“Hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA

Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

BỘ TÀI CHÍNH
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
-------------

TỐNG HUYỀN TRANG
Lớp: CQ48/22.04

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN
CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI
CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC GIA VIA

Chuyên ngành

: Kiểm toán

Mã số

: 22

Người hướng dẫn : PGS.TS. Thịnh Văn Vinh

HÀ NỘI –2014
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình
hình thực tế của đơn vị thực tập.

Tác giả luận văn tốt nghiệp

Tống Huyền Trang

Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

MỤC LỤC
Trang bìa..................................................................................................................i
Lời cam đoan...........................................................................................................ii

Mục lục...................................................................................................................iii
Danh mục các chữ viết tắt......................................................................................iv
Danh mục các hình..................................................................................................v
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG
PHÁP KIỂM TOÁN CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC...............4

1.1. Khái quát về chi phí hoạt động trong BCTC....................................................4
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm chi phí hoạt động trong BCTC................................4
1.1.2. Vai trò chi phí hoạt động...........................................................................6
1.2. Khái quát về kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC..................7
1.2.1. Ảnh hưởng của chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC........................7
1.2.2. Mục tiêu kiểm toán chi phí hoạt động.......................................................8
1.2.3. Căn cứ kiểm toán chi phí hoạt động........................................................10
1.2.4. Nội dung kiểm toán chi phí hoạt động....................................................11
1.3. Kiểm soát nội bộ và khảo sát kiểm soát nội bộ về chi phí hoạt động............12
1.3.1. Kiểm soát nội bộ đối với chi phí hoạt động............................................12
1.3.2. Khảo sát nội bộ về chi phí hoạt động......................................................14
1.4. Khái quát quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm
toán BCTC.............................................................................................................15
1.4.1. Chuẩn bị kiểm toán..................................................................................15
1.4.2. Thực hiện kiểm toán................................................................................19
1.4.3. Kết thúc kiểm toán...................................................................................25

Tống Huyền Trang

Lớp: CQ48/22.04

Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

1.5. Một số sai phạm thường gặp khi kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán
BCTC.....................................................................................................................26
Chương 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN CHI
PHÍ HOẠT ĐỘNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM
TOÁN QUỐC GIA VIA............................................................................................29

2.1. Khái quát về Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA..................................29
2.1.1. Giới thiệu chung về công ty....................................................................29
2.1.2. Đặc điểm tổ chức quản lý của công ty.....................................................31
2.1.3. Các loại hình dịch vụ mà công ty cung cấp.............................................35
2.1.4. Tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh của công ty.........................38
2.1.5. Mạng lưới khách hàng của công ty..........................................................41
2.2. Thực trạng quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm
toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA......................................42
2.2.1. Chuẩn bị kiểm toán..................................................................................42
2.2.2. Thực hiện kiểm toán................................................................................73
2.2.3. Kết thúc kiểm toán và tổng hợp kết quả kiểm toán.................................88
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH VÀ
PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC
TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC GIA VIA.............................................89

3.1. Nhận xét, đánh giá về quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động
tại Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA..........................................................89
3.1.1. Ưu điểm...................................................................................................89
3.1.2. Hạn chế....................................................................................................90
3.1.3. Nguyên nhân của thực trạng....................................................................92

3.1.4. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ thực trạng.....................................92

Tống Huyền Trang

Lớp: CQ48/22.04


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

3.2. Định hướng phát triển và sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình và phương
pháp kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm
toán quốc gia VIA.................................................................................................93
3.2.1. Định hướng phát triển của Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA trong
thời gian tới........................................................................................................93
3.2.2. Sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí
hoạt động trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán quốc gia
VIA....................................................................................................................94
3.3. Những nguyên tắc và yêu cầu hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm
toán chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán quốc
gia
VIA........................................................................................................................97
3.3.1. Nguyên tắc hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt
động trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA.......97
3.3.2. Yêu cầu hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt
động trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA.......98
3.4. Giải pháp hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động
trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA....................99
3.5. Điều kiện thực hiện giải pháp.......................................................................103

3.5.1. Về phía cơ quan Nhà nước....................................................................103
3.5.2. Về phía hiệp hội nghề nghiệp................................................................104
3.5.3. Về phía Công ty TNHH kiểm toán quốc gia VIA.................................105
3.5.4. Về phía kiểm toán viên..........................................................................105
3.5.5. Về phía khách hàng...............................................................................107
KẾT LUẬN...........................................................................................................107
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................108
Tống Huyền Trang

Lớp: CQ48/22.04


Luận văn tốt nghiệp

Tống Huyền Trang

Học viện Tài chính

Lớp: CQ48/22.04


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BCKQHDKD
BCTC
CCDC
CP

CPBH
CPQLDN
HTKSNB
KSNB
KTV
KQKD
TNDN
TK
TSCĐ
VIA

Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Báo cáo tài chính
Công cụ dụng cụ
Chi phí
Chi phí bán hang
Chi phí quản lý doanh nghiệp
Hệ thống kiểm soát nội bộ
Kiểm soát nội bộ
Kiểm toán viên
Kết quả kinh doanh
Thu nhập doanh nghiệp
Tài khoản
Tài sản cố định
Công ty TNHH kiểm toán Quốc gia VIA

L ớp:

Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1 Sơ đồ bộ máy tổ chức của công ty
Hình 2 Biểu đồ tăng trưởng doanh thu của VIA
Hình 3 Tỷ trọng khách hàng chủ yếu của công ty năm 2013

Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

Trang
35
41
45

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài:
Từ trước đến nay, BCTC luôn là đối tượng chủ yếu của kiểm toán độc

lập. Báo cáo tài chính là tấm gương phản ánh kết quả hoạt động cũng như mọi
khía cạnh trong quá tŕnh sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này đòi
hỏi các thông tin đưa ra trên Báo cáo tài chính phải luôn đảm bảo tính trung
thực, hợp lý, chính xác.
Chi phí hoạt động - gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh
nghiệp - là một yếu tố rất quan trọng trong quá trình hoạt động kinh doanh
của mọi loại doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp như doanh
nghiệp thương mại, các tập đoàn sản xuất, các công ty xây dựng… Chi phí
hoạt động là chi phí gián tiếp ảnh hưởng lớn đến kết quả thu được trong kỳ
của một doanh nghiệp. Chi phí hoạt động xuất hiện trên báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp, là một trong các cơ sở để xác định các chỉ
tiêu quan trọng như lợi nhuận và số thuế thu nhập doanh nghiệp, do đó việc
phản ánh sai lệch chi phí hoạt động sẽ dẫn đến các chỉ tiêu sau đó như lợi
nhuận trước thuế, thuế thu nhập doanh nghiệp, lợi nhuận sau thuế sẽ bị phản
ánh lệch lạc.
Bất kỳ sai phạm nào tồn tại đối với các khoản mục này đều gây ra rủi ro
lớn cho kiểm toán viên và công ty kiểm toán. Nhất là hiện nay khi mà các
doanh nghiệp trong nước vẫn còn khái niệm kế toán tài chính và kế toán thuế
là một, nên việc phản ánh một cách chính xác các thông tin làm cơ sở cho
việc tính thuế càng được coi trọng. Chênh lệch giữa số thuế phải nộp Ngân
sách Nhà nước trên Báo cáo kiểm toán và Báo cáo quyết toán thuế phải là nhỏ
nhất. Do đó đòi hỏi Báo cáo tài chính sau kiểm toán phải phản ánh các thông
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

tin tài chính một cách quan trung thực và hợp lý nhất, đặc biệt là các chỉ tiêu
làm cơ sở tính thuế.
Với vai trò quan trọng của khoản mục chi phí hoạt động như vậy, do đó
trong mọi cuộc kiểm toán, kiểm toán khoản mục chi phí hoạt động luôn được
quan tâm đúng mức. Kiểm toán viên cần thực hiện kiểm tra một cách thận
trọng để đảm bảo không bỏ qua những sai sót trọng yếu.
Sau một thời gian thực tập tại Công ty TNHH kiểm toán Quốc gia VIA,
sau khi được tìm hiểu quy trình kiểm toán BCTC của công ty nói chung và
các thủ tục, phương pháp kiểm toán khoản mục chi phí hoạt động trong kiểm
toán BCTC nói riêng, tôi thấy quy trình kiểm toán chi phí hoạt động của công
ty còn gặp phải một số khó khăn và hạn chế nhất định. Thực tế việc áp dụng
các thủ tục kiểm toán trong quá trình kiểm toán chi phí hoạt động còn hạn
chế, đặc biệt là việc áp dụng thủ tục khảo sát HTKSNB của khách hàng.
Nhận thức được tầm quan trọng của khoản mục chi phí hoạt động cũng
như quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động, tôi đã quyết định
chọn đề tài: “Hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt
động trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH kiểm toán Quốc
gia VIA”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu với 3 mục đích:
- Hệ thống hóa làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về quy trình và
phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính.
- Làm rõ thực trạng quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt
động trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH kiểm toán Quốc
gia VIA. Qua đó làm rõ những ưu, nhược điểm và tìm ra nguyên nhân của
thực trạng.
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

- Thông qua lý luận và thực trạng quy trình và phương pháp kiểm toán
chi phí hoạt động tại Công ty TNHH kiểm toán Quốc gia VIA để đưa ra
những giải pháp khắc phục nhằm hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm
toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính cho Công ty TNHH
kiểm toán Quốc gia VIA.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
-Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quy trình và phương pháp kiểm toán
chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC.
-Phạm vi nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu thực trạng quy trình và
phương pháp kiểm toán khoản mục chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC
tại Công ty TNHH kiểm toán Quốc gia VIA.
4. Phương pháp nghiên cứu
Việc nghiên cứu được thực hiện trên cơ sở vận dụng các phương pháp:
phương pháp luận của phép duy vật biện chứng, phương pháp phân tích tài
liệu, phương pháp chọn mẫu, ước lượng khả năng sai sót, nghiên cứu tổng
hợp, đối chiếu so sánh tài liệu và thực tiễn, phương pháp toán học, logic học...
kết hợp với các phương pháp, kỹ thuật kế toán, kiểm toán khác.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về quy trình và phương pháp kiểm
toán chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC
Chương 2: Thực trạng quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động

trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán Quốc gia VIA
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quy trình và phương pháp
kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm
toán Quốc gia VIA.
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính
CHƯƠNG 1:

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUY TRÌNH VÀ
PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG
TRONG KIỂM TOÁN BCTC
1.1. Khái quát về chi phí hoạt động trong BCTC
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm chi phí hoạt động trong BCTC
Trong nền kinh tế, các doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh
doanh tạo ra các loại sản phẩm và cung cấp dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu
của thị trường với mục tiêu lợi nhuận. Để thực hiện mục tiêu đó, doanh
nghiệp phải thực hiện được giá trị sản phẩm hàng hóa, dịch vụ thông qua hoạt
động bán hàng. Bán hàng là giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất kinh
doanh, đây là quá trình chuyển hóa vốn từ hình thái vốn sản phẩm, hàng hóa
sang hình thái vốn tiền tệ hoặc vốn trong thanh toán. Để thực hiện được quá
trình bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp sẽ phát sinh các khoản
chi phí làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ dưới hình thức các khoản tiền đã chi
ra, các khoản khấu trừ vào tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ làm giảm vốn

chủ sở hữu như chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.
• Chi phí bán hàng: là những khoản chi phí thực tế phát sinh trong quá
trình bán sản phẩm, hàng hóa và cung cấp dịch vụ, bao gồm các chi phí chào
hàng, giới thiệu sản phẩm, quảng cáo sản phẩm, hoa hồng bán hàng, chi phí
bảo hành sản phẩm, hàng hóa, chi phí bảo quản, đóng gói, vận chuyển,...
Nội dung của chi phí bán hàng bao gồm các yếu tố sau:
- Chi phí nhân viên bán hàng: là toàn bộ các khoản tiền lương phải trả
cho nhân viên bán hàng, nhân viên đóng gói, bảo quản sản phẩm, hàng hóa,
vận chuyển đi tiêu thụ và các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT,
KPCĐ).
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

- Chi phí vật liệu, bao bì: là các khoản chi phí về vật liệu, bao bì để đóng
gói, bảo quản sản phẩm, hàng hóa, vật liệu dùng sửa chữa TSCĐ dùng trong
quá trình bán hàng, nhiên liệu cho vận chuyển sản phẩm hàng hóa.
- Chi phí dụng cụ, đồ dùng: là chi phí về công cụ dụng cụ, đồ dùng đo
lường, tính toán làm việc ở khâu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
- Chi phí khấu hao TSCĐ: Để phục vụ cho quá trình tiêu thụ sản phẩm,
hàng hóa, và cung cấp dịch vụ như nhà kho, cửa hàng, phương tiện vận
chuyển, bốc dỡ.
- Chi phí bảo hành sản phẩm: là các khoản chi phí bỏ ra để sửa chữa,
bảo hành sản phẩm, hàng hóa trong thời gian bảo hành.

- Chi phí dịch vụ mua ngoài: là các khoản chi phí dịch vụ mua ngoài
phục vụ cho quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ như: Chi phí
cho thuê tài sản, thuê kho, thuê bến bãi, thuê dỡ vận chuyển, tiền hoa hồng đại
lý ...
- Chi phí bằng tiền khác: là các khoản chi phí bằng tiền phát sinh trong
quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa và cung cấp dịch vụ nằm ngoài các chi
phí kể trên như: Chi phí tiếp khách, hội nghị khách hàng, chi phí quảng cáo
giới thiệu sản phẩm hàng hóa...
•Chi phí quản lý doanh nghiệp: là các chi phí quản lý chung của doanh
nghiệp gồm các chi phí về lương nhân viên bộ phận quản lý, chi phí vật liệu
văn phòng, công cụ lao động, khoản lập dự phòng phải thu khó đòi, chi phí
dịch vụ mua ngoài,...
Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm các yếu tố chi phí như sau:
- Chi phí nhân viên quản lý: gồm tiền lương, phụ cấp phải trả cho ban
giám đốc, nhân viên các phòng ban của doanh nghiệp và khoản trích BHXH,
BHYT, KPCĐ, trên tiền lương nhân viên quản lý theo tỷ lệ quy định.
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

- Chi phí vật liệu quản lý: trị giá thực tế các loại vật liệu, nhiên liệu xuất
dùng cho hoạt động quản lý của ban giám đốc và các phòng ban nghiệp vụ
của doanh nghiệp, cho việc sửa chữa TSCĐ ... dùng chung của doanh nghiệp.
- Chi phí đồ dùng văn phòng: chi phí về dụng cụ, đồ dùng văn phòng

dùng cho công tác quản lý chung của doanh nghiệp.
- Chi phí khấu hao TSCĐ: khấu hao của những TSCĐ dùng chung cho
doanh nghiệp như văn phòng làm việc, kho tàng, vật kiến trúc, phương tiện
truyền dẫn.
- Thuế, phí, lệ phí: các khoản thuế như thuế nhà đất thuế môn bài, và các
khoản phí, lệ phí giao thông, cầu phà.
- Chi phí dự phòng: khoản trích lập dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng
phải trả tính vào chi phí sản xuất kinh doanh.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: các khoản chi phí về dịch vụ mua ngoài
phục vụ chung toàn doanh nghiệp như: tiền điện, nước, thuê sửa chữa TSCĐ,
tiền mua và sử dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng phát minh sáng chế phân bổ
dần ( không đủ tiêu chuẩn TSCĐ), chi phí trả cho nhà thầu phụ.
- Chi phí bằng tiền khác: các khoản chi khác bằng tiền ngoài các khoản
đã kể trên, như chi hội nghị, tiếp khách, chỉ công tác phí, chi đào tạo cán bộ
và các khoản chi khác..
1.1.2. Vai trò chi phí hoạt động
-Bộ phận bán hàng và bộ phận quản lý trong doanh nghiệp là hai bộ phận
rất quan trọng đóng vai trò quyết định đến sự tồn tại của một doanh nghiệp.
Nếu như không có bộ phận bán hàng doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn
trong việc tiêu thụ sản phẩm như vậy sẽ ảnh hưởng đến doanh thu trong kỳ
của đơn vị, quá trình luân chuyển vốn gây ứ đọng vốn, và đó là điều mà
không doanh nghiệp nào mong muốn cả. Cũng như vậy, nếu như không có bộ
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

phận quản lý thì doanh nghiệp sẽ không định hướng được, không xác định
được liệu các sản phẩm của mình có thực sự là cái mà thị trường đang cần
không, ngoài ra bộ phận quản lý còn đóng vai trò trong việc thúc đẩy quá
trình sản xuất diễn ra một cách nhanh hơn, hiệu quả hơn. Vì vậy chi phí bỏ ra
để duy trì sự hoạt động của hai bộ phận này là điều tất yếu mà doanh nghiệp
phải chịu.
-Ngoài ra CPBH, CPQLDN có ảnh hưởng trong việc đánh giá kết quả
hoạt động kinh doanh, thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trên
BCKQHĐKD. CPBH, CPQLDN bị phản ánh sai lệch sẽ làm thay đổi lợi
nhuận trước thuế, chi phí thuế TNDN và lợi nhuận sau thuế, dẫn đến số
liệu trên BCKQHDKD phản ánh không trung thực kết quả hoạt động
của đơn vị. CPBH, CPQLDN cũng ảnh hưởng tới các khoản mục trên Bảng
cân đối kế toán. Một sự thay đổi lớn về chi phí sẽ làm thay đổi số dư của tài
khoản lợi nhuận, thuế phải nộp....
-CPBH, CPQLDN phát sinh thường liên quan đến các khoản phải trả
ngắn hạn hay các khoản phải trả ngay là những yếu tố có khả năng tồn tại
gian lận cao.
-Đối với ngân sách thì các chỉ tiêu chi phí là một trong các cơ sở để xác
định thu nhập chịu thuế do đó luôn đòi hỏi đơn vị hạch toán tuân thủ theo
đúng quy định, điều này cũng đòi hỏi các kiểm toán viên phải thận trọng khi
kiểm toán các khoản mục này nếu họ không muốn khách hàng của mình bị
truy thu thuế vì hạch toán chi phí không hợp lý, hợp lệ.
1.2. Khái quát về kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC
1.2.1. Ảnh hưởng của chi phí hoạt động trong kiểm toán BCTC
Kiểm toán CPBH, CPQLDN có vị trí quan trọng trong cuộc kiểm toán
BCTC vì:
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

- CPBH và CPQLDN là hai khoản chi phí chiếm tỷ trọng khá lớn trong
chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, có liên quan đến chỉ tiêu lợi
nhuận, thuế thu nhập doanh nghiệp, chỉ tiêu tiền và một số chỉ tiêu khác trên
BCTC, vì vậy nếu xảy ra sai phạm sẽ gây ảnh hưởng có tính chất dây truyền
đến BCTC của đơn vị.
- CPBH và CPQLDN bao gồm nhiều khoản mục chi phí hợp thành nên
kiểm tra hai khoản chi phí này khá phức tạp.
- Giá trị các nghiệp vụ liên quan đến CPBH và CPQLDN tuy không quá
lớn nhưng cường độ phát sinh khá thường xuyên trong suốt cả niên độ kế toán
và liên quan đến nhiều phần hành kế toán khác trong doanh nghiệp nên ảnh
hưởng đến công tác kế toán và kiểm toán.
- Nhiều doanh nghiệp do nhận thức không đúng về tính chất của khoản
mục CPBH, CPQLDN nên đơn vị thường bố trí kế toán viên có trình độ
không cao hoặc kiêm nhiệm nhiều phần hành khác nên việc xử lý và ghi chép
các nghiệp vụ này sẽ có thể xảy ra nhiều sai sót.
- Kiểm soát nội bộ đối với khoản mục này thường không được chú ý dẫn
đến các sai sót không được ngăn ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời.
1.2.2. Mục tiêu kiểm toán chi phí hoạt động
Mục tiêu tổng quát của kiểm toán BCTC là: “KTV và công ty kiểm toán
đưa ra ý kiến xác nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế
độ kế toán hiện hành (hoặc được chấp nhận), có tuân thủ pháp luật liên quan
và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không”.

Đối với mỗi cuộc kiểm toán cụ thể, mục tiêu này được phân loại thành mục
tiêu kiểm toán chung và mục tiêu kiểm toán đặc thù.
Mục tiêu kiểm toán chung: phù hợp với mục tiêu chung của kiểm toán
BCTC là xác nhận về mức độ tin cậy của BCTC được kiểm toán, mục tiêu
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

kiểm toán chi phí hoạt động là thu thập đầy đủ các bằng chứng thích hợp, từ
đó đưa ra lời xác nhận về mức độ tin cậy của các thông tin tài chính có liên
quan. Đồng thời những bằng chứng mà KTV thu thập được thông qua kiểm
toán chi phí hoạt động còn cung cấp những thông tin, tài liệu có liên quan làm
cơ sở tham chiếu khi kiểm toán các phần hành có liên quan khác.
Mục tiêu kiểm toán đặc thù:
- Đánh giá mức độ hiệu lực hay yếu kém của HTKSNB đối với chi phí
hoạt động, như:
+ Đánh giá việc xây dựng (thiết kế) HTKSNB trên các khía cạnh tồn tại,
đầy đủ, phù hợp.
+ Đánh giá việc thực hiện (vận hành) HTKSNB trên các khía cạnh: hiệu
lực và hiệu lực liên tục.
- Xác nhận các nghiệp vụ có liên quan chi phí hoat động đảm bảo:
+ Sự phát sinh: Tất cả các nghiệp vụ được ghi sổ trong kỳ là phát sinh
thực tế, không có các nghiệp vụ ghi khống.
+ Tính toán đánh giá: Đảm bảo các nghiệp vụ được xác định theo đúng

nguyên tắc và chế độ kế toán hiện hành và được tính đúng đắn không có sai
sót.
+ Ghi chép đầy đủ: Các nghiệp vụ trong kỳ đều được phán ánh, theo dõi
đầy đủ trên các sổ kế toán.
+ Ghi chép đúng đắn: Các nghiệp vụ phát sinh trong kỳ đều được phân
loại đúng đắn theo quy định của các Chuẩn mực, chế độ kế toán liên quan và
quy định đặc thù của doanh nghiệp; các nghiệp vụ này được hạch toán đúng
trình tự và phương pháp kế toán.

Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

+ Ghi chép đúng kỳ: Các nghiệp vụ đều được hạch toán đúng kỳ phát
sinh theo nguyên tắc kế toán dồn tích đặc biệt với khoản chi phí trả trước và
chi phí phải trả.
1.2.3. Căn cứ kiểm toán chi phí hoạt động
Mọi hoạt động của đơn vị nói chung và chi phí hoạt động nói riêng đều
đặt dưới sự quản lý chung và kiểm soát nội bộ của đơn vị. Các thông tin tài
chính liên quan đến chi phí hoạt động được hình thành trên cơ sở các quá
trình kế toán xử lý các nghiệp vụ kinh tế dựa trên cơ sở chuẩn mực, chế độ kế
toán và các quy định có liên quan.
Để có thể có cơ sở đưa ra ý kiến nhận xét về chỉ tiêu tài chính liên quan,
trước hết cần xác định được phạm vi và các phương pháp, thủ tục kiểm toán

cần áp dụng. Tiếp theo đó, KTV cần dựa vào các nguồn thông tin tài liệu nhất
định để thu thập các bằng chứng về các quá trình xử lý kế toán đối với các
nghiệp vụ phát sinh liên quan đến chi phí hoạt động.
Các nguồn tài liệu cụ thể để kiểm toán rất phong phú, đa dạng về hình
thức, nguồn gốc và nội dung. Các nguồn tài liệu này bao gồm:
- Các chính sách, các quy chế, quy định về kiểm soát nội bộ đối với chi
phí hoạt động mà đơn vị đã xây dựng, ban hành và áp dụng trong công tác
quản lý và kiểm soát nội bộ. Nguồn tài liệu này là căn cứ để KTV thu thập
các bằng chứng về hoạt động KSNB của đơn vị được kiểm toán khi kiểm tra,
đánh giá hiệu lực của KSNB trên thực tế.
- Các tài liệu quy định định mức, kế hoạch, dự toán chi cho các hoạt
động thường xuyên trong doanh nghiệp do doanh nghiệp ban hành, các kế
hoạc bán hàng, chiến lược kinh doanh,...

Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

- Các Báo cáo tài chính có liên quan như Báo cáo kết quả hoạt động kinh
doanh (chỉ tiêu CPBH, CPQLDN), Thuyết minh BCTC (báo cáo các thông tin
chi tiết về CPBH, CPQLDN).
- Các số kế toán tổng hợp và sổ kế toán chi tiết tài khoản 641, 642.
- Các chứng từ kế toán ghi nhận nghiệp vụ liên quan đến chi phí hoạt
động đã phát sinh và là căn cứ để ghi vào sổ kế toán: Bảng phân bổ tiền

lương, Bảng phân bổ vật liệu, phiếu chi, hóa đơn GTGT, hợp đồng kinh tế,…
1.2.4. Nội dung kiểm toán chi phí hoạt động
Khi kiểm toán khoản mục CPBH, CPQLDN nội dung công việc thường
bao gồm:
Thứ nhất, là thu thập bảng tổng hợp các loại chi phí, thực hiện so sánh
chi phí năm kiểm toán với các năm trước, so sánh chi phí thực tế phát sinh với
chi phí trong dự toán của doanh nghiệp từ đó có thể thấy các biến động bất
thường và tìm hiểu nguyên nhân của những biến ðộng ðó.
Thứ hai, là phải thực hiện kiểm toán phối hợp với các bằng chứng thu
được từ các phần hành kiểm toán khác có liên quan. Chẳng hạn:
- Chi phí khấu hao liên quan đến khoản mục tài sản cố định.
- Chi phí tiền lương, nhân công, tiền ăn giữa ca, các khoản mang tính
chất tiền công, tiền lương khác liên quan đến khoản mục tiền lương và các
khoản trích theo lương.
- Chi phí lãi vay liên quan đến các khoản vay.
- Chi phí dự phòng phải thu khó đòi liên quan đến các khoản phải thu
khách hàng.
- Các khoản thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất phải nộp liên quan đến tài
khoản 333.
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

- Chi phí sửa chữa, bảo dưỡng máy móc thiết bị liên quan đến khoản

mục tài sản cố định và tài khoản phải trả.
- Chi phí bảo hành sản phẩm liên quan đến khoản mục tiền mặt, hàng tồn
kho.
Thứ ba, là lập bảng phân tích các tài khoản chi phí có khả năng xảy ra
sai phạm cao như chi phí sửa chữa tài sản cố định, chi phí vận chuyển hàng
bán, các chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền khác,..
Thứ tư, là phải soát xét các khoản chi phí quy mô lớn và bất thường.
Thứ năm, là phải thu thập bản giải trình của Ban Giám đốc về các cam
kết thuê tài sản, các chi phí phát sinh không nằm trong dự toán và các nghiệp
vụ xảy ra không thường xuyên.
1.3. Kiểm soát nội bộ và khảo sát kiểm soát nội bộ về chi phí hoạt động
1.3.1. Kiểm soát nội bộ đối với chi phí hoạt động
Đặc thù của khoản mục CPBH và CPQLDN là phát sinh khá thường
xuyên, ổn định và liên quand đến nhiều hoạt động và bộ phận khác nhau trong
đơn vị, nên việc kiểm soát nội bộ của đơn vị được thực hiện theo từng loại
hoạt động làm phát sinh CPBH, CPQLDN. Nội dung công việc KSNB cụ thể
là không như nhau nhưng đều có thể khái quát ở những việc chính sau đây:
- Đơn vị xây dựng và ban hành các quy định về quản lý nói chung và
KSNB nói riêng đối với các nghiệp vụ liên quan đến CPBH, CPQLDN.
Những quy định gồm: Quy định về chức năng, trách nhiệm, quyền hạn và
nghĩa vụ của người hay bộ phận có liên quan đến xử lý các công việc và Quy
định về trình tự, thủ tục KSNB thông qua trình tự thủ tục thực hiện xử lý các
công việc liên quan đến các nghiệp vụ về CPBH và CPQLDN.
Các quy định cụ thể về quản lý và kiểm soát đối với CPBH và CPQLDN
có thể kế đến như:
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:

Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

+ Ban hành chính sách/ quy chế để quản lý và kiểm soát các hoạt động
liên quan đến việc chào hàng, giới thiệu sản phẩm, quảng cáo sản phẩm, hoa
hồng bán hàng hay bảo hành sản phẩm,…
+ Ban hành chính sách/ quy chế để quản lý và kiểm soát các khoản chi
phí quản lý chung của doanh nghiệp như quy định đối với tiền lương và các
khoản trích theo lương của nhân viên quản lý doanh nghiệp, chi phí vật liệu
văn phòng, khấu hao TSCĐ, các khoản trích lập dự phòng nợ phải thu khó
đòi,…
+ Ban hành quy định đối với phòng kế toán về kiểm soát các khoản chi
phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh trong kỳ nhằm hạn
chế các sai phạm có thể xảy ra khi ghi nhận các khoản này trong hệ thống kế
toán của đơn vị.
+ Các quy định, thủ tục đối với việc ghi nhận và xác định các khoản
CPBH, CPQLDN
Việc thực hiện các thủ tục KSNB của doanh nghiệp sẽ đảm bảo được các
mục tiêu của doanh nghiệp đề ra khi xây dựng HTKSNB: đảm bảo tính tuân
thủ pháp luật; đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả trong mọi hoạt động của đơn
vị; đảm bảo tính đáng tin cậy của thông tin tài chính trên cả hai phương diện
thiết kế và vận hành.
Vì vậy khi tiến hành kiểm toán, KTV phải kiểm tra để biết và đánh giá
được sơ bộ tính hiệu lực và hiệu quả của HTKSNB của doanh nghiệp và mức
độ tin cậy của hai khoản mục này trên BCTC.
- Đơn vị tổ chức triển khai thực hiện các quy định về quản lý và kiểm
soát nói trên: Tổ chức phân công, bố trí nhân sự thực hiện các công việc liên
quan đến hoạt động bán hàng và hoạt động quản lý doanh nghiệp; phổ biến

quán triệt về chức năng, nhiệm vụ của các cá nhân, bộ phận có liên quan đến
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

hoạt động bán hàng và quản lý doanh nghiệp; kiểm tra đôn đốc các cá nhân,
bộ phận thực hiện các quy định đã ban hành; xử lý các hành vi vi phạm các
chính sách, quy chế nội bộ mà đơn vị đã ban hành…
1.3.2. Khảo sát kiểm soát nội bộ về chi phí hoạt động
* Mục đích khảo sát:
KTV cần áp dụng các thủ tục kiểm toán để thu thập bằng chứng đánh giá về
HTKSNB của đơn vị đối với chi phí hoạt động trên các khía cạnh:
- Tính hiện hữu: tức là đơn vị phải có các quy chế kiểm soát nội bộ áp
dụng đối với chi phí hoạt động;
- Tính hiệu lực: tức là quy chế kiểm soát nội vộ đối với chi phí hoạt động
của đơn vị xây dựng phải có hiệu lực;
- Tính hiệu quả: tức là quy chế kiểm soát nội bộ đối với chi phí hoạt
động của đơn vị phải có hiệu lực liên tục.
*Nội dung khảo sát:
- Thứ nhất, khảo sát việc thiết kế, xây dựng về quy chế kiểm soát nội bộ
có khoa học, chặt chẽ, đầy đủ và phù hợp về kiểm soát chi phí hoạt động hay
không? Bao gồm: Đơn vị có ban hành các chính sách, chế độ, quy định cụ thể
để quản lý, theo dõi CPBH, CPQLDN không? Người phê duyệt chi các khoản
chi phí này có đúng thẩm quyền, trách nhiệm không?...

- Thứ hai, khảo sát sự vận hành (thực hiện) các quy chế kiểm soát nội bộ
đã xây dựng ở trên xem có được thực hiện nghiêm chỉnh, có hiệu lực hay
không thông qua sự phân công, hướng dẫn thực hiện công việc, kiểm tra thực
hiện các công việc duyệt chi,…
- Thứ ba, khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc tổ chức hoạt
động kiểm soát nội bộ xem chúng có được thực hiện liên tục không.
*Phương pháp khảo sát:
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

Để thu thập các thông tin về KSNB, KTV áp dụng phương pháp kiểm
toán tuân thủ thông qua vận dụng các thủ tục kiểm toán chủ yếu sau:
- Kiểm tra: KTV thu thập, tìm hiểu và kiểm tra các chính sách và quy
định mà đơn vị áp dụng đối với hoạt động liên quan đến chi phí hoạt động
như các chính sách, quy chế quy định về việc quản lý và theo dõi CPBH,
CPQLDN;
- Quan sát: KTV tiến hành quan sát thực tế ở đơn vị có làm đúng như
quy định không;
- Phỏng vấn: KTV thực hiện kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp hoặc gửi bảng
câu hỏi đối với những người có liên quan xem đơn vị có thực hiện đúng như
quy định không;
- Yêu cầu các bộ phận có liên quan tiến hành làm lại để KTV kiểm tra.
1.4. Khái quát quy trình và phương pháp kiểm toán chi phí hoạt động

trong kiểm toán BCTC
1.4.1. Chuẩn bị kiểm toán
1.4.1.1. Xử lý thư mời kiểm toán và thu thập thông tin khách hàng
*Xử lý thư mời kiểm toán
- Điều tra công ty khách hàng để có những thông tin cần thiết như vị trí
của công ty khách hàng trong giới kinh doanh, qua đó có thể tìm hiểu thêm về
hoạt động tiêu thụ sản phẩm; tình trạng ổn định về mặt tài chính; các mối
quan hệ của công ty đó với công ty kiểm toán trước kia, lý do kiểm toán…
- Quyết định có chấp nhận lời mời kiểm toán hay không (nếu có thì sẽ
tiếp tục các bước sau).
- Làm hợp đồng kiểm toán.
- Lựa chọn nhân sự cho cuộc kiểm toán.
*Thu thập thông tin liên quan đến CPBH và CPQLDN
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

-Thông tin chung về nền kinh tế: mức độ lạm phát, tỷ lệ lãi suất, các
chính sách của Chính phủ có liên quan đến hoạt động của đơn vị, tỷ giá ngoại
tệ,…
- Ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp; những đặc
thù về bộ máy quản lý (cơ cấu, việc phân quyền, phân cấp trong quản lý), tìm
hiểu về hoạt động tiêu thụ hàng hoá của doanh nghiệp trên thị trường (cách
thức bán hàng, các hoạt động về quảng cáo, khuyến mại… phục vụ cho tiêu

thụ sản phẩm); những hoạt động này sẽ làm phát sinh chi phí bán hàng và chi
phí quản lý doanh nghiệp.
- Những văn bản, quy định của Nhà nước về CPBH, CPQLDN mà doanh
nghiệp đang áp dụng.
- Những thông tin ghi trong điều lệ công ty liên quan đến hoạt động bán
hàng và bộ máy quản lý của doanh nghiệp.
- Tìm hiểu kết quả kiểm toán CPBH, CPQLDN lần trước.
KTV có thể có nhận định xem CPBH và CPQLDN sẽ phát sinh ở những
khâu nào và mức độ hợp lý của số tiền chi phí phát sinh so với hiệu quả của
hoạt động bán hŕng vŕ quản lý của doanh nghiệp.
Những hiểu biết về các tŕi liệu này sẽ giúp KTV giải thích bằng chứng
kiểm toán về CPBH, CPQLDN có liên quan trong suốt cuộc kiểm toán và
đảm bảo có những công khai đúng đắn trong các BCTC.
*Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng
Các thông tin về nghĩa vụ pháp lý nhằm mục đích giúp kiểm toán viên
nắm bắt được các quy trình mang tính chất pháp lý có ảnh hưởng đến hoạt
động kinh doanh của khách hàng, những thông tin này được thu thập trong
quá trình tiếp xúc với ban giám đốc của khách thể kiểm toán, các báo cáo
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp:


Luận văn tốt nghiệp

Học viện Tài chính

kiểm toán của các năm trước. Ngoài ra còn có các biên bản họp cổ đông, hội
đồng quản trị, các hợp đồng và các cam kết quan trọng.

1.4.1.2. Đánh giá về trọng yếu và rủi ro
Những hiểu biết về tính hình kinh doanh là cơ sở quan trọng để KTV
đưa ra các xét đoán chuyên môn. Việc xác định tính trọng yếu mang tính
tương đối làm cơ sở cho KTV đưa ra những kết luận và nhận xét là các thông
tin về các chỉ tiêu trên BCTC có sai phạm nghiêm trọng không. Việc xác định
tính trọng yếu mà KTV có thể tập trung kiểm tra chi tiết một số nghiệp vụ,
tránh phải kiểm tra số lớn, không tập trung.
Quá trình xác định tính trọng yếu đối với kiểm toán BCTC trải qua 5 bước:
- Ước lượng sơ bộ về tính trọng yếu, bước này thường được thực hiện
chung cho cả cuộc kiểm toán BCTC
- Phân bổ ước lượng ban đầu về tính trọng yếu cho các bộ phận
- Ước tính tổng số sai sót trong từng bộ phận
- Ước tính sai số toàn bộ
- So sánh ước tính sai số tổng hợp với ước lượng ban đầu.
Đối với khoản mục CPBH, CPQLDN không sử dụng toàn bộ 5 bước để
xác định tính trọng yếu của khoản mục. Ban đầu, dựa trên ước lượng sơ bộ
cho toàn bộ BCTC, KTV sẽ phân bổ ước lượng ban đầu về tính trọng yếu cho
CPBH, CPQLDN. Cơ sở phân bổ là bản chất của khoản mục, rủi ro tiềm tàng,
rủi ro kiểm soát được đánh giá sơ bộ đối với CPBH, CPQLDN dựa vào kinh
nghiệm KTV và chi phí kiểm toán. CPBH, CPQLDN bao gồm nhiều khoản
chi phí phức tạp liên quan đến nhiều khoản mục khác trên BCTC, ảnh hưởng
đến việc xác định kết quả hoạt động SXKD của doanh nghiệp do đó CPBH,
CPQLDN luôn được xem là trọng yếu. Cuối cùng, KTV sẽ chọn mẫu và dựa
Tống Huyền Trang
CQ48/22.04

L ớp: