Đoàn thanh niên cộng sản hồ chí minh với công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên từ thực tiễn tỉnh hà tĩnh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------

LÊ VĂN LUÂN

ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VỚI
CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG CHO
THANH THIẾU NIÊN TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

Hà Nội - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------

LÊ VĂN LUÂN

ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VỚI
CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG CHO
THANH THIẾU NIÊN TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60 31 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Minh Phương

Hà Nội - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình khoa học nghiên cứu của riêng tôi,
được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Minh Phương. Các
số liệu và trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu của
luận văn không trùng với các công trình khác.
Tác giả luận văn

Lê Văn Luân

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng cảm
ơn Ban Chủ nhiệm Khoa và các cô giáo, thầy giáo Khoa Khoa học chính trị,
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội đã
tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập; xin chân thành cảm
ơn PGS.TS. Nguyễn Minh Phương đã trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ tôi nghiên
cứu, hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Hà Tĩnh; Ban
Chấp hành và các Ban thuộc Tỉnh Đoàn Hà Tĩnh, lãnh đạo Huyện Đoàn Cẩm
Xuyên đã động viên, tạo điều kiện về thời gian và cung cấp thông tin giúp tôi
trong quá trình học tập, nghiên cứu hoàn thành đề tài này.
Xin cảm ơn sự quan tâm, cổ vũ, chia sẻ của gia đình, anh em, bạn bè
đã giúp tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Mặc dầu đã có nhiều cố gắng, song trong luận văn này vẫn còn có
những thiếu sót, tôi mong nhận được sự góp ý bổ sung của các thầy cô và bạn

bè đồng nghiệp để có thể sửa chữa và hoàn thiện luận văn của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

ii


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ...............................................................................................1
Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA ĐOÀN
TNCS HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
TƯ TƯỞNG CHO THANH THIẾU NIÊN ......................................................9
1.1. Nhận thức về vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong giáo dục
chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên .........................................................9
1.1.1. Khái quát về vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh .........................9
1.1.2. Vai trò và đặc điểm của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
cho thanh thiếu niên trong giai đoạn hiện nay ........................................ 14
1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò của
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
cho thanh thiếu niên .................................................................................... 18
1.2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh................................................................... 18
1.2.2. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam ..................................... 25
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
trong giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên .............................. 32
1.3.1. Tổ chức và hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ................... 32
1.3.2. Nội dung và phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng của
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho thanh thiếu niên ...................................... 36
1.3.3. Sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng và phối hợp của các cơ quan,
tổ chức trong giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên ............. 40
Chương 2. ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH TỈNH HÀ TĨNH VỚI CÔNG TÁC
GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG CHO THANH THIẾU NIÊN –

KẾT QUẢ VÀ HẠN CHẾ ............................................................................. 45
2.1. Tình hình, đặc điểm Hà Tĩnh và thanh thiếu niên Hà Tĩnh ................. 45
2.1.1. Tình hình, đặc điểm Hà Tĩnh ......................................................... 45
2.1.2. Tình hình, đặc điểm thanh thiếu niên Hà Tĩnh .............................. 47
2.2. Thực trạng giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên Hà Tĩnh
của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Hà Tĩnh............................................... 52
2.2.1. Thực trạng tổ chức và hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
tỉnh Hà Tĩnh ............................................................................................. 52
2.2.2. Kết quả đạt được trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh thiếu niên Hà Tĩnh của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Hà Tĩnh .. 65
2.2.3. Những hạn chế và nguyên nhân trong công tác giáo dục chính trị,
tư tưởng cho thanh thiếu niên Hà Tĩnh của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
tỉnh Hà Tĩnh ............................................................................................. 67
iii


Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ
CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH TRONG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ,
TƯ TƯỞNG CHO THANH THIẾU NIÊN.................................................... 72
3.1. Quan điểm nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong
công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên ......................... 72
3.1.1. Giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên là một trong những
nhiệm vụ quan trọng và lâu dài của của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
trong giai đoạn hiện nay .......................................................................... 72
3.1.2. Nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong giáo dục
chính trị tư tưởng cho thanh thiếu niên phải trên cơ sở đổi mới tổ chức
và hoạt động của tổ chức Đoàn ............................................................... 75
3.1.3. Nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong giáo dục
chính trị tư tưởng cho thanh thiếu niên phải gắn với đổi mới nội dung
và phương thức giáo dục ......................................................................... 76

3.1.4. Nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong giáo dục
chính trị tư tưởng cho thanh thiếu niên phải gắn với sự lãnh đạo của
cấp ủy Đảng, phối hợp của chính quyền và các đoàn thể nhân dân ....... 79
3.2. Giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong
công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho thanh thiếu niên........................ 80
3.2.1. Đẩy mạnh công tác mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp giáo dục,
đào tạo thanh niên tham gia xây dựng Đảng, chính quyền ........................ 80
3.2.2. Giáo dục chính trị - tư tưởng bằng nhiều hình thức phong phú,
sinh động, hấp dẫn kết hợp với việc giáo dục của nhà trường, gia đình,
xã hội ........................................................................................................ 82
3.2.3. Chủ động nắm bắt và dự báo tình hình tư tưởng của thanh niên .... 84
3.2.4. Đổi mới nội dung và phương thức giáo dục chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước ........................................................................... 86
3.2.5. Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, truyền thống văn hóa,
lịch sử của Đảng và dân tộc cho thanh niên. .......................................... 88
3.2.6. Chú trọng giáo dục thanh niên qua hoạt động thực tiễn và các
phong trào thi đua yêu nước .................................................................... 88
3.2.7. Đẩy mạnh việc học tập và làm theo lời Bác .................................. 91
3.2.8. Xây dựng và thực hiện tốt chuẩn mực đạo đức, định hướng giá trị
nhân cách cho thanh thiếu niên ............................................................... 93
3.2.9. Động viên, khuyến khích, tạo điều kiện đoàn viên, thanh thiếu niên
học tập, tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu vươn lên để đảm đương
trọng trách công việc trong thời kỳ mới .................................................. 95
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 99
iv


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BCT

Bộ Chính trị

ĐVTN

Đoàn viên thanh niên

TDTT

Thể dục thể thao

THCN

Trung học chuyên nghiệp

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TNCS

Thanh niên Cộng sản

TNTP

Thiếu niên Tiền phong

TTN

Thanh thiếu nhi

TWĐTN

Trung ương Đoàn Thanh niên

VHVN

Văn hóa văn nghệ

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

v


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Người thanh niên Việt Nam đầu tiên đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, với
lý tưởng cộng sản là Nguyễn Tất Thành - Chủ tịch Hồ Chí Minh, và từ đó
Người đã tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, tìm ra con
đường cứu nước, cứu dân. Chính Người đã lựa chọn thanh niên là đối tượng
đầu tiên để tổ chức mở lớp huấn luyện chính trị, bồi dưỡng lý tưởng cách
mạng, truyền bá đường lối cách mạng vô sản. Xác định rõ vai trò, vị trí quan
trọng của thanh niên đối với tương lai, vận mệnh của dân tộc, Đảng và Bác

Hồ đã luôn quan tâm giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cộng sản cho thanh niên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức đúng vị trí, vai trò của thanh niên
trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng xã hội mới. Người
đã thấy rất sớm sự đóng góp to lớn của tuổi trẻ Việt Nam trong sự trường tồn
và phát triển của dân tộc. Họ là lực lượng đông đảo nhất, hùng hậu nhất, hăng
hái, dũng cảm nhất trong các cuộc chống xâm lược, là lực lượng gánh vác
những công việc nặng nề khó khăn, vất vả trong lao động sản xuất xây dựng
đất nước, “đâu cần là thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Trước lúc đi xa
Người dặn lại trong Di chúc: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách
mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng XHCN vừa
“hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc
rất quan trọng và rất cần thiết” [17, tr.498]. Vậy nên, Thanh niên chính là
nguyên khí của quốc gia, là vận mệnh của dân tộc.
Với lý tưởng cộng sản, trong quá trình đấu tranh cách mạng, các thế hệ
thanh niên đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình. Lớp thanh niên
tham gia ngay từ những ngày đầu cách mạng đã vượt qua muôn vàn khó khăn,
gian khổ, phấn đấu rèn luyện trở thành những người cộng sản tiền bối, tiêu
biểu, xuất sắc của Đảng và dân tộc như: Trần Phú, Lê Hồng Phong, Hà Huy
Tập, Ngô Gia Tự, Nguyễn Thị Minh Khai…
1


Thanh niên là lực lượng nòng cốt cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa Hà Tĩnh nói riêng và cả nước nói chung. Việc giáo dục
chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên cả nước nói chung và cho thanh thiếu
niên Hà Tĩnh nói riêng trong giai đoạn hiện nay là một việc có vai trò quan
trọng và rất cần thiết vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội, dân chủ, công
bằng, văn minh. Nó tạo ra sức mạnh cực kỳ to lớn để phát huy tiềm năng vô
tận của con người Việt Nam trước những thách thức của lịch sử, đẩy nhanh
tốc độ tăng trưởng kinh tế, sớm đưa nước Việt Nam ra khỏi tình trạng kém

phát triển, tạo điều kiện đuổi kịp các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là một tổ chức chính trị - xã hội của thanh
niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng
lập, lãnh đạo và rèn luyện gồm những thanh niên tiên tiến, tự nguyện phấn
đấu vì sự nghiệp xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, công
bằng và văn minh theo định hướng xã hội chủ nghĩa, luôn là lực lượng xung
kích, đội dự bị tin cậy của Đảng; là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh
niên, người bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thanh niên Việt Nam.
Trong giai đoạn hiện nay, khoa học và công nghệ, kinh tế tri thức đang
phát triển nhanh chóng; công nghệ thông tin có những bước nhảy vọt trong
khi tình hình chính trị, kinh tế thế giới có những diễn biến phức tạp. Nền kinh
tế nước ta đạt được nhiều thành tựu to lớn sau gần 30 năm đổi mới, song còn
có những khó khăn, bất cập và những mặt trái của kinh tế thị trường và hội
nhập quốc tế tác động đến tư tưởng, lối sống của thanh niên Việt Nam nói
chung và thanh niên Hà Tĩnh nói riêng. Các thế lực thù địch gia tăng các hoạt
động chống phá Đảng và Nhà nước ta bằng nhiều hình thức tinh vi, xảo quyệt
nhằm làm cho nội bộ ta “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, cổ súy cho chủ nghĩa
tư bản, hoài nghi con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta và lôi kéo một
bộ phận thanh niên xem nhẹ truyền thống cách mạng, ít quan tâm sinh hoạt

2


chính trị, sa vào lối sống thực dụng, ích kỷ cá nhân. Không ít thanh niên mang
tâm lý hưởng thụ, ỷ lại sự bao cấp của gia đình và xã hội; dao động, thụ động,
không chịu học tập, rèn luyện nâng cao trình độ nhận thức về chính trị,
chuyên môn, nghiệp vụ. Thực trạng đó đòi hỏi phải tăng cường tuyên truyền,
giáo dục chính trị, tư tưởng đối với đoàn viên, thanh niên là yêu cầu, nhiệm
vụ cấp bách, vừa mang tính chiến lược lâu dài và là thước đo hiệu quả hoạt
động của Đoàn và phong trào thanh niên. Vì vậy, học viên chọn đề tài “Đoàn

thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh với công tác giáo dục chính trị, tƣ
tƣởng cho thanh thiếu niên từ thực tiễn tỉnh Hà Tĩnh” làm đề tài nghiên
cứu cho luận văn thạc sỹ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Đánh giá được tầm quan trọng của thanh niên và công tác giáo dục
chính trị, tư tưởng nói riêng và công tác giáo dục cho thanh niên nói chung
trong giai đoạn hiện nay, vấn đề này đã được nhiều tác giả quan tâm nghiên
cứu trên nhiều phương diện khác nhau, qua đó hình thành nhiều ấn phẩm, tác
phẩm có giá trị về lý luận và thực tiễn như:
- Đoàn Thanh niên với nhiệm vụ giáo dục ý thức công dân cho thanh
thiếu niên.Chủ nhiệm: Cử nhân Đinh Đức Lập: Ban Tư tưởng - Văn hóa
Trung ương Đoàn. Đề tài đã nghiên cứu làm rõ một số khái niệm về ý thức
công dân, giáo dục ý thức công dân; phân tích đánh giá thực trạng tình hình
nhận thức, nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục ý thức công dân cho
thanh thiếu nhi hiện nay; xây dựng một số mô hình, tổ chức thực nghiệm, rút
ra bài học kinh nghiệm; từ đó đề xuất, kiến nghị các giải pháp giáo dục ý thức
công dân cho TTN.
- Đổi mới nội dung, biện pháp giáo dục truyền thống và giữ gìn bản
sắc văn hóa dân tộc cho thanh niên.Chủ nhiệm: ThS. Trương Văn Cư: Trung
tâm Văn hóa Giáo dục Tổng hợp TTN Trung ương. Đề tài nghiên cứu những

3


nét đặc trưng về truyền thống và bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam; đánh giá
thực trạng vai trò của Đoàn, Hội trong việc giáo dục truyền thống bản sắc văn
hóa dân tộc cho thanh niên. Đề tài đã tổng kết đúc rút kinh nghiệm, bài học
thực tiên thông qua các phong trào hành động của Đoàn những năm qua; để
xuất kiến nghị một số giải pháp nhằm đổi mới nội dung, biện pháp giáo dục
truyền thống và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc cho thanh niên...

- Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong điều kiện
lịch sử mới. Chủ nhiệm: TS. Phạm Đình Nghiệp: Học viện Thanh Thiếu niên
Việt Nam. Đề tài nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và phân tích thực trạng
công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên trong những năm qua;
dự báo về xu hướng phát triển của đất nước và của tuổi trẻ, trên cơ sở đó đề
xuất những kiến nghị, giải pháp của Đoàn về cồng tác giáo dục lý tưởng cách
mạng cho thế hệ trẻ.
- Thực trạng tình hình giáo dục lý luận chính trị cơ bản cho đoàn
viên, thanh niên nông thôn và một số giải pháp.Chủ nhiệm: Cử nhân Đinh
Đức Lập: Ban Tư tường -Văn hóa Trung ương Đoàn. Đề tài nghiên cứu làm
rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng tình hình thanh niên nông thôn và công
tác giáo dục lý luận chính trị cơ bản cho ĐVTN của Đoàn; trên cơ sở đó
khuyến nghị, đề xuất các giải pháp giáo dục lý luận chính trị cơ bản cho
ĐVTN nông thôn.
- Đoàn TNCS Hồ Chí Minh với việc nâng cao ý thức cảnh giác cách
mạng cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay. Chủ nhiệm: ThS. Nguyễn Thị
Bích Điểm: Viện Nghiên cứu Thanh niên. Đề tài nghiên cứu làm rõ cơ sở lý
luận và đánh giá thực trạng ý thức cảnh giác cách mạng của Đoàn viên, thanh
niên và công tác siáo dục ý thức cảnh giác cách mạng cho Đoàn viên, thanh
niên của Đoàn; đề xuất khuyến nghị các giải pháp nhằm giáo dục ý thức cảnh
giác cách mạng cho thanh niên.

4


- Những giải pháp của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục các giá trị
truyền thông dân tộc cho thanh niên trong tình hình hiện nay. Chủ nhiệm: Cử
nhân Bùi Ngọc Minh: Trung tâm Văn hóa Giáo dục Tổng hợp TTN Trung
ương. Đề tài nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng tình hình
công tác giáo dục, thực trạng nhận thức của các đốí tượng thanh niên về các

giá trị truyền thống dân tộc; đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
giáo dục truyền thống dân tộc cho thanh niên.
- Tình hình tư tưởng thanh niên và công tác giáo dục của Đoàn giai
đoạn hiện nay. Chủ nhiệm: TS. Trần Văn Miều: Trung tâm Văn hóa Giáo dục
Tổng hợp TTN Trung ương. Đề tài nghiên cứu làm rõ các khái niệm công cụ,
quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, của Đảng về
giáo dục thanh niên; đánh giá thực trạng tình hình tư tưởng thanh niên và
công tác giáo dục chính trị, tư tưởng của Đoàn thời gian qua; dự báo và đề
xuất khuyến nghị các giải pháp nhằm tăng cường và nâng cao hiệu quả công
tác giáo dục chính trị tư tưởng của Đoàn trong thời kỳ mới.
- Hệ thống báo chí của Đoàn với công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
và lối sống cho thanh niên. Chủ nhiệm: Cử nhân Dương Quốc Hưng: Ban Tư
tưởng Văn hóa Trung ương Đoàn. Đề tài làm rõ vai trò báo chí của Đoàn với
công tác giáo dục chính trị tư tưởng và lối sống cho đoàn viên thanh niên;
đánh giá thực trạng công tác chỉ đạo, quản lý báo chí và hoạt động của hệ
thống báo chí của Đoàn trong lĩnh vực giáo dục chính trị, tư tưởng và lối sống
cho thanh niên; dự báo tình hình và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng hoạt động của hệ thống báo chí của Đoàn trong lĩnh vực giáo dục chính
trị tư tưởng và lối sống cho đoàn viên thanh niên.
- Đoàn Thanh niên với việc xây dựng lối sống cho thanh niên trong giai
đoạn hiện nay. Chủ nhiệm: TS. Đỗ Ngọc Hà: Viện Nghiên cứu thanh niên. Đề
5


tài đã phân tích, làm rõ vai trò của thanh niên, của đoàn thanh niên, những
yếu tố tác động đến sự hình thành và phát triển nhân cách - lối sống của thanh
niên; đánh giá thực trạng lối sống của thanh niên và công tác giáo dục của
Đoàn thanh niên; từ đó đề xuất 9 nội dung giáo dục lối sống, đề ra các giải
pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng lối sống cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay.

- Một số công trình, bài viết khác như: Trần Sĩ Phán (1999): Giáo dục
lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay. Đoàn Văn Khiêm (2001): Lý
tưởng đạo đức và việc giáo dục lý tưởng đạo đức cho thanh niên trong điều
kiện hiện nay. Bùi Ngọc Minh (2004): Giáo dục các giá trị truyền thống dân
tộc cho thanh niên hiện nay. Phạm Hồng Tung (2010), Báo cáo tổng hợp đề
tài khoa học cấp Nhà nước: Thực trạng và xu hướng biến đổi lối sống của
thanh niên. Trương Văn Phước (chủ nhiệm đề tài khoa học) (2003): Đạo đức
sinh viên trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam – thực trạng, vấn đề và giải pháp. Huỳnh Văn Sơn
(2009) (chủ nhiệm đề tài cấp Bộ): Sự lựa chọn các giá trị đạo đức và nhân văn
trong định hướng lối sống của sinh viên. Trần Kiều, Vũ Trọng Rỹ, Hà Nhật
Thăng, Lưu Thu Thủy (2001): Thực trạng và giải pháp giáo dục đạo đức, lối
sống cho thanh niên, học sinh, sinh viên trong chiến lược phát triển toàn diện
con người Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở phân tích làm rõ cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng công
tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên ở tỉnh Hà Tĩnh, luận văn
đề xuất quan điểm và các giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên.
6


3.2. Nhiệm vụ đề tài
- Hệ thống hóa, làm rõ một số vấn đề lý luận về vai trò của Đoàn TNCS
Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục, chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên.
- Đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công
tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên ở tỉnh Hà Tĩnh.
- Đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
cho thanh thiếu niên ở tỉnh Hà Tĩnh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên ở tỉnh
Hà Tĩnh từ năm 2010 – 2014 và đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao vai trò
của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh thiếu niên giai đoạn 2015 – 2020.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ
Chí Minh, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về thanh niên và
giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh thiếu niên trong công cuộc xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
- Kết hợp giữa phương pháp logic và lịch sử, phân tích và tổng hợp, khảo
sát, tổng kết thực tiễn cùng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành khác.
7


6. Những đóng góp về khoa học của luận văn
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề cơ bản của công
tác giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh thiếu niên; vai trò của công tác giáo
dục chính trị, tư tưởng trong việc hình thành lối sống, lý tưởng thanh thiếu
niên Hà Tĩnh hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí

Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên Hà
Tĩnh.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương, 7 tiết.
Chƣơng 1. Một số vấn đề lý luận về vai trò của tổ chức Đoàn TNCS
Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên
Chƣơng 2. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Hà Tĩnh với công tác giáo
dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên - Kết quả và hạn chế
Chƣơng 3. Quan điểm và giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS
Hồ Chí Minh trong giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên.

8


Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÕ CỦA ĐOÀN TNCS
HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ,
TƢ TƢỞNG CHO THANH THIẾU NIÊN
1.1. Nhận thức về vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong giáo
dục chính trị, tƣ tƣởng cho thanh thiếu niên
1.1.1. Khái quát về vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
1.1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
a) Thanh thiếu niên
- Thanh niên:
Từ góc độ pháp luật, theo điều 1, Luật Thanh niên năm 2005 được
Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua tại kỳ họp thứ
8, khóa XI nêu: “Thanh niên quy định trong Luật này là công dân Việt Nam
từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi” [1, tr1]. Đây là thời kỳ sung sức nhất
của mỗi con người về thể chất, có sự phát triển mạnh về trí tuệ, nhạy bén,

năng động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài bão.
Từ góc độ xã hội học, thanh niên được xem là một nhóm xã hội của
những người “mới lớn”; “tuổi thanh niên là độ tuổi quá độ từ trẻ con sang
người lớn trong cuộc đời mỗi người”. Đây là một nhóm động, không ổn
định, nó như một dòng chảy, thường xuyên đón nhận những thành viên mới
và chia tay với những người đã trưởng thành, vượt quá phạm vi lứa tuổi của
nhóm [2, tr5].
Từ góc độ tâm lý học, thanh niên là một độ tuổi, ở giữa lứa tuổi trẻ em
và tuổi trưởng thành. Ở giai đoạn này, sự phát triển về thể chất đạt đến đỉnh
cao, tuy nhiên, các yếu tố tâm lý mới được định hình và ổn định một cách
tương đối. Thanh niên có sự khác biệt lớn về nhiều mặt (tuổi, nơi sinh sống,
9


nghề nghiệp…), do đó, các đặc điểm tâm lý của thanh niên rất phong phú, đa
dạng, tuy nhiên, chúng có một tính chất chung, đó là tính trẻ. Tính trẻ được
thể hiện ở sự năng động, nhiệt huyết, chấp nhận mạo hiểm, giàu mơ ước và
hoài bão lớn, thích cái mới, thích giao lưu, học hỏi và mong muốn có những
đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân.
Phạm vi tuổi của thanh niên khá rộng (từ 16 đến 30). Vì vậy, xét từ góc
độ nghề nghiệp của họ, trong thanh niên có nhiều nhóm nhỏ khác nhau. Nhóm
trẻ tuổi nhất đang chuẩn bị kết thúc những năm học phổ thông, mối quan tâm
lớn nhất của họ là lựa chọn nghề, chọn trường để tiếp tục học cao hơn, hoặc
bước vào nghề; một bộ phận khác đang ngồi trên ghế các trường cao đẳng, đại
học, tiếp thu kiến thức và kỹ năng chuyên môn ở trình độ cao để trở thành
nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước, một bộ phận khác mới bước vào
hoạt động nghề nghiệp, đang ứng phó với những khó khăn, thử thách ban đầu
của hoạt động này; bên cạnh đó, một bộ phận thanh niên đã khẳng định được
vị trí nghề nghiệp của mình, có những cống hiến nhất định cho xã hội. Ngày
nay, nhờ sự phát triển nhanh của công nghệ - một lĩnh vực có rất nhiều đặc

điểm phù hợp với tâm lý thanh niên, được thanh niên ưa thích và tích cực vận
dụng vào chuyên môn, không ít thanh niên đã sớm đạt được thành tựu lớn,
nhanh chóng khẳng định bản thân. Với sự nhanh nhạy, nhiệt huyết của tính
trẻ, dám nghĩ, dám làm và sức khỏe tốt, thanh niên được xem là lực lượng lao
động chủ chốt của xã hội.
Từ những cơ sở trên, có thể đưa ra định nghĩa thanh niên Việt Nam như
sau: Thanh niên Việt Nam là những người từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi, gồm
những người có sức khỏe thể chất đạt đến đỉnh cao; năng động, nhiệt huyết,
dám nghĩ, dám làm, thích giao lưu, học hỏi để nâng cao trình độ về mọi mặt,
mong muốn được đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân. Họ là một lực
lượng quan trọng của xã hội hiện tại cũng như trong tương lai.
10


- Thiếu niên:
Thiếu niên hay còn gọi là Teen, xì-tin, tuổi ô mai là một giai đoạn
chuyển tiếp thể chất và tinh thần trong sự phát triển của con người diễn ra
giữa giai đoạn trẻ em và trưởng thành. Sự chuyển tiếp này liên quan tới những
thay đổi về sinh học (ví dụ: dậy thì), xã hội và tâm lý, dù những thay đổi về
sinh học và tâm lý là dễ nhận thấy nhất. Về lịch sử, tuổi dậy thì thường gắn
liền với tuổi teen (từ 13-19 tuổi) và sự bắt đầu của sự phát triển tuổi thiếu
niên. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sự bắt đầu giai đoạn dậy thì đã có
một sự gia tăng trong thiếu niên (đặc biệt là nữ, như được thấy với dậy thì
sớm); thỉnh thoảng tuổi thiếu niên được kéo dài tới sau cả tuổi teen (đặc biệt ở
nam). Những thay đổi này đã khiến việc định nghĩa một cách chắc chắn
khung thời gian của tuổi thiếu niên trở nên khó khăn.
b) Giáo dục
Trong tiếng Việt, “giáo” có nghĩa là dạy, “dục” có nghĩa là nuôi (không
dùng một mình); “giáo dục” là “dạy dỗ gây nuôi đủ cả trí-dục, đức-dục, thểdục”. Giáo dục theo nghĩa chung là hình thức học tập theo đó kiến thức, kỹ
năng, và thói quen của một nhóm người được trao truyền từ thế hệ này sang

thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo, hay nghiên cứu. Giáo dục thường
diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác, nhưng cũng có thể thông qua tự
học. Bất cứ trải nghiệm nào có ảnh hưởng đáng kể lên cách mà người ta suy
nghĩ, cảm nhận, hay hành động đều có thể được xem là có tính giáo dục. Giáo
dục thường được chia thành các giai đoạn như: giáo dục tuổi ấu thơ, giáo dục
tiểu học, giáo dục trung học, và giáo dục đại học…
c) Chính trị - tư tưởng
- Chính trị:
Có nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm chính trị từ nhiều góc độ
nhìn nhận khác nhau. Theo từ điển Bách khoa Việt Nam “Chính trị là toàn bộ

11


những hoạt động có liên quan đến các mối quan hệ giữa các giai cấp, giữa
các dân tộc, các tầng lớp xã hội mà cốt lõi của nó là vấn đề chính quyền, duy
trì và sử dụng quyền lực nhà nước, sự tham gia vào các công việc nhà nước,
sự xác định hình thức tổ chức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước”
[3,tr 478)].
Bất kỳ vấn đề chính trị nào cũng đều có liên quan đến quyền lợi của các
giai cấp và nhà nước. Chính trị thuộc kiến trúc thượng tầng bao gồm hệ tư
tưởng chính trị, nhà nước, đảng phái… xuất hiện khi xã hội phân chia thành
giai cấp.
Chính trị là sự biểu hiện tập trung nhất của kinh tế đồng thời chính trị
có vị trí độc lập và có tác dụng to lớn đối với kinh tế. Việc hình thành một
quan điểm chính trị đúng là điều kiện để giải quyết các hiệu quả những nhiệm
vụ kinh tế - xã hội. Chính trị còn là sự biểu hiện tập trung của nền văn minh,
của hoạt động sáng tạo, của sự giải phóng. Trong điều kiện xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta, nói tới chính trị thì trước hết phải đảm bảo vai trò lãnh
đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, hiệu lực quản lý của nhà nước cộng hòa xã

hội chủ nghĩa việt nam, và quyền làm chủ của nhân dân lao động trên tất cả
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
- Tư tưởng:
Khái niệm về tư tưởng có thể hiệu các khía cạnh sau:
Thứ nhất : Đó là sự suy nghĩ hoặc ý nghĩ của cá nhân người này hoặc
người khác đối với một số vấn đề, một sự kiện, một tập thể, một người khác.
Thứ hai : Đó là quan điểm và ý nghĩ của một tập thể, một giai cấp, một
tầng lớp xã hội đối với một vấn đề, một sự kiện. Ví dụ : Đội ngũ đảng viên
luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng. Thanh niên tin yêu và kính trọng
những thế hệ đi trước.
12


Tư tưởng là một hệ thống những quan điểm, quan niệm, luận điểm
được xây dựng trên một nền tảng triết học (thế giới quan và phương pháp
luận) nhất quán, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của một giai cấp, một dân
tộc được hình thành trên cơ sở thực tiễn nhất định và trở lại chỉ đạo hoạt động
thực tiễn, cải tạo hiện thực.
Nhưng do mục đích của quá trình nhận thức là nhằm phục vụ cho hoạt
động thực tiễn, nên trong ý thức của mỗi người không hoàn toàn chỉ dừng lại
ở sự phản ánh bởi các khái niệm, mà từ các khái niệm đó hình thành nên
những chủ kiến, dự định chỉ hành động của họ. Vì vậy Lênin coi tư tưởng là
hình thức cao nhất của nhận thức, là những mục tiêu, chương trình, kế hoạch
nhằm tiếp tục nhận thức và cải tạo thế giới khách quan.
Tư tưởng thuộc phạm trù ý thức, nó tồn tại như một thực tế khách quan,
gắn liền với hoạt động của con người, là sản phẩm chủ quan của con người,
nhưng tư tưởng của mỗi người lại phục thuộc vào đối tượng phản ánh và trình
đọ nhân thức của họ. Sự vận động và phát triển của thực tại khách quan tác
động vào tư tưởng của mỗi người và làm thay đổi nhận thức, tư tưởng của họ.
Để hình thành tư tưởng tích cực lại phụ thuộc vào hiệu quả của công

tác giáo dục chính trị - tư tưởng vì vậy cần chú trọng đầu tư cho phù hợp với
nhu cầu ngày càng cao của công tác này để hình trong mỗi cán bộ, đảng viên
nói riêng và quần chúng nhân dân một tư tưởng vững vàng không dao động
trước những biến động của nền kinh tế thị trường và sự ảnh hưởng của biến
động chính trị thế giới.
1.1.1.2. Vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có những vai trò như sau:
- Đoàn là thành viên của hệ thống chính trị, hoạt động trong khuôn khổ
Hiến pháp và pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong
13


hệ thống này Đảng là người lãnh đạo, Đoàn là một trong các tổ chức thành
viên tạo nên quyền lực của nhân dân theo cơ chế: “Đảng lãnh đạo, nhân dân
làm chủ và nhà nước quản lý”. Với vị trí này Đoàn sẽ phối hợp với các cơ
quan Nhà nuớc, các đoàn thể và tổ chức xã hội, các tập thể lao động và gia
đình chăm lo, giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi; tổ chức cho đoàn
viên và thanh niên tích cực tham gia vào việc quản lý Nhà nước và xã hội.
- Đối với Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Đoàn giữ vai trò là
người phụ trách trực tiếp và có trách nhiệm xây dựng tổ chức Đội, giúp đỡ vật
chất, tài chính, và lựa chọn cán bộ làm công tác thiếu niên nhi đồng.
- Đối với phong trào thanh niên và các tổ chức xã hội của thanh niên
(gồm: Hội LHTN Việt Nam, Hội sinh viên Việt Nam...) Đoàn là hạt nhân
chính trị, đóng vai trò nòng cốt trong các phong trào và các tổ chức thanh
niên. Đoàn ủng hộ giúp đỡ các Hội thanh niên thực hiện mục đích, tôn chỉ
theo Điều lệ của các Hội.
1.1.2. Vai trò và đặc điểm của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng
cho thanh thiếu niên trong giai đoạn hiện nay
1.1.2.1. Vai trò của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh
thiếu niên

Thanh thiếu niên Việt Nam là lực lượng hùng hậu, có tiềm năng to lớn,
có đóng góp quan trọng trong quá trình xây dựng, phát triển đất nước. Chủ
tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đánh giá cao vai trò của
thế hệ trẻ; quan tâm giáo dục, động viên, phát huy mọi khả năng của thế hệ trẻ
phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Người khẳng định:
“Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh
hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên” [8, tr.186].
Đảng và nhân dân Việt Nam luôn đặt niềm tin và kỳ vọng lớn lao vào
lực lượng thanh niên, xác định thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ
14


nhân tương lai của đất nước. Sau gần 30 năm đổi mới đất nước, nhiều chủ
trương, đường lối về công tác thanh niên được Đảng ban hành, Nhà nước cụ
thể hóa thành chính sách, pháp luật về thanh niên và công tác thanh niên, qua
đó đã tạo được những điều kiện tốt nhất để thế hệ tương lai của đất nước phấn
đấu vươn lên.
Hiện nay, đa số thanh niên ý thức rõ trách nhiệm của mình đối với đất
nước, có ý thức phấn đấu lao động, học tập, rèn luyện về mọi mặt với khát
vọng cống hiến vì tương lai của dân tộc. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một
bộ phận thanh thiếu niên phai nhạt lý tưởng cách mạng, suy thóai về đạo đức,
lối sống, mắc tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Diễn biến tình hình tư tưởng
và những vấn đề tiêu cực mới nảy sinh trong thanh thiếu niên gây lo lắng cho
toàn xã hội.
Việc tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lý tưởng cách
mạng đặc biệt là công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên là
yêu cầu cấp thiết, góp phần hình thành lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, có
bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có đạo đức cách mạng và lối
sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên.
Do đó, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên là

công tác quan trọng, thường xuyên, liên tục của Đoàn thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh.
1.1.2.2. Đặc điểm của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh
thiếu niên
Do đặc điểm tâm, sinh lý lứa tuổi thanh thiếu niên, là những nhân
cách trẻ, đang trưởng thành, chưa có sự hoàn thiện về những phẩm chất chính
trị, đạo đức và tài năng cho nên trong thanh niên vừa có những mặt tích cực
như: có sức khoẻ, sức trẻ, lòng nhiệt huyết, ham học hỏi, mong muốn cống
hiến cho xã hội, khẳng định mình…, nhưng cũng tiềm ẩn những nhân tố tiêu
15


cực hay những hạn chế không có lợi cho sự phát triển của cá nhân, tập thể và
xã hội. Đây là biểu hiện tính hai mặt của tuổi trẻ. Chính vì vậy, trong công tác
giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu niên cần phải hiểu và nắm vững
đặc điểm tâm sinh lý này để có những biện pháp giáo dục và ứng xử một cách
phù hợp. Đó là:
- Tính dễ kích động, thiếu tự chủ, tính bồng bột, nôn nóng, hấp tấp,
nhẹ dạ, chủ quan bởi trình độ hiểu biết và kinh nghiệm sống chưa sâu sắc.
Đặc điểm này khiến cho thanh niên ở đây dễ bị kẻ xấu lợi dụng, lôi kéo vào
các hoạt động thiếu lành mạnh ảnh hưởng đến bản thân, gia đình và xã hội.
- Vì nhạy cảm, thích tiếp thu cái mới và không muốn thua kém bạn bè
nên thanh thiếu niên thường có biểu hiện thiếu suy nghĩ cặn kẽ, thiếu chọn lọc
với những trào lưu được gọi là mang tính hiện đại từ bên ngoài vào. Qua sách
báo, phim ảnh, qua giao lưu, nhất là trong thời kỳ hiện nay sự phát triển của
công nghệ thông tin, sự hội nhập mở cửa, xu thế toàn cầu hóa, sẽ có những
mặt thuận lợi cho thanh niên phát triển cả về năng lực và phẩm chất đạo đức,
song có những vấn đề đạo đức không phù hợp với quy tắc, chuẩn mực truyền
thống của dân tộc nếu không nói là độc hại đối với tâm hồn của lớp trẻ tràn
vào bằng nhiều kênh khác nhau làm ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển

của đất nước, đi ngược với sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc.
Một nội dung cũng rất quan trọng đó là việc giáo dục cho thanh thiếu
niên trong nhà trường phổ thông. Để công tác giáo dục đạt hiệu quả, đòi hỏi
sự phối, kết hợp nhịp nhàng giữa các nhân tố Nhà trường phổ thông - gia đình
- đoàn thể trong việc giáo dục thanh thiếu niên đang ngồi trên ghế nhà trường.
Mỗi nhân tố đều mang 1 vai trò riêng nhất định:
- Gia đình: là tế bào của xã hội, là nền tảng của mỗi quốc gia và là chỗ
dựa vững chắc về mặt tinh thần, đồng thời cũng là kim chỉ nam để tránh
những nhận thức lệch lạc từ phía học sinh.

16


- Nhà trường: là môi trường giáo dục chuyên nghiệp, không chỉ phát
triển về kiến thức mà còn phải truyền tải cho học sinh những giá trị chuẩn
mực của xã hội để các em trở thành những con người trí thức thật sự có đời
sống tinh thần phong phú bên cạnh cuộc sống gia đình.
- Các tổ chức đoàn thể: là môi trường thực tế, giúp học sinh hoàn thiện
một số kĩ năng cuộc sống, chi phối một phần rất lớn trong suy nghĩ và hành
động của thanh thiếu niên. Trên cơ sở đó đào tạo và khuyến khích thanh thiếu
niên tự học tập, tự rèn luyện những kỹ năng cần thiết trên đường lập thân, lập
nghiệp, tìm kiếm và phát hiện những nhân tố tích cực, tiêu biểu, từ đó đào tạo
thành những tuyên truyền viên để nhân rộng, phổ biến kỹ năng cho các đối
tượng thanh niên khác.
Vì vậy, sự phối hợp của 3 nhân tố trên là việc làm hết sức cần thiết để
tăng cường chất lượng giáo dục ở học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường phổ
thông. Giống như chiếc kiềng 3 chân, đơn giản, vững chắc và không thể thiếu
bất kì chân nào. Bất kì sự không phối hợp hay phối hợp thiếu nhịp nhàng nào
giữa 3 nhân tố sẽ gây cản trở rất lớn cho quá trình giáo dục học sinh.
Ví dụ : Thiếu yếu tố gia đình trong việc giáo dục ý thức chấp hành

pháp luật về an toàn giao thông học đường. Đã có sự kết hợp khá tốt giữa nhà
trường và xã hội trong việc thực hiện an toàn giao thông học đường. Học sinh
được học luật giao thông, được liên tục cập nhật, bổ sung thông tin. Xã hội
bảo vệ học sinh bằng những luật như đội mũ bảo hiểm và không được đi xe
phân khối lớn. Việc tuyên truyền, thi hành pháp luật cũng đã được tiến hành
đến tận các học sinh với sự kết hợp của nhà trường, xã hội và các tổ chức
đoàn thể. Tuy nhiên, không ít phụ huynh vẫn cho con đến trường bằng xe
phân khối lớn, bất chấp và lách luật bằng cách gửi xe ở những bãi xe xung
quanh trường. Đây là ví dụ điển hình cho việc gia đình không phối hợp với
nhà trường, xã hội và các tổ chức đoàn thể.

17


1.2. Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò
của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chính trị, tƣ tƣởng
cho thanh thiếu niên
1.2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh
1.2.1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh thiếu niên
Sau ngày Tuyên ngôn Độc lập, trong thư gửi học sinh cả nước nhân
ngày khai trường (9-1945), Hồ Chí Minh gửi gắm: “Non sông Việt Nam có
trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai với
các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn công
học tập của các em”[7, tr.33].
Năm 1947, trong thư Gửi các bạn thanh niên, Người lại viết: “Thanh
niên là người tiếp sức cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách
dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”, “là người xung phong trong công cuộc
phát triển kinh tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội”, “là
lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân tự vệ, đang hăng hái giữ

gìn trật tự trị an, bảo vệ Tổ quốc”.
Qua đó, ta thấy Bác Hồ luôn đánh giá cao khả năng cách mạng và cống
hiến to lớn của thanh niên đối với tương lai của dân tộc, tiền đồ của cách
mạng. Thanh niên là cái cầu nối giữa các thế hệ: kế tục sự nghiệp của lớp
người đi trước đồng thời bồi dưỡng, dìu dắt thế hệ đàn em. Thanh niên bao
giờ cũng là lớp người hăng hái, nhiệt tình, luôn luôn đi đầu trong mọi việc
khó khăn: “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên làm”.
Đó là sự đánh giá khách quan, phản ánh bản chất cách mạng, vai trò và
sức mạnh của thanh niên ta, đồng thời cũng thể hiện lòng yêu mến, tin tưởng
của Bác Hồ đối với thế hệ trẻ Việt Nam.
18