tiểu luận Hoạt động xuất bản với sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa ở việt nam hiện nay

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặc vấn đề
Hiện nay nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất
nước, xây dựng một nền kinh tế tri thức bắt kịp với xu thế của thời đại. Ở Việt
Nam hoạt động xuất bản có vai trò hết sức quan trọng trong công tác tư tưởng
văn hóa, là kênh thông tin tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước, cung cấp những tri thức nâng cao dân trí nhằm
xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần
vào việc thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới đất nước; đẩy mạnh công
nghiệp hóa hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Với vai trò, vị trí của hoạt động
xuất bản đó, ở mỗi thời kỳ cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm, đưa ra những
chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị chỉ đạo nhằm đổi mới, tăng cường
sự phát triển của hoạt động xuất bản. Là một sinh viên theo học ngành xuất
bản tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền em thực sự muốn tìm hiểu ngành
mình theo học có vị trí, vai trò như thế nào trong nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại
hóa ở nước ta hiện nay, điều đó đã thôi thúc em đã lựa chọn đề tài “Hoạt động
xuất bản với sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay” ,
đó là một đề tài hay và hấp dẫn, bởi nó có rất nhiều khía cạnh liên quan trực
tiếp đến ngành học của em và em có thể vận dụng những kiến thức thực tế
đang diễn ra hàng ngày cùng những bài giảng của thầy cô trên lớp.
2. Mục đích viết tiểu luận
Xuất phát điểm của nước ta khi bước vào thời kỳ công nghiêp hóa hiện
đại hóa đất nước là một nước nghèo, có nền nông nghiệp lạc hậu, trình độ
khoa học kỹ thuật đang còn thấp kém so với các nước trong khu vực và trên
thế giới ,nhưng kể từ sau khi đổi mới (1986), nền kinh tế của nước ta như
được “thay da đổi thịt”, kinh tế tăng trưởng nhanh (7 - 8%), vị thế trên trường
quốc tế được nâng cao, có mối quan hệ hợp tác với nhiều nước và khu vực
lãnh thổ, tham gia rất nhiều tổ chức trong khu vực và trên thế giới: WTO,
1

ASEAN, APECH,… Kinh tế phát triển đã tạo động lực cho các ngành khác
phát triển trong đó có ngành xuất bản, nó thúc đẩy ngành xuất bản phát triển
một cách đồng bộ cả về quy mô và chất lượng đồng thời xuất bản cũng góp
phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững, nâng cao trình độ
dân trí. Do đó, em chọn đề tài này với mục đích tìm hiểu sâu hơn về vấn đề
này và em rất mong có thể đóng góp một phần nhỏ công sức vào sự nghiệp
xây dựng và phát triển đất nước cũng như đưa ra một số giải pháp để nâng
cao chất lượng ngành xuất bản trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa ở
Việt Nam hiện nay.
3. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu đề tài này em đã vận dụng, phối hợp nhiều phương pháp
như: thống kê, so sánh, lôgic, báo cáo thực tế… đồng thời kết hợp với những
bài giảng trên lớp và nghiên cứu, tham khảo các tài liệu liên quan để có thể
giúp cho bài tiểu luận của em hay và sinh động hơn.
Trong quá trình làm bài không tránh khỏi được một số thiếu sót, rất
mong thầy thông cảm và đóng góp thêm ý kiến để e có thể hoàn thiện bài của
em một cách tốt nhất.
4. Mục tiêu
Với đề tài “Hoạt động xuất bản với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay” bài luận của em bao gồm hai vấn đề lớn:
Phần thứ nhất là phần mở đầu, bao gồm các nội dung sau:
 Đặt vấn đề: nêu lý do chọn đề tài
 Nêu mục đích viết tiểu luận
 Phương pháp nghiên cứu
 Mục tiêu: nêu sơ lược các vấn đề cần giải quyết trong bài tiểu luận
Phần thứ hai: Nội dung, giải quyết các vấn đề sau
 Cơ sở lý luận, phần này bao gồm các vấn đề
- Các khái niệm liên quan như sách, xuất bản phẩm, xuất bản,
kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa

- Mối quan hệ giữa xuất bản và kinh tế
+ Kinh tế tác động đến xuất bản
+ Xuất bản tác động ngược trở lại kinh tế

2


 Thực trạng
- Xuất bản trong giai đoạn hội nhập quốc tế
- Quy mô, năng lực hoạt động xuất bản ở nước ta đang dần đáp
ứng nhu cầu ngày càng lớn và đa dạng của xã hội
- Xuất bản trong nền kinh tế đầy biến động
- Thực trạng của cán bộ biên tập hiện nay
- Liên kết, liên doanh về xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm
với nước ngoài
- Vai trò của các cơ quan chủ quản trong hoạt động xuất bản.
 Giải pháp
- Đổi mới và nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng và Nhà nước
đối với hoạt động xuất bản
- Rà soát, đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ trong hoạt động xuất bản
- Xây dựng ngành xuất bản thành một ngành kinh tế - công nghệ
phát triển toàn diện, vững chắc
- Đổi mới và từng bước hiện đại hóa cơ sở vật chất – kỹ thuật và
công nghệ xuất bản
- Đẩy mạnh hội nhập và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực xuất bản
 Phương hướng
- Xây dựng ngành xuất bản thành một ngành kinh tế - công nghệ
phát triển toàn diện, vững chắc
- Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động xuất bản

- Tăng cường phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước đối với
hoạt động xuất bản

3


NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
1.1. Các khái niệm liên quan:
“Sách lớn lên cùng với loài người, sách kết tinh tất cả những học thuyết
làm rung động khối óc, kết tinh mọi khát vọng làm rung động trái tim, sách
ghi lại cuộc sống sôi nổi của loài người, được mệnh danh là lịch sử toàn thế
giới. Những trang sách không phải chỉ là quá khứ; Sách con là phương tiện
giúp ta làm chủ hiện tại, nắm lấy tất cả mọi chân lý và sức mạnh được tìm qua
nhiều đau khổ, đôi khi nhuốm đầy mồ hôi hòa với máu. Sách còn là cương
lĩnh của tương lai”_A..I.Ghec xen.
− Sách:
Về nội dung: Sách là một sản phẩm văn hóa vật chất và tinh thần của
nhân loại đã có từ thời cổ đại, gắn liền với sự phát minh ra chữ viết.
Nội dung của sách chứa đựng các giá trị văn hóa tinh thần (các tác
phẩm sáng tác hoặc tài liệu biên soạn) thuộc tất cả các hình thái ý thức xã hội
và nghệ thuật khác nhau, được ghi lại dưới các dạng ngôn ngữ khác nhau (chữ
viết, hình vẽ, kỹ thuật âm thanh, số hóa…), của các dân tộc khác nhau, nhằm
lưu giữ, tích lũy, hoặc truyền bá rộng rãi trong xã hội.
Về hình thức, sách là một “khái niệm mở” – hình thức sách còn thay
đổi, được cấu thành bởi các dạng vật liệu khác nhau, theo các phương thức
chế tác và nhân bản khác nhau, tùy thuộc vào môi trường sống và sự phát
triển của khoa học-công nghệ ở mỗi thời đại. Các hình thức và thể loại sách
luôn luôn vận động, biến đổi theo sự phát triển của lịch sử và của khoa học công nghệ.
− Xuất bản:

Xuất bản là sản phẩm của nền văn minh nhân loại và là công cụ quan
trọng thúc đẩy văn minh nhân loại phát triển, sự phát triển của xuất bản gắn

4


liền với sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng, là khâu trung
gian giữa tác giả và bạn đọc. Xuất bản là quá trình đồng bộ, hoàn chỉnh và
liên tục gồm ba khâu: biên tập, nhân bản và phát hành; thực hiện ba mặt chức
năng: chức năng tri thức để tuyển chọn, tham gia hoàn chỉnh tác phẩm văn
hóa và phát hiện tài năng sáng tạo văn hóa tinh thần; chức năng mỹ thuật và
kỹ thuật để thiết kế, đồ họa bản in, vật chất hóa các tác phẩm tinh thần thành
các xuất bản phẩm; chức năng thương mại để lưu hành, tiêu thụ xuất bản
phẩm cho những người có nhu cầu. Do đó, xuất bản là một tổ hợp hoạt động
phức tạp vừa là sản xuất vật chất, vừa là sản xuất tinh thần, vừa là hoạt động
thương mại, là tổ hợp cảu những hoạt động mang tính chất nghề nghiệp khác
nhau.
− Xuất bản phẩm:
Điều 4 Luật Xuất bản 2004 đã quy định xuất bản phẩm: “Xuất bản
phẩm là tác phẩm, tài liệu về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục và
đào tạo, khoa học và công nghệ, văn học, nghệ thuật được xuất bản bằng tiếng
Việt , tiếng dân rộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài và còn được thể hiện
bằng hình ảnh, âm thanh trên các vật liệu, phương tiện kỹ thuật khác nhau.
Tài liệu quy định của luật này bao gồm tài liệu tuyên truyền, cổ động, hướng
dẫn học tập, thi hành chỉ thị, nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước;
hướng dẫn kỹ thuật của sản xuất; phòng chống thiên tai, dịch bệnh; kỷ yếu hội
thảo”.
− Kinh tế:
Kinh tế là tổng thể các hoạt động của một cộng đồng người, một nước
liên quan đến các quá trình sản xuất, trao đổi, phân phối và tiêu dùng các sản

phẩm xã hội.
Kinh tế là tổng thể những mối quan hệ trong quá trình sản xuất vật chất
của hình thái kinh tế - xã hội nhất định, trong tổ chức và hoạt động cảu cở sở
hạ tầng của xã hội, bao gồm các ngành kinh tế - kỹ thuật, các loại hình thái
sản xuất tương ứng.
5


− Công nghiệp hóa hiện đại hóa:
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa là quá trình chuyển đổi căn bản toàn
diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế - xã hội từ
sử dụng lao động thủ công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao
động cùng với công nghệ phương tiện, phương pháp tiên tiến, hiện đại dựa
trên sự phát triển của công nghiệp và tiến bộ khoa học công nghệ, tạo ra năng
suất lao động xã hội cao.
1.2. Quan hệ giữa xuất bản và đời sống kinh tế xã hội
 Ảnh hưởng chi phối quyết định của đời sống kinh tế đối
với công tác
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa là nội dung chủ yếu trong đường lối
phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. Chỉ có công nghiệp hóa, hiện
đại hóa chúng ta mới có thể đuổi kịp các nước trên thế giới, sánh vai với các
cường quốc năm châu như di nguyện của Bác Hồ.
Như chúng ta đã biết, kinh tế là tổng thể những mối quan hệ trong quá
trình sản xuất vật chất của một hình thái kinh tế - xã hội nhất định, trong tổ
chức và hoạt động của cơ sở hạ tầng của xã hội, bao gồm các ngành kinh tế kỹ thuật, các loại hình sản xuất tương ứng. Hơn nữa, mỗi phương thức sản
xuất đều có một nền kinh tế riêng, mỗi nền kinh tế đều do các quan hệ sản
xuất, cũng như tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất quy định.
Kinh tế là nền tảng vật chất cho sự tồn tại và phát triển của xã hội. Mác
đã từng nói “vật chất quyết định ý thức”. Quan hệ kinh tế, suy đến cùng, là
nhân tố quyết định mọi mối quan hệ xã hội. Do đó, công tác xuất bản không

thể không chịu sự quyết định và chi phối của đời sống kinh tế.
Nhu cầu phát triển kinh tế quyết định sự ra đời của hoạt động xuất bản.
Nhờ sự phát triển của lao động sản xuất mà con người cũng dần hoàn thiện và
phát triển hơn về trí tuệ, ngôn ngữ, chữ viết và cả văn tự. Khi sản xuất phát
triển đến một trình độ nhất định năng suất lao động tăng lên tạo ra nhiều của
cải dư thừa hơn nữa nó lại là của chung không có ai quản lý nên những người

6


có đứng đầu trong các thị tộc lợi dụng quyền của mình để chiếm những của
cải dư thừa đó làm của riêng làm xuất hiện chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất,
về mặt xã hội xuất hiện kẻ giàu người nghèo, khi đó để truyền bá thông tin
trong nội bộ thì đã xuất hiện các văn bản, đó chính là viên gạch đầu tiên đặt
nền móng cho hoạt động xuất bản cổ đại ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu truyền
bá thông trong xã hội. Kinh tế phát triển đồng nghĩa với việc đời sống vật chất
sẽ ngày càng được nâng cao, khi vật chất được no đủ thì con người ta thường
tìm về những giá trị tinh thần để hưởng thụ và đáp ứng một phần nào đó về
mặt tâm linh của mình để cảm thấy sống thoải mái hơn và tạo điều kiện cho
con người ta dành thời gian cho việc sáng tạo ra các giá trị tinh thần, chính lúc
đó nhu cầu truyền thông cũng xuất hiện nhằm giới thiệu những thành quả lao
động tinh thần của mình đến nhiều người và kịp thời đáp ứng nhu cầu của một
bộ phận có nhu cầu, điều đó sẽ kích thích các tác giả dồn hết tâm huyết và sức
lực cho việc sáng tạo ra các tác phẩm xuất bản.
Bên cạnh đó, việc phát triển lực lượng sản xuất nói một cách cụ thể hơn
là sự phát triển của khoa học công nghệ cũng đóng vai trò không nhỏ cho sự
phát triển của hoạt động xuất bản.Trên thế giới mỗi phát triển của xuất bản
gắn liền với sự phát triển của kinh tế, mỗi dân tộc, mỗi quốc gia có những
điều kiện lịch sử và nền văn hóa khác nhau nhưng sự phát triển của xuất bản
lại có những nét tương đồng. Trước tiên phải nói đến những vật liệu làm sách,

nó đều được lấy từ tự nhiên, gần gũi với cuộc hờ sự phát minh vĩ đại nhất
trong lịch sử xuất bản đó là việc phát minh ra giấy của Thái Luân (-105,
Trung Quốc) với tính năng mỏng, nhẹ, dễ dàng để chép sách, lưu trữ và vận
chuyển,bền với thời gian,môi trường, độ đàn hồi tốt đặc biệt là rẻ và dễ
kiếm(tre, gỗ, nứa…), điều đó đã khiến giấy trở thành vật liệu số 1, quan trọng
nhất để làm sách và nó được coi là “vàng trắng” của xuất bản sách, sự ra đời
của giấy đã làm cho việc chép sách và phát hành sách phát triển nhảy vọt.
Cùng với việc phát minh ra giấy thì nghề in thủ công, rồi in công nghiệp ra
đời làm cho diện mạo ngành in của cả thế giới khác hẳn: in nhanh hơn, nhiều
7


hơn,đẹp hơn, rẻ hơn bất kỳ trong thời gian nào, góp phần tạo nên bước phát
triển có ý nghĩa cách mạng trong hoạt đông xuất bản, góp phần đưa nhân loại
thoát khỏi đêm trường trung cổ. Máy tính điện tử, công nghệ thông tin đang
đưa xuất bản trở thành một bộ phận của ngành công nghiệp trí tuệ, ngành sản
xuất và phân phối tài sản trí tuệ, làm cho nó trở thành ngành mũi nhọn trong
nền kinh tế tri thức, với việc ra đời của máy tính điện tử lần đầu tiên ở Mỹ
(1946) điều đó dẫn đến khái niệm “xuất bản trên bàn” chỉ với một máy tính,
một máy in laze hoặc in phun, một người có thể in bất cứ một ấn phẩm nào
với chất lượng cao ngay tại bàn làm việc ở nhà, đặc biệt máy tính đã được
ứng dụng vào quá trình chế bản của hầu hết các phương pháp in công ngiệp
như ốpsét, in lưới, in ống đồng và phương pháp in cao rất được ưa dùng hiện
nay là in flêxô, hầu hết các công việc của xuất bản đều có sự can thiệp của
máy tính như: sắp chữ, sữa chữa bản thảo, đặt trang, chế tạo bản bông…đã
tiết kiệm được rất nhiều thời gian và tiền của. Nhân loại bước vào thế kỷ XXI,
kỹ thuật in sẽ làm biến đổi nhiều hơn nữa với những ứng dụng tin học mới, để
đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin của con người. Nhờ sự phát triển của khoa
học công nghệ đặc biệt là mạng Internet đã góp phần không nhỏ trong việc
truyền bá và giới thiệu các xuất bản phẩm đến với nhiều bạn đọc hơn, kích

thích đồng thời thúc đẩy xuất bản thông qua các kênh giới thiệu và bán sách
trực tuyến đem lại một nguồn thu nhập đáng kể cho ngành xuất bản nói
chung.
Kinh tế phát triển với quy mô lớn sẽ quyết định quy mô phát triển của
xuất bản bằng chứng là kinh tế càng phát triển mạnh thì đầu tư cho xuất bản
càng lớn đặc biệt là trong giai đoạn công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước và
trong nền kinh tế tri thức hiện nay là đặc biệt quan trọng bởi xuất bản ngành
công nghiệp trí tuệ, ngành sản xuất và phân phối tài sản trí tuệ, nó thúc đẩy
tiến bộ xã hội, nâng cao trình độ dân trí đáp ứng nhu cầu tinh thần của đông
đảo quần chúng nhân dân. Bên cạnh đó đời sống vật chất đầy đủ thì con người
ta thường tìm đến những giá trị tinh thần, rất nhiều người đã tìm đến sách với
8


những chủ đề mà mình thích nhưng chưa có thời gian đọc hoặc nghiên cứu
những cuốn sách về khoa học công nghệ để nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ của bản thân hay giải quyết những khúc mắc trong quá trình làm
việc hoặc để giải trí với những sách hài hước như những quyển truyện tranh
với những hình ảnh sinh động và lành mạnh, điều đó làm tăng sức mua các
xuất bản phẩm. Xuất bản phát triển được hay không còn phụ thuộc vào sức
mua của người tiêu dùng vì xuất bản phục vụ nhu cầu của xã hội chứ không
phải là để người sản xuất tự tiêu dùng. Chỉ có khi nào xuất bản phẩm được
người tiêu dùng mua trên thị trường thực hiện được giá trị, người sản xuất
mới có thể không ngừng thực hiện tái sản xuất và tái sản xuất mở rộng xuất
bản phẩm. Thị trường phản ánh nhu cầu của người tiêu dùng. Người sản xuất
phải sản xuất sách theo nhu cầu chính đáng của bạn đọc mới có sức sống dồi
dào. “Phục vụ bạn đọc”, “phục vụ nhân dân” không chỉ là khẩu hiệu chính trị
mà còn hoàn toàn phù hợp với đòi hỏi bên trong của quy luật kinh tế xuất bản.
Quá trình sản xuất xuất bản phẩm là quá trình biến hóa các hình thái giá
trị của tư bản, quá trình tích tụ giá trị của lao động xuất bản, giống như mọi

quá trình sản xuất hàng hóa khác. Mặt khác, quá trình chế bản, nhân bản xuất
bản phẩm giống như mọi quá trình sản xuất vật chất tạo ra hàng hóa, chịu sự
chi phối của quy luật sản xuất vật chất như: quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh…đồng thời chịu ràng buộc của các chỉ tiêu, định mức
kinh tế - kỹ thuật, phải hạch toán để có lợi nhuận cao như mua hàng hóa theo
khả năng số cầu trên thị trường, bán hàng hóa đúng nơi đúng lúc, phải “mua
rẻ bán đắt” để có lãi; phải tính toán hạ cước phí vận chuyển, chi phí lưu kho,
…để có thể có lợi nhuận cá biệt trong bán hàng. Trong tiêu dùng xuất bản
phẩm thì mua cũng là hoạt động kinh tế, phải có một lượng giá trị ngang giá
trả cho người bán, phải tiêu hao một lượng tiền mặt nhất định. Trong mua bán xuất bản phẩm phải tuân theo quy luật kinh tế thị trường: Chuyển nhượng
tự nguyện, trao đổi ngang giá, cạnh tranh qua giá cả…người mua và người
bán đều mong muốn thu được lợi tối đa.
9


Hiện nay với sự phát triển của khoa học bên cạnh các cuốn sách còn đi
kèm thêm các yếu nghe nhìn với những đĩa CD, VCD... kết hợp nội dung
trong sách và nội dung trong CD hay kết hợp giữa việc nghe những bản nhạc
có liên quan hoặc không liên quan gì đến nội dung cuốn sách đã làm cho việc
đọc sách bớt nhàn chán và kích thích việc đọc sách của nhiều người điều đó
đã làm tăng nhu cầu về xuất bản phẩm tạo ra sức mua lớn kích thích xuất bản
phát triển. Như vậy sức mua của con người phụ thuộc vào trình độ kinh tế,
quy mô và tốc độ phát triển của ngành xuất bản do quy mô tiêu dùng của thị
trường quyết định. Chỉ có đời sống kinh tế phát triển thì mọi người mới giàu
có lên, mới vừa có nhu cầu văn hóa cao hơn, vừa có tiền mua xuất bản phẩm
(văn hóa phẩm) làm cho thị trường xuất bản được mở rộng.
Mặt khác, kinh tế phát triển mới có điều kiện để đầu tư cho việc xây
dựng cơ sở vật chất và mua trang thiết bị phục vụ cho phát triển hoạt động
xuất bản như: xây dựng các nhà xuất bản, nhà in… mua các loại máy móc
phục vụ cho in và xuất bản các xuất bản phẩm, cấp vốn cho các nhà xuất bản
in các cuốn sách, các tuyển tập cho chi phí lớn mà các nhà xuất bản không đủ

kinh phí để tiến hành xuất bản và nhằm phục vụ cho nhu cầu giáo dục của xã
hội như: các tập sách lý luận của các nhà kinh điển; toàn tập Hồ Chí Minh,
CD-Rom Hồ Chí Minh toàn tập, Toàn tập Văn kiện Đảng Cộng sản Việt
Nam… Kinh tế hàng hóa ra đời kéo theo việc xuất bản phẩm trở thành một
hàng hóa dẫn đến lợi nhuận trong kinh doanh xuất bản trở thành động lực đối
với sự phát triển công tác xuất bản có nghĩa là khi xuất bản phẩm được xem là
hàng hóa thì nó sẽ được đem bán trên thị trường có hai khả năng xảy ra là
thua lỗ và thu lời nhanh sẽ có hoạch toán kinh doanh nếu thành công nó có
thể đem lại một nguồn thu không nhỏ cho ngành xuất bản, đó là điều kiện để
ngành xuất bản tiếp tục mở rộng xuất bản và cải tiến kỹ thuật nhằm giảm giá
thành xuất bản phẩm nó giúp cho các xuất bản phẩm có thể phổ biến rộng rãi
và nhiều người có thể mua và tiếp cận với nguồn kiến thức mới thông qua
việc đọc và nghiên cứu nó đặc biệt là có thể đưa nó đến những vùng sâu vùng
10


xa, vùng xa xôi hẻo lánh để tất cả mọi người dân có thể tiếp cận các nguồn
thông tin mới và có ích một cách kịp thời nhất là các chủ trương, đường lối,
chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước, đây là một cách có hiệu quả
trong việc nâng cao trình độ dân trí và các xuất bản phẩm được xuất bản ra
nhanh và đẹp mắt hơn đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
Xuất bản là hoạt động sản xuất: cả sản xuất vật chất và sản xuất tinh
thần. Sản phẩm của nó được phổ biến, trao đổi với công chúng trong xã hội.
Nó đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của con người sáng tạo ra, đáp ứng cho
nhu cầu của con người (có ích và chính đáng), được mang phổ biến trao đổi
trở thành hàng hóa. Bởi vậy, xuất bản tất yếu mang tính chất sản xuất hàng
hóa, xuất bản phẩm trở thành hàng hóa trong cơ chế thị trường. Trong nền
kinh tế thi trường thì cơ chế thị trường đã tác động tích cực đến hoạt động
xuất bản, nó tạo động lực thúc đẩy việc huy động mọi nguồn lực tiềm tàng
trong xã hội vào kinh doanh xuất bản phẩm, phát triển thị trường xuất bản.

Nhờ quy luật thị trường điều tiết, việc sản xuất và phổ biến xuất bản phẩm
tăng lên nhanh chóng về số lượng, tạo ra sự phồn vinh, đa dạng về chủng loại,
sự phong phú về hình thức và lại thường xuyên được đổi mới, đáp ứng nhu
cầu nhiều mặt của các đối tượng công chúng khác nhau, góp phần nâng cao
đời sống tinh thần ngày càng cao của xã hội. Cơ chế thị trường tạo ra động
lực kinh tế thúc đẩy sự phát triển của hoạt động xuất bản, có thể mang lại lợi
nhuận cao, đời sống vật chất tốt hơn cho những người kinh doanh xuất bản
phẩm.
 Công tác xuất bản tác động mạnh mẽ trở lại sự phát triển kinh tế
Luật xuất bản của Việt Nam năm 2004 cũng đã khẳng định: “Hoạt động
xuất bản thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng thông qua việc sản xuất, phổ biến
những xuất bản phẩm đến nhiều người nhằm giới thiệu tri thức thuộc các lĩnh
vực của đời sống xã hội, giá trị văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại,
đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân, nâng cao dân trí, xây dựng
đạo đức và lối sống tốt đẹp của người Việt Nam, mở rộng giao lưu văn hóa
11


với các nước, phát triển kinh tế - xã hội, đấu tranh chống mọi tư tưởng và
hành vi làm hại lợi ích quốc gia, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
Điều đó cho ta thấy rõ: Đảng ta từ lâu đã khẳng định xuất bản là sự
nghiệp to lớn, một bộ phận của sự nghiệp cách mạng tưởng, văn hóa.
Trong xã hội hiện đại, nền kinh tế đang chuyển mình sang nền kinh tế
tri thức và xã hội thông tin. Xuất bản hiện đại đang góp phần tạo ra nền kinh
tế trí tuệ, bởi nó đóng vai trò trung tâm trong đời sống văn hóa, giáo dục trí
tuệ mỗi quốc gia. Việc phát triển và truyền bá các sản phẩm trí tuệ là một vấn
đề quan trọng hàng đầu đối với một quốc gia nào. Xuất bản là nhân tố trung
tâm trong việc tạo ra các mối liên hệ trong các ngành công nghiệp trí tuệ.
Xuất bản là động lực của sự phát triển kinh tế xã hội. Vì vậy, công tác xuất

bản cũng tác động mạnh mẽ trở lại sự phát triển kinh tế. Nó là công cụ truyền
bá thông tin, công cụ giáo dục, nên nó có tác động to lớn đối với sự phát triển
kinh tế trên nhiều phương diện, cả với lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.
Đối với lực lượng sản xuất, công tác xuất bản tác động đến sự phát
triển các yếu tố cơ bản của lực lượng sản xuất là nguồn nhân lực và sự tiến bộ
của khoa học công nghệ, công cụ sản xuất hiện đại. Con người là nhân tố cơ
bản quyết định sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Công tác xuất bản góp phần nâng cao trí tuệ, đào tạo nguồn nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài, tạo ra phẩm chất cao của người lao động, phát huy nhân
tố con người để thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, bởi mọi công cụ hiện
đại, thành tựu khoa học – công nghệ đều do con người sáng tạo ra. Đời sống
kinh tế xã hội ngày nay đang đi vào xây dựng nền kinh tế tri thức trong đó
khoa học ngày càng trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, trí tuệ con người
giữ vai trò quyết định và trở thành nguồn lực to lớn nhất, nguồn lực vô tận
cho sự phát triển kinh tế, bởi vậy phải tạo điều kiện và môi trường cho con
người phát triển một cách toàn diện cả về nhân cách và năng lực. Hoạt động
xuất bản có vai trò giáo dục, truyền bá, cung cấp tri thức cho con người.
12


Nguồn tri thứ trong xuất bản là vô tận, nó được đúc kết qua nhiều thế hệ, bao
gồm những kinh nghiệm truyền thống của cha ông và cả những sáng tạo ngày
nay của con người trong nước và trên thế giới,thông qua tiêu dùng xuất bản
phẩm sẽ mang lại lợi ích về mặt văn hóa và lợi ích kinh tế, từ lợi ích văn hóa
sẽ dẫn đến lợi ích kinh tế cho người tiêu dùng. Tri thức trong xuất bản phẩm
được áp dụng để nâng cao hiệu quả kinh tế trực tiếp trong sản xuất; nâng cao
trình độ tay nghề, đạo đức của người lao động để nâng cao năng suất lao
động, hiệu quả sản xuất cao; xây dựng đời sống văn hóa là động lực tinh thần
cho sự phát triển kinh tế. Hiện nhà nước ta chủ trương phát triển nền kinh tế
theo con đường bền vững. Đó là nền kinh tế tri thức, dựa vào nguồn lực được

đào tạo có trình độ chuyên môn cao. Do đó, vai trò của hoạt động xuất bản
càng trở nên quan trọng hơn, xuất bản sản xuất, phân phối và truyền bá tri
thức, một công cụ giáo dục con người trong nhà trường và ngoài xã hội, đào
tạo nguồn nhân lực phục vụ cho nền kinh tế tri thức hiện nay. Hoạt động xuất
bản là hoạt động truyền thông, giá trị truyền bá chính là giá trị của thông tin
tri thức và các giá trị văn hóa tinh thần. Song xuất bản thực hiện việc truyền
thông tin qua những sản phẩm vật chất cụ thể: cuốn sách, tờ tạp chí, đĩa CDROM, tức các xuất bản phẩm. Trong nền kinh tế hàng hóa, được sản xuất,
trao đổi trên thị trường. Hoạt động xuất bản trở thành quá trình sản xuất và
lưu thông hàng hóa văn hóa tinh thần. Một hoạt động cũng cần sự đầu tư, chi
phí về vật chất, đồng thời có thể đem lại thu nhập, đôi khi đem lại lợi nhuận
rất cao.
Trong xã hội hiện đại, kinh tế đang chuyển sang nền kinh tế tri thức và
xã hội thông tin. Xuất bản hiện đại đã góp phần tạo ra nền công nghiệp trí tuệ,
bởi: Ngành xuất bản đóng vai trò trung tâm đời sống văn hóa, giáo dục, trí tuệ
của mỗi quốc gia. Việc phát triển và truyền bá các sản phẩm trí tuệ là vấn đề
quan trọng hàng đầu đối với bất kỳ một quốc gia nào. Xuất bản là nhân tố
trung tâm trong việc tạo ra các mối quan hệ trong các ngành công nghiệp trí
tuệ.
13


Xuất bản là ngành sản xuất, dịch vụ cũng mang lại lợi nhuận to lớn cho
nền kinh tế quốc dân, chứ không phải là ngành sản xuất không sinh lợi, chỉ
tiêu phí về kinh tế. Trong nền kinh tế tri thức, hoạt động xuất bản càng trở nên
quan trọng đối với sự phát triển đất nước, ý nghĩa và vai trò của nó không chỉ
với tư cách là một bộ phận của sự nghiệp công cộng lớn lao, mà còn thực sự
là một ngành quan trọng trong sự phát triển kinh tế tri thức, một ngành dịch
vụ xã hội có nhiều tiềm năng, một bộ phận của ngành công nghiệp văn hóa.
Việc phát triển và truyền bá các sản phẩm trí tuệ là một vấn đề quan trọng
hàng đầu đối với bất kỳ một quốc gia nào. Bởi lẽ, mặc dù công nghệ truyền

thông mới xuất hiện, sách truyền thống vẫn không hề biến mất. Đó là phương
tiện trao đổi kiến thức cơ bản. Nó đóng vai trò là trung tâm cung cấp thông
tin, giải trí, phân tích và giáo dục cho hàng triệu người trên khắp thế giới vì
xuất bản phẩm càng bán được nhiều, có nhiều người mua, thì giá trị văn hóa,
tri thức mà nó truyền tải càng được phổ biến rộng, càng trở thành giá trị của
xã hội.
Sách xuất bản thực hiện chức năng thông tin một cách đa dạng, đa cấp
độ, lượng thông tin lớn, khả năng lưu giữ thông tin lâu bền. Xét về loại hình
thông tin, sách xuất bản không chỉ thực hiện chức năng khoa học mà còn cả
những thông tin về nghệ thuật, thời sự chính trị.Về cấp độ, xuất bản vừa thực
hiện những thông tin đơn giản, phổ cập cho đại chúng. Vừa có những thông
tin chuyên sâu cho những đối tượng cụ thể, xác định. Lượng thông tin chứa
trong các xuất bản phẩm rất lớn. Một cuốn Bách khoa toàn thư có thể chứa
đựng tất cả tri thức cơ bản của nhân loại về một lĩnh vực khoa học nào đó.
Sách và xuất bản trở thành “người khai sáng”, người giữ gìn và truyền
bá “ngọn đuốc trí tuệ”của nhân loại. Thông qua xuất bản phẩm, con người
nhận thức mọi hiện tượng tự nhiên, xã hội đã có, đang và sẽ diễn ra quanh
mình. Sách không chỉ cung cấp cho con người bức tranh toàn cảnh về thế giới
mà còn giúp cho họ nhận thức được những mặt bản chất, những quy luật vận
động và phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy. Trên cơ sở đó nhận thức
14


đúng đắn những quy luật đó, con người sẽ có thái độ và hoạt động đúng đắn
theo quy luật nhằm thích nghi và cải tạo thế giới.
Ngày nay, nhân loại đang bước sang nền kinh tế thị tri thức. Trong nền
kinh tế đó, tri thức đang trở thành nguồn lực to lớn nhất, chủ yếu nhất cho sự
phát triển nhanh chóng, bền vững của mỗi quốc gia, dân tộc. Cung cấp, truyền
bá các thông tin tri thức trong xã hội hiện nay không chỉ có xuất bản mà đã có
thêm nhiều phương tiện thông tin đại chúng hiện đại khác. Song, xuất bản vẫn

công cụ vô cùng quan trọng, bởi xuất bản phẩm với các văn bản vẫn là kênh
tiếp tri thức tiện lợi nhất, có hiệu quả nhất đối với con người hiện nay. Ngày
nay sách vẫn là một phương tiện trao đổi kiến thức cơ bản.
Xuất bản có chức năng làm công cụ giáo dục, rèn luyện nhân cách cho
tất các môi trường giáo dục đó. Sách giáo khoa trong các trường học cũng là
những người thầy giáo dục. Các bậc cha mẹ cũng qua sách, qua các điển hình
trong sách mà giáo dục con cái. Xã hội cũng qua các phong trào đọc sách và
làm theo sách mà giúp mỗi cá nhân hấp thụ và làm giàu các giá trị văn hóa
của giai cấp, dân tộc và thời đại. Xuất bản là một công cụ, một kênh giáo dục
toàn diện nhân cách. Nó không chỉ giáo dục tình cảm, đạo đức, lối sống thông
qua nhiều loại hình, cách thức tác động khác nhau đến lý trí, tình cảm và hành
vi của con người. Sách là phương tiện hiệu quả nhất trong việc hình thành thế
giới quan, xuất bản như là “công nghiệp nặng” của giáo dục thế giới quan,
qua các loại sách lý luận khoa học, từ đó cung cấp cho con người ta những tri
thức để có thể nhận thức và tư duy một cách lôgic và khoa học hơn, nhờ đó
mà áp dụng nó vào trong cuộc sống để có thể cải tạo sản xuất và làm cho năng
suất ngày càng cao.
Trong nền kinh tế hàng hóa, xuất bản phẩm trở thành một loại hàng hóa
– hàng hóa văn hóa, thỏa mãn nhu cầu tinh thần của con người. Xuất bản
phẩm được trao đổi và tiêu thụ trên thị trường. Do vậy nó cũng đem lại một
nguồn thu đáng kể để góp vào ngân sách nhà nước, từ đó nhà nước có điều
kiện để đầu tư cho phát triển kinh tế.
15


Trong xã hội công nghệ thông tin hiện nay, sự lan truyền thông tin có
tốc độ nhanh chóng, tạo điều kiện cho hoạt động xuất bản đưa những thành
tựu khoa học công nghệ hiện đại được phổ biến rộng rãi, làm cho công cụ sản
xuất hiện đại. Qua sách, báo và các phương tiện truyền thông khác đã chuyển
giao được công nghệ và kỹ thuật góp phần hiện đại hóa công cụ lao động, làm

cho lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng. Hơn nữa những tư liệu do
sách báo mang lại giúp cho con người biết tích lũy và đầu tư cho tư liệu sản
xuất phát triển. Thành tựu khoa học kỹ thuật, thành tựu công nghệ hiện đại là
lực lượng sản xuất tiềm ẩn, qua hoạt động xuất bản giúp biến nó trở thành
hiện thực và ứng dụng những công nghệ, thành tựu khoa học kỹ thuật mới vào
sản xuất. Thông qua nghiên cứu sách, báo và các xuất bản phẩm khác, con
người có thể chế tạo được công cụ sản xuất hiện đại, vận dụng được công
nghệ mới vào sản xuất để nâng cao năng suất lao động, tạo ra nhiều của cải
vật chất cho xã hội, hạ giá thành sản phẩm để lợi ích của người sản xuất và
người tiêu dùng được nâng cao, nền kinh tế phát triển bền vững. Công tác
xuất bản giúp cung cấp các số liệu, những yêu cầu mới đặt ra cho cải tiến kỹ
thuật và nghiên cứu khoa học nhằm giải quyết những vấn đề bức xúc trong
sản xuất, tránh được những tổn thất không đáng có trong quá trình sản xuất
kinh doanh, từ đó góp phần ổn định nền kinh tế.
Đối với quan hệ sản xuất, hoạt động xuất bản góp phần xây dựng quan
hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất. Quan hệ
sản xuất bao gồm: quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất, quan hệ trong quản lý sản
xuất và quan hệ trong phân phối sản phẩm.
Công tác xuất bản có vai trò bảo vệ và thực hiện quan hệ sở hữu trí tuệ
và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý. Nhà nước ta đã ban hành luật về
quyền sở hữu trí tuệ để bảo vệ bảo vệ bản quyền của các tác phẩm văn hóa,
các sáng tác của các tác giả. Trong nền kinh tế đang phát triển và đầy biến
động, hơn nữa chịu ảnh hưởng của mặt trái cơ chế thị trường tình trang sao
chép các tác phẩm ngày một nhiều làm cho quyền lợi của các tác giả bị xâm
16


phạm. Do vậy, quyền sở hữu trí tuệ của con người phải được bảo vệ, điều đó
sẽ tạo động lực cho con người sáng tạo ra những sản phẩm hay và có giá trị.
Đối với công tác quản lý cần phải có sự phân công công việc. Chủ thể

quản lý làm nhiệm vụ chỉ huy sản xuất và đối tượng quản lý chính là những
người trục tiếp tham sản xuất. Đặc biệt là trong các cấp quản lý, Nhà nước
quản lý ở tầm vĩ mô làm công tác định hướng cho các đơn vị sản xuất; các
đơn vị sản xuất kinh doanh quản lý ở cấp vi mô, trực tiếp quyết định việc sản
xuất kinh doanh. Sự phân chia cụ thể đó có thể tránh việc chồng chéo công
việc, hơn nữa làm gọn nhẹ công việc trong công tác quản lý, nhằm làm cho
hiệu suất lao động tăng và quản lý đạt hiệu quả hơn. Xuất bản góp phần nâng
cao hiệu lực và hiệu quả quản lý bởi thông qua sách, xuất bản phẩm thực hiện
thông xuất giữa chủ thể quản lý với khách thể quản lý kinh tế và giữa các chủ
thể quản lý với nhau. Thông qua các xuất bản phẩm, hoạt động xuất bản đã
phản ánh được tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của mọi người, thực trạng nền
kinh tế trong nước cũng như quốc tế. Hơn nữa, nó còn cung cấp cơ sở để xây
dựng chiến lược phát triển kinh tế đúng đắn và biến chiến lược này thành hiện
thực, làm cho chiến lược không xa rời thực tiễn, từ đó có những chính sách
kinh tế vĩ mô thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Qua hoạt động xuất bản, những
sản phẩm của kinh tế được quảng bá rộng rãi, là phương tiện để quảng bá và
giới thiệu đến toàn thế giới, đặc biệt thông qua các xuất bản phẩm giới thiệu
về đất nước và con người Việt Nam đến bạn bè quốc tế, từ đó có thể thu hút
các nguồn đầu tư nước ngoài vào nước ta, tạo điều kiện cho kinh tế nước ta
phát triển sôi động hơn.
Tóm lại, kinh tế và xuất bản có quan hệ biện chứng với nhau, tác động
qua lại lẫn nhau, tạo tiền đề cho nhau phát triển, trong đó kinh tế có vai trò
quyết định tạo tiền đề cho xuất bản tồn tại và phát triển, còn xuất bản cũng có
tác động trở lại tạo động lực thúc đẩy kinh tế phát triển. Đặc biệt trong nền
kinh tế thị trường và kinh tế tri thức, lượng thông tin trong xã hội tăng lên

17


nhanh chóng, sựu giao lưu quốc tế về thông tin ngày càng rộng, vai trò của

hoạt động xuất bản hiện đại cũng tăng lên.
2. Thực trạng:
2.1 Xuất bản trong giai đoạn hội nhập quốc tế
Nước ta từ sau khi đổi mới nền kinh tế trong nước đã có những chuyển
biến tích cực, tạo điều kiện cho ngành xuất bản phát triển và hội nhập quốc tế,
thúc đẩy hoạt động xuất bản đổi mới để đáp ứng nhu cầu truyền thông ngày
càng cao của con người.
Thực tế mấy năm trở lại đây, ngành xuất bản đã có những bước chuyển
mình mạnh mẽ, nhiều sách đã được bạn bè thế giới biết đến, nhiều diễn đàn
giới thiệu sách cũng đã được tổ chức như: Cuộc thi đọc sách “Nhật ký Đặng
Thùy Trâm” tại Lào, một sự kết nối truyền thống cách mạng đầy ý nghĩa giữa
thanh niên hai nước Việt – Lào diễn ra từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2011.
Một loại xuất bản mới bên cạnh sách in là sách điện tử được một số
NXB bắt đầu thực hiện, đó là môt xu thế mới của hoạt động xuất bản Việt
Nam trong quá trình hội nhập và cạnh tranh với nền xuất bản thế giới. Bởi,
sách điện tử có những tính năng nổi chội như: tác giả không phải lo lắng quá
nhiều cho chi phí sản xuất, tính toán số sách bán ra, thuê gian hàng hoặc thực
hiện các chiến dịch nằm thu hút người mua để sách không bị ế, tất cả những
gì họ cần phải làm là tập trng sáng tác, đăng trên các kho sách trực tuyến và
chia môt phần số tiền thu được cho nhà quản lý. NXB thì bắt tay với các đối
tác phân phối sách điện tử vừa tăng lợi nhuận vừa bảo vệ tác quyền, còn độc
giả khi đọc sách điện tử tương như đọc sách in. Sách điện tử có thể phổ biến
tác phẩm trong phạm vi rộng lớn, tiết kiệm chi phí hơn, sinh động hơn, thời
gian đáp ứng nhanh hơn so với xuất bản chưa rõ ràng, vấn đề an toàn dữ liệu
và bảo mật thông tin chưa tốt, thanh toán điện tử gặp nhiều khó khăn.
Một số loại hình kinh doanh sách mới cũng xuất hiện góp phần nâng
cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng một cách nhanh nhất nhu cầu của xã hội
với những tính năng hiện đại, đó là bán sách trực tuyến như nhà sách trên
18

mạng Alezaa.com, đó là hệ thống phân phối sách điện tử bản quyền. Bạn có
thể mua sách điện tử dễ dàng và đọc tốt trên nhiều thiết bị như, máy tính,
ipad, iphone, ipod touch. Khi sử dụng bạn có cảm giác thật hơn khi lật từng
trang, thoải mái hơn khi đọc sách điện tử với phông và cỡ chữ phù hợp với
mắt bạn, tùy chỉnh, tìm kiếm nhanh nội dung sách, đánh dấu và ghi chép, chia
sẽ dễ dàng những suy nghĩ, đánh giá của bạn về sách cho bạ bề trên các trang
mạng xã hội. Điều đặc biệt là giá rẻ hơn, thậm chí chỉ bằng 10% so với sách
giấy, bạn có thể mua sách một cách dễ dàng chỉ cần click chuột một cái là bạn
đã có thể mua được cuốn sách mà mình muốn. Hơn nữa, bạn có thể mua sách
ở bất cứ khi nào ở bất cứ đâu và sách trên Alezaa.com là sách phân phối có
bản quyền và đảm bảo chất lượng. Với những tiện lợi nêu trên, chúng ta nên
tạo điều kiện có các hệ thống như Alezaa.com phát triển để đáp ứng nột cách
nhanh chóng và hiệu quả nhu cầu của xã hội, đặc biệt có thể giải quyết được
vấn đề làm thế nào để tiết kiệm giấy hiện nay.
Nhằm đáp ứng yêu cầu của không chỉ độc giả trong nước mà con giới
thiệu sách đến với bạn bè quốc tế. Xuất bản Việt Nam đã có những hoạt động
thúc đẩy ngành xuất bản hội nhập quốc tế, bắt kịp xu thế của thời đại. Năm
2010 bộ truyện tranh “Danh tác Việt Nam” của Công ty cổ phần Truyền
thông - Giáo dục – Giải trí Phan Thị được chuyển thể từ các tác phẩm kinh
điển của văn học Việt Nam như Chí Phèo, Tắt đèn, Giông tố. Các bộ truyện
tranh đã tạo nên sựu thu hút đối với bạn đọc nhỏ tuổi, khi vừa bán theo nội
dung của những tác phẩm quen thuộc được học trong nhà trường lại được thể
hiện bằng hình vẽ một cách gần gũi, hiện đại. Đầu năm 2011, Phan Thị đã
làm việc với văn phòng đại diện Xúc tiến văn hóa Việt – Nhật nhằm chuyển
ngữ các tác phẩm trong bộ “Danh tác Việt Nam”. Đây là lần đầu tiên một tác
phẩm truyện tranh Việt Nam được chuyển ngữ và xuất bản tại Nhật, điều này
được coi như một bước ngoặc, tạo điều kiện để hoạt động xuất bản Việt Nam
hội nhập với nền xuất bản thế giới.

19


2.2 Quy mô, năng lực hoạt động xuất bản ở nước ta đang dần đáp
ứng nhu cầu ngày càng lớn và đa dạng của xã hội.
Thực hiện nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng
và các chỉ thị 42 – CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư về nâng cao chất
lượng toàn diện của hoạt động xuất bản. Chỉ thị 20 – CT/TW ngày 27/1/2003
của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành
sách lý luận chính trị trong tình hình mới ngày 31/5/2011 tại Hà Nội.
Về xuất bản sách lý luận chính trị, đã đóng góp quan trọng trong việc
giữ vững và không ngừng mở rộng trận địa tư tưởng của Đảng. Việc xuất bản
có hệ thống các tác phẩm kinh điển của C.Mác, Ph.Ăngghen, Lênin, chủ tịch
Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Đảng, các ký Đại hội, Hội nghị Trung
ương, các văn kiện, văn bản pháp luật của Quốc hội, Chính phủ…có ý nghĩa
quan trọng trong việc làm cho chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội, góp phần phổ biến, tuyên
truyền các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho mọi
tầng lớp nhân dân.
Tuy nhiên, công tác xuất bản sách lý luận vẫn còn tồn tại những hạn
chế, bất cập cần khắc phục trong thời gian tới. Sách lý luận chưa thực sự đáp
ứng được yêu cầu ngày càng cao của độc giả. Còn ít những ấn phẩm có giá
trị cao về lý luận, tổng hợp thực tiễn, luận kịp thời những vấn đề bức xúc mà
thực tiễn cuộc sống đặt ra. Các công trình góp phần bảo vệ, phát triển chủ
nghĩa Mác – Lênin, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội
ở nước ta, đấu tranh với những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù
địch,..chưa nhiều. Mặt khác, chưa thục sự quan tâm đầu tư, chỉ đạo xuất bản
mảng sách phục vụ công tác thông tin đối ngoại nói chung và nhất là đáp ứng
nhu cầu đọc của đồng bào người Việt Nam ở nước ngoài. Các đề tài lý luận
chính trị phần lớn mang nặng tính học thuật mà ít các đề tài về sách lý luận

chính trị, pháp luật phổ thông dành cho các đối tượng cụ thể, nhất là cán bộ và

20


nhân dân ở cơ sở, về cách trình bày tuy đã có nhiều cải tiến nhưng vẫn còn
đơn điệu, khô cứng chưa thực sự hấp dẫn.
Trước những yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của công cuộc đổi mới
đòi hỏi công tác xuất bản sách lý luận cần phải tiếp tục đổi mới nhằm đáp ứng
tốt nhiệm vụ trong tình hình mới.
Xuất bản sách phù hợp với đối độc giả có nhận thức tương đối đã là
khó, điều này còn đặc biệt khó khăn hơn khi xuất bản sách phục vụ cho đồng
bào dân tộc thiểu số, bởi họ là những người có trình độ văn hóa thấp, nhiều
người chưa đọc thông, viết thạo, thậm chí có nhiều người mù chữ phải “đọc”
qua người khác. Nhiều nơi đồng bào cũng dễ nảy sinh những suy nghĩ và
hành động tự phát theo cảm tính. Đặc biệt tư duy của người dân tộc dân tộc
thiểu số là tư duy cụ thể, tiếp những kiến thức mới đòi hỏi phải có thời gian
dài, không nóng vội, mọi hướng dẫn phải thường xuyên, nhiều lần và chi tiết.
Các phương tiện thông tin truyền tải thông tin rất nhanh nên khó có thể xem
lại, lưu giữ và hướng dẫn cụ thể, chi tiết cho đồng bào. Hơn nữa không phải
sách nào cũng phù hợp với đồng bào: sách quá dày, chữ nhỏ, thông tin những
vấn đề xa rời đời sống của đồng bào sẽ không được đồng bào chấp nhận, bởi
nó tốn nhiều thời gian và không có đúng với thực tế cuộc sống.
Năm 2001 nhà xuất bản Văn hóa dân tộc xuất bản được 132.000 bản
sách phổ cập phục vụ đồng bào dân tộc thiểu số, đến năm 2010 xuất bản được
181.795 bản sách, số sách đã tăng lên 49.795 bản. Đây là con số đáng kể so
với ngành xuất bản, vì những cuốn sách bán chạy nhất cũng chỉ ở mức vài
nghìn cuốn, còn thường thì chỉ 300, 500 hoặc 1000 bản mỗi đầu sách.
Năm 2001 nhà xuất bản dân tộc đã đưa các sách phổ cập cùng các sản
phẩm băng hình, đĩa tiếng, tranh ảnh, khẩu hiệu đến 2.492 xã đặc biệt khó

khăn, 304 đội thông tin lưu động miền núi và vùng sâu vùng xa và 190 trường
phổ thông dân tộc nội trú. Đến năm 2010, sách đến được 2.673 xã đặc biệt
khó khăn, 353 đội thông tin lưu động huyện thuộc các tỉnh miền núi, 182
trường phổ thông dân tộc nội trú huyện, địa bàn phát hành đã được mở rộng.
21


Đặc biệt, dự án “Tăng cường nội dung thông tin và truyền thông về cơ sở
miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo” với tổng kinh phí 54,62 tỷ
đồng sẽ được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai từ 2011 2015. Trong đó, 16,4 tỷ đồng để sản xuất chương trình đĩa VCD và in sao
phát hành phục vụ khu vực miền núi, biên giới, hải đảo và đồng bào dân tộc;
19,7 tỷ đồng sản xuất ấn phẩm truyền thông; 9,09 tỷ đồng làm xuất bản phẩm;
700 triệu đồng kinh phí thông tin điện tử phục vụ nông thôn, miền núi, hải
đảo ước tính; 8 tỷ đồng hỗ trợ phát sóng truyền hình phục vụ đồng bào dân
tộc miền núi ước; và 730 triệu đồng kinh phí quản lý Dự án. Phạm vi thực
hiện tại 4.401 xã, phường, thị trấn của 21 tỉnh. Dự án sẽ phổ biến, nhân rộng
những kinh nghiệm hay, các tiến bộ kỹ thuật mới trong sản xuất nông nghiệp,
phòng trừ dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi, định hướng thị trường, tiêu thụ
sản phẩm phù hợp với từng đối tượng, từng địa bàn, giúp nông dân, đồng bào
dân tộc thiểu số áp dụng nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập. 100% cán
bộ xã, phường, thị trấn phụ trách nông nghiệp, cán bộ khuyến nông, đài
truyền thanh, hội phụ nữ, hội nông dân của 21 tỉnh trên cũng sẽ được cung
cấp các ấn phẩm, xuất bản phẩm và đĩa VCD làm tài liệu hướng dẫn tuyên
truyền cho người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số. Dự kiến dự án
sẽ giúp 70% người dân nông thôn, đông bào dân tộc thiểu số ở miền núi, vùng
sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo được thông tin truyên truyền, phổ biến kịp
thời chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và các chương trình của Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về lĩnh vực nông nghiệp, nông dân,
nông thôn.
Thông qua các hoạt động xuất bản sách phổ cập và đầu tư cho phát

triển mạng lưới thông tin ở vùng đặc biệt khó khăn đã góp phần nâng cao văn
hóa – chính trị cho đồng bào dân tộc thiểu số, tuyên truyền giáo dục chủ nghĩa
Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng và Nhà
nước như: Chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước, Hỏi đáp về chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho đồng bào miền núi và dân
22


tộc…, tránh những phần tử xấu lợi dụng chống phá cách mạng Việt Nam, xây
dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Mặt khác nâng cao hiểu
biết của đồng bào về khoa học – kỹ thuật, kinh tế, tuyên truyền phổ biến chủ
trương, đường lối, chính xác của Đảng và Nhà nước về khoa học – kỹ thuật,
giới thiệu mô hình, điển hình ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong việc ứng
dụng kiến thức khoa học – công nghệ vào cuộc sống, cung cấp tri thức phát
triển sản xuất, đem lại cho đồng bào những giải đáp những điều còn trăn trở
như: nuôi con gì để tận dụng được thức ăn dư thừa, trồng cây gì cho năng suất
cao,…giúp cho định hướng cho đồng bào phát triển kinh tế, ổn định cuộc
sống.
Tuy nhiên, trình độ học vấn của người dân tộc thiểu số còn thấp, chủ
yếu hiện nay đồng bào các dân tộc thiểu số về cơ bản đã được xoá mù chữ và
phổ cập giáo dục tiểu học, phần lớn chưa được đào tạo nghề phù hợp. Trình
độ học vấn và tay nghề thấp đã hạn chế việc tiếp thu các kiến thức khoa học
công nghệ hiện đại, giảm hiệu quả việc thực hiện các chương trình, dự án của
Nhà nước, của các tổ chức quốc tế đối với sự phát triển miền núi vùng đồng
bào dân tộc thiểu số; hạn chế kết quả thực hiện các chính sách của Đảng, Nhà
nước và nghĩa vụ của mỗi dân tộc đối với sự phát triển chung của cả nước.
Chất lượng nguồn nhân lực của đồng bào các dân tộc thiểu số thấp đã hạn chế
sự phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương. Mà nguyên nhân dẫn tới
thực trạng trên là kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số kém phát
triển, đời sống khó khăn, trình độ dân trí thấp, do hoàn cảnh địa lý khó khăn

cho việc học tập và nâng cao trình độ nhiều địa phương chưa đầu tư đúng
mức đến phát triển nguồn nhân lực cho các dân tộc. Trong đó, nguyên nhân
trực tiếp quyết định là chưa đầu tư đúng mức cho phát triển giáo dục - đào
tạo, xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học và đào tạo nghề cho đồng dục dân
tộc thiểu số.
Thực hiện nghị quyết 26 – NQ/TƯ của Ban chấp hành Trung ương
Đảng (khóa X ) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, nhất là việc xác định
23


mục tiêu xây dựng nông thôn mới đến năm 2020 là nhiệm vụ cấp bách. Theo
số liệu điều tra hộ nghèo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy
một trong những nguyên nhân lớn của đói nghèo là thiếu kiến thức. Việc phổ
biến kiến thức khoa học – công nghệ cho người nông dân, nhất là những
người nông dân có thói quen đọc và làm theo sách là rất cần thiết bởi trong
sách có rất nhiều thành tựu khoa học – kỹ thuật tiềm ẩn, thông qua đọc sách
có thể biến những thành tựu đó thành hiện thực, đồng thời giải quyết các khó
khăn trong sản xuất. Đây là một nhiệm vụ quan trong của công tác xuất bản
sách phục vụ nông nghiệp trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước. Trong vấn đề xuất bản và phát hành sách phục vụ cho nông
nghiệp cũng còn gặp nhiều khó khăn, người phát hành rất khó khăn trong việc
bán sách nông nghiệp vì ít người mua, địa bàn rộng và xa, doanh thu thấp dẫn
đến kém hiệu quả kinh tế nên nhiều đơn vị phát hành sách, hiệu sách tư nhân
không hào hứng muốn bán. Người dân muốn mua sách nông nghiệp ở những
vùng nông thôn, nhất là vùng sâu, vùng xa thì có lẽ còn khó hơn vì cũng
không có mấy người. Cứ như vậy, nhà xuất bản càng khó bán sách và nông
dân cũng càng khó mua sách. Điều đó cho thấy sách nông nghiệp rất khó khăn
trong việc “thị trường hóa” và càng khó khăn hơn khi phải kinh doanh có lãi
trong điều kiện kinh tế thị trường.
Xuất bản là công cụ để truyền bá tri thức, mang những thông tin khoa

học, đường lối, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước đến với mọi
miền của Tổ quốc. Do đó, nó góp phần nâng cao trình độ dân trí, nâng cao
hiệu quả sản xuất thông qua những tri thức khoa học có trong các xuất bản
phẩm.Trong giai đoạn công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước và xây dựng
nền kinh tế tri thức, vấn đề phát triển kinh tế ở các vùng đồng bào dân tộc
thiểu số, vùng sâu vùng xa cần được Đảng và Nhà nước quan tâm hơn mà
việc trước tiên là làm thế nào để nâng cao trình độ dân trí ở những khu vực đó
lên. Chúng ta nên tuyên truyền cho bà con về chủ trương, đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước, bên cạnh đó cần dạy cho bà con những phương
24


pháp sản xuất mới để nâng cao năng suất thông qua hướng dẫn trực tiếp của
các cán bộ và xuất bản những cuốn sách hướng dẫn bà con làm kinh tế, để từ
đó họ học tập và làm theo. Từ đó, nhân rộng mô hình ra nhiều địa phương, là
một phương án có hiệu quả để phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc
sống cho người dân. Như vậy, xuất bản đóng vai trò như là một chiếc cầu nối
giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước.
2.3 Xuất bản trong nền kinh tế đầy biến động
Trong năm 2011 đất nước ta có nhều sự kiện trọng đại như năm 2011,
xuất bản có những điều kiện thuận lợi để phát triển. Song, cũng tồn tại không
ít khó khăn do sự biến động của nền kinh tế thế giới là lạm phát, giá cả trong
nước tăng cao. Nhìn lại toàn bộ hoạt động trong năm qua đã cho thấy sự nổ
lực vượt khó của các nhà làm sách với những con số có chiều hướng gia tăng:
toàn ngành xuất bản được 27.542 cuốn sách với 293.723 triệu bản, tăng 7%
về cuốn và 6% về bản so với năm 2010; xuất bản nhất thời cả nước đạt 306
với 13.548 triệu bản, tăng 7% về số cuốn, 15% về bản. Tuy nhiên, năm 2011,
các nhà xuất bản (NXB) đăng ký kế hoạch xuất bản 58.065 cuốn, được xác
nhận 55.988 cuốn, thực hiện 19.888 cuốn, đạt 36% so với đăng ký…Một số
nhà xuất bản đăng ký kế hoạch xuất bản nhiều nhưng kết quả thực hiện thấp,

như NXB Thanh Niên (4,4%), Đại học Công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh
(7,4%), Đồng Nai (9,3%), Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh (9%),
Lao động (10%), Văn học (10%),Nông nghiệp (13%)…
Nhiều nhà xuất bản sách, tủ sách và tài liệu phục vụ các ngày kỷ niệm
trọng đại của đất nước, phục vụ nhiệm vụ chính trị như: Đại hội lần thứ XI
của Đảng, bầu cử Quốc hội Và Hội đồng nhân dân các cấp, với nhiều tác
phẩm có giá trị như: Đại tướng Võ Nguyên Giáp – Danh tướng thế kỷ XX
(NXB Quân đội nhân dân); Những con đường huyền thoại ( NX Chính trị Hành chính); Anh hung Việt Nam thời kỳ đổi mới (NXB Thông tin và Truyền
thông), Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới và hội nhập (NXB Chính trị
Quốc gia)….Một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng và quan tcấp
25