ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC: Tƣ tƣởng sử học qua các thời đại

Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa: Lịch sử

ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC: Tƣ tƣởng sử học qua các thời đại
The Hisrorical Thoughts through Ages
1. Thông tin về giảng viên
Họ và tên:
Học hàm, học vị: PGS.TS.
Thời gian làm việc: Thứ hai, thứ năm.
Địa điểm làm việc: Khoa Lịch sử, Tầng 3, Nhà B
Trường Đại học KHXH&NV - ĐHQG Hà Nội - 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Địa chỉ liên hệ: Khoa Lịch sử - 336 Nguyễn Trãi - Thanh Xuân - Hà Nội.
Điện thoại: 0912351188

04.8.545698

Email:
Các hướng nghiên cứu chính:
- Phương pháp luận sử học.
- Các trường phái sử học.
- Lịch sử sử học hiện đại Việt Nam.
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Tư tưởng sử học qua các thời đại
- Mã môn học: HIS 6048
- Số tín chỉ: 02
- Môn học: Bắt buộc
- Địa chỉ khoa/bộ môn phụ trách môn học: Khoa Lịch sử, Trường Đại học KHXH&NV,
ĐHQG Hà Nội.
3. Mục tiêu của môn học
- Mục tiêu kiến thức: Trang bị cho người học những hiểu biết cơ bản về quá trình tiến triển của tư

tưởng sử học, đồng thời biết được các loại hình tư tưởng sử học đ· chi phối người viết sử qua các
thời đại.
- Mục tiêu kỹ năng: Người học biết phân tích để làm rõ những yếu tố tích cực và chỉ ra được
những hạn chế trong các loại hình tư tưởng sử học; biết đánh giá vị trí và vai trò của các loại hình
tư tưởng sử học trong tiến trình phát triển của sử học.
4. Tóm tắt nội dung môn học: Trình bày một cách hệ thống về các tư tưởng sử học trên thế giới
từ thời cổ đại đến hiện đại, bao gồm tư tưởng thực dụng, tư tưởng phê phán, tư tưởng thông thái,
1


tư tưởng cấu trúc và tư tưởng biện chứng. Mỗi tư tưởng sử học được thể hiện qua diễn trình hình
thành, phát triển và những đặc điểm cơ bản.
5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học
Nội dung

Hình thức tổ chức dạy và học
Lên lớp: 20
Lý thuyết: 15

cứu: 10

Tổng:
30

Tự học, tự nghiên
Thảo
luận: 5

Nội dung 1. Tƣ tƣởng thực
dụng

3

1

2

6

3

1

2

6

1.1. Tư tưởng thực dụng nhân
văn thời cổ đại
1.1.1. Tư tưởng sử học Hy Lạp
cổ đại
1.1.2. Tư tưởng sử học La M• cổ
đại
1.1.3. Tư tưởng sử học Trung
Quốc cổ đại
1.2. Tư tưởng thực dụng trung
thế kỷ
1.2.1. Thần học và sử học
1.2.2. Chủ nghĩa kinh viện và sử
học

1.2.3. Tư tưởng Nho giáo trong
sử học phương Đông
Nội dung 2. Tƣ tƣởng phê phán
2.1. Tư tưởng phê phán thời
Phục Hưng
2.1.1. Sự hình thành tư tưởng phê
phán
2.1.2. Phê phán văn bản (vấn đề
tính xác thực của văn bản)
2.2. Tư tưởng phương pháp luận
Tây Âu thế kỷ XVIII
2.2.1. Các quan điểm về giải
thích lịch sử
2


2.2.2. Các quan điểm về sự "tiến
bộ" của lịch sử
2.2.3. Phê phán văn bản (vấn đề
xác định độ tin cậy của thông tin
trong văn bản)
Nội dung 3. Tƣ tƣởng thông
thái

3

1

2

6

3

1

2

6

3

1

2

6

3.1. Những nguyên nhân dẫn đến
sự hình thành tư tưởng thông
thái trong sử học
3.2. Khuynh hướng sử học khách
quan
3.3. Khuynh hướng sử học l•ng
mạn
3.4. Khuynh hướng sử học thực
chứng
Nội dung 4. Tƣ tƣởng cấu trúc
4.1. Sự hình thành tư tưởng cấu
trúc trong sử học

4.2. Các cấu trúc văn hóa
4.3. Các cấu trúc tâm lý
4.4. Các cấu trúc tư tưởng
Nội dung 5. Tƣ tƣởng biện
chứng
5.1. Hêghen và phép biện chứng
duy tâm về lịch sử
5.2. Toynbee với nguyên lý thử
thách và ứng phó
5.3. Chủ nghĩa duy vật biện
chứng về lịch sử

6. Học liệu
6.1. Danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc
1. J. Topolski, Phương pháp luận của sử học, Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, H. 1973.
2. Hoàng Hồng, Lịch sử sử học thế giới, ĐHTH, H. 1990.
6. 2. Danh mục tài liệu tham khảo thêm
3


3. Hà Văn Tấn, Triết học lịch sử hiện đại. ĐHTH, H. 1990.
4. Hoàng Hồng, Vài nét về trào lưu "Sử học mới" trong sử học phương Tây hiện đại, Tạp chí
Khoa học, ĐHQG, số 4, 2002.
5. Viện Thông tin Khoa học X hội, Sử học những tiếp cận thời mở cửa, H., 1998.
6. N.A. Erôphiép, Lịch sử là gì, NXB Giáo dục, H. 1981.
7. Guy Bourde – Hervé Martin, Các trường phái sử học, Viện Sử học Việt Nam, Hà Nội, 2001.
8. E.H.Carr, Lịch sử là gì?, Nxb Macmilan, 1986 (
HN)

KHXH&NV,

9. Arnold Toynbee, Nghiên cứu về lịch sử – Một cách thức diễn giải, Nxb Thế giới, Hà Nội, 2002.
10. Vu Bái, Lí luận sử học, Nxb Đại học Lan Châu, 2002 (
KHXH&NV, HN)
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
7.1. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên
* Hình thức: tham gia lớp học, làm bài tự học
* Tỷ trọng: 10%
7.2. Kiểm tra – đánh giá định kì
- Kiểm tra giữa kì:
* Điểm và tỷ trọng: 30%
- Thi hết môn học/chuyên đề:
* Hình thức: Tiểu luận
* Điểm và tỷ trọng: 60%

Phê duyệt của Trƣờng

Chủ nhiệm khoa

Ngƣời biên soạn

PGS.TS

4