Bài giảng thị trường chứng khoán phần 6 chứng khoán phái sinh

1

04/22/16


2

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


I. Tổng quan về chứng khoán
phái sinh
1. Khái niệm và phân loại ck phái sinh
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính mà
giá trị của nó phụ thuộc vào giá trị của chứng
khoán cơ sở.
- Quyền ưu tiên mua cổ phần
- Chứng quyền
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng tương lai, hợp đồng hoán đổi
- Hợp đồng quyền chọn

3

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16

2. Hệ thống giao dịch
2.1 Giao dịch tại Sở Giao dịch
* Hệ thống rao bán công khai:
Các nhân viên môi giới sử dụng ký hiệu bằng
tay tại sàn để công khai khối lượng giao dịch,
giá, thời hạn của lệnh và ktra tình trạng lệnh.
Lợi ích của việc sử dụng ký hiệu bằng tay:
- Tốc độ và hiệu quả
- Tính thiết thực cao
- Tính bảo mật

4

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


2.1 Giao dịch tại Sở Giao
dịch (tt)
* Hệ thống giao dịch tự động
Nhu cầu phát triển, gia tăng số lượng và khối
lượng giao dịch => ứng dụng kỹ thuật công
nghệ vào giao dịch => Giao dịch qua sàn giao
dịch điện tử

5

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


2.2 Giao dịch tại thị trường
OTC
Khi giao dịch qua thị trường OTC phải thông
qua mạng điện thoại để ghi âm lại các giao dịch
để tránh tranh chấp giữa các bên. Các điều
khoản hợp đồng do các bên tự thoả thuận nên
rất dễ bị rủi ro tín dụng trên thị trường

6

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


3. Chủ thể tham gia vào thị
trường chứng khoán phái sinh
(1) Chủ thể phòng rủi ro: là những chủ thể cố
gắng giảm thiểu rủi ro từ sự dao động giá
trong tương lai.
(2) Chủ thể đầu cơ: là chủ thể tham gia vào thị
trường nhằm mục đích chấp nhận rủi ro để
tìm kiếm lợi nhuận

7

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


II. Giấy đảm bảo quyền mua
cổ phần

1. Quyền ưu tiên mua cổ phần
Là loại chứng khoán do công ty cp phát hành
kèm theo đợt phát hành cổ phiếu bổ sung
nhằm đảm bảo cho các cổ đông hiện hữu được
quyền mua cổ phiếu mới theo đk đã được xác
định. Đặc điểm của quyền ưu tiên mua cổ phần
là:
 Là quyền dành cho cổ đông hiện hữu
 Là công cụ ngắn hạn và có thể chuyển nhượng
 Giá xác định trên quyền mua cổ phần thường
thấp hơn giá thị trường

8

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


2. Chứng quyền
Chứng quyền là loại chứng khoán được phát
hành cùng với việc phát hành trái phiếu hoặc cổ
phiếu ưu đãi. Đặc điểm của chứng quyền:

- Chứng quyền được phát hành nhằm làm tăng
hấp dẫn của các chứng khoán khác (trái phiếu
hoặc cổ phiếu ưu đãi)
- Là công cụ dài hạn và có thể chuyển nhượng
- Giá xác định trên chứng quyền thường cao hơn
giá thị trường

9

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


III. Hợp đồng kỳ hạn
1. Khái niệm:
HĐ kỳ hạn là HĐ được ký kết giữa người mua
và người bán tại thời điểm hiện tại nhưng việc
thực hiện HĐ lại diễn ra ở một thời điểm tương
lai

10

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


2. Lợi nhuận từ HĐ kỳ hạn:
K: Giá kỳ hạn

S: Giá giao ngay
LN người mua = S – K
LN người bán = K – S
VD: Một DN giao dịch HĐ kỳ hạn cổ phiếu XYZ, giá
kỳ hạn cam kết mua 100.000 cp là 45.000$/cp.
Giả sử sau 3 tháng, cp tăng giá lên 60.000 $/cp
thì DN sẽ lời: (60.000 – 45.000) $
Và người bán lỗ: (45.000 – 60.000) $

11

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


3. Rủi ro của hợp đồng kỳ hạn
Không có chi phí
không có tổ chức

nào phát
nào quản

sinh trong hợp đồng,
lý nên rủi ro tín dụng

có thể sẽ xảy ra. Vì vậy hợp đồng kỳ hạn được
thực hiện dựa trên quan hệ thân tín và tin tưởng
giữa các bên

12

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


IV Hợp đồng tương lai
1. Khái niệm:
HĐ tương lai là một cam kết bằng văn bản về
việc chuyển giao một tài sản cụ thể hay chứng
khoán vào một ngày nào đó trong tương lai với
mức giá đã thoả thuận ở thời điểm hiện tại

13

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


2. Đặc điểm của hợp đồng
tương lai
 Hợp đồng được giao dịch tại Sở giao dịch thông
qua trung gian là các nhà môi giới
 Hàng hoá giao dịch trên hợp đồng tương lai
phải là hàng hoá được lựa chọn và có tính
thanh khoản cao
 Chứng khoán cơ sở, điều kiện hợp đồng, số
lượng, giá cả, thời gian, địa điểm giao hàng,…

phải thông qua Sở giao dịch

14

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


3. Phương thức giao dịch HĐ
tương lai
Để tránh rủi ro cho các bên tham gia ký kết hợp
đồng, người mua và người bán phải nộp tiền ký
quỹ cho nhà môi giới để chuyển vào trung tâm
thanh toán bù trừ của Sở Giao dịch.

15

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


Sự khác biệt giữa HĐ kỳ hạn
và HĐ tương lai
Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng tương lai

Thoả thuận trực tiếp

giữa 2 bên của hợp
đồng

Thoả thuận mua bán
thông qua môi giới

Giao dịch trên thị
trường phi tập trung

Giao dịch trên thị
trường tập trung

Thanh toán vào ngày
đáo hạn

Tính toán hàng ngày
theo giá thị trường trên
TK các bên

16

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


V. Hợp đồng quyền chọn
1. Khái niệm:
HĐ quyền chọn là hợp đồng cho phép người
mua quyền được phép chọn lựa thực hiện hay

không thực hiện việc mua hay bán một chứng
khoán nhất định trước hoặc trong một khoản
thời gian xác định với một mức giá xác định

17

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


Đặc điểm của HĐ quyền chọn
Quyền chọn mua

Quyền chọn bán

Người
mua
quyền
chọn

Mua quyền mua 1
KL hàng hoá nhất
định ở mức giá cụ
thể

Mua quyền bán 1
KL hàng hoá nhất
định ở mức giá cụ
thể

Người
bán
quyền
chọn

Có nghĩa vụ phải
bán KL hàng hoá
nhất định ở mức
giá cụ thể nếu
người mua quyền
muốn thực hiện

Có nghĩa vụ phải
mua KL hàng hoá
nhất định ở mức
giá cụ thể nếu
người mua quyền
muốn thực hiện

18

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


• Phí quyền chọn là chi phí mà người mua quyền
phải trả cho người bán quyền để được quyền lựa
chọn thực hiện hay không thực hiện.

• Ngày thực hiện quyền chọn:
- Kiểu Châu Âu: lựa chọn thực hiện hay không
thực hiện quyền vào ngày đáo hạn quyền chọn
- Kiểu Châu Mỹ: lựa chọn thực hiện hay không
thực hiện quyền từ khi ký HĐ đến ngày đáo hạn
HĐ

19

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


2. Lựa chọn thực hiện quyền hay
không thực hiện quyền chọn
Ví dụ về HĐ quyền chọn mua
Vào ngày 01/4/2010, một nhà đầu tư và một
ngân hàng ký kết hợp đồng quyền chọn mua cp
XYZ theo kiểu Châu Mỹ tại mức giá 15.700 đ/cp.
Thời gian đáo hạn hợp đồng quyền chọn là
30/10/2010. Phí quyền chọn là 1.300 đ/cp.

20

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16

Giá thị
trường

Giá
thực
hiện
quyền

Phí
quyền
chọn

14.000 15.700 1.300
15.000 15.700 1.300
15.700 15.700 1.300
16.000 15.700 1.300
17.000 15.700 1.300
22.000 15.700 1.300
21

Lợi nhuận nhà
đầu tư thực hiện
quyền
Người Người
mua
bán

-1.300

Kết quả thực hiện

quyền chọn mua

+1.300 Không thực hiện
quyền chọn
-1.300 +1.300 Không thực hiện
quyền chọn
-1.300 +1.300 Thực hiện hay ko
thực hiện
-1.000 +1.000 Thực hiện quyền
chọn
0
0
Thực hiện quyền
chọn
+5.000 -5.000 Thực hiện quyền
04/22/16
ThS. Lương Minh Lan
chọn


* Người mua quyền chọn mua:
- Lợi nhuận: vô hạn tuỳ thuộc vào khoản chênh
lệnh giá thực hiện và giá thị trường (trừ phí mua
quyền)
- Thua lỗ: Giới hạn tối đa là phí quyền chọn
* Người bán quyền chọn mua:
- Lợi nhuận: Giới hạn là phí quyền chọn
- Thua lỗ: vô hạn tuỳ thuộc vào khoản chênh lệnh
giá thực hiện và giá thị trường (trừ phí mua quyền)

22

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


Ví dụ về HĐ quyền chọn bán
Vào ngày 03/5/2010 nhà đầu tư ký kết với ngân
hàng một hợp đồng quyền chọn bán như sau:
quyền chọn mua theo kiểu Châu Mỹ cho phép
giao dịch cổ phiếu PVA tại mức giá thực hiện là
35.000 đ/cp, thời gian đáo hạn là tháng
12/2010. Phí quyền chọn là 2.000. Vậy nhà đầu
tư này thực hiện hay không thực hiện quyền
chọn bán trong các trường hợp sau:

23

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16


Giá thị
trường

Giá thực
hiện
quyền

Phí
quyền
chọn

39.000

35.000

2.000

-2.000

+2.000

37.000

35.000

2.000

-2.000

+2.000

35.000

35.000

2.000

-2.000

+2.000

34.000

35.000

2.000

-1.000

+1.000

Không thực hiện
quyền chọn
Không thực hiện
quyền chọn
Thực hiện hay ko
thực hiện
Thực hiện quyền chọn

33.000

35.000

2.000

0

0

Thực hiện quyền chọn

30.000

35.000

2.000

+3.000

-3.000

Thực hiện quyền chọn

28.000

35.000

2.000

+5.000

-5.000

Thực hiện quyền chọn

24

Lợi nhuận nhà đầu
tư thực hiện quyền
Người
Người
mua
bán

ThS. Lương Minh Lan

Kết quả thực hiện
quyền chọn mua

04/22/16


* Người mua quyền chọn bán:
- Lợi nhuận: vô hạn tuỳ thuộc vào khoản chênh
lệnh giá thực hiện và giá thị trường (trừ phí mua
quyền)
- Thua lỗ: Giới hạn tối đa là phí quyền chọn
* Người bán quyền chọn bán:
- Lợi nhuận: Giới hạn là phí quyền chọn
- Thua lỗ: vô hạn tuỳ thuộc vào khoản chênh lệnh
giá thực hiện và giá thị trường (trừ phí mua quyền)

25

ThS. Lương Minh Lan

04/22/16