ĐỀ CưƠNG MÔN HỌC Mộ táng trong thời đại kim khí Việt Nam

Đại học quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa Lịch sử
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC

Mộ táng trong thời đại kim khí Việt Nam
Archaeology of Vietnam Metal Age Burials

1. Thông tin về giảng viên
Giảng viên 1:
- Họ và tên: Lâm Thị Mỹ Dung
Chức danh, học hàm, học vị: GVC, PGS.TS
Thời gian, địa điểm làm việc: T.2 và T.5 tại Bảo tàng Nhân học
Địa chỉ liên hệ: Bảo tàng Nhân học, T. 3, 4 nhà D, Trường ĐHKHXH & NV, 336 Nguyễn
Trãi Thanh Xuân, Hà Nội.
Điện thoại: 0912239853, 045589744
E-mail:
Các hướng nghiên cứu chính:
- Thời đại kim khí Việt Nam
- Sự hình thành Nhà nước sớm ở Miền Trung Việt Nam
- Văn hoá giai đoạn Tiền Sơ sử Việt Nam
- Lý thuyết và Phương pháp nghiên cứu Khảo cổ học
Giảng viên 2:
- Họ và tên: Bùi Văn Liêm
Chức danh, học hàm, học vị: TS
Thời gian, địa điểm làm việc: Viện Khảo cổ học
Địa chỉ liên hệ: 61 Phan Chu Trinh, Hà Nội.
Điện thoại:
E-mail:
Các hướng nghiên cứu chính:
- Thời đại kim khí Việt Nam

- Mộ thuyền trong văn hoá Đông Sơn
- Tiền, sơ sử khu vực Miền Trung và Tây Nguyên
Trợ giảng:
- Họ và tên: Th.S. Đặng Hồng Sơn
1


Chức danh, học hàm, học vị: Trợ giảng, thạc sĩ
Thời gian. địa điểm làm việc: T.2 và T.6. tại Bảo tàng Nhân học
Địa chỉ liên hệ: Bảo tàng Nhân học, T. 3, 4 nhà D, Trường ĐHKHXH & NV, 336 Nguyễn
Trãi Thanh Xuân, Hà Nội.
Điện thoại: 0989326475, 045589744
E-mail:
Các hướng nghiên cứu chính:
- Vật liệu kiến trúc Đại Việt
- Thành cổ Việt Nam
- Mộ táng cổ Việt Nam
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Mộ táng trong thời đại kim khí Việt Nam
- Mã môn học: HIS 6064
- Số tín chỉ: 02
- Môn học: Tự chọn
- Yêu cầu đối với môn học:

Máy chiếu, hiện vật trong Bảo tàng Nhân học
Môn học tiên quyết: HIS 6009

- Địa chỉ Khoa/Bộ môn phụ trách môn học: Bộ môn Khảo cổ học, Khoa Lịch sử, Trường
ĐHKHXH & NV.
3. Mục tiêu của môn học

- Mục tiêu kiến thức: Những táng thức và táng tục chính trong thời đại kim khí Việt Nam.
Nguyên nhân hình thành và điều kiện tác động đến sự đa dạng của các hình thức mai táng
(kiểu dáng mộ, hình thức quan tài, đồ tuỳ táng và táng tục) trong bản thân một văn hoá và
trong các văn hoá thời đại kim khí Việt Nam. Mục đích và những phương pháp nghiên
cứu, cách tiếp cận đặc thù cho loại di tích mộ táng.
- Mục tiêu kỹ năng:
 Chuẩn bị xeminar theo yêu cầu của giáo viên
 Phân tích và tổng hợp những kiến thức đã được nghe giới thiệu, thảo luận và tự
học để nhận biết và đưa ra những ý kiến của mình về một số vấn đề trong nghiên
cứu mộ táng thời đại kim khí.
 Ứng dụng những phương pháp tiếp cận và cách nghiên cứu trong phát hiện và
xử lý vấn đề trên thực tế.
2


 Vận dụng kiến thức đã học để tiến hành từng bước cách thức làm việc theo
nhóm, tự học và tự nghiên cứu tài liệu, tự tổ chức điền dã dưới nhiều hình thức
khác nhau.
4. Tóm tắt nội dung môn học: Nêu bật tầm quan trọng của việc phát hiện và nghiên cứu
các di tích mộ táng trong việc tìm hiểu và diễn giải nội dung và diễn biến của các giai đoạn
hay văn hóa khảo cổ thời đại kim khí. Giới thiệu cho học viên những loại hình mộ táng
chính của giai đoạn này, đặc biệt nhấn mạnh mối quan hệ giữa táng thức, cấu trúc mộ,
phân bố mộ và hiện vật chôn theo với những diễn giải khảo cổ học. Táng thức và mức độ
phát triển tính phức hợp của xã hội. Những khía cạnh chính trị, xã hội, kinh tế, tâm linh
của mộ táng.
5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học
Hình thức tổ chức dạy và học
Lên lớp: 20
Nội dung

Lý thuyết
7

Chƣơng 1. Tình hình nghiên

2

Bài

Thảo

tập

luận

5

8

1

2

Thực
hành,
điền dã

Tự học,
tự nghiên

Tổng
30

cứu
10
2

7

cứu. Một số công trình nghiên
cứu tiêu biểu.
1.1. Giới thiệu khái quát về nghiên
cứu mộ táng thời đại kim khí Việt
Nam.
1.2. Những vấn đề chính trong
nghiên cứu mộ táng thời đại kim
khí VN trên phương diện lý thuyết
và thực tiễn
1.3. Mộ táng thời đại kim khí Việt
Nam qua nghiên cứu so sánh với
mộ táng thời đại kim khí Đông
Nam Á

3


1.4. Mộ số công trình nghiên cứu
về mộ táng thời đại kim khí Việt
Nam: Vấn đề và cách tiếp cận.
Chƣơng 2. Mộ táng trong văn

2

1

2

2

7

2

1

2

3

8

hoá Tiền Đông Sơn và Đông Sơn
2.1. Diễn biến của loại hình mộ
táng thời đại đồng thau và sắt
sớm.
2.2. Những địa điểm mộ táng tiêu
biểu giai đoạn Tiền Đông SơnĐông Sơn
2.3. Mối quan hệ giữa mộ táng với
cư trú và các loại hình di tích khác
2.4. Đồ tuỳ táng với các vấn đề

phân tầng xã hội, quan hệ xã hội.
2.5. Phương hướng và triển vọng
nghiên cứu mộ táng trong văn hóa
Tiền Đông Sơn và Đông Sơn.
Chƣơng 3. Mộ táng trong văn
hoá Tiền Sa Huỳnh và Sa Huỳnh
3.1. Những khu mộ táng tiêu biểu
của văn hoá Sa Huỳnh mới phát
hiện những năm gần đây.
3.2. Mối quan hệ giữa mộ táng
Tiền Sa Huỳnh và Sa Huỳnh
3.3. Táng thức và táng tục chính
3.4. Nghiên cứu tính phức hợp xã
hội và sự hình thành các chính thể
xã hội phân tầng qua đồ tuỳ táng
của văn hoá Sa Huỳnh
3.5. Mộ chum trong văn hoá Sa
Huỳnh với vấn đề chuyển dịch của
cư dân nói ngữ hệ Austronesian

4


Chƣơng 4. Mộ táng trong văn

1

2

2

3

8

hoá Đồng Nai
4.1. Các loại hình mộ táng trong
văn hoá Đồng Nai
4.2. Cụm mộ chum Đông Nam Bộ
và Cần Giờ
4.3. Mộ táng Dốc Chùa
4.4. Cự thạch Hàng Gòn trong bối
cảnh cự thạch Việt Nam và Đông
Nam Á

6. Học liệu
6.1. Giáo trình môn học
1. Hà Văn Tấn (chủ biên): Khảo cổ học Việt Nam, tập II. Nxb Khoa học Xã hội, Hà
Nội, 1999, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
2. Bộ môn Khảo cổ học: Cơ sở Khảo cổ học, Đang in, Bản thảo lưu tại Tư liệu Bảo
tàng Nhân học.
6.2. Danh mục tài liệu tham khảo
6.2.1. Danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc
1. Lâm Thị Mỹ Dung: Thời đại đồ đồng, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội,
2004, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
2. Đào Linh Côn, Nguyễn Duy Tỳ: Địa điểm khảo cổ học Dốc Chùa, Nxb Khoa học
Xã hội, Hà Nội, 1993, Tư liệu Viện Khảo cổ học.
3. Phạm Đức Mạnh: Di tích khảo cổ học Hưng Bạc, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội,
1996, Tư liệu Bảo tàng Nhân học.
4. Hán Văn Khẩn: Văn hóa Phùng Nguyên, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội,

2005, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
5. Trung tâm Khảo cổ học miền Nam: Một số vấn đề khảo cổ học ở miền Nam Việt
Nam, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2003, Tư liệuBảo tàng Nhân học.
6. Viện Khảo cổ học: Một thế kỷ khảo cổ học Việt Nam, tập I, Nxb Khoa học Xã hội,
Hà Nội, 2004, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
6.2.2. Danh mục tài liệu tham khảo thêm

5


7. Collin Renfrew - Paul Bahn: Khảo cổ học-Lý thuyết và phương pháp, NXB Trẻ,
TP.Hồ Chí Minh, 2007, Tư liệu Khoa Lịch sử và Tư liệu Bảo tàng Nhân học.
8. Pearson M.P: Archaeology of Death and Burial, Texas A&M University Press,
2005, Tư liệu Bảo tàng Nhân học.
9. Tạp chí Khảo cổ học và Những phát hiện mới về khảo cổ học hàng năm từ 19802006.
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
7.1. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên
* Hình thức: tham gia lớp học, làm bài tự học
* Tỷ trọng: 10%
7.2. Kiểm tra - đánh giá định kỳ
- Kiểm tra đánh giá giữa kỳ:
* Hình thức: Vấn đáp
* Điểm và tỉ trọng: 30%
- Kiểm tra đánh giá cuối kỳ:
* Hình thức: Tiểu luận
* Điểm và tỉ trọng: 60%
Phê duyệt của Trƣờng

Chủ nhiệm khoa

Ngƣời biên soạn

PGS.TSKH. Nguyễn Hải Kế

PGS.TS. Lâm Thị Mỹ Dung

6