Bài 11. Câu ghép

KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là nói giảm, nói tránh ?
Cho ví dụ minh họa ?


Tiết 43


I.Tìm hiểu chung
1.Đặc điểm của câu ghép:


* Vd1:

Cha đánh đàn.
C

V

=> Câu có một cụm C-V là câu đơn.


* Vd2:
Cô giáo tặng tôi quyển sách mới mua.
C

V
C1

V1

Cụm C-V nòng cốt là cụm lớn; cụm C1-V1 là cụm nhỏ
nằm trong cụm lớn.
=> Câu có 2 cụm C-V trở lên bao chứa lẫn nhau gọi
là câu mở rộng thành phần.


Vd3:

Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi,
C1

V1

vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
C2
V2
C3
V3

Câu trên có bao nhiêu cụm C- V? Chúng có bao chứa
nhau không?
Có 3 cụm C-V không bao chứa nhau.

=> Câu ghép.


Nêu đặc điểm của kiểu câu ghép?
Ghi nhớ sgk/112: Câu ghép là những câu do
hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau

tạo thành.Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế
câu.


Kiểu cấu tạo câu

Câu cụ thể

Câu có một cụm C-V

Câu đơn

Câu có hai hoặc
nhiều cụm C-V

Cụm C-V nhỏ nằm trong
cụm C-V lớn.

Câu mở rộng
thành phần

Các cụm C-V không bao
chứa nhau.

Hãy điền kiểu câu vào ô trống thích hợp ?

Câu ghép


2.Cách nối các vế câu:

Vd1:
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi,
Vế 1
vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Vế 2

Vế 3

⇒Nối bằng quan hệ từ “ vì”chỉ nguyên nhân
⇒Nối bằng dấu hai chấm để bổ sung giải thích.


Vd2: Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp.
=>Nối bằng dấu phẩy.

Vd3: Gió càng to sóng biển càng lớn.
=> Nối bằng một cặp phó từ “càng...càng...”.

Vd 4: Cốm không phải thức quà của người vội ; ăn
cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ.
=>Nối bằng dấu chấm phẩy

Vd5: Nếu ai có một gương mặt xinh đẹp thì gương
không bao giờ biết nói dối.
=>Nối bằng một cặp quan hệ từ:“Nếu...thì...”


Vd3: Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp.

=>Nối bằng dấu phẩy.
Vd4: Gió càng to sóng biển càng lớn.
=> Nối bằng một cặp phó từ “càng...càng...”.
Vd 5: Cốm không phải thức quà của người vội; ăn cốm
phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ.
=>Nối bằng dấu chấm phẩy

Vd6: Nếu ai có một bộ mặt xinh đẹp thì gương không
bao giờ nói dối.
=>Nối bằng một cặp quan hệ từ:“Nếu...thì...”


Qua phân tích một số cách nối vế câu nêu ở trên, em
thấy có bao nhiêu cách nối các vế trong câu ghép?
Có 2 cách nối: dùng từ có tác dụng nối và không dùng
từ nối.


Có hai cách nối các vế câu ghép:
- Dùng những từ có tác dụng nối. Cụ thể:
+ Nối bằng một quan hệ từ ;
+ Nối bằng một cặp quan hệ từ ;
+ Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi
với nhau (cặp từ hô ứng).
- Không dùng từ nối : Trong trường hợp này, giữa các vế câu
cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.



BÀI 1:Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây và

cho biết các vế câu được nối với nhau bằng những cách
nào?
a) – Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van
Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị
nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới
được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy
Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông
chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói
nốt cả Dần nữa đấy.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)


b) Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc
không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là
một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi
quyết vồ ngay lấy mà căn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát
vụn mới thôi.


c) Rồi hai con mắt long lạnh của cô tôi chằm chặp đưa
nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi
càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay.


d) Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh
Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề
ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương
thiện quá. Hắn bĩu môi và bảo:
- Lão làm bộ đấy!
(Nam Cao,Lão Hạc)

BÀI 2:Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu
ghép.
a) Vì................nên..................
b) Nếu ............thì....................
c) tuy.........nhưng....................
d) Không những .......mà.........


BÀI 3: Chuyển các câu ghép em vừa đặt được thành
những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau:
a) Bỏ bớt một quan hệ từ.
b) Đảo lại trật tự các vế câu.
Mẫu
a) Nếu trời mưa to, con phải đội mũ.
b) Con phải đội mũ nếu trời mưa to.


1. Bài cũ:
- Nắm kĩ đặc điểm cấu tạo và các cách nối vế câu trong câu
ghép.
- Làm đầy đủ bài tập vào vở bài tập.

2. Bài mới:Chuẩn bị bài “Câu ghép” (TT)
- Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép?
- Quan hệ từ tương ứng?