Tieu luan xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam

1

Xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa và
trách nhiệm của quân đội nhân dân Việt Nam
trong tình hình hiện nay

Mở đầu

Lịch sử loài ngời đã trải qua một thời gian dài không có nhà nớc,
mọi công việc trong xã hội đều do những ngời, những tổ chức đứng đầu
các thị tộc, bộ lạc điều hành. Nhng từ khi xuất hiện chế độ t hữu và giai
cấp đã làm nảy sinh nhà nớc một bộ máy quyền lực của giai cấp
thống trị ra đời. Từ đó đến nay, xã hội loài ngời đã và đang có sự tồn tại
của nhiều kiểu và hình thức nhà nớc khác nhau, nh nhà nớc chiếm hữu
nô lệ, phong kiến, t bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa; nhà nớc quân
chủ, cộng hòa, đơn nhất và liên bang v.v. Mỗi kiểu và hình thức nhà nớc
ấy có những đặc trng riêng, có những u việt và hạn chế riêng. Nhng tiến
bộ hơn cả chỉ có nhà nớc xã hội chủ nghĩa nhà nớc của giai cấp vô
sản.
ở nớc ta, sau cách mạng tháng tám năm 1945, nhà nớc xã hội chủ
nghĩa Việt Nam chính thức ra đời, dới sự lãnh đạo của Đảng, nhà nớc ta
đã ngày càng vững mạnh về mọi mặt. Ngày nay, trớc những đòi hỏi của
tình hình mới, nhà nớc ta cần phải đợc nâng lên một tầm cao mới, phải đợc xây dựng theo hớng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa để đáp ứng
những yêu cầu đó.
1. Xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
trong tình hình hiện nay.
Trong những năm gần đây, tình hình thế giới và khu vực có nhiều
biến đổi phức tạp, cơ hội và thách thức ngày càng đan xen vào nhau và


2

tác động đến công cuộc đổi mới ở nớc ta một cách sâu sắc theo nhiều
chiều hớng khác nhau. Các cuộc xung đột dân tộc, sắc tộc diễn ra ở
nhiều nơi, tình trạng khủng bố có chiều hớng gia tăng nhất là từ sau cuộc
chiến tranh giữa Mỹ và liên quân với Iraq năm 2003; chạy đua về vũ khí
hạt nhân đang có xu hớng phát triển rộng hơn; các tổ chức phản động
ngày càng ra sức hoạt động chống phá công cuộc xây dựng đất nớc của
nhiều quốc gia, dân tộc; nền kinh tế thế giới có những biểu hiện phát
triển không bền vững v.v. Trớc tình hình đó, Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ X khẳng định: Nớc ta đang đứng trớc nhiều thách thức lớn, đan xen
nhau, tác động tổng hợp và diễn biến phức tạp, không thể coi thờng bất
cứ thách thức nào. Nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nớc
trong khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại. Tình trạng suy thoái về chính
trị, t tởng, đạo đức, lối sống của bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên
gắn với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí vẫn đang diễn ra là nghiêm
trọng cha đợc ngăn chặn hiệu quả. Những biểu hiện xa rời mục tiêu, lý tởng xã hội chủ nghĩa cha đợc khắc phục. Các thế lực thù địch vẫn đang
ráo riết thực hiện âm mu diễn biến hoà bình, gây bạo loạn lật đổ, sử
dụng các chiêu bài dân chủ, nhân quyền, tôn giáo hòng làm thay
đổi chế độ chính trị ở nớc ta[01; tr. 22]. Vì thế, đòi hỏi bức bách của
toàn dân tộc lúc này là phải tranh thủ cơ hội, vợt qua thách thức, tiếp tục
đổi mới mạnh mẽ, toàn diện và đồng bộ hơn, phát triển với tốc độ nhanh
hơn và bền vững hơn[01; tr. 23. Trong đó đặc biệt coi trọng việc phát
huy vai trò của nhà nớc. Muốn vậy, chúng ta càng phải đẩy mạnh hơn
nữa quá trình xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
hiện nay.
Nhà nớc pháp quyền là một hình thức tổ chức nhà nớc đặc biệt mà
ở đó có sự ngự trị cao nhất của pháp luật, với nội dung thực hiện quyền


3

lực của nhân dân. Nói đến nhà nớc pháp quyền trớc hết phải nói đến
quyền lực của luật pháp, sự tồn tại của nhà nớc pháp quyền không cho
phép có sự yếu kém, lỏng lẻo, hạ thấp tính chất và vai trò của luật pháp.
Căn cứ tối cao để duy trì, điều hành và thống trị trong xã hội của nhà nớc
này phải là hệ thống pháp luật, tất cả mọi tổ chức, mọi lực lợng, mọi
thành viên trong xã hội đều phải nhất nhất tuân thủ nghiêm ngặt những
điều đã quy định trong luật. Nhà nớc pháp quyền là hình thức tổ chức
nhà nớc mà ở đó quyền lực nhà nớc là sự thể hiện sức mạnh quyền lực
của giai cấp thống trị, là sự thể hiện tập trung lợi ích và ý chí của đại đa
số quần chúng nhân dân. Do đó, theo hình thức tổ chức này, nhà nớc
phải bảo đảm và phát huy đợc chế độ dân chủ, thực hiện tốt chế độ trng
cầu dân ý. Từ đó, tích cực xây dựng mối quan hệ bền chặt giữa nhà nớc
và toàn thể các công dân trong xã hội.
Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nớc có hệ
thống luật pháp phù hợp với quyền lợi, lợi ích của mọi ngời dân Việt
Nam, luôn bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân. Đồng thời
mọi ngời dân Việt Nam đều phải chấp hành nghiêm chỉnh hệ thống luật
pháp đó. Nh vậy, tiêu chí đầu tiên của Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ
nghĩa ở nớc ta là phải có hệ thống luật pháp đúng đắn, phù hợp với tình
hình cụ thể trong từng giai đoạn lịch sử, phù hợp và bảo đảm đợc mọi
quyền lợi chính đáng của toàn thể nhân dân lao động Việt Nam. Trớc
pháp luật, mọi ngời đều phải đợc hởng sự công bằng, bình đẳng về cả
quyền lợi và nghĩa vụ, đồng thời đều phải có trách nhiệm tham gia xây
dựng hệ thống pháp luật ấy. Một mặt, pháp luật bảo vệ quyền lợi chính
đáng mọi ngời dân Việt Nam; mặt khác, mỗi ngời dân cũng phải chấp
hành nghiêm những quy định trong luật do nhà nớc ban hành; ai vi phạm
đều bị xử phạt công minh, chính xác, không phân biệt chức vụ, nghề

4

nghiệp. Mọi thành viên trong toàn xã hội đều phải sống và làm việc
theo hiến pháp và pháp luật, nội dung t tởng đó phải thực sự trở thành
nếp sống tốt đẹp, phải trở thành thói quen trong cuộc sống và hoạt động
của mỗi ngời dân Việt Nam. Pháp luật vừa là hình thức pháp lý của tự do
dân chủ, vừa là công cụ cơ bản để đảm bảo tự do và dân chủ. Do vậy, chỉ
có trong khuôn khổ của hiến pháp và pháp luật, tự do dân chủ mới có ý
nghĩa giá trị thực tế. Nghĩa là, tự do dân chủ phải gắn liền, phải đi đôi với
kỷ cơng và trật tự. Tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật, thực hiện tích cực
các quy định của pháp luật, sống và làm việc có kỷ cơng, kỷ luật, có quy
tắc, nguyên tắc là một trong những yêu cầu chủ yếu của việc xây dựng
nhà nớc pháp quyền. Hệ thống luật pháp càng tiến bộ, nội dung các điều
luật càng cụ thể, rõ ràng và càng phù hợp thì giá trị của luật càng cao,
việc tổ chức thực hiện càng đợc tự giác và nghiêm minh. Tính cơng quyết
và tính nhân văn của luật pháp nớc ta hiện nay là sự khẳng định, sự thể
hiện sinh động, đầy đủ những giá trị cao đẹp của con ngời và xã hội, thể
hiện tính u việt của chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta đang
tập trung xây dựng. Do đó, có thể khẳng định rằng Nhà nớc pháp quyền
xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nớc của dân, do dân, vì dân; thông qua
chế độ dân chủ, bầu cử, thông qua các quyền giám sát, đóng góp ý kiến
mà mọi ngời dân Việt Nam có thể tham gia vào quá trình xây dựng hệ
thống nhà nớc; thực hiện tốt phơng châm dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra. Nhà nớc ta là công cụ quyền lực chủ yếu để nhân dân xây
dựng một quốc gia dân tộc độc lập xã hội chủ nghĩa theo mục tiêu dân
giàu, nớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh, góp phần tích
cực vào cuộc đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ
trên thế giới. Để thể hiện rõ điều này, hiến pháp 1992 (sửa đổi) đã khẳng
định: Nớc cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nớc pháp quyền

5

xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. Tất cả quyền lực nhà nớc thuộc
về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai
cấp nông dân và đội ngũ trí thức[02; tr.13].
Xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa chính là phơng hớng chủ yếu để tăng cờng sức mạnh, vai trò của nhà nớc, đẩy mạnh, đẩy
nhanh quá trình đổi mới, cải cách hành chính, phơng thức hoạt động của
nhà nớc ta hiện nay. Phải xây dựng nhà nớc ta thực sự là nhà nớc của
dân, do dân và vì dân; mọi thái độ, hành vi sách nhiễu, gây phiền hà cho
nhân dân đều phải bị xử lý theo đúng luật định. Cần phải nhận thức đúng
đắn rằng, nhà nớc ta là do nhân dân lập nên, do nhân dân bầu ra, vì vậy
nhân dân có quyền kiểm tra, giám sát mọi hoạt động của nhà nớc. Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã viết: Do Tổng tuyển cử mà toàn dân bầu ra Quốc
hội, Quốc hội sẽ cử ra chính phủ. Chính phủ đó thật sự là chính phủ của
toàn dân[03; tr. 133], Chính phủ là đầy tớ của nhân dân. Nhân dân có
quyền đôn đốc và phê bình Chính phủ. Chính phủ thì việc to việc nhỏ
đều nhằm mục đích phục vụ lợi ích của nhân dân. Vì vậy, nhân dân lại
có nhiệm vụ giúp đỡ Chính phủ, theo đúng kỷ luật của Chính phủ và làm
đúng chính sách của Chính phủ, để Chính phủ làm tròn phận sự mà nhân
dân đã giao phó cho[06; tr. 368]. Gần 10 năm trở lại đây, các kỳ họp
Quốc hội thờng xuyên có nội dung trả lời chất vấn của những ngời
chịu trách nhiệm chính trên từng lĩnh vực, trả lời các câu hỏi do các đại
biểu Quốc hội thay mặt cử tri cả nớc nêu ra. Đây là một hoạt động vừa
nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm, đòi hỏi đội ngũ cán bộ nhà nớc
phải có trình độ năng lực thực sự, giám làm, giám chịu trách nhiệm trớc
nhân dân; vừa nâng cao vai trò làm chủ, phát huy hiệu quả chế độ dân
chủ của nhân dân ta, góp phần xây dựng nhà nớc ngày càng vững mạnh.
Bên cạnh đó, nhà nớc luôn phải xác định lấy phục vụ nhân dân làm mục

6

tiêu cao nhất, mọi hoạt động đều phải vì nhân dân; phải xây dựng bộ
máy nhà nớc trong sạch, vững mạnh, sức mạnh nhà nớc từ sức mạnh của
nhân dân, của khối đại đoàn kết toàn dân; luôn phải gần dân, sát dân, thể
hiện đúng ý chí, nguyện vọng của nhân dân, đảm bảo trên thực tế quyền
lực nhà nớc thuộc về nhân dân. Mỗi cán bộ công chức nhà nớc phải thực
sự nh những công bộc của dân, luôn chăm lo cho cuộc sống ấm no, hạnh
phúc và yên bình của nhân dân. Bàn về vấn đề này, chủ tịch Hồ Chí
Minh đã dạy: Chúng ta phải hiểu rằng các cơ quan chính phủ từ toàn
quốc cho đến các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh vác
việc chung cho dân, chứ không phải đè đầu dân[03; tr. 56].
Vì lẽ đó, chúng ta càng phải đẩy nhanh công cuộc xây dựng nhà
nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa trên các mặt: hệ thống thể chế, chức
năng, nhiệm vụ; tổ chức bộ máy; cán bộ công chức; phơng thức hoạt
động. Định rõ những việc nhà nớc phải làm và bảo đảm đủ các điều kiện
để làm tốt; khắc phục tình trạng buông lỏng hoặc làm thay, chồng chéo
về chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan của Đảng và cơ quan nhà nớc;
hiện đại hoá nền hành chính nhà nớc[01; tr. 253]. Thực sự bảo đảm cho
nhân dân tham gia vào quá trình quản lý nhà nớc, tham gia vào xây dựng
hệ thống pháp luật và tham gia quyết định những công việc trọng đại của
nhà nớc, khắc phục những biểu hiện dân chủ hình thức. Quản lý đất nớc
không phải bằng đạo lý, mà phải bằng pháp luật, phải tăng cờng pháp
chế xã hội chủ nghĩa, thực hiện thống nhất các chức năng của nhà nớc và
phát huy có hiệu quả quyền làm chủ của nhân dân trên mọi hoạt động
của Đảng, Nhà nớc cũng nh các lĩnh vực của đời sống xã hội[07; tr. 1];
có cơ chế và biện pháp kiểm soát, ngăn ngừa và trừng trị tệ quan liêu,
tham nhũng, lộng quyền, vô trách nhiệm, xâm phạm quyền dân chủ của
công dân[04; tr. 19].

7

Hiện nay, chúng ta cần phải xây dựng cho đợc một cơ chế pháp
luật có hiệu quả, đảm bảo cho nhân dân luôn là chủ thể duy nhất và tối
cao của quyền lực nhà nớc, mọi hoạt động của nhà nớc nhân dân đều có
thể kiểm tra, giám sát đợc. Đặc biệt trong tình hình tham nhũng đang trở
thành quốc nạn nh hiện nay, kỷ cơng phép nớc đang bị vi phạm một cách
nghiêm trọng, sự tác động tiêu cực từ mặt trái của nền kinh tế thị trờng
đang làm băng hoại phẩm chất đạo đức, lối sống của một số cán bộ, đảng
viên trong bộ máy nhà nớc. Vì vậy, cơ chế luật pháp càng tạo điều kiện
thuận lợi cho quá trình kiểm tra, giám sát và vai trò làm chủ của nhân
dân bao nhiêu, thì sẽ càng làm hạn chế những yếu kém trong bộ máy nhà
nớc bấy nhiêu. Bất kỳ ở đâu, bất cứ lúc nào, pháp luật luôn là một trong
những công cụ quan trọng để nhà nớc quản lý xã hội, củng cố kỷ cơng và
tăng cờng dân chủ.
Ngày nay, khi cả nớc đang dốc sức cho công cuộc đổi mới toàn
diện, nhiều vấn đề mới nảy sinh khiến cho việc cải cách, nâng cao chất lợng làm luật càng đặt ra một cách cấp thiết hơn, nên Hiến pháp nớc ta
xác định Nhà nớc quản lý xã hội bằng pháp luật, chứ không phải bằng
đạo lý, phải không ngừng tăng cờng pháp chế xã hội chủ nghĩa. Một thực
tế cho thấy, những vụ việc xảy ra vừa qua, hầu hết là do nhân dân tố giác
hoặc do báo chí phanh phui; cha có tổ chức nào trong bộ máy nhà nớc
làm đợc việc đó. ở một số nơi này, nơi khác còn xảy ra nhiều vụ việc vi
phạm pháp luật, tình trạng khiếu kiện của nhân dân ở nhiều nơi kéo dài
và phức tạp, cha đợc các cấp, các ngành giải quyết kịp thời[05; tr. 134].
Nguyên nhân chủ yếu cũng là do hệ thống luật pháp còn nhiều điểm cha
hợp lý, cha theo kịp sự phát triển của tồn tại xã hội, đôi khi gây lúng túng
cho các cơ quan chức năng trong quá trình xử lý; đồng thời cũng do tác
phong, phơng pháp công tác và trách nhiệm của cán bộ công chức nhà n-

8

ớc ở nơi ấy. Vì thế, Đảng ta xác định: Đổi mới cơ chế, xác định trách
nhiệm của các cấp, các cơ quan, cán bộ, công chức trong việc giải quyết
kịp thời khiếu nại, tố cáo của công dân[05; tr. 134 135].
Nh vậy, một trong những vấn đề chủ yếu và cấp thiết trong xây
dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay, là phải
xây dựng cho đợc một nhà nớc thực sự của dân, do dân và vì dân; phải
phát huy đợc vai trò làm chủ của toàn thể nhân dân trong mọi hoạt động
của nhà nớc, từ khâu xây dựng hệ thống luật pháp đến quá trình thực thi
pháp luật.
Cùng với việc xây dựng nhà nớc của dân, do dân và vì dân là việc
kiện toàn, cải cách lại bộ máy nhà nớc theo hớng tinh gọn, có phân công,
phân cấp cụ thể trên cơ sở thống nhất quyền lực của nhà nớc. Nhà nớc ta
cũng đợc tổ chức theo hình thức tam quyền phân lập, cũng có các cơ
quan lập pháp, hành pháp và t pháp. Mỗi cơ quan có những chức năng,
nhiệm vụ và quyền hạn khác nhau, nhng trong quá trình hoạt động đòi
hỏi phải thờng xuyên phối hợp chặt chẽ, tuân thủ đúng pháp luật. Tuy
nhiên, hoạt động lập hiến, lập pháp chi phối mạnh, trực tiếp tới hoạt động
hành pháp nên đợc nhìn nhận nh một hoạt động đỉnh cao của quyền lực
nhà nớc, do vậy Quốc hội luôn đứng ở vị trí quan trọng đặc biệt. Trong
hiến pháp 1992 (đã sửa đổi) có nêu rõ, Quốc hội là cơ quan quyền lực
cao nhất, Chủ tịch nớc là ngời đứng đầu Nhà nớc; chính phủ là cơ quan
hành chính nhà nớc cao nhất; Toà án nhân dân tối cao là cơ quan xét xử
cao nhất.
Quá trình xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt
Nam đòi hỏi rất lớn ở việc xây dựng hệ thống luật, mà nội dung trung
tâm là hoạt động làm luật của Quốc hội, quyền lực của Quốc hội đợc kết

tinh trong các điều quy định của luật, hiệu lực thực tế của luật càng cao


9

thì thể hiện quyền lực của Quốc hội càng lớn và ngợc lại. Nên, để tăng cờng quyền lực cho Quốc hội, để bảo đảm tính khả thi cao của luật, phải
tăng cờng năng lực làm luật của Quốc hội cũng nh của bản thân từng đại
biểu Quốc hội. Khi đã có hệ thống luật phù hợp, cơ quan chấp hành, thực
thi luật phải tiến hành tổ chức thực hiện nghiêm túc, những thành viên
trong cơ quan này không đợc để lợi ích hay quan hệ riêng t chi phối, làm
ảnh hởng không tốt đến tính công minh của luật pháp. Theo điều 109
trong hiến pháp 1992 thì Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội,
cơ quan hành pháp, cơ quan hành chính nhà nớc cao nhất của nớc Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Từ sau đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X
(2006) đến nay, cơ quan Chính phủ đã và đang làm việc tích cực và hiệu
quả hơn, đang từng bớc đẩy mạnh đợc kỷ cơng phép nớc, vai trò quyền
lực của luật pháp trong đời sống xã hội. Các cơ quan t pháp, thực thi
pháp luật (nh toà án, viện kiểm sát) thực hiện nghiêm túc, hiệu quả
hơn. Các vụ án trọng điểm đợc tiến hành chặt chẽ, đúng trình tự, bảo
đảm tính công minh, chính xác, xét xử đúng ngời, đúng tội từng bớc
nâng cao lòng tin cho quần chúng nhân dân.
Cùng với các tổ chức chính trị trên, quá trình xây dựng nhà nớc
pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng đòi hỏi phải xây dựng và
tăng cờng các tổ chức luật s, các tổ chức t vấn pháp luật, công chứng nhà
nớc v.v. Có những điều khoản cụ thể cho các tổ chức này hoạt động
trong khuôn khổ của pháp luật, kịp thời xử lý nghiêm túc những biểu
hiện lợi dụng kẽ hở của pháp luật để làm trái pháp luật và gây khó khăn
cho nhân dân.
Xuất phát từ lý luận Mác-Lênin, t tởng Hồ Chí Minh về vấn đề nhà
nớc, nhà nớc xã hội chủ nghĩa, nhà nớc của dân, do dân và vì dân; Đảng

ta xác định phải xây dựng và hoàn thiện nhà nớc pháp quyền xã hội chủ


10

nghĩa Việt Nam trong tình hình hiện nay. Để thực hiện đợc vấn đề này,
trớc hết phải xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
dới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Cần xác định rõ Đảng và
Nhà nớc đều là tổ chức chính trị xã hội nằm trong hệ thống chính trị,
Đảng lãnh đạo nhà nớc, nhng Đảng cũng phải thực hiện và chấp hành
nghiêm chỉnh luật pháp của Nhà nớc. Cơng lĩnh xây dựng đất nớc trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội có ghi: Đảng lãnh đạo hệ thống
chính trị, đồng thời là bộ phận của hệ thống ấy. Đảng liên hệ mật thiết
với nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, hoạt động trong khuôn khổ
hiến pháp và pháp luật[04; tr. 21]. Nhà nớc có trách nhiệm cụ thể hoá đờng lối, chủ trơng của Đảng, chuyển ý chí và nguyện vọng của nhân dân
thành pháp luật, chính sách của Nhà nớc để phục vụ nhân dân. Thông
qua bộ máy nhà nớc, đảm bảo cho đờng lối, chủ trơng lãnh đạo của Đảng
trở thành hiện thực sinh động trong đời sống xã hội. Bên cạnh đó, Đảng
phải thờng xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ
phẩm chất, trình độ và năng lực, thực sự là những công bộc của nhân
dân, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công cuộc đổi mới, kiện toàn và
xây dựng Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do
dân và vì dân; lãnh đạo công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát mọi hoạt
động của các cơ quan Nhà nớc.
Hai là, tiến hành cải cách thể chế và phơng thức hoạt động của
Nhà nớc theo hớng kiện toàn tổ chức; đổi mới và nâng cao hiệu quả chất
lợng làm luật; giảm bớt phiền hà của thủ tục hành chính, xoá bỏ triệt để
cơ chế xin cho. Xây dựng một nền hành chính quốc gia dân chủ, trong
sạch, vững mạnh, từng bớc hiện đại hoá phân công, phân cấp, nâng cao
tính chủ động của các cấp chính quyền địa phơng.

11

Ba là, tiếp tục đẩy mạnh việc phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa,
giữ vững kỷ luật, kỷ cơng, tăng cờng pháp chế theo hớng nâng cao chất lợng đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân. Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ IX nêu rõ: Phát huy dân chủ đi đôi với giữ vững kỷ luật, kỷ
cơng, tăng cờng pháp chế, quản lý xã hội bằng pháp luật, tuyên truyền,
giáo dục toàn dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật[05; tr. ].
Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham
nhũng ở các cấp, các ngành, từ Trung ơng đến cơ sở; chống tham ô, lãng
phí, quan liêu, cửa quyền, hách dịch, sách nhiễu nhân dân, đặc biệt là các
hành vi lợi dụng chức quyền để làm giàu bất chính. Đảng ta khẳng định,
phải có cơ chế và biện pháp kiểm soát, ngăn chặn và trừng trị tệ quan
liêu, tham nhũng, lộng quyền vô trách nhiệm, xâm phạm quyền dân chủ
của công dân[04; tr. 19].
2. Trách nhiệm của Quân đội nhân dân Việt Nam đối với việc
xây dựng nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong tinh hình hiện
nay.
Quân đội nhân dân Việt Nam từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà
chiến đấu; là công cụ bạo lực sắc bén của Nhà nớc ta, luôn có nhiệm vụ
sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi, bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống; tích cực tham gia bảo
vệ, giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội; tham gia lao động sản xuất xây
dựng kinh tế và có nhiệm vụ quốc tế cao cả. Khái quát các nhiệm vụ của
Quân đội ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Quân đội ta là đội quân chiến
đấu và đội quân công tác. Vì vậy, tham gia xây dựng nhà nớc pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng đợc xác định là một trong những
nội dung, nhiệm vụ quan trọng của Quân đội ta.

12

Quân đội nhân dân Việt Nam phải thờng xuyên quán triệt và thực
hiện tốt các chủ trơng, chính sách, các quy định trong Hiến pháp và pháp
luật do Nhà nớc ta ban hành; cụ thể hóa các nội dung trong Hiến pháp và
pháp luật thành những nội dung cơ bản của điều lệnh, điều lệ, thành các
quy định trong Quân đội. Quân đội vừa là một trong những lực lợng gơng mẫu chấp hành luật pháp của Nhà nớc, vừa là lực lợng tuyên truyền,
giáo dục nhân dân hiểu biết và thực hiện có hiệu quả hệ thống pháp luật
ấy.
Trong những năm qua, Quân đội ta luôn làm tốt vai trò của đội
quân chiến đấu và đội quân công tác; đã thực hiện tốt ba cùng (cùng
ăn, cùng ở, cùng làm) với nhân dân, tạo ra mối quan hệ tốt đẹp giữa
Quân đội với nhân dân, làm tăng thêm giá trị cao đẹp của anh Bộ đội cụ
Hồ trong lòng nhân dân, nên Quân đội ta đã cùng với các lực lợng khác
giải quyết tốt các điểm nóng ở nhiều nơi, mang lại sự bình yên cho đất
nớc.
Hiện nay, đứng trớc những đòi hỏi khách quan của tình hình mới,
đòi hỏi của việc xây dựng Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, Quân đội ta đang ra sức xây dựng Quân đội theo hớng cách mạng,
chính quy, tinh nhuệ và từng bớc hiện đại. Chỉ có xây dựng theo phơng
hớng đó, mới làm cho Quân đội ta thực sự là công cụ bạo lực sắc bén, là
cánh tay đắc lực, là bàn tay sắt của Nhà nớc ta. Từ đó làm tăng thêm
quyền lực thống trị của Nhà nớc, làm cơ sở vật chất và tinh thần
vững chắc để Nhà nớc ta phát huy hết uy lực, quyền lực, răn đe và sẵn
sàng đánh trả các thế lực đi ngợc lại Hiến pháp và luật pháp của Nhà nớc, ngợc lại lợi ích và nguyện vọng của đông đảo quần chúng nhân dân
lao động ở nớc ta. Thờng xuyên nâng cao bản lĩnh chính trị, tăng cờng
bản chất giai cấp công nhân, chống phi chính trị hoá Quân đội, trên cơ

13

sở đó xây dựng Quân đội ta thực sự là một Quân đội cách mạng; tuyệt
đối trung thành với Đảng, Nhà nớc và nhân dân. Đồng thời, nâng cao
trình độ chính quy, trình độ tinh nhuệ cả về kỹ thuật và chiến thuật, từng
bớc hiện đại hóa về vũ khí, trang bị v.v. qua đó, khẳng định sức mạnh
của Quân đội nhân dân Việt Nam, nhằm chứng minh cho sức mạnh
quyền lực của Nhà nớc ta.
Quân đội ta phải vừa tích cực đề cao tinh thần cảnh giác, vừa duy
trì nghiêm túc chế độ sẵn sàng chiến đấu; giải quyết tốt các mối quan hệ,
đồng thời thờng xuyên phối hợp chặt chẽ với các tổ chức, lực lợng khác,
nhất là lực lợng Công an nhân dân; có kế hoạch, phơng án tác chiến cụ
thể, kịp thời ứng phó khi có tình huống xảy ra. Quân đội nhân dân và
Công an nhân dân là lực lợng chủ yếu, là bàn tay sắt của Nhà nớc ta.
Tình hình chính trị xã hội ở nớc ta có đợc ổn định hay không, chủ
quyền lãnh thổ quốc gia và chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa của chúng ta
có còn hay mất là phụ thuộc rất lớn và trực tiếp vào hai lực lợng này. Do
vậy, hai lực lợng này càng mạnh bao nhiêu, phối hợp với nhau càng chặt
chẽ bao nhiêu thì càng làm cho sức mạnh của Nhà nớc ta tăng lên bấy
nhiêu, và nh thế Nhà nớc ta càng có điều kiện thuận lợi trong việc thực
hiện chức năng chính trị giai cấp của mình. Ngoài ra, Quân đội ta còn
phải làm tốt công tác hoạt động phối hợp với các tổ chức, đoàn thể, lực lợng khác nh các tổ chức bảo vệ, dân quân tự vệ, hội cựu chiến binh, các
tổ chức thanh niên v.v. để xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững
mạnh, xây dựng cơ sở chính trị vững chắc, tạo lập các địa bàn chiến lợc,
phục vụ tốt hơn nữa cho yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của Quân đội
ta, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nớc và nhân dân giao
phó.


14

Trong bối cảnh tệ tham nhũng đang trở thành quốc nạn ở nớc ta,
nhiều tệ nạn xã hội, nhiều vấn đề tiêu cực nảy sinh từ mặt trái của nền
kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa. Một mặt, Quân đội ta phải
là lực lợng tiên phong trong thực hiện pháp lệnh Phòng, chống tham
nhũng của Chính phủ ban hành năm 2003. Mặt khác, tích cực phát hiện,
đa ra ánh sáng những kẻ cố tình vi phạm, kiên quyết chống lại các tệ nạn
đó, làm trong sạch nội bộ Quân đội và bộ máy Nhà nớc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa.
Những năm gần đây, do khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển
nh vũ bão, đã làm cho các ngành, các lĩnh vực không ngừng phát triển.
Nền kinh tế tăng trởng mạnh, kéo theo sự phát triển cũng nh sự nảy sinh
hàng loạt vấn đề đòi hỏi các tổ chức, các lực lợng phải nghiên cứu giải
quyết. Đặc biệt là đòi hỏi của việc xây dựng, thể chế hoá pháp luật phù
hợp với tình hình mới, vừa làm cơ sở pháp lý để xét xử các vụ việc xảy
ra, vừa để tạo ra hành lang thông thoáng cho các lĩnh vực của đời sống
xã hội hoạt động và phát triển. Quá trình đó Quân đội ta cũng phải tham
gia xây dựng hệ thống luật pháp, nhất là những vấn đề liên quan, ảnh hởng tới lĩnh vực bảo vệ Tổ quốc, góp phần ngày càng hoàn thiện hệ
thống luật pháp nớc ta, trên cơ sở đó hoàn thiện từng bớc việc xây dựng
Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Kết luận
Xây dựng Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện
nay là một trong những vấn đề cấp thiết, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi khách
quan của thời kỳ mở cửa, hội nhập, hợp tác và phát triển trên mọi lĩnh


15

vực của đời sống xã hội, góp phần hoàn thiện hệ thống chính trị của nớc

ta, tạo điều kiện quan trọng cho sự thắng lợi của công cuộc đổi mới toàn
diện đất nớc. Xây dựng Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam, là quá trình xây dựng nhà nớc của dân, do dân và vì dân, dới sự
lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, là quá trình nâng cao vai trò làm
chủ đất nớc của nhân dân ta.
Để xây dựng thành công Nhà nớc pháp quyền, cần phải có sự đóng
góp tích cực của mọi tổ chức, mọi lực lợng, trong đó có vai trò, trách
nhiệm của Quân đội nhân dân Việt Nam. Do vậy, Quân đội ta phải thờng
xuyên quán triệt và thực hiện tốt nhiệm vụ này./.

Danh mục tài liệu tham khảo
01. Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ X, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội 2006.


16

02. Hiến pháp nớc cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, năm 1992
(đã sửa đổi 2001), NXb chính trị quốc gia, Hà Nội 2002.
03. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội
1995.
04. Cơng lĩnh xây dựng đất nớc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội ở nớc ta, Nxb Sự Thật, Hà Nội 1992.
05. Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội 2001.
06. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 7, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội
1996.
07. Tạp chí giáo dục lý luận chính trị quân sự, Số 4, năm 2007.