Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của lao động khu vực dịch vụ tại việt nam

331'''4


BO. GIAo DUC
. vA DAo TAO
.


.

TRUONG DAI HOC
. MO THANH PHD HO CHi MINH

~o

I

TONG QUOC BAo

"

,

,

.c..

..c.?

PHAN TICH CAC YEU TO ANH

HUaNG DEN THU NHAp
CVA LAO

•
DONG
KHU VUC
DICH VU

•
•••
TAIVIETNAM


•
•
maONG 1141 HOC Md TP.HCM

_

LU~N

N

~

~

VAN TH~C SI KINH TE HQC

TP.

H6 Chi Minh

Nam 2014


[~

BQ GIAO DVC vA DAo T ~O
TRUONG D~ HQC MO THANH PHO HO CHi MINH

TONG QUOC BAo

A

,

,

~

~?

PHAN TICH CAC YEU TO ANH
HUONG DEN THU NHAp
CVA LAO
•
DONG
KHU VUC
DICH VU

•
•••
TAIVIETNAM


•
•
Chuyen nganh:

Kinh t~ hQc


Manganh:

600301 01


LuAN
VAN THAC si KINH TE HOC
• •
•

N guai hu6ng ddn khoa hQc

PGS. TS Nguyin Thuin

TP.

-r 1,

HB Chi Minh -

Nam 2014

-1

rf


LOICAMDOAN


Toi cam doan r~ng lu~ van "Phan nch cac y~u tA anh hllOng d~n thu

nh3p ciia lao dqng khu v\lc djch

VI}

t,i

Vi~t

Nam" hi bai nghien

Clm

clla chinh

toL

Ngof,ri trir nhUng tai li~u tharn khao duQ'c trich d~n trong lu~ van nay, toi
cam doan r~ng toan phful hay nhUng ph~n nh6 clla lu~n van nay chua timg duQ'c
cong b6 ho~c dUQ'c su d\mg d~ nh~ b~g cdp anhUng nO'i khac.
Khong c6 san phAmlnghien Clm nao clla nguai khac duQ'c su d\mg trong lu~n
van nay rna khong duQ'c trich d~n theo dung quy dinh.
Lu~ van nay chua bao gia dUQ'c n<)p d~ nh~n bAt

truang d~i hQc ho~c cO' sa dao

Tp.

t~o

khac.

H6 Chi Minh, Nam 2014

TONG Qu6c BAo

kY

b~g cAp nao t~i cac


LOI cAM ON


Sau thai gian hQc t~p t~i Truang D~i hQc Ma Thanh ph6 H6 Chi Minh, vai
S\I huang dfin t~n tinh cua quy Thfty, Co Khoa Dao T~o Sau D~i HQc, d~n nay toi dff

hoan thanh lu~n van "Philo tich cac y~u tA aoh hllOng d~o thu oh~p cua lao
dQog khu

V1}'C

djch

Vl}. t~i Vi~t

Nam".

Lai dftu tien toi xin giri lai cam on chan thanh va long bi~t on sau s~c d~n
nguai huang dfin khoa hQc cua toi: PGS TS. Nguy~n Thuftn vi dff nhi~t tinh huang
dfin va chi bao toi trong sU6t qua trinh th\Ic hi~n lu~n van nay, cam on thfty vi S\I
cam thong cua thfty danh cho tOi, do d~c thli cong vi~c nen toi khong th~ g~p thfty
d~u d~n trong qua trinh th\Ic hi~n lu~n van nay.
Ti~p d~n toi xin giri lai cam on chan thanh d~n PGS TS. Nguy~n Minh Ha vi

nhilng ki~n thuc quy bau thfty dff truy~n d~t v~ phuong phap nghien cUu trong thai
gian di hQc va nhfrng gQ'i y, huang dfin sau s~c cua thfty trong qua trinh hoan chinh
lu~

van nay.
Cu6i cling, xin tran trQng cam on quy thfty co, cac b~n hQc khoa Dao t~o sau

D~i hQc truang D~i hQc Ma TP .HCM dff t~o di~u ki~n, giup dO' toi trong qua trinh

th\Ic hi~n lu~n van nay.

Tp.

H6 Chi Minh,

Niim 2014

TONG QUOc BAo



TOM TAT

DS tai "Phan tich cac y~u t6 anh llirng d~n thu nh~p clla lao dQng khu
v\fc djch v\I t~i Vi~t Nam" la me>t nghien Clm th\lc nghi~m cung c~p cho nguai d9C

me>t buc tranh t6ng quat vS thu nh~p cua lao de>ng khu V\lC dich V\l t:;ti Vi~t Nam va
tim ra nhfrng y€u t6 anh huang den thu nh~p cua lao de>ng khu V\l'C dich V\l, danh gia
nhiing y€u t6 do tac de>ng den thu nh~p nhu the nao.
DS tai nghien Clm th\lc hi~n d\la tren k€t qua thu duqc tir "Cue>c diSu tra khao
sat muc s6ng he> gia dinh Vi~t Nam" cua T6ng Cvc Th6ng Ke. DS tai da chi ra cac
y€u t6 anh huang den thu nh~p cua nguai lao de>ng khu V\lC dich V\l la kinh nghi~m,
s6 nam di h9C, thai gian lam vi~c trung binh trong thang, gi6i tinh, nghS nghi~p,
thanh thi/nong thon, lo:;ti hinh kinh t€ va viIng miSn. Ngoai ra, lu~n van con su dVng
mo hinh h6i quy phan vi d~ th~y duqc S\l khac bi~t trong phan ph6i thu nh~p tren
timg khoang phan vi.
Dfr li~u khao sat cua dS tai bao g6m 3.054 quan sat la nguai lao de>ng trong
khu V\l'C dich V\l. DS tai t~p trung khai thac dfr li~u til nhfrng quan sat la lao de>ng da
gia nh~p thi truang lao de>ng va nh~n duqc thu nh~p (til tien luong, tiSn cong) til
cong vi~c dang lam trong khu V\lC kinh t€ dich V\l.
Qua phan tich h.6i quy, k€t qua cho th~y, co 4 bien dinh luqng anh huang den
thu nh~p nguai lao de>ng khu V\l'C dich vv, cac bien nay bao g6m: s6 nam di h9c

(schooling), kinh

nghi~m

(exp), kinh

nghi~m

binh phuong (exp _2), thai gian lam

vi~c trung binh trong thang (hours_month) co

y nghla th6ng ke

a muc 0,1 % (p­

valuenong thon (urban), la lanh d:;to (professionl), lao de>ng

b~c

cao (profession2), lao

de>ng b~c trung (profession3), lao de>ng co ky thu~t (professionS), lo:;ti hinh kinh t€

amuc 0,1 %
(p-valuecong (public) va khu V\lC dong nam be> (regionS) la co y nghla th6ng ke

S% (p-value<O,OS) va bien B~c Trung Be> va duyen hai miSn Trung (region3) co

nghla th6ng ke

a muc
1% (p-value<O,Ol). T6ng ce>ng co tam bien tuong quan co y
,

nghla th6ng ke v6i bien phv thue>c "logarit thu nh~p theo thang" v6i de> tin c~y


99,9%, mQt bi~n tuang quan co

y nghla th5ng

ke v&i bi~n ph\! thuQc "logarit thu

nh~p theo thang" v&i dQ tin c~y 95% va mQt bi~n tuang quan co

y nghla th5ng ke

vai bi~n ph\! thuQc "logarit thu nh~p thea thang" v&i dQ tin c~y 99%.
Qua k~t qua nghien ciru, lu~ van d~ xUdt mQt 85 giai phap va ki~n nghi trong
viec phful ph5i thu nh~p cho lao dQng khu V\lC dich V\! tf,li Viet N am.


DANH MVC CHU VIET TAT

GDP

: Gross domestic product - T6ng san phdm qu6c nQi

KSMS

: Khao sat mirc s6ng

OLS

: Ordinary least squares - H6i quy tuy~n tinh

QR

: Quantile regression - H6i quy phan vi

VHLSS

: Vietnam Household Living Standards Survey - Di8u tra khao sat
mirc s6ng he> gia dinh Vi~t Nam

WTO

: World Trade Organization - T6 chirc thu01lg m~i th~ giai

v


DANH MVC HINH VE, BANG BIEU
1. Danh m1}c hlnh viS


Hinh 2.1: PhAn dong gop cua thu nh~p vao ghi tri gia tang, phan chia theo nhom qubc

gia ................................................................................................................................ 5

Hinh 2.2: Tbc dQ tang truang nganh dich Vl) t~i Vi~t Nam (nam 1996-2009) ......... 11

Hinh 2.3: Ty trQng cac nganh trong GDP, 2005-2012 .............................................. 12

Hinh 2.4: M6 hinh nghien cUu dS nghi ..................................................................... 23

Hinh 3.1: Quy trinh nghien cUu ................................................................................ 27

Hinh 4.1: CO' c~u phan bb m~u theo vilng dia ly ...................................................... .42

Hinh 4.2: CO' c~u phan bb m~u theo dQ tu5i ............................................................ .43

Hinh 4.3: So sanh thu nh~p theo giai tinh ................................................................ .44

Hinh 4.4: So sanh thu nh~p theo khu v\lc sbng .........................................................44

Hinh 4.5: So sanh thU nh~p theo nhom tu5i ............................................................. .45

Hinh 4.6: So sanh thu nh~p theo trinh dQ hQc v~n .................................................... 46

Hinh 4.7: So sanh thu nh~p theo 10~i hinh kinh t€ .................................................... 46

Hinh 4.8: So sanh thu nh~p theo nghS nghi~p .......................................................... .47

Hinh 4.9: So sanh thu nh~p theo nganh kinh t€ qubc dan ........................................ .48

Hinh 4.10: So sanh thu nh~p theo vimg dja ly ......................................................... .49

Hinh 4.11: So sanh thu nh~p giua TP.H6 Chi Minh va Ha NQi.. ............................. .49

VI


Hinh 4.12: Ohio d\lc va kinh nghi~m theo QR..........................................................66

Hinh 4.13 ~ S3 gUy lao d(>ng trung binh theo thang .................................................... 67

Hinh 4.14: Ty

l~

thu nh~p theo nam ..........................................................................67


Hinh 4.15: So sanh thu nh~p theo ngh~ nghi~p ......................................................... 68


2. Danb m\lc bang bi~u

Bang 3.1: Bia - Thong tin chung Clla hQ ................................................................... 30

Bang 3.2: M\lc lA-Thong tin nguOi duQ'c khao sat .................................................. .30

Bang 3.3: M\lc 2-0iao d\lc ........................................................................................ 30

Bang 3.4: M\lc 4A - Vi~c lam, ti~n luang ti~n cong clla cong vi~c chinh trong 12

thAng qua ................................................................................................................... 31

Bang 3.5: Danh sach bi~n mo hinh h6i quy Mincer.. ................................................ 32

Bang 3.6:

s6 nam di hQc d~i hQc cao dAng quy d6i ................................................. .36


Bang 3.7: S3 nam di hQc ngh~ quy d6i ..................................................................... 36

Bang 4.1: Th3ng ke t6m tAt v~ cac bi~n sir d\lng trong nghien cuu .......................... 50

Bang 4.2: Ki~m tra hi~n tuqng da c(>ng tuy~n .......................................................... 52

Bang 4.3: K~t qua h6i quy OLS ................................................................................ 53

Bang 4.4: K~t qua h6i quy theo 5 khoang phan vi .................................................... 60


Vll


MVCLVC


LOO cam doan ........................................................................................................................ i

LOO cam an ........................................................................................................................... ii

Tom tAt................................................................................................................................ iii

Danh m\lC cac til vH~t t~t ...................................................................................................... v

Danh m\lC hinh ve, bang bi8u ............................................................................................. vi

M\lc l\lc ............................................................................................................................. V111


CHUON'G 1: GIro THI]j:U TONG QUAN ..................................................................... t

1.1

Ly do chQn de tili ........................................................................................................... 1


1.2 M\lC tieu va cau hoi nghien ciru .................................................................................... 2

1.2.1 M\lC tieu nghien ciru ............................................................................................. 2

1.2.2 Cau hoi nghien ciru .............................................................................................. 2

1.3 D6i tuQ1lg va ph1;lm vi nghien ciru ................................................................................. 2

1.4 Ynghia cua d~ tai .......................................................................................................... 3

1.5 Ket c~u cua d~ taL .......................................................................................................... 3


cHUON'G 2: CO SO LY THUYET vA cAc NGHIEN

cUu TRUaC ..................... 5


'2.1 T6ng quan v~ khu Vl,l'C djch V\l ...................................................................................... 5

2.1.1

Khaini~m .............................................................................................................

5


2.1.2 Ph§.n IO/ili nganh kinh t~ dich Vl,l ........................................................................... 7

2.2 Vai tro cua dich Vl,l trong nen kinh t~ Vi~t Nam ......................................................... 10

2.3 TiSn luong, thu nh~p va v6n nhan 19c ......................................................................... 12

2.3.1 Khai ni~m tien luong ......................................................................................... 12

2.3.2 Khai
2.3.3

ni~m

thu nh~p ............................................................................................ 13


Ly thuy~t v~ v6n nhan 19c ................................................................................. 14

2.4 Mo hinh thu nh~p Mincer ............................................................................................ 17

2.5 Cac nghien ciru lien quan ............................................................................................ 20


2.6 Mo hinh nghien ciru d~ nghi ........................................................................................ 23

CHUONG 3: PHUONG pHAp NGHIEN CUu .......................................................... 26

V111


3.1 Quy trinh nghH~n cuu ................................................................................................... 26

3.2 BQ dft li~u khao sat rnuc s6ng hQ gia dinh .................................................................. 27

3.2.1 T6ng quan v€ VHLSS ........................................................................................ 27

3.2.2 Dft li~u sIr d\mg trong nghien cUu ..................................................................... 28

3.2.3 Danh sIkh coo hoi trong phi~u khao sat "Phong vein thu nh~p va chi ti~t" duQ'c sIr dvng

trongnghien cUu............................................................................................................ 30

3.3 Phu01lg phap nghien cUu ............................................................................................. 31

3.4 T6ng quat ve rna hinh sIr d\mg trong nghien cUu ........................................................ 32

3.4.1 Bi~n ph\l thuQc ................................................................................................... 35

3.4.2 Bi~n dQc l~p ....................................................................................................... 35

3.5 R6i quy phan vi ........................................................................................................... 39

$:.

?

A

TTTT

CHUON'G 4: KET QUA NGHIEN Cu u ...................................................................... 42


4.1 Th6ngkernata ............................................................................................................ 42

4.1.1 T6ng quan ve rn§.u dfr li~u ...................................... :.......................................... 42

4.1.2 Thu nh~p trung binh cua nguai lao dQng ........................................................... 43

4.2 R6i quy OLS harn thu nh~p Mincer ............................................................................ 52

4.2.1 Ki~rn dinh hi~n tUQ'llg da cQng tuy~n cho rna hinh h6i quy OLS ...................... 52

4.2.2 K~t qua h6i quy .................................................................................................. 53

4.2.3 Phan tich rnuc y nghia k~t qua h6i quy .............................................................. 55

4.2.4 Giai thich cac bi~n co y nghia ............................................................................ 56

4.2.5 Giai thich cac bi~n khang co y nghia ................................................................. 59

4.2.6 Ki~rn dinh hi~n tUQ'llg phucmg sai thay d6i ....................................................... 59

4.3 RAi quy phan vi ........................................................................................................... 60

4.3.1 K~t qua h6i quy .................................................................................................. 60

4.3.2 Phan tich k~t qua h6i quy phful vi ...................................................................... 62

4.3.3 S\l thay d6i cua cac y~u t6 anh huang d~n thu nh~p lao dQng khu V\lC dich V\l th~

hi~n

tren cac khoang phan vi ...................................................................................... 65


CHUON'G 5: KET LU~ vA KIEN NGHJ ................................................................. 70

5.1

ve ly thuy~t va rna hinh nghien CUu ........................................................................... 70

IX


5.2Tac dQng cua cac y~u t6 fmh huemg d~n thu nh~p cua nguai lao d(>ng ....................... 70

5.3 GQ'i Ychinh sach cai thi~n thu nh~p cho lao d(>ng lam vi~c trong khu V1,lC dich VI) .... 72

5.3.l Nang cao ky nang va kinh

nghi~m

lam vi~c cho nguai lao d(>ng ...................... 72


5.3.2 Nang cao trinh d(> hQc vAn d~ cai thi~n thu nh~p ............................................... 73

5.3.3fla di;lng hoa nganh ngh8, tranh t~p trung phat tri~n qua nong m(>t nganh ngh873

5.4 Giro h~ va huang phat tri~n ....................................................................................... 74


TAl LIeU THAM KHAo ................................................................................................. 75


PH1)Ll}C .......................................................................................................................... 81


x



CHUONG 1: GIro THIJ::U TONG QUAN

N9i dung chuang 1 giui thi?u t6ng quan

If do

cht;m tJ€ tai, m¥c tieu nghien

CUu, cau hoi nghien cUu, tJ6i tUf/ng, phq,m vi nghien CUu va f nghfa th1!C tiin Clla tJ€
tili nghien cUu, tJ6ng thili kit cdu luijn van se tJuf/c trinh bay if phdn cU6i chuang.

1.1.

Ly do chQn d~ tai
Thu nh~p la m6i quan tam chinh cua ngmyi lao dong khi hQ quy~t dinh h,ra

chQn bAt ky mot cong vi~c mio. M~c dil thu nh~p khong phai la thuac do hoan hao
eho chAt IUQ'Ilg cuoc s6ng nhung n6 la diBu ki~n nh&m dam bao cho ca nhan, gia dinh
mot cuoc s6ng t6t d~p han. Thu nh~p cao con g6p ph~n cM thi~n dai s6ng cua lao
dong va giup nang cao nang suAt lao dQng cho m\lc tieu phat tri~n kinh t~. Cac chinh
saeh kinh t~ VI mo cua Chinh phu cung nh&m m\lc tieu cai thi~n muc s6ng cua lao
dong hay n6i dung han la nh&m nang cao thu nh~p cho lao dQng trong tAt ca cac nganh
eua n~n kinh t~.
Trong b6i cimh hoi nh~p kinh t~ ngay cang m~nh me, chinh sach ti~n luang
hay chinh sach thu nh~p cho lao dong c~n phai duQ'c quan tam va di~u chinh d~ phil
hQP vai b6i canh kinh t~ maL Vi~t Nam da nhi~u I~n cM cach chinh sach ti~n luang
de phil hQ'P vai xay d\lng n~n kinh t~ thi truang dinh huang xa hQi chu nghIa va hoi
nh~p, dil d~t duQ'c nhUng thanh cong nhAt dinh, song vdn con rAt nhiBu h~n ch~
(Nguy~n Htlu Dung, 2012). Trong tAt cit cac nganh, vi~c xac djnh chinh sach tiBn

luang hQ'P I;' se t~o diBu ki~n khuy€n khich lao dong cai thi~n trinh dO ban than d~
nang cao hi~u suAt lao dong.
Khu V\lC dich V\lla mot khu V\lC rAt duQ'c quan tam phat tri~n trong thai gian

g~n day CI cac qu6c gia tren th~ giai d~c bi~t la Ct cac qu6c gia dang phat trien trong

d6 c6 Vi~t Nam. M~c dil t6c dO tang truang kinh t€ Vi~t Nam trong ca nam 2012 la
5,03% (tinh thea gia 1994) - d~t t6c tang truang thAp nhAt k~ tu nam 2000, nhung
nganh dich V\l vdn chi€m tY trQng Ian nhAt trong t6ng san IUQ'Ilg cua n~n kinh t~ trong
5 nam qua vOi khoang 40-42% (Nguy~n Duc Thanh va cQng S\l, 2013). S\l d6ng g6p
ngay cang Ian vao GDP cua khu V\lC dich V\l ngay cang chUng minh cho ta thAy vai
tro ngay cang quan~ trQng cua n6. Ngay nay, h~u nhu cac qu6c gia tren th€ giai d~u
1


dang huang v8 phat tri~n khu V\lC nay boi nhfrng gia tri to Ian rna n6 mang ll;li.
DSn nay, da c6 rAt nhi8u nghH~n Clm nh~n dinh cac y8u t6 anh huang d8n thu
nh~p, nhung d6i v6'i khu Vl,lC djch V\l thi kha it. Khu Vl,lC dich V\l la khu Vl,lC rilt duQ'C

chu trQng dAu tu trong nhfrng nam g~n day va ySu t6 quan trQng d~ phat tri~n dich V\l
chinh la ySu t6 con nguai.
V~y ySu t6 nao anh huang d8n thu nh~p cua lao dQng trong khu V\IC dich V\l?

D6 chinh la ly do d~ tac gia chQn l\Ia d8 tM "Phan tich cac y~u t6 anh hUOng d~n
thu nhip clla lao dqng khu Vl1C djch Vl}. t9-i Viit Nam" lam d8 tai nghien Clm cho
lu~ van

thl;lc si cua minh.

1.2. Ml}.c tieu va cau hoi nghien cuu
1.2.1. Ml}.c tieu nghien ciht
-

Danh gia th\Ic trl;lng thu nh~p (thu nh~p tit ti8n luang, ti~n cong) cua nguai lao

dQng khu Vl,lC dich V\l tl;li

-

Vi~t

Nam;

Nh~ dl;lng dUQ'c cac y8u t6 anh huang dSn thu nh~p (thu nh~p tit ti~n luang,
ti~n cong) cua nguai lao dQng khu Vl,lC dich V\l tl;li Vi~t Nam;

- D8 xuilt giai phap nh~m nang cao thu nh~p (thu nh~p tit ti~n luang, ti~n cong)
cua nguai lao dQng khu Vl,lC dich V\l tl;li Vi~t Nam.
1.2.2. Cau hoi nghien ciht
Nh6m nhan t6 v8 v6n nhan l\Ic anh huang nhu th8 nao d8n thu nh~p nguai lao
dQng khu Vl,lC dich V\l?
Thu nh~p nguai lao dQng khu Vl,lC djch V\l khac bi~t nhu th8 nao theo gi6'i dnh?
-

Nh6m bi8n lien quan d8n d~c di~m ngh8 nghi~p anh huang nhu thS nao dSn
thu nh~p nguai lao dQng khu Vl,lC djch V\l?

- Nh6m bi8n lien quan d8n vimglmi8n va 10l;li hinh kinh t8 anh huang nhu th8
nao d~n thu nh~p nguai lao dQng khu V\IC djch V\l?
Giai phap nh~m nang cao thu nh~p cua nguai lao dQng khu Vl,lC djch V\l tl;li
Vi~t

Nam ra sao?

1.3. -o6i tUQ1lg va ph9-m vi nghien cuu

D6i tUQ11g nghien Clm: thu nh~p tit ti~n luang, ti~n cong cua nguai lao dQng
trong dQ tuM lao dQng (nam tit 15-60 tu3i, nu tit 15-55 tU3i) lam vi~c tl;li khu


V\lC dich V\l
-

Ph~m vi

a Vi~t Nam.


nghien CUu:


+ Khong gian: ph~m vi nghien CUu Clla de Uti duQ'C gioi h~ la nguai lao
dQng trong dQ tu&i lao dQng lam vi~c t~i khu V\fC djch V\l

aVi~t Nam theo du

li~u cung d.p bai T&ng C\lC Thfmg ke qua cUQc dieu tra khao sat mtrc s6ng hQ

gia dinh Vi~t Nam (VHLSS).

+ ve thai gian: de tai th\fC hi~n nghien cUu, danh gia th\fc tr~ng thu nh~p clla
nguai lao dQng trong dQ tuai lao dQng lam vi~c ~i khu V\fC dich V\la Vi~t Nam

nam 2012.
Cong C\l su d\lng: du 1i~u dUQ'c xu

11' va kth qua nghien cUu sau xu 19 du li~u

duQ'c lAy hoan toan ill chuang trinh STATA 12.
1.4.

Y nghia ella d~ tili

- YnghTa khoa hQc: H~ th6ng h6a cO' sa 19 Iu~n ve khu V\fC djch V\l va thu nh~p
Clla nguai lao dQng khu V\fC djch V\l.

- YnghTa th\fc ti€n:

Lu~ van da ki8m chUng, nh~n dinh duQ'c th\fc tr~g va cac

y~u t6 anh huang thu nh~p nguai lao dQng khu V\fC dich V\l. Til d6 giup cO'

quan quan 19 nha nuoc va doanh nghi~p c6 nhUng chi~n IuQ'c phil hqp d8 quan

19 va nang cao thu nh~p Clla nguai lao dQng.
Ngoai ra Iu~n van cling de xuAt cac giai phap C\l th8 d8 giup cO' quan quan
nha nuoc, doanh nghi~p ho~ch dinh chinh sach, quan
nh~p

1.5.

19

11' va phat tri8n nang cao thu

clla nguai lao dQng t~i Vi~t N am.

K~t eAu ella d~ tili

Ngoai phdn rna dAu, k~t Iu~, m\lc l\lc, danh m\lc tai li~u tham khao ... nQi dung
Clla Lu~ van gbm 5 chuang:
ChU'ong 1: Gioi thi~u tang quan: trinh bay tang quat ve nghien cUu.
ChU'oug 2: CO' sa 11' thuy~t va cac nghien cUu truoc: trinh bay cac

19 thuy~t ve khu

V\lC dich V\l, phan lo~i cac nganh kinh t~ trong khu V\fC dich V\l, 19 thuy~t ve thu nh~p ,

19 thuy~t ve v6n nhan l\fc, kern theo d6 Ia tAng quan ve cac mo hinh va cac nghien
CUu truoc.

3


Ch1l'011g 3: Phuang phap nghien CUu: trinh bay khai quat v~ dfr li~u sir dt;mg trong
nghien cUu, rno hinh sir dVng trong nghien cUu, cach cac bien duQ'c thu th~p trong
qua trinh xir

Iy rno hinh, xir ly dfr li~u, chu gUn cho cac bien s6 duQ'c sir dvng trong

nghien cUu.

ChUO'Dg 4: Trinh bay k€t qua th6ng ke rno tao D6i v&i k€t qua nghien CUu: trinh bay
kSt qua ch~y rno hinh h6i quy OLS, k€t qua ch~y h6i quy phan vi.

ChUO'Dg 5: K€t lu~n va ki~n ngh!: k~t lu~n v~ nghien cUu, nhUng di~u t1ch qrc va
nhUng rn~t h~n ch€ kern theo do la ki€n nghi cua ban than tir k~t qua nghien CUu va

eu6i cung la huang phat tri~n cua d~ tai nghien cUu.

Tom tit chuO'Dg 1
Chuang nay da trinh bay ly do chQn d~ tai, rnvc tieu nghien CUu, cau hoi nghien
elm, d6i tuqng va ph~rn vi nghien cUu cho d~ tai "Philo tich cac y~u tA aoh hulrng

dSo thu oh*p clla lao ttqog khu v\fc dich vI} t\li Vi~t Nam". Cu6i cung, chuang
nay da neu len y nghia cua d~ tai va khai quat v~ k~t cdu 5 chuang cua lu~n van.

4



CHUONG 2: CO SO LV THUYET vA cAc NGHIEN cUu TRUOC

M1:Lc lieu Clla chuung nay nh6:rn giili thfch cac khai ni¢rn, d6ng thai gi6'i thi¢u
nhfmg If; thuyit nJn timg lien quan din nghien CUu nhu If; thuyit vJ khu VifC dich V1:L,
ngimh kinh

ti dich V1:L,

If; thuyit vJ thu nhgp, van nhiin lifC, t6ng quat vJ rna hinh thu

nhtjp Mincer va cac nghien CUu tru6'c co lien quan.

2.1.

TAng quan V~ khu V\fc dich V\I

2.1.1. Khai

ni~m

Khu V\lC djch

VI)

la mQt thanh phftn quan trQng trong n~n kinh t~ cua bAt ky

quAc gia nao. N6 c6 d6ng g6p quan trQng vao GDP va t~o cong an vi~c lam, cung cAp
moi tru.~

men.
Hinh 2.1: Phin dong gop cua thu nh,p vito gia trj gia tang, phan chia theo
nhom quAc gia
75~-----------------------------------------------------­
70+-------------------------------------------~

__~-----­

65+---------------------------------___~-----------------­
60+------------------------=~------------~~~------~-­
Mddle-income countries
55+-------------~~----------------------------

__ __
~

==~

1960 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 2005

(Ngu6n: Cali va cQng s\!' (2008))
Khong c6 mQt dinh nghia duy nhAt nao v~ khai ni~m dich V\1 (n6 Ia thir vo hinh,
khong the cAt gift duQ'c, khong 6n dinh v~ chAt luqng, khong the tach rai gifta san
xuAt va tieu th\1). ~Qt s6 nganh dich VI) nhu nganh y t~, giao d\1c, nuac va v~ sinh,
ciing c6 lien quan 1r\l'c ti~p d~n m\1C tieu phat trien xii hQi. Nganh dich VI) chi~m mQt
5


tY I~ dang ke cua GDP ahAu h€t

cac qu6c gia, bao g6m ca cac nu6c co thu nh~p thftp.

Theo hinh 2.1, tren toan cAu trong giai do~n 1990-2005,

tY tn;mg dich vt;l trong thu

~p cua cac nu6c thu nh~p thftp, trung binh va thu nh~p cao tang 10

diem phAn tram, tuong (mg v6i 50%, 55% va 73%. Di~u nay cho thfty dich vt;l dong
g6p wong d6i nhi~u hon cho Umg truang, va co mQt vai tro ClJC ky quan tr<;mg d6i vai
x6a d6i giam ngheo.
Nhi~u nganh dich

vt;l

la dAu vao quan trQng cho tftt ca ho~c hAu h€t cac ho~t

dQng kinh doanh, ch:ing h~: nhUng dich

vt;l

v~ co sa h~ tAng nhu nang IUQllg, vi~n

thong va giao thong v~n tai; dich vt;l tai chinh, t~o di~u ki~n cho cac giao dich va cung
cAp kha nang ti€p c~n tai chinh cho dAu tu; djch vt;l y t€ va giao d\lc, gop phAn t~o nen
IlJc IUQ'Ilg lao dQng khoe m~nh, duQ'c dao t~o t6t; va dich

vt;l

phap ly va k€ toan, Ia

mQt phAn cua khuon khf> the ch€ cAn thi€t cho mQt n~n kinh t€ thi truOng lanh m~nh.
Theo Cali va cQng SlJ (2008), dich vt;l aM huang den SlJ phat trien thea b6n cach:

+ Tf1Jc ti€p, thong qua tac dQng d6i v6i thu nh~p qu6c gia va vi~c lam (dich V\l
thuOng t~o ra ngu6n thu nh~p chinh, th~m chi a cac nu6c co thu nh~p thftp);

+ Tf1Jc ti€p, thong qua tac dQng tren ph~m vi va chftt IUQllg cua dich vt;l, bao g6m
ca dich vt;l xa hQi, ch~ng h~n nhu y t€ va giao d\lc;

+ Gian ti€p, thong qua cac hi~u (mg tren moi tWOng dAu tu, bao g6m ca thong
qua h~ th6ng giao thong, dich vt;l truy~n thong, dich vt;l nang IUQllg... Tuy v~y,
ho~t dQng kinh doanh

a cac nu6c ngheo l~i g~p nhi~u tra ng~i, va cac rao can

lien quan den dich vt;l dong mQt vai tro quan trQng trong vi~c nay;

+ Da d~ng hoa n~n kinh t€.
Cu6i cling, dich

vt;l

dong vai tro rftt quan trQng cho vi~c thuc dAy tang twang

toan di~n. M~c dli nong nghi~p co the co hi~u qua nhi~u hon trong vi~c giam ngheo
so v6i cac nganh khac, tuy nhien th~t kh6 khan de thuc dAy phat trien nong nghi~p
khi rna cac linh V1JC khac co trien vQng tang truang hira h~n hon hay khi cac qu6c gia
phai d6i m~t v6i vi~c mftt di nhUng uu dai v6n c6 va vftp phai c~nh tranh tit cac nha
san xuftt quy mo Ian hon. Tuy v~y, dich

vt;l

da cung cAp nhi~u vi~c lam cho nguai

ngheo (tit phan phbi den du Iich), la xuong s6ng cua n~n kinh t€ (tit v~ chuyen den

6



tai chinh, di~n va vi~n thong), cung c~p co hQi d~ da d~g h6a va t~n hUOng k~t qua
til lQi th~ c~nh tranh va so sanh.

2.1.2. Phan Im)i nganh kinh t~ dich VI}.
Dich vt;11a mQt linh \'\IC rAt da d~g va phong phil. Theo da phat tri~n kinh t~

- xa hoi ciing nhu s\l ti~n bQ clla van minh nhan 10~i, dich vt;1 phat tri~n 0 cit ca cac

~~~~~~~~~~~~~~~~~~
vi~c eo tinh ch~t rieng tu. Do v~y rna co nhi~u cach phan 10~i djch V\l thea cac tieu

thtrc khac nhau, duai day la mQt s6 cach phan 10~i nganh kinh t~ djch vt;1 ph6 bi~n

tren th~ giai va t~i Vi~t Nam:
2.1.2.1.

Phan lotli nganh kinh t~ dich VI}. ph6 bi~n tren th~ gi6i

K~ tit sau vong dam pharo Uruguay (1986-1994) thi v6i S\l phat tri~n nhu vfi

bao eua kinh t~ va cong ngh~ tren th~ giai, ngoai phan lo~i nganh kinh t~ djch vt;1 Clla
WTO la chufut co ban thi con co cac phan lo~i clla nhUng t6 chuc kinh t~ khac. Co
the li~t ke mQt s6 phan lo~i n6i b~t nhu sau:

2.1.2.1.1. Danh ml}.c phan lotli nganh djch VI}. (W1120)
Danh m\lC phan

10~i

~

nganh dich V\l (W/120) la mQt danh sach toan

di~n

cac

nganh dich vt;1 va phan nganh dU<;1c bien so~ boi WTO vao thang 7 nam 1991. Trong
do cac nganh dich V\l dU<;1c

li~t

ke nhu sau:

-

Dich vt;1 kinh doanh;


-

Dich vt;1 thong ~in truy~n thong;


-

Dich vt;1 xay d\lng va kY thu~t lien quan;


-

Dich vt;1 phan ph6i;


-

Dich vt;1 giao d\lc;


-

Dich vt;1 moi wOng;


-

Dich vt;1 tai ehinh;


-

Dich vt;1 sue khoe va xa hoi;


-

Dieh vt;1 du Ijeh, 1ft hanh;


-

Dieh vt;1 giai tri, th~ thao va van hoa;


-

Dich vt;1 v~n Uli;


-

Cae lo~i dieh vt;1 khae;


7


2.1.2.1.2. Phan ImJi san phAm trung tam (CPC)
Phan lo~i san phAm trung tam (Central Product Classification - CPC) la mQt
phan lo~ dl)'a tren cac d~c tinh v~t Iy Clla hang hoa ho~c tren cac tinh chAt Clla cac
djeh Vl:l do t6 chuc th6ng ke Lien Hi~p Qu6c bien so~n. CPC gbm cac san phAm la
kSt qua Clla cac ho~t dQng kinh t€, bao gbm ca hang hoa v~n chuy8n, dich Vl:l va hang
hoa khong v~n chuy8n. Hi~n t~i phien ban mai nhAt Clla CPC la phien ban 2.0 dUQ"c
hOM tAt vao thang 12 nam 2008, trong do bao gbm cac phan lo~i co lien quan d€n
ng8nh kinh t€ dich Vl,1 nhu sau:
-

Thl)'c phAm, db u6ng va thu6c la; hang d~t, may m~c va cac san phAm da;

-

v~ chuy8n hang hoa khac, trir cac s{m phAm kim lo~i, may moc va thi€t

bi;
-

Dich Vl,1 thuong m~i phan ph6i; ch6

cr, thl)'c phAm va cac dich Vl,1 ph\lC Vl,1

db u6ng; dich Vl,1 v~ tai; va cac dich Vl,1 di~n, gas va phan ph6i nuac;
Dich Vl,1 tai chinh va lien quan; dich Vl,1 bAt dQng san; cho thue va cho thue
dich Vl,1;
-

Dich Vl,1 san xuM kinh doanh;


-

Dich Vl,1 cQng dAng, xii hQi va ca nhan.


2.1.2.1.3. Hv6ng din v~ thAng

ke djeh V\I thv01Ig m~i quAe t@

Huang dAn v€ th6ng ke dich Vl,1 thuong m~i qu6c t€ (The Manual on Statistics
of International Trade in Services) la huang dAn dUQ"c phat tri~n va xuAt ban chung
b&i 6 t6 chuc la Lien Hi~p QU6c, Uy ban Chau Au, Quy ti€n t~ qu6c t€, T6 chuc hQ1J
tae va phat tri8n kinh t€, HQi nghi v€ thuong m~i va phat tri8n clla Lien Hi~p QU6c
va T6 chuc thuong m~i th€ gi&i. Huang dAn nay dUQ"c quan ly thong qua ca ch€ clla
ffiQt ll)'c luqng lien nganh. Trong do, phan lo~i Clla khu Vl)'C kinh t€ dich V\l gbm cac
nganh sau:
-

Dich Vl,1 giao thong, v~n tai;


-

Du Ijch;


-

Dich Vl,1 truy€n thong;


-

Dich Vl,1 xay dl)'llg;


-

Dich Vl,1 bao hi8m;


-

Dich Vl,1 t'ai chinh;

8

•

Djch VI) may tinh va thong tin;


·

GiAy phep va phi ban quy€n;


·

Cac dich

-

Djch VI) ca nhan, van hoa va giai tri;


-

Dich VI) chinh phu.


VI)

kinh doanh khac;


Phan IO\li nganh kinh t~ djch VI} t:}i Vi~t Nam

2.1.2.2.

D~n thai di~m hi~n t~i, v§n chua co mQt th6ng nhAt th~t Cl,l th~ giita cac co

quan cong quy€n, cac nha khoa h9C v€ phan lo~i chinh xac cac nganh kinh t~ qu6c

dan thuQc khu Vl!C djch VI) t~i Vi~t Nam. Du v~y, co th~ li~t ke mQt s6 phan lo~i sau
v~ nganh dich VI) t~i Vi~t Nam:

Thir nhAt, Cao Minh Nghla (2012) phan Io~i dich

VI)

thanh cac nhom nganh

sau xufrt phat til d~c thu cua m6i khu V1,1"C djch Vl,l:
·

Dich VI) kinh doanh;

-

Dich VI) thong tin lien

·

Dich VI) xay d\ffig va ky thu~t co lien quan;

-

Dich VI) phan ph6i;

-

Dich VI) giao dl,lc;

·

Dich VI) moi truang;

-

Dich VI) tM chinh;

-

Djch VI) y t~;

-

Dich VI) du Iich;

-

Dich Vl,l giM tri, van hoa va th~ thao;

-

Cac djch VI) khac.

I~c;

Thir hai, d1,1"a theo cua Nguy~n Birc Thanh va cQng S1,1" (2013) thi cac nganh
kinh t~ trong n€n kinh t~ Vi~t Nam bao g6m: Nong nghi~p, Cong nghi~p khai thac

mo; Cong nghi~p ch~ bi~n; San xuAt va phan ph6i di~n, khi d6t va nu6c; Xay d\ffig
va cu6i cung la Dich Vl,l. Co nghla la n~u Io~i trir 5 nganh kinh t~ da li~t ke tru6c do
theo thir t1,1" thi cac nganh kinh t~ con l~i se duQ'c phan vao nganh kinh t~ djch VI).
Cu6i cung, theo "Quy dinh nQi dung h~ th6ng nganh kinh t~ cua Vi~t Nam

2001" (ban hanh kern theo quy~t dinh s6 337/QB-BKH) do Tbng Cl,lC Th6ng Ke Vi~t
Nam bien so~n thi KllU Vl!C kinh t~ dich VI) bao g6m cac nganh kinh t~ sau:
9


-

Ban buon va ban Ie; sua chua 0 to, mo to, xe may va xe co dQng cO' khac;

-

V~

-

Dich V\lluu tru va an u6ng;

-

Thong tin va truy~n thong;

-

Ho~t dQng mi chinh, ngan hang va bao hi~m;

-

Ho~t dQng kinh doanh bAt dQng san;

-

Ho~t

-

Ho~t dQng hanh chinh va dich V\l h6 trq;

-

Ho~t dQng cua Dang CQng san, t6 chuc chinh tri - xii hQi; quan ly Nha

tai kho biii;

dQng chuyen mon khoa hQc va cong ngh~;

nuac, an ninh qu6c phong; bim dam xii hQi bAt bUQc;
-

Giao dvc va dao t~o;

- y tt~ va ho~t dQng trq giup xii hQi;
-

Ngh~ thu~t,

-

Ho~t

-

Ho~t dQng lam thue cac cong vi~c trong hQ gia dinh, san phAm v~t chAt va

vui chO'i va giai tri;

dQng djch V\l khac;

djch V\l tg tieu dung cua hQ gia dinh.
Trong d~ tai nghien cUu nay, tac gia su dVng bQ du li~u nghien CUu lAy til khao
sat cua T6ng cvc Th6ng Ke Vi~t Nam, phan lo~i cac nganh kinh t€ qu6c dan duqc
sir d\IDg trong d~ tai nghien CUu nay cling d\Ca hoan toan theo phan lo~i cua T6ng Cvc
ThangKe.

2.2.

Vai tro eua djeh v1} trong n~n kinh t~ Vi~t Nam:
Theo Lakatos va cQng S\C (2009), trong thai ky n~n kinh t€ Vi~t Nam con la

n~n kinh t€ m~nh l~nh, cac nganh dich vv t~i Vi~t Nam dIng gi6ng nhu hau h€t cac

nu&c Xii hQi chu nghla khac, khong co di~u ki~n thu~n lqi d~ t~o moi truang cho S\C
phat tri~n cua dich V\l khi cac nha ho~ch dinh chinh sach cho dich vv khong t~o ra
gia trj cho n~n kinh t€. Vao nam 1985, djch V\l chi chi€m 32,5% GDP trong khi nong
lam thuy san chi€m tai 40,2%. V ai vi~c th\Cc hi~n cong cUQc D6i Mai, cac nganh

kinh t€ dich V\l dff nhanh chong tra thanh dQng l\Cc quan trQng cho tang truimg kinh
t~ cua Vi~t Nam.

Hinh 2.2. cho
thAy t6c dQ tang truimg cua linh V\CC dich V\l dff tang til muc
,
2,3% nam 1986 len 10,19% nam 1990 trong giai do~n dau cua qua trinh tai cO' cAu
10



nenkinh t~ thea dinh huang thi truOng. Trong giai do~n 1986-1990, lInh Vl)'C djch V1)
tAng truang 5,77% mQt nam, cao hon tbc dQ tang truang cua lInh V1)'C san xu~t va
nong nghi~p. Llnh V1)'C dich V1) tang truang binh quan 6,92% mQt nam trong giai do~n
1986-2008 trong khi toim bQ n~n kinh t~ tang truang (y muc 6,87%. Lakatos va cQng
S\l (2009) con chi ra r~ng khu Vl)'C dich V1) trong n~n kinh t~ Vi¢t Nam v§n dang trong

giai do~n kern phat tri~n cho dit Vi¢t Nam da d~t r~t nhi~u ti~n bQ trong phat tri~n

kinh t~ trong vong hon 20 nam qua. Chinh vi th~, khu Vl)'C djch V1) cua Vi¢t Nam cAn
nhanh chong cili thi¢n tfnh c~nh tranh cua minh sau khi da gia nh~p WTO va b~t dAu
buoc vao qua trinh dO' b6 rao can thu~ quan, phai dbi m~t vai s1)' c~nh tranh ngay cang

Ian (y ca trong va ngoai nuac.

IDnh 2.2: T8c dq tang trU'o-ng ngimh djch V\I t,i Vi~t Nam (nam 1996-2009)
12
10.19

10

0.58

a.77

9.63

aa

a."

a ..

8..29

a88

7.86

a

7.38 7.58

7.26

7.1.

a.1

B.N 111.45

8

lUi

5.08
• .6

.

2.3

2

(Ngu6n: Lakatos va cQng S1)' (2009»
Theo ghi

nh~n

ill Lakatos va cQng S1)' (2009), khu Vl)'C dich

V1)

cua Vi¢t Nam

hiennay d6ng gop khofmg 38-39% tbng san ph~m va Slr d\mg khoang 24% 11)'c luqng
lao dQng cua d~t nuac. Muc nay con cach bi¢t r~t nhi~u vai
tAng san ph~m
55%), va

(y

(y

tY trQng dich V1) trong

cac qu6c gia dang phM tri~n c6 muc thu nh~p trung binh (khoang

cac nuac cong

nghi~p

thu

nh~p

cao

(tY trQng cua khu

Vl)'C dich

V1) d~t

khoang 70% tbng san ph~m).

Theo bao cao cua Nguy~n Duc Thanh va cQng S1)' (2013), ta th~y qua hinh 2.3

thi

tY trQng cua cae nganh trong tbng san luqng cua n~n kinh t~, lInh Vl)'C chi~m tY
11



trQng 100 nhAt trong 5 nam qua la dich Vl,l, chi~m 40-42%, trong d6 thuong m~i chi~m
17,6%. Theo hinh 2.3, ta thAy d6ng g6p vao tang truang cua dich V\l trong GDP til
41,3% til nam 2000 len 42,6% vao nam 2012. Nhu v~y, c6 thS thAy qua trinh chuYSn

djch cO' cAu kinh t~ tir nong nghi~p sang cac nganh cong nghi~p va dich V\l di~n ra

khA ch~m trong giai do~n vila qua.
IDnh 2.3: Ty trqng ciie nganh trong GDP, 2005-2012
(0/0, theo gia eA djnh nam 1994)
Sab(j

N6ngogbiw
C6ngogbi~

thai thlic tOO
C6ng nghi~ ch~ bi~n
Sin xua.t't'
va ph"an pb,('
01
dien, khl d6t, va nu6'c

Xiyd\Dlg
Dich
.\'\1

2000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

23,3

19,6

18,7

17,9

17,7

17,1

16,4

16,1

15,8

6,7

5,8

5,3

4,7

4,3

4,4

4

3,7

3,7

18,8

22,7

23,8

24,7

25,S

24,9

25,2

25,8

25,7

2,3

2,9

2,9

2,9

3

3,1

3,3

3,4

3,6

7,5

8,8
40,3

9
40,3

9,3
40,4

8,7

9,2
41,4

9,5
41,6

8,9
42,1

8,6
42,6

41,3

40,8

2012

(Ngu6n: Nguy~n Dirc Thanh va cl}ng S\l (2013))
C6 thS n6i, vi~c phat triSn ml}t khu V\lC dich Vl,l hi~u qua va c6 tinh c~nh tranh
quAc t~ la dieu d~c bi~t quan trQng trong chi~n lugc phat triSn quAc gia cua Vi~t Nam,
trong vi~c phat triSn nganh dich V\l n6i chung, trong d6 chu trQng

Uti

tien phat triSn

ml}t sA nganh dich V\l mang tinh "dl}t pha" c6 thS t~o ra nhting hi~u irng lam thay d6i

cAu truc cua khu V\lC kinh t~ dich V\l va nen kinh t~, d6 chinh la cO' hl}i dS nen kinh t~
Vi~t Nam di t~t d6n d~u, nhanh ch6ng chuySn tir nen kinh t~ nong nghi~p sang nen

kinh t~ dich V\l (Nguy~n H6ng Son va Nguy~n M~nh Hung, 2010).

2.3.

Ti~n lU01lg, thu nh~p va vAn nhan l'Fe

2.3.1. Khai ni~m ti~n IU01lg
Theo til diSn Webster (2014), "Luong - salary" la ml}t khoan tien rna nguai
lao dl}ng dugc tra hang nam hay la ml}t khoan b6i thuOng dugc tra thuOng xuyen cho

cac dich V\l.
Smith (1904) chi ra r~ng xli hQi c6 3 giai cAp tuong irng vai 3 hirth thirc thu
nh~p: dia chu - dia to, nha tu bim -lgi nhu~n va cong nhan

12


tien luong. Trong do


luong la thu nh~p cua ngm:ri lao dQng l~i ph\l thuQc vao trinh dQ phat tri€n kinh t~ cua

m6i qu6c gia, c6 nghia la n~u t6c dQ tang cua cai cua qu6c gia tang thi luang tang va
nguqc l~i. Ngoai ra, luang cling bi anh huang boi mQt s6 d~c di€m lien quan d~n lao
dQng nhu di~u ki~n lao dQng, tinh chAt cong vi~c, trinh dQ chuyen mon, ngh~
nghi~p ... Theo ong, nhilng nganh kinh t~ nao rna di~u ki~n lao dQng kh6 khan thi

luong cdn phai tra cao han d€ thu hut lao dQng.
T~i Vi~t Nam, theo Nguyen NgQC Quan va Nguyen Van Di~m (2010) thi ti~n

luong c6 th€ duQ'c hi€u la khoan ti~n rna nguai lao dQng nh~n duQ'c khi hQ da hom

thanh ffiQt cong vi~c nao d6, tAt nhien cong vi~c d6 phai duQ'c phap lu~t cho phep.
Ngoai ra, can cir theo di~u 90 BQ Lu~t Lao DQng 2012, thi ti~n luang dUQ'c

d1nh nghia nhu sau:

"Ti~n luang la khoan ti~n rna nguai sir d\lng lao dQng tra cho

nguOi lao dQng d€ th\lc hi~n cong vi~c theo th6a thu~n. Ti~n luang bao g6m mirc

luang theo cong vi~c ho~c chirc danh, ph\l cAp luang va cac khoan b6 sung khac".

2.3.2. Kbai

ni~m

tbu

nb~p

Theo tir di€n Webster (2014), "Thu nh~p - income" la mQt khoan ti~n ki~m
duqc til cong vi~c, ddu tu, kinh doanh ...
Thu nh~p la khai ni~m co ban trong kinh t~. Chung ta c6 th€ hi€u mQt cach
don gian thu nh~p la khoan ti~n rna nguai lao dQng trong doanh nghi~p dUQ'c nguai
sir d\mg lao dQng tra theo lao dQng va la khoan thu thuang xuyen, tinh binh quan
thang trong nam bao g6m: Ti~n luang, ti~n thuang, chia phdn IQ'i nhu~, cac khoan
ph\! cAp luang, nhilng chi phi thuang xuyen 6n dinh rna nguai sir d\lng lao dQng chi
t1'\Jc ti€p cho nguai lao dQng nhu ti~n an giua ca, ti~n an trua, ti~n xam 16p xe ... va cac
khoan thu khac, trong d6 ti~n luang la mQt phdn chu y€u trong thu nh~p.
Theo Samuelson va Nordhalls (2001) thi thu nh~p la lu6ng ti~n luang, tra lai,
c6 tirc va cac ngu6n thu khac rna mQt ca nhan hay mQt qu6c gia nh~ duQ'c trong mQt
khoang thai gian nhAt dinh (thuang la ffiQt nam). Truac d6, dinh nghia duQ'c chAp
~ rQng rai trong kinh t€ v~ thu nh~p ca nhan thi thu nh~p la s6 ti~n, trong mQt thai

gian nhAt dinh, rna JIlQt ca nhan c6 th€ chi tieu trong tieu th\l rna khong thay d6i gia
tri!S\l giau c6 cua minh (Hicks, 1946; Atkinson, 1983).
13