
1

Tr c
nghi m
khách

T
lu n

quan

V n d ng
Tr c
nghi m
khách

T
lu n

quan

Vận dụng
ở mứ c cao hơ n

Tr c
nghi m
khách

T

lu n

quan

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n

ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m

tra

tra

tra

tra

tra

tra

tra

tra

C ng

S câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

S

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

...

... i m

i m

i m
T l %

Ch

II

ng

N i
dung

= ...%

Chu n
ki n th c,

Chu n
ki n th c,

64 | MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24

Chu n
ki n th c,

Chu n
ki n th c,

Chu n
ki n th c,

Chu n
ki n th c,

Chu n
ki n th c,

Chu n
ki n th c,


Ch

k n ng
c n ki m
tra

2

k n ng
c n ki m
tra

k n ng
c n ki m
tra

k n ng
c n ki m
tra

k n ng
c n ki m
tra

k n ng
c n ki m
tra

k n ng
c n ki m
tra

k n ng
c n ki m
tra

S câu

... câu

... câu

... câu

...câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

S

... i m

... i m

... i m

.... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

i m

T l %

Ch

…

Ch
…

= ...%

N i
dung

Chu n
ki n th c,
k n ng

c n ki m
tra

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

S câu

... câu

... câu

... câu

... câu

S

... i m

... i m

... i m

... i m

ng

i m

T l %

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

Chu n

ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

Chu n
ki n th c,
k n ng
c n ki m
tra

... câu

... câu

... câu

... câu

... câu

... i m

... i m

... i m

... i m

... i m

= ...%

6
5

KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 65


*
—
—
—

Các b c c b n thi t l p ma tr n ki m tra:
B c 1: Li t kê tên các ch (n i dung, ch ng...) c n ki m tra.
B c 2: Vi t các chu n c n ánh giá i v i m i c p t duy.
B c 3: Quy t nh phân ph i t l % t ng i m cho m i ch
(n i
dung, ch ng...).
B c 4: Quy t nh t ng s i m c a bài ki m tra.
B c 5: Tính s i m cho m i ch (n i dung, ch ng...) t ng ng v i
t l %.
B c 6: Tính t l %, s i m và quy t nh s câu h i cho m i chu n
t ng ng.
B c 7: Tính t ng s i m và t ng s câu h i cho m i c t.
B c 8: Tính t l % t ng s i m phân ph i cho m i c t.
B c 9: ánh giá l i ma tr n và ch nh s a n u th y c n thi t.

—
—

—

—
—
—
* C n l u ý:
— Khi vi t các chu n, c n ánh giá i v i m i c p t duy:
+ Chu n c ch n
ánh giá là chu n có vai trị quan tr ng trong
ch ng trình mơn h c. ó là chu n có nhi u th i l ng quy nh
trong phân ph i ch ng trình và làm c s hi u c các chu n khác.
+ M i m t ch (n i dung, ch ng...) nên có nh ng chu n i di n c
ch n ánh giá.
+ S l ng chu n c n ánh giá m i ch (n i dung, ch ng...) t ng
ng v i th i l ng quy nh trong phân ph i ch ng trình dành cho ch
(n i dung, ch ng...) ó. Nên s l ng các chu n k n ng và chu n
òi h i m c t duy cao (v n d ng) nhi u h n.
— Quy t nh t l % t ng i m phân ph i cho m i ch (n i dung, ch ng...):
C n c vào m c ích c a ki m tra, c n c vào m c quan tr ng c a
m i ch
(n i dung, ch ng...) trong ch ng trình và th i l ng quy
nh trong phân ph i ch ng trình phân ph i t l % t ng i m cho
t ng ch .
66

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24

— Tính s i m và quy t nh s câu h i cho m i chu n t ng ng:
+ C n c vào m c ích c a ki m tra phân ph i t l % s i m
cho m i chu n c n ánh giá, m i ch , theo hàng. Gi a ba c p :
nh n bi t, thông hi u, v n d ng theo th t nên theo t l phù h p v i
ch , n i dung và trình , n ng l c c a h c sinh.
+ C n c vào s i m ã xác nh b c 5 quy t nh s i m và câu
h i t ng ng, trong ó m i câu h i d ng tr c nghi m khách quan ph i
có s i m b ng nhau.
+ N u ki m tra k t h p c hai hình th c tr c nghi m khách quan và t
lu n thì c n xác nh t l % t ng s i m c a m i m t hình th c sao cho
thích h p.
2.4. Biên soạn câu hỏi theo ma trận

Vi c biên so n câu h i theo ma tr n c n m b o: lo i câu h i, s câu h i
và n i dung câu h i do ma tr n quy nh, m i câu h i tr c nghi m
khách quan ch ki m tra m t chu n ho c m t v n , khái ni m.

2.5. Xây dựng hướng dẫn chấm (đáp án) và thang điểm

Vi c xây d ng h ng d n ch m ( áp án) và thang i m i v i bài ki m
tra c n m b o các yêu c u:
— N i dung: khoa h c và chính xác.
— Cách trình bày: c th , chi ti t nh ng ng n g n và d hi u, phù h p v i
ma tr n ki m tra.
C n h ng t i xây d ng b n mô t các m c
t c h c sinh có
th t ánh giá c bài làm c a mình (k thu t Rubric).

2.6. Điều chỉnh (Nếu thấy cần thiết)

KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 67


Hoạt động 2. Tìm hiểu các loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
1. NHIỆM VỤ

B n hãy tham kh o thông tin c b n sau ây và trao i v i ng nghi p
ch ra nh ng lo i câu h i tr c nghi m khách quan.

2. THÔNG TIN CƠ BẢN
2.1. Câu trả lời ngắn

Câu tr l i ng n là tr
ngh a b ng m t t , m
Ví d 1: T ng Bí th
............... (Tr n Phú).
Ví d 2. Hà N i là th

68

|

l i m t câu ho c i n thêm vào m t câu cho h p
t nhóm t , m t kí hi u, m t công th c...
u tiên c a ng C ng s n Vi t Nam là ng chí
ơ c a n c ............... (Vi t Nam).

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24

2.2. Câu đúng sai

— Tr c m t câu d n xác nh (thông th ng không ph i là câu h i) h c
sinh ch n m t trong hai cách tr l i úng ( ) hay sai (S).
Ví d :
S

N i dung

Qu c khánh c a n c C ng hồ Xã h i Ch ngh a
×
Vi t Nam là ngày 02/9/1955.
— Khi so n câu h i tr c nghi m khách quan lo i này c n l u ý:
+ Ch n câu d n nào mà h c sinh trung bình khó nh n ra ngay là úng hay sai.
+ Khơng nên trích ngun v n nh ng câu trong sách giáo khoa; nên di n
t n i dung b n ch t c a v n
nh h i h c sinh ph i t duy,
l a ch n.
+ C n m b o tính úng ( ) hay sai (S) c a n i dung câu là ch c ch n.
+ M i câu tr c nghi m khách quan ch nên di n t m t ý c nh t, tránh bao
g m nhi u chi ti t.
+ Tránh dùng nh ng c m t nh : “t t c ”, “không bao gi ”, “không m t ai”,
“th ng”, “ ôi khi”... Nh ng c m t này có th giúp h c sinh d dàng
nh n ra câu úng hay sai.
+ Trong m t bài tr c nghi m, không nên b trí s câu úng b ng s câu
sai, không nên s p t các câu úng theo m t tr t t có chu kì.
2.3. Câu hỏi nhiều lựa chọn
— Ví d : Tác gi c a H nh phúc c a m t tang gia là:

A. Nguyên H ng.

B. Tơ Hồi.
C. T H u.
D. Tơ T n.
— Câu h i nhi u l a ch n g m hai ph n:
+ Ph n th nh t (g i là ph n d n) là m t câu h i hay m t câu ch a hoàn
t t nêu m c ích ịi h i ng i làm l a ch n câu tr l i.
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 69


+ Ph n th hai (g i là ph n l a ch n hay các ph ng án l a ch n, th ng là
t 4 — 5 ph
ng án) g m m t l a ch n úng (g i là áp án) và các l a
ch n sai (g i là câu nhi u, câu b y).
Lo i câu h i này r t thông d ng, có kh n ng áp d ng r ng rãi và phân
lo i h c sinh nhi u nh t. Tuy nhiên, lo i này t ng i khó so n vì m i
câu h i ph i kèm theo m t s câu tr l i. T t c u h p d n nh ng ch
có m t áp án.
Khi so n lo i câu h i tr c nghi m khách quan này c n tránh:
+ Câu b l ng không t ra v n hay m t câu h i rõ r t làm c s cho s
l a ch n.
+ Nh ng câu nhi u a ra không ph i tu ti n. Giáo viên ph i d oán các
h ng sai l m c a h c sinh có th m c ph i khi gi i bài tốn ó
a ra
nh ng l a ch n nhi u.
+ Câu tr c nghi m khách quan có hai l a ch n úng (ho c khơng có l a
ch n nào úng).
+ Ph n g c quá r m rà, g m nhi u chi ti t không c n thi t.
+ Khi so n th o nh ng câu h i nhi u l a ch n, tránh vơ tình ti t l câu tr
l i qua l i hành v n, dùng t , cách s p t...
2.4. Câu ghép đôi

— Câu h i d ng này th ng g m hai c t thơng tin, m i c t có nhi u dòng.
h c sinh ph i ch n ra nh ng k t h p h p lí gi a m t dòng c a c t này
v i m t hay nh ng dịng thích h p c a c t bên kia.
— D ng này thích h p cho vi c ki m tra lí thuy t.
Ví d : Hãy ghép m nh c t trái v i c t ph i sao cho h p lí:
1 Vi t Nam là qu c gia
A ông dân nh t th gi i
2 Trung Qu c là qu c gia
B
ông Nam Á
— Khi biên so n lo i câu h i này c n l u ý:
+ Dãy c t thông tin a ra không nên quá dài, nên thu c cùng m t lo i,
có liên quan v i nhau.

70

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


+ C t câu h i và c t câu tr l i khơng nên b ng nhau, nên có nh ng câu tr
l i d ra t ng s cân nh c khi l a ch n.
+ Th t câu tr l i không nên n kh p v i th t các câu h i gây thêm
khó kh n cho s l a ch n.
2.5. Câu điền khuyết

—
+

+
+
—

Nh ng câu h i d ng này có ch a nh ng ch tr ng h c sinh i n
nh ng t ho c c m t thích h p vào nh ng ch ó. Nh ng c m t này
ho c do h c sinh t ngh ra hay nh ra, ho c c cho s n trong nh ng
ph ng án có nhi u l a ch n.
Ví d : i n vào ch tr ng nh ng t thích h p (H c viên t so n theo b
mơn c a mình).
Khi so n câu h i d ng này c n l u ý:
Câu h i ph i ng n g n ch tr l i b ng m t s , m t t hay m t câu ng n;
tránh l p câu quá dài, ý t r m rà.
Tránh l p câu h i mà áp án có th tr l i b ng nhi u cách.
Câu h i ph i rõ ràng, chính xác, không bàn cãi c.
Nh v y, v i các lo i câu h i tr c nghi m khách quan, giáo viên ph i
hi u rõ c i m, công d ng c a m i lo i l a ch n lo i nào thích h p
v i m c tiêu kh o sát ho c m c tiêu d y h c. Các lo i câu h i tr c
nghi m khách quan trên

ây

u

c s

lên l p. Tuy nhiên hi n nay, trong các
cu i n m... (trong

ánh giá t ng k t) ng

d ng có hi u qu
bài ki m tra 1
i ta th

trong gi

ti t, h

,

c kì

ng dùng các câu h i

vì:
+ Kh n ng phân bi t h c sinh cao.
+ ánh giá c ki n th c c a h c sinh trên m t di n r ng; h n ch
c
kh n ng h c t , h c l ch, h c v t c a h c sinh.
+ Ch m i m khách quan, nhanh chóng, chính xác, có th s d ng công
ngh thông tin ch m.
nhi u l a ch n,

KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 71


Hoạt động 3. Hướng dẫn viết các loại câu hỏi.
1. NHIỆM VỤ

B n hãy tham kh o thông tin c b n d i ây và trao i cùng ng
nghi p nêu:
— Cách vi t câu h i tr l i ng n:

— Cách vi t câu h i úng — sai:

72

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


— Cách vi t câu h i nhi u l a ch n:

— Cách vi t câu h i ghép ôi:

KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 73


— Cách vi t câu h i t lu n:

2. THÔNG TIN CƠ BẢN
2.1. Hướng dẫn viết câu hỏi trả lời ngắn

—
—
—
—
—

—
—
—

ánh giá m t n i dung quan tr ng c a chu n ch ng trình.
Vi t theo hình th c t câu h i (n u có th ).
Câu tr l i ph i là m t c m t ng n g n, m t t ho c m t con s .
Tr ch tr ng cu i câu.
Tránh dùng l i l trong sách giáo khoa.
tr ng m t t quan tr ng (không nên tr ng t không quan tr ng).
Ch m t n hai ch tr ng.
r ng c a các ch tr ng c n b ng nhau và cùng m t hình th c nh
trong các câu h i khác.
— Có câu h ng d n cho h c sinh h c sinh có câu tr l i chính xác (n u
h p lí).
— Tránh l i ng pháp hay l các manh m i.

2.2. Hướng dẫn viết câu hỏi đúng – sai

— ánh giá m t n i dung quan tr ng c a chu n ch ng trình.
— L y các ý ki n quan tr ng (không nên ch n các m c không quan tr ng)

74

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


—

—
—
—
—
—
—

Vi t các ý có tính ch t hồn tồn úng ho c hoàn toàn sai.
Tránh dùng l i l trong sách giáo khoa.
Các câu h i nên có cùng m t dài b ng nhau k c câu úng và câu sai.
Tránh các áp án có tính l p i l p l i.
Tránh các manh m i v t v ng.
Nêu rõ ngu n g c c a ý ki n n u câu h i trình bày m t ý ki n c a ai ó.
Ch t p trung vào m t ý ki n quan tr ng ho c m i quan h gi a các ý ki n.

2.3. Hướng dẫn viết câu hỏi nhiều lựa chọn

— ánh giá m t n i dung quan tr ng c a chu n ch ng trình.
— t m t câu h i tr c ti p ho c t o m t tình hu ng c th .
— Vi t l i b ng ngôn ng c a mình ch khơng s d ng câu, t chính xác
nh trong sách giáo khoa.
— Vi t các l a ch n th t khéo nh ng h c sinh không bi t câu tr l i
úng không th dùng ph ng pháp lo i tr m t cách quá d dàng.
— Các y u t nhi u nên d a trên các l i thông th ng ho c hi u sai ý (n u
có th ).
— Câu tr l i cho t ng câu h i không nên ph thu c vào các áp án c a các
câu h i khác.
— Dùng t và các c u trúc câu n gi n vi t câu h i.
— Các l a ch n nên c vi t m t cách nh t quán và phù h p v i n i dung
c a câu d n.

— Ch có duy nh t m t áp án úng.
— Tránh các l a ch n nh “t t c các áp án trên” hay “khơng có áp án
nào úng”.

2.4. Hướng dẫn viết câu hỏi ghép đôi

— ánh giá m t n i dung quan tr ng c a chu n ch ng trình.
— t ra các gi thuy t và các câu tr l i.
— Các câu tr l i là các l a ch n h p lí cho t ng gi thuy t.
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 75


—
—
—
—
—
—

Vi t câu bên ph n gi thuy t dài h n so v i các câu bên ph n tr l i.
C n vi t câu h ng d n làm bài th t rõ ràng yêu c u ghép ơi.
N u có th hãy s p x p các câu tr l i m t cách h p lí nh t.
Tránh lo i ghép ơi “hồn h o”.
Vi t không quá 10 câu tr l i.
ánh s th t cho các câu bên ph n gi thuy t và ánh ch th t cho
các câu bên ph n tr l i.

2.5. Hướng dẫn viết câu hỏi tự luận

— ánh giá m t n i dung quan tr ng c a chu n ch ng trình.

— Yêu c u h c sinh áp d ng ki n th c ã h c vào m t tình hu ng m i.
— Ch rõ nhi m v h c sinh c n th c hi n b ng các h ng d n c th
(không nên yêu c u quá r ng mà b t kì câu tr l i nào c ng có th là
áp án úng).
— S d ng khó phù h p v i m c tr ng thành c a h c sinh (không
v t quá kh n ng v m t nh n th c c a h c sinh ).
— Yêu c u h c sinh th hi n mình nhi u h n ch khơng ch ki m tra trí
nh v s ki n, nh ngh a, ho c các lo i thông tin khác.
— Vi t câu h i theo cách mà h c sinh s ph i a ra các câu tr l i theo ý b n.
— Nêu rõ cho h c sinh các v n sau:
+ dài bài vi t.
+ M c ích c a bài vi t.
+ L ng th i gian c n thi t vi t bài.
+ Các tiêu chí mà bài vi t s
c tính i m.
Các câu h i t lu n òi h i h c sinh ph i xác nh và b o v ý ki n c a
mình tr c các v n ang có nhi u tranh cãi. Giáo viên c n ph i nói rõ
cho h c sinh bi t là i m s c a h c sinh s d a trên logic c ng nh
b ng ch ng, ví d mà h c sinh a ra b o v ý ki n c a mình ch
khơng ch nói v v trí c a b n thân và ý ki n mà h c sinh ch n.

76

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


Hoạt động 4. Thiết kế ma trận đề kiểm tra.
1. NHIỆM VỤ

B n hãy tham kh o thông tin c b n d i ây
so n ki m tra.

a ra quy trình biên

2. THƠNG TIN CƠ BẢN

Quy trình thi t k ma tr n ki m tra

2.1. Xác định mục đích của đề kiểm tra

Nh ã trình bày module THPT 23, ki m tra là m t công c dùng
ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh sau khi h c xong m t ch , m t
ch ng, m t h c kì, m t l p hay m t c p h c nên ng i biên so n
ki m tra c n c n c vào yêu c u c a vi c ki m tra, c n c chu n ki n th c,
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 77


k n ng c a ch ng trình và th c t h c t p c a h c sinh
m c ích c a ki m tra cho phù h p.

xây d ng

2.2. Xác định hình thức đề kiểm tra

ki m tra có các hình th c sau:
— ki m tra t lu n.
— ki m tra tr c nghi m khách quan.
—

ki m tra k t h p c hai hình th c trên: có c câu h i d ng t lu n và
câu h i d ng tr c nghi m khách quan.
M i hình th c u có u i m và h n ch riêng nên c n k t h p m t
cách h p lí các hình th c sao cho phù h p v i n i dung ki m tra và c
tr ng môn h c nâng cao hi u qu , t o i u ki n ánh giá k t qu
h c t p c a h c sinh chính xác h n.
N u ki m tra k t h p hai hình th c thì nên cho h c sinh làm bài ki m
tra ph n tr c nghi m khách quan c l p v i vi c làm bài ki m tra ph n
t lu n (làm ph n tr c nghi m khách quan tr c, thu bài r i m i cho h c
sinh làm ph n t lu n).

2.3. Thiết kế ma trận đề kiểm tra

* C u trúc ma tr n :
— L p m t b ng có hai chi u, m t chi u là n i dung hay m ch ki n th c
chính c n ánh giá, m t chi u là các c p nh n th c c a h c sinh theo
các c p : nh n bi t, thông hi u và v n d ng (g m có v n d ng và v n
d ng m c cao h n).
— Trong m i ô là chu n ki n th c, k n ng ch ng trình c n ánh giá, t l
% s i m, s l ng câu h i và t ng s i m c a các câu h i.
— S l ng câu h i c a t ng ô ph thu c vào m c quan tr ng c a m i
chu n c n ánh giá, l ng th i gian làm bài ki m tra và tr ng s i m
quy nh cho t ng m ch ki n th c, t ng c p nh n th c.
* Mô t v các c p t duy:
78

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24

Cp

Mô t

— Nh n bi t là h c sinh nh các khái ni m c b n, có th nêu
lên ho c nh n ra chúng khi c yêu c u.
— Các ho t ng t ng ng v i c p nh n bi t là: nh n d ng,
i chi u, ch ra...
Nh n bi t
— Các ng t t ng ng v i c p nh n bi t có th là: xác
nh, t tên, li t kê, i chi u ho c g i tên, gi i thi u, ch ra...
— Ví d : G i tên v t thông d ng ang s d ng trong nhà
mình; ch ra âu là m t ph ng trình b c hai.
— Thơng hi u là h c sinh hi u các khái ni m c b n và có th
v n d ng chúng khi chúng c th hi n theo các cách t ng
t nh cách giáo viên ã gi ng ho c nh các ví d tiêu bi u v
chúng trên l p h c.
— Các ho t ng t ng ng v i c p thông hi u là: di n gi i,
t ng k t, k l i, vi t l i, l y c ví d theo cách hi u c a mình...
Thơng hi u
— Các ng t t ng ng v i c p thơng hi u có th là: tóm
t t, gi i thích, di n d ch, mơ t , so sánh ( n gi n), phân bi t,
i chi u, trình bày l i, vi t l i, minh ho , hình dung, ch ng t ,
chuy n i...
— Ví d : K l i truy n T m Cám; cho c ví d v ph ng trình
b c hai.
— V n d ng c p th p là h c sinh có th hi u c khái
ni m m t c p cao h n “thông hi u”, t o ra c s liên
k t logic gi a các khái ni m c b n và có th v n d ng chúng

V n d ng
t ch c l i các thơng tin ã c trình bày gi ng v i bài
c p th p gi ng c a giáo viên ho c trong sách giáo khoa.
— Các ho t ng t ng ng v i v n d ng c p th p là:
xây d ng mơ hình, trình bày, ti n hành thí nghi m, phân lo i,
áp d ng quy t c ( nh lí, nh lu t, m nh ...), s m vai và o
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 79


Cp

Mơ t

vai trị...
— Các ng t t ng ng v i v n d ng c p th p có th là:
th c hi n, gi i quy t, minh ho , tính tốn, di n d ch, bày t , áp
d ng, phân lo i, s a i, a vào th c t , ch ng minh, c
tính, v n hành...
— Ví d : Vi t bài lu n ng n v m t ch
ã h c trên l p; Dùng
công th c nghi m gi i ph ng trình b c hai.
— V n d ng c p cao có th hi u là h c sinh có th s d ng
các khái ni m v môn h c — ch
gi i quy t các v n
m i, không gi ng v i nh ng i u ã c h c ho c trình bày
trong sách giáo khoa nh ng phù h p khi c gi i quy t v i k
n ng và ki n th c c gi ng d y m c nh n th c này. ây
là nh ng v n gi ng v i các tình hu ng h c sinh s g p ph i
ngồi xã h i.
c p này có th hi u nó t ng hịa c 3 c p nh n th c là

phân tích, t ng h p và ánh giá theo b ng phân lo i các c p
nh n th c c a Bloom.
— Các ho t ng t ng ng v i v n d ng c p cao là:
V n d ng thi t k , t k ho ch ho c sáng tác; bi n minh, phê bình ho c
c p cao
rút ra k t lu n; t o ra s n ph m m i...
— Các ng t t ng ng v i v n d ng c p cao có th là:
l p k ho ch, thi t k , t o ra...
— Ví d : Vi t m t bài lu n th hi n thái c a b n i v i m t
v n c th ; bi n lu n nghi m c a ph ng trình có tham s .
* Xác nh c p t duy d a trên các c s sau:
— C n c vào chu n ki n th c, k n ng c a ch ng trình giáo d c ph thơng:
+ Ki n th c trong chu n ghi là bi t c thì xác nh c p “bi t”;
+ Ki n th c trong chu n ghi là hi u c thì xác nh c p “hi u”;
80

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24


+ Ki n th c trong chu n ghi ph n k n ng thì xác nh là c p “v n d ng”.
L u ý: Ki n th c trong chu n ghi là “hi u c” nh ng ch m c nh n
bi t các ki n th c trong sách giáo khoa thì v n xác nh c p “bi t”;
nh ng ki n th c, k n ng k t h p gi a ph n “bi t c” và ph n “k n ng”
thì c xác nh c p “v n d ng”.
— Nh ng ki n th c, k n ng k t h p gi a ph n “hi u c” và ph n “k n ng”
c xác nh c p “v n d ng m c cao h n”.
— Chú ý khi xác nh các chu n c n ánh giá i v i m i c p t duy:
+ Chu n c ch n

ánh giá là chu n có vai trị quan tr ng trong
ch ng trình mơn h c. ó là chu n có th i l ng quy nh trong phân
ph i ch ng trình nhi u và làm c s hi u c các chu n khác.
+ M i m t ch (n i dung, ch ng...) u ph i có nh ng chu n i di n
c ch n ánh giá.
+ S l ng chu n c n ánh giá m i ch (n i dung, ch ng...) t ng
ng v i th i l ng quy nh trong phân ph i ch ng trình dành cho ch
(n i dung, ch ng...) ó. Nên s l ng các chu n k n ng và chu n
òi h i m c v n d ng nhi u h n.
— Các khâu c b n thi t k ma tr n ki m tra.
+ Li t kê tên các ch (n i dung, ch ng...) c n ki m tra.
+ Vi t các chu n c n ánh giá i v i m i c p t duy.
+ Quy t nh phân ph i t l % i m cho m i ch (n i dung, ch ng...).
+ Tính s i m cho m i ch (n i dung, ch ng...) t ng ng v i t l %.
+ Quy t nh s câu h i cho m i chu n t ng ng và i m t ng ng.
+ Tính t ng s i m và t ng s câu h i cho m i c t và ki m tra t l % t ng
s i m phân ph i cho m i c t.
+ ánh giá l i ma tr n và ch nh s a n u th y c n thi t.
+ Chú ý khi quy t nh t l % i m và tính t ng s i m:
• C n c vào m c ích c a
ki m tra, c n c vào m c quan tr ng c a
m i ch
(n i dung, ch ng...) trong ch ng trình và th i l ng quy
nh trong phân ph i ch ng trình phân ph i t l % i m cho t ng
ch .
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 81


C n c vào m c ích c a ki m tra quy t nh s câu h i cho m i
chu n c n ánh giá, m i ch , theo hàng. Gi a ba c p : nh n bi t,

thông hi u, v n d ng theo th t nên theo t l phù h p v i ch ,
n i dung và trình , n ng l c c a h c sinh.
C n c vào s i m ã xác nh quy t nh s i m và s câu h i
t ng ng (trong ó m i câu h i d ng tr c nghi m khách quan nên có s
i m b ng nhau).
N u ki m tra k t h p c hai hình th c tr c nghi m khách quan và t
lu n thì c n xác nh t l % t ng s i m c a m i hình th c, có th thi t
k m t ma tr n chung ho c thi t k riêng 2 ma tr n.
N u t ng s i m khác 10 thì c n quy i v i m 10 theo t l %.

•

•

•

•

Hoạt động 5. Tìm hiểu việc biên soạn đề kiểm tra.
1. NHIỆM VỤ

B n hãy k t h p thông tin c b n d i ây v i kinh nghi m b n thân,
hãy tr l i câu h i: Làm th nào biên so n ki m tra c t t?

82

|

MODULE TRUNG HọC PHổ THÔNG 24

2. THÔNG TIN CƠ BẢN
2.1. Biên soạn câu hỏi theo ma trận
* Vi c biên so n câu h i theo ma tr n c n

m b o nguyên t c: m i câu h i
ch ki m tra m t chu n ho c m t v n , khái ni m; s l ng câu h i và
t ng s câu h i do ma tr n quy nh.
các câu h i biên so n t ch t l ng t t, c n biên so n câu h i tho
mãn các yêu c u sau:

* Các yêu c u i v i câu h i tr c nghi m khách quan nhi u l a ch n:
— Câu h i ph i ánh giá nh ng n i dung quan tr ng c a ch ng trình.
— Câu h i ph i phù h p v i các tiêu chí ra ki m tra v m t trình bày và
s i m t ng ng.
— Câu d n ph i t ra câu h i tr c ti p ho c m t v n c th .
— Khơng trích d n ngun v n nh ng câu có s n trong sách giáo khoa.
— T ng , c u trúc c a câu h i ph i rõ ràng và d hi u i v i m i h c sinh.
— M i ph ng án nhi u ph i h p lí i v i nh ng h c sinh không n m
v ng ki n th c.
— M i ph ng án sai nên xây d ng d a trên các l i hay nh n th c sai l ch
c a h c sinh.
— áp án úng c a câu h i này ph i c l p v i áp án úng c a các câu
h i khác trong bài ki m tra.
— Ph n l a ch n ph i th ng nh t và phù h p v i n i dung c a câu d n.
— M i câu h i ch có m t áp án úng, chính xác nh t.
— Không a ra ph ng án “T t c các áp án trên u úng” ho c “khơng
có ph ng án nào úng”, ho c “Ph ng án khác”...
* Các yêu c u i v i câu h i t lu n:
— Câu h i ph i ph n ánh c n i dung quan tr ng c a ch ng trình.

— Câu h i ph i phù h p v i các tiêu chí ra ki m tra v m t trình bày và
s i m t ng ng.
— Câu h i yêu c u h c sinh ph i v n d ng ki n th c vào các tình hu ng m i.
— Câu h i th hi n rõ n i dung và c p t duy c n o.
KĨ THUẬT KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC | 83