Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn mĩ thuật lớp 6

“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

MỤC LỤC
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
25

Nội dung sáng kiến
PHẦN I: LÍ LỊCH

PHẦN 2: NỘI DUNG
A. MỘT SỐ VẤN DỀ CHUNG
I. Đặt vấn đề
1. Mục đích của đề tài
2. Nhiệm vụ của đề tài
3. Phương pháp nghiên cứu
4. Phạm vi nghiên cứu
5. Đối tượng nghiên cứu
II. Phương pháp tiến hành
1. Cơ sở lí luận
2. Cơ sở thực tiễn
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Mục tiêu
II. Thực trạng
1. Thuận lợi
2. Khó khăn
III. Giải pháp
C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1. Bài học kinh nghiệm
2. Hướng phổ biến và áp dụng
3. Hướng nghiên cứu
4. Đề nghị, kiến nghị
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-1-

Trang
02

03
02
03
03
03
03
04
04
04
04
04
06
06
08
08
09
10
24
24
24
25
25
27

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

PHẦN 1. PHẦN LÍ LỊCH

Họ và tên tác giả: Nguyễn Thi Thu Hương
Ngày sinh: 22/12/1986
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Hồ Tùng Mậu
Tên đề tài SKKN: “ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng
vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 ”

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-2-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

PHẦN 2: PHẦN NỘI DUNG
A. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
* Trong chương trình Mĩ thuật ở bậc trung học cơ sở, vẽ theo mẫu có vị trí
quan trọng. Vẽ theo mẫu giúp cho học sinh nắm được đặc điểm hình dáng, cấu
trúc của đồ vật, thông qua việc so sánh, phân tích, tổng hợp khái quát hố. Học
sinh được rèn luyện kĩ năng miêu tả đồ vật bằng đường nét, hình khối, đậm nhạt,
màu sắc. Kiến thức và kĩ năng của vẽ theo mẫu hỗ trợ rất nhiều cho các phân
môn khác như: kiến thức, kĩ năng sắp xếp bố cục, vẽ hình, tỉ lệ, tương quan đậm
nhạt, màu sắc, không gian, ánh sáng được vận dụng trong các phân môn vẽ
tranh, vẽ trang trí.
* Vẽ theo mẫu nhằm trang bị, cung cấp cho học sinh một số kiến thức kĩ
năng cơ bản về “nghệ thuật tạo hình”. Trên cơ sở những kĩ năng cơ bản đó,
người học Mĩ thuật nói chung, học sinh trung học cơ sở nói riêng có khả năng

cảm thụ vẻ đẹp của đồ vật, hình thành ở học sinh biểu tượng trọn vẹn về đồ vật
(hình dáng, cấu trúc, chất liệu, màu sắc). Những biểu tượng đó là cơ sở hết sức
cần thiết cho sự phát triển khả năng sáng tạo ở các phân môn khác…
1. Mục đích của đề tài:
Giúp học sinh nhận biết về phát triển kĩ năng vẽ theo mẫu, và thực hành
vào bài làm một cách có hiệu quả.
2. Nhiệm vụ của đề tài:
Hướng dẫn học sinh khối 6 cách vẽ cách vẽ theo mẫu trong phân môn vẽ
theo mẫu.
3. Phương pháp nghiên cứu đề tài:
Qua nghiên cứu đề tài này tôi đã áp dụng một số phương pháp dạy học như
sau:
- Phương pháp nêu vấn đề.
- Phương pháp trực quan, trao đổi, trò chuyện
- Phương pháp vấn đáp
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-3-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

- Phương pháp điều tra, thăm dò
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp thống kê số liệu, đối chiếu
4. Phạm vi nghiên cứu đề tài.
Các kĩ năng vẽ theo mẫu của học sinh khối 6
5. Đối tượng nghiên cứu đề tài:

Học sinh khối 6 trường trung học cơ sở Hồ Tùng Mậu

II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1. Cơ sở lí luận
Theo tinh thần chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học của ngành cùng với
việc thay sách giáo khoa, chương trình trung học cơ sở nói chung môn mĩ thuật
nói riêng và việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy phù
hợp với đặc trưng bộ môn là một vấn đề bức thiết. Như chúng ta đã biết nội
dung và phương pháp giảng dạy bao giờ cũng gắn bó với nhau, mỗi nội dung đòi
hỏi một phương pháp thích hợp, các kỹ năng không thể được hình thành và phát
triển bằng con đường truyền giảng thụ động. Muốn phát triển kỹ năng này, học
sinh phải được hoạt động trong môi trường thực tế dưới sự hướng dẫn của giáo
viên. Vì mục đích của môn mĩ thuật ở trường phổ thông nói chung và lớp 6 nói
riêng chủ yếu là giáo dục thẩm mĩ, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc, làm quen
và thưởng thức vẻ đẹp của mẫu vật sẵn có quanh các em, cung cấp cho các em
một lượng kiến thức cơ bản nhất định giúp các em hiểu được cái đẹp của đường
nét, mảng hình, đậm nhạt, màu sắc, bố cục.
2. Cơ sở thực tiễn
Ngay từ đầu năm học 2014- 2015 Tôi đã thực hiện cuộc thăm dò đối với
học sinh khối 6 trường trung học cơ sở Hồ Tùng Mậu. Qua đây tôi nhận thấy:
2.1 Về phía học sinh:
a. Các em hiểu về vẽ theo mẫu còn hạn chế, chưa có thói quen quan sát,
nhận xét hình, tỉ lệ đậm nhạt, nên không hào hứng với vẽ theo mẫu, nhìn chung
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-4-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu

“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

kết quả bài vẽ còn yếu so với các phân môn khác, đạt dưới trung bình và trung
bình nhiều hơn khá. Kết quả khảo sát chất lượng của bài vẽ theo mẫu đầu tiên
được thống kê như sau:
Xếp loại đạt trở lên
Số lượng
Tỷ lệ %
6
86
80
93,1%
b. Học sinh xếp loại chưa đạt do các nguyên nhân sau:
Khối

Tổng số học sinh

-

Phần lớn các em vẽ là dùng thước kẻ

-

Vẽ hình quá nhỏ so với khổ giấy, không dám vẽ lớn.

-

Mặt khác, học sinh chưa biết vận dụng các kiến thức của bài trước: luật

xa gần, cách vẽ theo mẫu…

2.2 Về phía giáo viên :
Giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm giảng dạy, phương tiện phục vụ cho
vẽ theo mẫu còn thiếu và mẫu vẽ chưa có quy chuẩn. Do vậy chưa khai thác
được vẻ đẹp về bố cục, hình mảng, đậm nhạt, tương quan chung, nên chưa khích
lệ được tinh thần hăng say học tập của học sinh.
Từ những thực tiễn trên, tôi đã bắt tay vào nghiên cứu đề tài :
“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ
thuật lớp 6 “

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-5-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. MỤC TIÊU
Từ khi lý luận dạy học ra đời bắt đầu hình thành những định nghĩa khác nhau
về phương pháp dạy học, mỗi định nghĩa nhấn mạnh một vài khía cạnh nào đó,
phản ánh sự phát triển nhận thức của các nhà khoa học, các nhà sư phạm về bản
chất khái niệm phương pháp dạy học ở một thời kỳ xác định.
- Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, dạy học mĩ thuật ở THCS
không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mĩ thuật để nâng cao hiểu biết cho học sinh
giúp các em có thêm kiến thức, kĩ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách
Đức – Trí - Thể - Mĩ.
- Dạy học mĩ thuật ở bậc THCS có 4 phân môn chính:
+ Vẽ theo mẫu.

+ Vẽ trang trí.
+ Vẽ tranh.
+ Thường thức mĩ thuật
- Trong các phân môn trên thì vẽ theo mẫu là phân môn tương đối khô cứng,
khó tưởng tượng vì do cấu trúc của các đồ vật có sự thay đổi theo vị trí quan sát,
theo đường tầm mắt và nhìn theo xa gần. Những điều đó đã được thể hiện qua
khái niệm của phân môn “ vẽ theo mẫu là vẽ theo các vật mẫu đã được bày trước
mặt thông qua suy nghĩ, cảm xúc của người vẽ nhằm diễn tả được cấu tạo, hình
dáng, màu sắc, ánh sáng, đậm nhạt của vật mẫu. Do vậy bài vẽ của lớp sẽ không
giống hệt nhau mà có thể chỉ giống trên những nét lớn - đặc điểm và hình dáng
chung còn kích thước, đậm nhạt, bố cục…sẽ khác nhau, tuỳ thuộc vào vị trí, khả
năng diễn tả, cảm thụ của người vẽ, và cuối cùng sẽ có bài vẽ đẹp, bài chưa đẹp,
bài chưa đạt yêu cầu. Vẽ theo mẫu là phân môn mĩ thuật ở trường phổ thông, vẽ
theo mẫu có vị trí quan trọng trong chương trình mĩ thuật, là phân môn cơ bản,
vì vẽ theo mẫu có ảnh hưởng, tác dụng lớn đến vẽ trang trí, vẽ tranh và thường
thức mĩ thuật. Ví dụ : khả năng quan sát, nhận xét, bố cục, vẽ hình.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-6-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Vì vậy:
1. Khi dạy phương pháp vẽ theo mẫu: giáo viên cần khắc sâu cho học sinh
thế nào là vẽ theo mẫu. Cần giải thích thêm để các em phân biệt được: vẽ theo
mẫu khác với vẽ kĩ thuật.
2. Vẽ kĩ thuật yêu cầu vẽ đúng, chính xác đến từng milimét, nét thẳng phải

thẳng băng, đều đều; hình tròn, hình ôvan phải thật chính xác, tròn trịa, đều đặn.
Nét, hình ở vẽ kĩ thuật phải dùng thước, compa…để vẽ.
3. Ngược lại: vẽ theo mẫu chỉ yêu cầu tả lại, mô phỏng lại mẫu, không đòi
hỏi chính xác, đúng như mẫu. Nét vẽ, hình vẽ ở vẽ theo mẫu tuyệt nhiên không
được dùng thước, compa, mà chỉ dùng tay tả lại nét thẳng nét cong của mẫu.
4 . Phương pháp vẽ theo mẫu là cách vẽ, cách tiến hành bài vẽ từ
QUAN SÁT, NHẬN XÉT MẪU
ĐẬM NHẠT, cuối cùng

CÁC BƯỚC DỰNG HÌNH

VẼ

HÒAN CHỈNH BÀI VẼ.

Phương pháp vẽ theo mẫu sẽ giới thiệu những gì làm trước, những gì làm
sau, cách vẽ khoa học, có logic- tư duy khoa học, làm việc khoa học.
4.1 Trong phân môn vẽ theo mẫu, cần hình thành và phát triển cho học
sinh những kĩ năng sau:
- Quan sát (so sánh, phân tích, tổng hợp đặc điểm của mẫu).
- Xác định bố cục.
- Vẽ hình.
- Chỉnh hình.
- Vẽ đậm nhạt.
4.2 Kĩ năng quan sát: giúp cho học sinh biết cách quan sát đồ vật: quan sát
từ tổng thể đến chi tiết, so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát để nắm được tỉ
lệ , đặc điểm cấu trúc và cảm thụ được vẻ đẹp của mẫu. Trên cơ sở quan sát đặc
điểm của mẫu, hình thành ở học sinh biểu tượng về đồ vật, góp phần hình thành
thị hiếu thẫm mĩ và thói quen quan sát nhận ra vẻ đẹp của đồ vật xung quanh,
biết trân trọng cái đẹp và thích tạo ra cái đẹp theo khả năng và sở thích của

mình.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-7-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

4.3 Kĩ năng xác định bố cục: Giúp học sinh biết chọn mẫu vẽ, biết sắp xếp
mẫu có bố cục đẹp, biết sắp xếp hình vẽ trên giấy cân đối, thuận mắt. Kĩ năng bố
cục hình vẽ được sử dụng trong tất cả các phân môn của mĩ thuật như: vẽ trang
trí, vẽ tranh và thường thức mĩ thuật.
4.4 Kĩ năng vẽ hình: Trên cơ sở kết quả quan sát nắm được đặc điểm hình
dáng của mẫu, học sinh sắp đặt bố cục hình vẽ trên giấy và phác hình từ khái
quát, tổng thể đến chi tiết. Nếu không biết cách phác hình thì bài vẽ không đạt
được hiệu quả như mong muốn. Có thể phải tẩy xóa nhiều, bài vẽ bẩn và hình vẽ
có thể xộc xệch không vững chắc. Kĩ năng này cũng được sử dụng nhiều trong
trang trí, vẽ tranh…
4.5 Kĩ năng chỉnh hình, trên cơ sở hình vẽ đã được xác định, học sinh biết
cách so sánh hình vẽ với mẫu để điều chỉnh hình cho đúng tỉ lệ, hình dáng, đặc
điểm của mẫu, kỹ năng này cũng được sử dụng trong vẽ trang trí và vẽ tranh.
4.6 Kĩ năng vẽ đậm nhạt: Sau khi hình vẽ được hoàn chỉnh, học sinh cần
quan sát mẫu để xác định các mảng đậm, nhạt trên cơ sở ánh sáng chiếu vào vật
mẫu. Học sinh biết cách vẽ đậm nhạt, thể hiện đúng các độ đậm nhạt trên mẫu.
II. THỰC TRẠNG
1 Thuận lợi
+ Với nhiều năm liền được sự quan tâm của Phòng giáo dục và Đào tạo
Huyện Ân Thi và Ban giám hiệu trường trung học cơ sở Hồ Tùng Mậu về cơ sở

vật chất, trang thiết bị hỗ trợ đắc lực cho việc giảng dạy ở trường.
+ Phòng giáo dục cũng thường xuyên tổ chức cho giáo viên tham dự
chuyên đề và bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ môn mĩ thuật có ứng dụng
công nghệ thông tin vào trong các tiết dạy.
+ Với tinh thần trách nhiệm cao trong công tác giảng dạy, việc giáo viên tự
làm đồ dùng dạy học để giảng dạy là hết sức quan trọng.
+ Giáo viên giảng dạy, là người tốt nghiệp đại học mĩ thuật và đã trực tiếp
giảng dạy bộ môn mĩ thuật 6, nên rất thích nghiên cứu đề tài, nhằm giúp học
sinh học tốt môn mĩ thuật
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

-8-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

2 Khó khăn:
- Tổng số học sinh của của khối 6 là 86 học sinh.
- Ân Thi là một huyện nằm nhỏ của tỉnh Hưng Yên, đời sống của nhân dân
ở đây còn khó khăn, nên việc phụ giúp gia đình của các em là điều khó tránh
khỏi là vùng sâu, vùng xa của tỉnh là vùng có dân tộc nên việc xem môn học mĩ
thuật nói chung và môn vẽ theo mẫu nói riêng cũng còn hạn chế trong cách nghĩ
và học của học sinh, bên cạnh đó một số giáo viên và không ít những bậc phụ
huynh học sinh còn xem việc học môn mĩ thuật là môn học phụ
- Một số học sinh còn chưa chủ động trong việc học và thực hành bài vẽ
theo mẫu.
+ Môn mĩ thuật hiện nay chưa được coi trọng, nhiều người cho rằng ai dạy
mà chẳng được, học sinh đa phần thuộc vùng sâu, vùng xa, các em mới từ cấp I

lên nên nhiều khi phương pháp, kĩ năng vẽ chưa tiếp thu kịp, phòng thực hành,
đồ dùng dạy học còn thiếu thốn, mặt khác với đặt điểm bộ môn
( 1 lớp 1 tiết / 1 tuần), nên học sinh cũng không chú ý nhiều, phụ huynh thì
xem thường, chỉ hướng nghiệp cho con em mình những tư tưởng thực dụng hơn
nhiều so với trước, là cho con em minh học thêm các môn Toán, Lí, Hóa, Anh
văn ..vv…
- Để thấy việc học của các em có tiến bộ hay không, tôi đã thực hiện cuộc
thăm dò như sau:
Yêu cầu
Kết quả
a. Cách sắp mẫu và nhận xét 25 học sinh chưa hiểu về cách sắp mẫu như
mẫu.
thế nào cho hợp lí.
b. Cách tìm bố cục và dựng 15 học sinh tìm bố cục còn xộc xệch và phác
hình.
hình chưa ổn.
c. Cách ước lượng và phác 25 học sinh còn yếu trong cách tìm khung
khung hình chung và riêng hình chung và riêng.
của vật mẫu.
d. Cách vẽ đậm, nhạt và màu 21 học sinh chưa phân biệt được các mảng
trong vẽ theo mẫu.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

đậm nhạt trên mẫu.
-9-

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Trước những vấn đề trên, tôi đã suy nghĩ tìm tòi, và rút ra một số kinh
nghiệm và biện pháp trong quá trình giảng dạy, nhằm hướng dẫn những kĩ năng
vẽ theo mẫu cho học sinh khối 6.
III. GIẢI PHÁP
1 Trước tiên giáo viên phải rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích cho
học . Để làm được điều này giáo viên cần:
a. Chuẩn bị mẫu vẽ:
Đối với phân môn Vẽ theo mẫu thì nhất thiết phải chuẩn bị mẫu vẽ. Giáo viên tự
chuẩn bị mẫu vẽ hoặc giao cho các nhóm học sinh chuẩn bị. Mỗi lớp học phải có
ít nhất 4 mẫu cho 4 nhóm. Lựa chọn mẫu vẽ phải có sự đa dạng, phong phú về
kiểu dáng, màu sắc, kích thước...nhằm tạo hứng thú cho học sinh, tránh sự đơn
điệu, nhàm chán. Đặc biệt đối với mẫu vẽ tĩnh vật cần chọn các loại hoa quả có
hình dáng đẹp, màu sắc phong phú. Tuy vậy cũng không nên chọn mẫu có quá
nhiều màu sắc đối chọi nhau, sẽ làm cho bài vẽ không có tính chủ đạo. Với
những mẫu vẽ đẹp học sinh sẽ có hứng thú quan sát, từ đó lôi cuốn vào các bước
tiếp theo của bài vẽ. Như vậy ngay từ bước chuẩn bị đồ dùng học tập, giáo viên
bước đầu hình thành cho học sinh kĩ năng quan sát mẫu.
b. Tổ chức lớp học:
Lớp học giờ vẽ theo mẫu cần được sắp xếp hợp lí đảm bảo cho tất cả các học
sinh đều có thể quan sát mẫu một cách dễ dàng. Có thể sắp xếp thành 4 nhóm
ngồi xung quanh mẫu hoặc xếp học sinh thành 2 hàng dọc hai bên...tuỳ theo ánh
sáng của lớp học.
c. Bày mẫu :
Giáo viên nên để cho học sinh tự bày mẫu, sau đó chỉnh sửa và gợi ý cho học
sinh cách bày mẫu đẹp. Mẫu vẽ cần được bày phong phú và đảm bảo có nhiều
góc vẽ đẹp. Giáo viên yêu cầu học sinh phải tự quan sát và vẽ mẫu đúng với góc
nhìn của mình .
d. Hướng dẫn học sinh quan sát mẫu:
*. Cách đặt câu hỏi:

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 10 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Đối với phân môn vẽ theo mẫu, giáo viên cần bám sát mẫu để đặt câu hỏi cụ thể
trên từng mẫu vẽ, không đặt câu hỏi một cách chung chung. Khi đặt câu hỏi giáo
.viên cần chỉ vào mẫu để hướng sự chú ý của học sinh vào mẫu vẽ.
Ví dụ : mẫu vẽ Lọ hoa và quả:
- Mẫu gồm có mấy đồ vật?
- Đó là những vật mẫu nào?
- Vị trí của lọ hoa so với quả như thế nào?
- So sánh tỉ lệ chiều cao của quả so với lọ hoa?
- So sánh tỉ lệ chiều ngang của quả so với lọ hoa?
- Lọ hoa bao gồm những phần nào?
- So sánh tỉ lệ giữa các phần của lọ hoa?
- So sánh tỉ lệ giữa chiều ngang và chiều cao của quả?
- Có những nguồn sáng nào chiếu tới mẫu?
- Hướng ánh sáng nào mạnh nhất?
- Phân biệt các độ sáng - trung gian - đậm...thay đổi trên mẫu? v.v.....
Giáo viên yêu cầu học sinh đo, dọi, ước lượng trước khi trả lời. Như thế bắt
buộc các em phải quan sát mẫu thì mới có thể phân tích cấu trúc mẫu và đưa ra
những nhậnxét chính xác. Các bước vẽ theo mẫu là một chuỗi logic, nếu không
thực hiện tốt bước thứ nhất thì sẽ không thể thực hiện tốt bước tiếp theo. Chẳng
hạn, không quan sát kĩ thì sẽ không thể hiểu cấu trúc mẫu, không nhìn ra các độ
đậm nhạt, không nắm được tỉ lệ...thì không thể phác hình chính xác. Trong quá

trình phân tích mẫu, giáo viên có thể đặt các câu hỏi mang tính suy luận như:
- Vẽ theo mẫu khác với vẽ trang trí như thế nào?
- Lọ hoa là đồ vật được biến dạng từ hình khối nào?
- Ánh sáng thay đổi trên khối lập phương khác với trên khối cầu như thế nào?
*. Quan sát mẫu:
+ Quan sát từ bao quát đến chi tiết, không sa vào chi tiết, bộ phận để nhận ra:
-Hình dáng bề ngoài của mẫu(chiều cao, chiều ngang, và những nét cơ bản).
- Đặc điểm chính của mẫu (qua cấu trúc và các kích thước).
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 11 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

- Các mảng đậm nhạt lớn.
+ Quan sát mẫu để suy nghĩ về bố cục:
- Vẽ hình trong tờ giấy ngang hay dọc là hợp lí.
- Hình vẽ bằng nào thì vừa, đặt nó ở giữa hay lệch sang phải, sang trái hoặc lên
trên, xuống dưới trang giấy để có bố cục cân đối.Ngoài việc quan sát mẫu thật
ra, giáo viên cần vẽ minh hoạ nhiều góc nhìn cho một mẫu: chẳng hạn nhìn
miệng giếng ở các độ cao khác nhau thì ta sẽ thấy nó có hình khác nhau như:
hình tròn, hình elip, thậm chí là một đường thẳng nằm ngang.Hoặc minh hoạ
nhiều mẫu ở một góc nhìn để học sinh thấy được sự phong phú của mẫu vẽ, từ
đó gợi ý cho các em về cách lựa chọn mẫu cũng như các góc vẽ đẹp.Bên cạnh
việc giáo viên vẽ minh hoạ thì giáo viên có thể hỏi học sinh các câu hỏi kiểm tra
trí nhớ cũng như thói quen quan sát hàng ngày của học sinh. Chẳng hạn:
- Khi nhìn ngôi nhà em đang ở với các góc nhìn khác nhau như: phía trước, phía

sau, mặt bên của ngôi nhà, thì em thấy có sự khác nhau như thế nào?
- Khi đứng ở một điểm cố định nhìn một hàng cột điện có kích thước bằng nhau
thì nhìn càng xa ta càng thấy có sự thay đổi như thế nào?
- Khi nhìn người khác với các góc nhìn ngang tầm mắt, nhìn dưới lên hoặc đứng
trên tầng nhìn xuống...thì ta thấy có sự biến dạng như thế nào?
- Hãy mô tả theo trí nhớ cấu tạo của cái ấm tích, cái phích nước, hình dáng con
trâu, con gà, con lợn...?
- Khi ta đứng ngoài nắng vào buổi sáng, trưa, chiều, chiều tối...thì bóng đổ của
ta xuống đất có sự thay đổi như thế nào? v.v.....
*. Hướng dẫn học sinh vẽ mẫu:
Khi hướng dẫn học sinh vẽ mẫu, giáo viên cần chuẩn bị hình hướng dẫn các
bước vẽ theo mẫu như: phác khung hình, phác nét chính,vẽ chi tiết, phân mảng,
vẽ đậm nhạt...để học sinh hình dung được tiến trình bài vẽ. Hình hướng dẫn cần
vẽ chính xác, đẹp, đúng yêu cầu...nếu sơ sài sẽ phản tác dụng. Bên cạnh sử dụng
hình hướng dẫn chuẩn bị trước, giáo viên cần vẽ minh hoạ thêm những phần cần
nhấn mạnh để học sinh lưu ý. Chẳng hạn: cách phác nét thẳng, cách gạt nét chì
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 12 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

khi vẽ các độ đậm nhạt, cách vẽ nền... Trước khi học sinh vẽ mẫu, giáo viên cho
các em tham khảo một số bài vẽ hoàn chỉnh của các học sinh khoá trước. Bài vẽ
sử dụng làm bài mẫu tham khảo phải là các bài vẽ được chọn lọc, đạt yêu cầu về
hình, bố cục, đậm nhạt... Sau khi hướng dẫn xong, giáo viên xoá các hình minh
họa và cất bài mẫu, tránh để học sinh bắt chước bài tham khảo mà không nhìn

vào mẫu thật để vẽ.
*. Hướng dẫn học sinh nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm .
Sau khi học sinh thực hành vẽ mẫu, cuối tiết học giáo viên chọn một số bài
vẽ đạt yêu cầu và chưa đạt yêu cầu để các em nhận xét. Giáo viên có thể đánh số
cho các bài vẽ chọn và đặt các câu hỏi như:
- Em thích nhất bài số mấy?
- Theo em bài vẽ này đạt ở điểm nào và chưa đạt ở điểm nào?
- Theo em bài nào cần chỉnh sửa? Chỉnh sửa ở những phần nào?
- Qua tiết vẽ này em rút ra được những kinh nghiệm gì?
2 . Để phát triển những kĩ năng trên cho học sinh, giáo viên cần :
- Nghiên cứu kĩ nội dung bài học để xác định mục tiêu cụ thể. Trong bài
học đó giáo viên cần hình thành ở học sinh những kĩ năng nào và mức độ đến
đâu?
Ví dụ: những bài đầu vẽ theo mẫu ở lớp 6, giáo viên cần kiểm tra lại
những kĩ năng học sinh đã có ở tiểu học trên cơ sở cần phát triển các kĩ năng cho
học sinh như chọn mẫu, bày mẫu, quan sát, vẽ hình, chỉnh hình, vẽ đậm nhạt. Ở
bài này giáo viên có thể tập trung vào kĩ năng quan sát: chọn mẫu, bày mẫu ,
nhận xét mẫu, phác hình.
- Kĩ năng sắp xếp bố cục và phác hình: những bài sau, kĩ năng này sẽ được
củng cố từng bước và phát triển những kĩ năng chỉnh hình và vẽ đậm nhạt. Qua
nhiều bài luyện tập các kĩ năng trên được hình thành từng bước và phát triển.
- Cuối mỗi bài học qua đánh giá kết quả học tập của học sinh giáo viên nắm
được mức độ, kĩ năng đã phát triển ở từng học sinh và từ đó giáo viên có thể có
kế hoạch bồi dưỡng cho cả lớp và từng cá nhân học sinh.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 13 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu

“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

3 Để hình thành và phát triển những kĩ năng trên cho học sinh, giáo
viên nên sử dụng một số phương tiện dạy học như:
-Yêu cầu học sinh cùng tham gia chuẩn bị mẫu vẽ. Học sinh phân công
trong nhóm mang theo đồ vật, hoa quả để bày mẫu tuỳ theo nội dung của bài học
(có thể bày 3 hoặc 4 nhóm mẫu để học sinh vẽ theo nhóm). Các nhóm mẫu có
thể giống hoặc khác nhau tùy theo yêu cầu của bài. Tuy nhiên phải đảm bảo yêu
cầu chung của bài.
- Bài vẽ của học sinh năm trước (cả bài tốt và bài chưa tốt).
- Các bước tiến hành bài vẽ (có thể trình bày trên giấy khổ rộng hoặc giấy
trong để trình bày trên máy chiếu qua đầu).
4. Dưạ vào các giải pháp trên tôi thử vận dụng các phương pháp vào dạy
học một số bài vẽ theo mẫu trong chương trình sách giáo khoa mĩ thuật 6
như sau :
 Bài 15, 16- tiết 16, 17. Vẽ theo mẫu- Mẫu có dạng hình trụ và hình cầu
Giáo viên có thể sử dụng kết hợp nhiều phương pháp dạy học trong bài học
như phương pháp quan sát, trực quan, giảng giải - minh hoạ, thực hành…
- Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm, các nhóm tự
chọn và bày mẫu (mẫu đã được phân công chuẩn bị trước).
- Sau khi các nhóm bày mẫu xong, giáo viên phân tích cái được và chưa
được cần điều chỉnh lại cho đẹp. Qua đó học sinh hiểu được để có mẫu đẹp cần
phải chọn mẫu như thế nào? Có mẫu đẹp chưa đủ mà cần phải đặt như thế nào
để có bố cục đẹp?

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 14 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

a/ a/

b/ a/

d/ a/

c/
a/

e/ a/

Hình a- bố cục lỗng
Hình b, c- bố cục bị thu hẹp
Hình d- bố cục không thuận mắt
Hình e- bố cục đẹp, thuận mắt.
- Sau khi đã bày mẫu, giáo viên đặt câu hỏi để học sinh quan sát nhận ra
đặc điểm, hình dáng, màu sắc và cấu trúc hình thể của từng mẫu vật và so sánh
sự khác nhau giữa các vật mẫu về hình dáng, màu sắc, tỉ lệ (quan sát nhóm mẫu
mà học sinh sẽ thực hiện bài vẽ).
? Những đồ vật hình trụ là những vật có hình dạng như thế nào? Kể tên một
số đồ vật có dạng hình trụ.
? Hãy kể tên một số đồ vật có dạng hình cầu ?
? Miêu tả những màu sắc , chất liệu sẵn có trên mẫu?
? So sánh tỉ lệ của hình cầu và hình trụ.
Ở bước này giáo viên cần hướng học sinh quan sát từ tổng thể đến chi tiết.

- Sau khi quan sát nhận ra đặc điểm riêng của từng mẫu vật, giáo viên
hướng dẫn học sinh quy nhóm mẫu vào khung hình chung theo tỉ lệ chiều
ngang, chiều cao (lấy chiều cao của đồ vật cao nhất, chiều ngang tính từ vật nằm
bên trái qua phải), sắp đặt khung hình chung lên giấy vẽ sao cho cân đối đẹp mắt
(không quá to, quá nhỏ, lệch lên, lệch xuống hoặc lệch sang trái, sang phải).
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 15 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Giáo viên có thể dùng đồ dùng trực quan để minh hoạ cho các dạng bố cục đó để
học sinh nhận ra thế nào là bố cục đẹp và chưa đẹp.

- Sau khi xác định được khung hình chung, giáo viên cần hướng học sinh
tiến hành phác khung hình riêng của từng vật mẫu. Quan sát, so sánh tỉ lệ của
từng vật mẫu để có hình vẽ chính xác với đặc điểm của mẫu.
Ví dụ: hình cầu có chiều cao gần bằng ¼ chiều cao của hình trụ , chiều
ngang của hình cầu gần bằng ½ chiều ngang của hình trụ.
Dùng chì phác nhẹ tay (nét mờ để dễ điều chỉnh, tẩy xoá). Khi khung hình
chung và khung hình riêng của mẫu đã được xác định tương đối chính xác, cần
quan sát mẫu để xác định tỉ lệ các bộ phận trên mẫu. Để phác hình cho cân cần
xác định các đường trục đứng và trục ngang, trên từng mẫu vật. Dựa trên các
đường trục, xác định vị trí các bộ phận và phác hình từng mẫu vật (các bộ phận
của từng mẫu vật).

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 16 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

- Khi hình dáng chung của từng mẫu vật đã được xây dựng, tiến hành chỉnh
hình cho đúng với đặc điểm của mẫu. Quan sát, so sánh đặc điểm của các bộ
phận trên mẫu để điều chỉnh hình vẽ cho đúng. Chú ý đến nét vẽ có chỗ đậm,
chỗ nhạt dựa trên cơ sở ánh sáng chiếu vào mẫu vật. Không nên viền chu vi của
hình vẽ bằng nét có độ đậm đều nhau làm cho hình vẽ trở nên khô cứng.

- Khi hình vẽ được chỉnh sửa, tiếp tục quan sát, so sánh độ đậm nhạt lớn
trên mẫu để phân chia các mảng đậm nhạt trên hình vẽ và gợi đậm nhạt
bằng bằng các nét đan xen nhau, chồng lên nhau. Trên cơ sở các mảng
đậm nhạt lớn điều chỉnh, đẩy sâu, nhấn đậm, nhạt một số chi tiết cần thiết
để bài vẽ hoàn chỉnh. Vẽ đậm nhạt cần chú ý đến nguồn ánh sáng chiếu
vào mẫu để diễn tả cho đúng.
Ánh sáng

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 17 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

- Sau phần hướng dẫn chung giáo viên cho học sinh thực hành bài vẽ.
Trong khi thực hành giáo viên đến từng nhóm để hướng dẫn cá nhân thực hiện
bài vẽ theo đúng các bước tiến hành.
IV. Kết quả đạt được:
Qua nghiên cứu và thực nghiệm vận dụng các các kĩ năng vào dạy học ở
một số bài vẽ theo mẫu, đạt được những kết quả khả quan, từng bước nâng cao
chất lượng học sinh qua từng giai đoạn.
Kết quả cụ thể như sau:

Các giai đoạn Khối

Tổng số

Chưa đạt

Đạt

học sinh

Đầu HKI

6

86

SL
6

Giữa HKI

6

86

1

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 18 -

TL%
6,9%

SL
80

TL%
93,1%

1.2%

85

98,8%

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Sau khi tôi đã hướng dẫn học sinh về kĩ năng vẽ theo mẫu. tôi đã cho học
sinh vẽ lên giấy với những yêu cầu sau:
Câu 1: Em có thích học phân môn vẽ theo mẫu không ?
A. Có
B. Không
Câu 2: Em thích bước vẽ màu trong bài vẽ theo mẫu không ?
A. Có
B. Không
Câu 3: Em có thích vẽ thích vẽ đậm nhạt ?
A. Có
B. Không
Câu 4: Em có biết cách đặt mẫu như thế nào là hợp lí không?
A. Có
B. Không
Câu 5: để tiến hành bài vẽ theo mẫu gồm có mấy bước ?
A. 3 bước
B. 4 bước
C. 5 bước
Câu 6: Trước khi vẽ đậm nhạt ta phải làm gì?
A. Đánh liền
B. Đánh đậm một chổ
C. Hướng ánh sáng
D. Phác mảng đậm nhạt
Câu 7: Em có hay thường xuyên vẽ mẫu ở nhà không?
A. có
B. Không
C. Thỉnh thoảng
Câu 8: Qua môn học vẽ theo mẫu em có thấy thoải mái không ?
A. Có

B. Không
C. Bình thường
Tổng kết : Phương án A có 29 học sinh = 33,7%
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 19 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

B có 32 học sinh = 37,3 %
C. có 22 học sinh = 25,6%
D có 3 học sinh = 3,4 %
* Qua kết quả trên tôi thấy học sinh đã bước đầu có ý thức về các kĩ năng
vẽ bài
Sau khi đã có vốn kiến thức về màu sắc giúp các em say mê hơn đối với
môn mĩ thuật nói chung và vẽ theo mẫu nói riêng. Các em đã bước đầu nắm
được quy luật về màu sắc để vẽ màu. Các em đã dùng màu rất mạnh dạn, đem
lại hiệu quả bất ngờ đối với bài vẽ, đảm bảo quy luật dùng màu.
* Dưới đây là một số bài vẽ đẹp của học sinh

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 20 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu

“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 21 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

]]

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 22 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 23 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1.

Bài học kinh nghiệm:
Mỹ thuật là bộ môn thuộc lĩnh vực nghệ thuật. Do đó, tuy môn học cũng

nhằm cung cấp kiến thức và theo những quy định chung nhưng khi vận dụng,
giáo viên không đòi hỏi, không bắt buộc tất cả học sinh phải làm bài như nhau
và tuân thủ một cách máy móc, rập khuôn theo cái chung.
Học sinh tuy vẽ cùng một mẫu, nhưng sản phẩm rất khác nhau về nét vẽ, về
hình, về bố cục vì thế có thể nói kết quả học tập của học sinh phụ thuộc vào sự
“giàu có” kiến thức, vào “nghệ thuật truyền đạt” của giáo viên. Nhưng quan
trọng hơn cả là khả năng cảm nhận của học sinh. Bởi lẽ, học sinh có thích thú thì
mới chịu suy nghĩ, tìm tòi và thể hiện bằng cảm xúc của mình. Vẽ có cảm xúc
bao giờ cũng mang lại hiệu quả cao. Vì thế, dạy- học môn mĩ thuật không đơn
giản là dạy và học kĩ thuật vẽ mà còn phải kết hợp với dạy và học cảm thụ thế
giới xung quanh. Bắt buộc, gò ép học sinh trong học mĩ thuật sẽ dẫn đến khuôn
mẫu, đồng điệu.
2. Hướng phổ biến và áp dụng đề tài:
* Để một tiết dạy- học Vẽ theo mẫu thành công, giáo viên cần:
 Chuẩn bị tốt ở khâu soạn giảng, hình thành các phương pháp dạy học
tích cực thích hợp với từng bài, từng phần, từng nội dung.
 Sử dụng đồ dùng dạy học hợp lý với đặc trưng của từng bài (mẫu vẽ,
hình gợi ý các bước vẽ hình, vẽ màu…)
 Khi sử dụng đồ dùng dạy học cần chú ý tới tính khoa học, thẩm mỹ và
độ chính xác của kiến thức.
 Giáo viên nên rèn luyện cho học sinh tính tự giác, tư duy sáng tạo trong
quá trình làm bài nhằm phát hiện và bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu.
 Trong quá trình áp dụng vào bài giảng, tôi nhận thấy phần khởi động và

thực hành của tiết học, là phần mà học sinh rất ham thích và tôi áp dụng thành
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 24 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu


“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “

công nhất. Nên tôi rút cho bản thân là phải cố gắng hơn nữa, phải áp dụng trị
chơi bài hát, một câu chuyện …. Cho phù hợp với từng nội dung của bài.
 Kiểm tra, nhắc nhở học sinh giữ gìn cẩn thận dụng cụ học tập của mình
 Dặn dò học sinh chuẩn bị kĩ, đầy đủ những đồ dùng cần thiết cho tiết
học tiếp theo.
* Vận dụng khéo léo các phương pháp dạy học tích cực như: phương pháp
làm việc theo nhóm, phương pháp trực quan, phương pháp luyện tập (làm việc
cá nhân), phương pháp quan sát, phương pháp nêu vấn đề, phương pháp trị
chơi…. Khi các kĩ năng đã được hình thành, giáo viên cần tiếp tục nâng cao và
phát triển để hình thành thị hiếu thẩm mĩ và nâng cao khả năng cảm thụ cái đẹp,
kĩ năng miêu tả đồ vật bằng đường nét, hình khối, đậm nhạt, không gian và màu
sắc của học sinh trong vẽ theo mẫu.
3. Hướng nghiên cứu:
* Với những khó khăn đối với bộ môn mĩ thuật tôi sẽ cố gắng làm tốt công
tác giảng dạy của mình, đồng thời tìm ra những khuyết điểm trong bộ môn để
giúp tôi nghiên cứu sâu hơn về đề tài
* Trong quá trình thực hiện đề tài này, bản thân tôi đã cố gắng tìm tòi, học
hỏi kết hợp với một phần nhỏ kinh nghiệm giảng dạy của bản thân, tuy nhiên
không tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được những ý kiến đóng
góp chân thành của các đồng nghiệp để tôi có thể nâng cao hiểu biết và cải thiện

hiệu quả trong công tác giảng dạy bộ môn Mỹ thuật.
4. Đề nghị, kiến nghị.
- Đề nghị với Phòng giáo dục trang bị thêm trang thiết bị học tập như trang, ảnh,
mô hình, sách, tài liệu tham khảo cho bộ môn mĩ thuật.
- Ban giám hiệu nhà trường quan tâm hơn nữa đến môn học, tạo điều kiện hơn
nữa về cơ sở vật chất, thời gian, trang thiết bị phục phụ cho môn học.

Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương

- 25 -

Trường THCS Hồ Tùng Mậu