Module Giáo dục thường xuyên 34- Tự học, tự bồi dưỡng đối với giáo viên giáo dục thường xuyên - Tô Bá Trượng

TÔ BÁ TRƯỢNG

Module GDTX

34
Tù HäC, Tù BåI D¦ìNG
§èI VíI GI¸O VI£N
GI¸O DôC TH¦êNG XUY£N

TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

117


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

1. Nh chúng ta ã bi t, th i i ngày nay c ánh giá là th i i c a
hoà bình và phát tri n. C nh tranh qu c t ch y u là trong cu c c nh
tranh phát tri n s c m nh t ng h p c a t n c l y kinh t làm c s ,
l y khoa h c – công ngh làm ng i d n ng. Xu h ng chính y c a
th k XXI ang tác ng không nh n giáo d c ào t o c a các n c
nói chung và n c ta nói riêng, t t nhiên m i ph ng th c giáo d c dù
là giáo d c chính quy hay giáo d c th ng xuyên không th không ch u
các tác ng ó.
V i th i i ngày nay, v n nâng cao dân trí là i u c n thi t con
ng i có nh ng k n ng s ng thi t y u trong m t xã h i ph c t p. Phát
tri n ngu n nhân l c có tay ngh cao là áp ng yêu c u phát tri n n n
kinh t tri th c và xu th h p tác, c nh tranh c a toàn c u hoá. T t c
nh ng i u này mu n có c u ph i thông qua giáo d c và ào t o.

Trong m t xã h i v n ng nhanh và a d ng, c nh tranh cao, con
ng i c n ph i n ng ng và liên t c h c t p, h c th ng xuyên, h c
su t i ti p c n và c p nh t các ki n th c và thông tin m i nh m
tránh b l c h u và ào th i. u t phát tri n ngu n l c không ch là
u t cho giáo d c tr em mà còn ph i u t ào t o phát tri n cho
ngay i ng cán b , công ch c nhà n c và nh ng ng i lao ng
hi n t i. i u này ng ngh a v i vi c xây d ng XHHT trong ó m i
ng i u h c t p, h c th ng xuyên, h c su t i. ây là m t vi c mà
giáo d c chính quy, giáo d c trong nhà tr ng do nh ng tính ch t c a
nó không th m nhi m c.
Vì v y, phát tri n GDTX, v i hình th c t h c, t b i d ng là m t xu th
t t y u trong s nghi p phát tri n giáo d c th gi i. Do có l i th v tính
a d ng, linh ho t, m m d o, c xây d ng phù h p v i nhu c u và tâm
sinh lí c a nhi u ng i h c, nó th hi n tính th c t cao “c n gì h c
n y”... Nó áp ng nhu c u chính áng c a ng i h c, cao cá nhân,
ng th i c ng áp ng òi h i khách quan c a xu th phát tri n kinh t –
xã h i, khoa h c và công ngh trên th gi i.
Trong nh ng n m cu i c a th k tr c và nh ng n m u c a th k XXI,
vi c t h c, t b i d ng n c ta c ng ã hình thành và phát tri n áp
ng nhu c u h c t p th ng xuyên, liên t c c a m i ng i. Hàng lo t các
hình th c h c t p c hình thành nh h c t p t xa, t h c có h ng
d n... i u ó xác nh v trí, vai trò quan tr ng c a vi c t h c, t b i
d ng trong th i i ngày nay, c bi t trong vi c cung ng các c h i
118

|

MODULE GDTX 34

h c t p cho m i ng i, ti n t i xây d ng m t xã h i h c t p trên t
n c Vi t Nam.
2. Dù b t c m t tr ng i h c hay tr ng chuyên nghi p nào, dù hi n
i n âu c ng không th ào t o ra con ng i có th ch h c m t l n
mà có th làm vi c su t i. Nh t là trong th i i ngày nay, th i i mà
KH – CN phát tri n nhanh không t ng t ng c, th i i c a h i nh p,
c a “th gi i ph ng”, c a toàn c u hoá, c a kinh t trí th c. Vì v y n u ai
ó b ng lòng hôm nay, ngày mai h s tr thành l c h u và i t t h u v
phía sau. N u ch d ng l i hai n ba ngày thì h mãi mãi s là ng i i
cu i cùng c a hàng quân mà không bao gi có th v t lên c.
Ng i cán b , công ch c hay GV, n u không th ng tr c trong ng i ý
th c t h c, t b i d ng s tr thành ng i nh th ó. H n n a, n u h
mu n t c hi u qu trong công tác thì ph i luôn luôn b i d ng n ng
l c v m i m t c v o c ngh nghi p l n chuyên môn nghi p v .
3. Mu n nâng cao n ng l c chuyên môn, nghi p v không có con ng
nào khác là ph i th ng xuyên xác nh cho mình m t nhi m v quan
tr ng nh ng th ng tr c là t h c, t b i d ng. M i ng i u có m t
chuyên môn riêng, m t ngh riêng, m t c ng v công tác riêng, không
ai gi ng ai, c ng r t khó cùng vi c làm ngay trong m t ngh . Ví d , ngh
th y giáo, thì có ng i d y ti u h c, có th y d y THCS, l i có th y l i d y
THPT. Ngay d y THPT có th y d y môn V n — ti ng Vi t, có th y d y
môn Toán, Lí hay Hoá... Nh v y, m i ng i u có m t chuyên môn
riêng, không th có m t tr ng hay l p nào có th b i d ng nh ng ki n
th c nâng cao n ng l c nghi p v cho t t c các th y giáo. Vì v y, m i
con ng i ph i tìm cho mình cách, hay ph ng pháp nâng cao n ng
l c chuyên môn c a mình. Có l c ng không có con ng nào khác là
con ng t h c, t b i d ng.
4. Mu n t c k t qu trong vi c t h c, t b i d ng, m i ng i c n
xác nh cho mình m t nhi m v th ng tr c là ph i luôn luôn t h c, t
b i d ng; xác nh nh ng nhu c u công tác, nhu c u c p nh t ki n

th c, nhu c u c i ti n ch t l ng vi c làm hay thay i vi c làm mà xác
nh n i dung c n h c, c n b i d ng. Trên c s ó mà xây d ng m t
k ho ch t h c, t b i d ng kh thi.

TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

119


B. MỤC TIÊU
1. MỤC TIÊU CHUNG

1. Trình bày c m t s v n lí lu n v t h c, t b i d ng;
2. Nêu c th c tr ng c a công tác t h c, t b i d ng các c s
giáo d c th ng xuyên;
3. Liên h , xu t c các nhi m v , gi i pháp nâng cao hi u qu c a
công tác t h c, t b i d ng i v i giáo viên giáo d c th ng xuyên;
4. L p c k ho ch t h c, t b i d ng cho b n thân phù h p v i
nhi m v công tác c giao;
5. T ch c th c hi n k ho ch t h c, t b i d ng và ánh giá k t qu
t h c, t b i d ng.

2. MỤC TIÊU CỤ THỂ
2.1. Kiến thức

— Phân bi t c th nào là t h c và t b i d ng; s gi ng và khác nhau
gi a t h c và t b i d ng.
— Phát bi u và gi i thích c các quan ni m khác nhau v t h c, t b i

d ng.
— Nêu và phân tích c các hình th c t h c, t b i d ng.
— Nêu c ý ngh a, t m quan tr ng c a vi c t h c, t b i d ng nói
chung và c a b n thân nói riêng.
— Nêu c th c tr ng vi c t h c, t b i d ng c a GV GDTX.
— Nêu c nguyên nhân và h u qu c a vi c t h c và t b i d ng c a
GV các Trung tâm GDTX.
— Nêu c m t s gi i pháp nâng cao hi u qu c a vi c t h c, t b i
d ng.
— Nêu c k ho ch t h c, t b i d ng c a cá nhân.
— Nêu c vi c t h c, t b i d ng c a b n thân.

2.2. Kĩ năng

—
—
—
—

120

Trình bày, gi i thích các khái ni m t h c, t b i d ng.
V n d ng c m t s k n ng t h c, t b i d ng.
Xây d ng c k ho ch t h c, t b i d ng c a cá nhân.
T ch c c vi c t h c, t b i d ng c a b n thân.

|

MODULE GDTX 34

2.3. Thái độ

— Nghiêm túc trong vi c c và nghiên c u các lo i tài li u nâng cao
nh n th c v t h c, t b i d ng.
— Có k ho ch và t ch c và th c hi n vi c t h c, t b i d ng cho
b n thân.

C. NỘI DUNG
Nội dung 1

TÌM HIỂU MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ TỰ HỌC,
TỰ BỒI DƯỠNG

1. THÔNG TIN NGUỒN
1.1. Khái niệm tự học

—

—

—

—

Trong các tài li u, các tác gi ã a ra các nh ngh a khác nhau v t
h c, sau ây là m t s nh ngh a c b n:
Nhà tâm lí h c N. ARubakin coi: T tìm l y ki n th c — có ngh a là t h c.
T h c là quá trình l nh h i tri th c, kinh nghi m xã h i, l ch s trong
th c ti n ho t ng cá nhân b ng cách thi t l p các m i quan h c i ti n

kinh nghi m ban u, i chi u v i các mô hình ph n ánh hoàn c nh
th c t i, bi n tri th c c a loài ng i thành v n tri th c, kinh nghi m, k
n ng, k x o c a b n thân.
Trong cu n H c t p h p lí do R. Retke ch biên: “T h c là vi c hoàn
thành các nhi m v khác không n m trong các l n t ch c gi ng d y” —
Theo tác gi Lê Khánh B ng: thì t h c (self learning) là t mình suy ngh ,
s d ng các n ng l c trí tu , các ph m ch t tâm lí chi m l nh m t l nh
v c khoa h c nh t nh
Theo ng V Ho t và Hà Th c trong cu n Lí lu n d y h c i h c thì
“T h c là m t hình th c t ch c d y h c c b n i h c. ó là m t
hình th c nh n th c c a cá nhân, nh m n m v ng h th ng tri th c và k
n ng do chính ng i h c t ti n hành trên l p ho c ngoài l p, theo
ho c không theo ch ng trình và sách giáo khoa ã c quy nh”.
Theo Nguy n V n o: “T h c ph i là công vi c t giác c a m i ng i
do nh n th c c úng vai trò quy t nh c a nó n s tích lu ki n
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

121


th c cho b n thân, cho ch t l ng công vi c mình m nhi m, cho s
ti n b c a xã h i”.
— Theo Nguy n C nh Toàn: “T h c — là t mình ng não, suy ngh , s
d ng các n ng l c trí tu (quan sát, so sánh, phân tích, t ng h p...) và có
khi c c b p (khi ph i s d ng công c ) cùng các ph m ch t c a mình,
r i c ng c , tình c m, c nhân sinh quan, th gi i quan (nh tính
trung th c, khách quan, có chí ti n th , không ng i khó, ng i kh , kiên
trì, nh n n i, lòng say mê khoa h c, ý mu n thi , bi n khó kh n thành

thu n l i...) chi m l nh m t l nh v c hi u bi t nào ó c a nhân lo i,
bi n l nh v c ó thành s h u c a mình”.
T nh ng quan i m v t h c nêu trên, chúng tôi i n nh ngh a v
t h c nh sau: T h c là quá trình cá nhân ng i h c t giác, tích c c,
c l p t chi m l nh tri th c m t l nh v c nào ó trong khoa h c c ng
nh trong cu c s ng b ng hành ng c a chính mình nh m t c
m c ích nh t nh.
1.2. Các hình thức tự học

Ho t ng t h c di n ra d i nhi u hình th c và m c khác nhau:
* Hình th c 1: Cá nhân t mày mò theo s thích và h ng thú c l p
không có sách và s h ng d n c a giáo viên
Hình th c này g i là t nghiên c u c a các nhà khoa h c. K t qu c a
quá trình nghiên c u i n s sáng t o và phát minh ra các tri th c khoa
h c m i, ây th hi n nh cao c a ho t ng t h c. D ng t h c này
ph i c d a trên n n t ng m t ni m khao khát, say mê khám phá tri
th c m i và ng th i ph i có m t v n tri th c v a r ng, v a sâu. T i
trình t h c này ng i h c không th y, không sách mà ch c xát v i
th c ti n v n có th t ch c có hi u qu ho t ng c a mình.
* Hình th c 2: T h c có sách nh ng không có giáo viên bên c nh.
Hình th c t h c này có th di n ra hai m c:
Th nh t, t h c theo sách mà không có s h ng d n c a th y. Tr ng
h p này ng i h c t h c hi u, th m các ki n th c trong sách, qua
ó s phát tri n v t duy, t h c hoàn toàn v i sách là cái ích mà m i
ng i ph i t n xây d ng m t xã h i h c t p và th c hi n h c t p
su t i.
Th hai, t h c có th y xa h ng d n. M c dù th y xa nh ng v n có
các m i quan h trao i thông tin gi a th y và trò b ng các ph ng ti n

122

|

MODULE GDTX 34


trao i thông tin thô s hay hi n i d i d ng ph n ánh và gi i áp các
th c m c, làm bài, ki m tra, ánh giá,...
* Hình th c 3: T h c có sách, có th y giáp m t m t s ti t trong ngày, sau
ó ng i h c v nhà t h c d i s h ng d n gián ti p c a giáo viên
Trong quá trình h c t p trên l p, ng i th y có vai trò là nhân t h tr ,
ch t xúc tác thúc y và t o i u ki n trò t chi m l nh tri th c. Trò
v i vai trò là ch th c a quá trình nh n th c: t giác, tích c c, say mê,
sáng t o tham gia vào quá trình h c t p. M i quan h gi a th y và trò
chính là m i quan h gi a “N i l c và Ngo i l c”. Ngo i l c dù quan
tr ng n m y c ng ch là ch t xúc tác thúc y n i l c phát tri n.
Trong quá trình t h c nhà, tuy ng i h c không giáp m t v i th y,
nh ng d i s h ng d n gián ti p c a th y, ng i h c ph i phát huy
tính tích c c, t giác, ch ng t s p x p k ho ch huy ng m i trí tu
và k n ng c a b n thân hoàn thành nh ng yêu c u do giáo viên ra.
T h c c a ng i h c theo hình th c này liên quan tr c ti p v i yêu c u
c a giáo viên, c giáo viên nh h ng v n i dung, ph ng pháp t
h c ng i h c th c hi n. Nh v y hình th c t h c th ba này quá
trình t h c c a ng i h c có liên quan ch t ch v i quá trình d y h c,
ch u s tác ng c a nhi u y u t , trong ó có y u t t ch c và qu n lí
quá trình d y h c c a GV và quá trình t h c c a ng i h c.
Theo Lu t Giáo d c, h c t xa, v a h c v a làm, t h c có h ng d n
thu c ph ng th c giáo d c không chính quy (M c d - i u 41 Lu t Giáo
d c). Trong các hình th c giáo d c này, ng i h c ch y u ph i t h c
b ng sách giáo khoa, b ng các lo i h c li u, b ng k ho ch và các i u

ki n, ph ng ti n c a mình
t c m t m c tiêu hay m t ch ng
trình ào t o. Ví d : “Giáo d c t xa là m t t ng th các ho t ng do m t
c s giáo d c m nhi m nh m khuy n khích s h c cho nh ng ngu i
không t i tr ng h c ho c không có i u ki n t i tr ng h c”. Nh v y
b n ch t c a vi c h c t xa là t h c, ng i h c ph i bi n quá trình ào
t o thành quá trình t ào t o v i s tr giúp c a các c s ào t o.
1.3. Ý nghĩa của tự học

b t kì b c h c hay c p h c nào ho t ng t h c c ng có ý ngh a r t
quan tr ng i v i k t qu h c t p, tuy nhiên i v i cán b , GV ã có
trình
i h c nó l i càng thi t th c h n b i ho t ng t h c c a cán
b , GV có nét c thù so v i HS, SV, th hi n ho t ng nh n th c c a
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

123


cán b GV m c cao h n, mang tính ch t c l p, t l c, t giác, sáng
t o trong vi c ti p thu tri th c c ng nh vi c v n d ng tri th c vào các
tình hu ng c th . Ph ng pháp h c t p c a cán b , GV c ng khác, nó
mang tính ch t t h c, t nghiên c u nh ng i u ó c ng không có
ngh a là thi u vai trò c a ng i h ng d n. Do ó có th nói ho t ng
t h c là m t khâu c a quá trình giáo d c, là m t quá trình gia công, ch
bi n và t i u khi n theo úng m c tiêu giáo d c quy nh.
Nh có t h c và ch b ng con ng t h c, ng i h c m i có th n m
v ng tri th c, thông hi u tri th c, b sung và hoàn thi n tri th c c ng

nh hình thành nh ng k n ng, k x o t ng ng. i u này ã c K. .
Usinxki nói: ch có công tác t h c c a ng i h c m i t o i u ki n cho
vi c thông hi u tri th c. Và nh v y ho t ng t h c s quy t nh ch t
l ng giáo d c – ào t o.
Ho t ng t h c c a cán b , GV không ch nâng cao n ng l c nh n
th c, n ng l c chuyên môn, rèn luy n thói quen, k n ng, k x o v n
d ng tri th c c a b n thân vào cu c s ng mà còn giáo d c tình c m và
nh ng ph m ch t o c c a b n thân. Vì trên c s nh ng tri th c h
ti p thu c nó có ý ngh a sâu s c n vi c giáo d c t t ng o c,
l i s ng, ni m tin, rèn luy n phong cách làm vi c cá nhân c ng nh
nh ng ph m ch t ý chí c n thi t cho vi c t ch c lao ng h c t p c a
m i ng i; Bên c nh ó còn rèn luy n cho h cách suy ngh , tính t giác,
c l p... trong h c t p c ng nh rèn luy n thói quen trong ho t ng
khác. Nói cách khác ho t ng t h c h ng vào vi c rèn luy n phát
tri n toàn di n nhân cách con ng i. M t khác ho t ng t h c không
nh ng là yêu c u c p bách, thi t y u c a cán b , GV h ti p nh n tri
th c, nâng cao trình hi u bi t c a b n thân mà còn có ý ngh a lâu dài
trong su t cu c i m i con ng i, ó là thói quen h c t p su t i, b i
sau này v n ph i ti p t c: H c, h c n a, h c mãi và s h c t p giai
o n th hai này còn quan tr ng h n g p b i l n s h c t p th nh t khi
còn ang ng i trong gh nhà tr ng, và hi u qu c a nó, nh h ng c a
nó n cá nhân con ng i và n xã h i.
2. CÂU HỎI KIỂM TRA ĐẦU VÀO

— B n hi u th nào là t h c, t b i d ng?
— Nh ng ai có th t h c, t b i d ng? B n có th tham gia t h c, t b i
d ng c không?

124

|

MODULE GDTX 34


— Theo b n có các hình th c t h c nào, ngoài nh ng hình th c t h c mà
thông tin ngu n ã a ra? B n có th trình bày các hình th c t h c, t
b i d ng ó c không?
— Theo b n, các b n có c n ph i t h c và t b i d ng không?
3. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm tự học, tự bồi dưỡng
a. Thời gian: 1 tiết
b. Hoạt động

— T ng cá nhân t nghiên c u tài li u ã h ng d n.
— Tóm t t các n i dung chính c a các khái ni m, l p thành các phi u l u
tr s d ng sau này.

c. Câu hỏi gợi ý

—
—
—
—

hi u c khái ni m t h c, t b i d ng, các b n tìm c các tài li u
tham kh o và thông ngu n mà chúng tôi ã gi i thiêu trên. Sau ây là
m t s g i ý các b n tìm c tài li u d dàng h n.
Th nào là t h c? Các ý ki n phát bi u v t h c?

Th nào là t b i d ng?
S gi ng nhau gi a t h c và t b i d ng?
Theo b n thì t h c và t b i d ng c hi u nh th nào?

d. Thông tin phản hồi

— Tr c h t nên hi u th nào là t h c. T h c là t mình tìm tòi, h c h i
hi u bi t thêm. Có th y hay không có th y chúng ta v n t h c c.
Ng i t h c hoàn toàn làm ch mình, mu n h c môn nào c ng c,
mu n h c cái gì tu ý, mu n h c âu, h c lúc nào hoàn toàn do chúng
ta l a ch n. Ví d , SV sau khi lên l p, v nhà ph i t mình tìm thêm tài
li u, sách v và t mình c và phân tích, t ng h p, ch t l c nh ng n i
dung c n thi t cho môn minh ang h c. Nh ng HV tham gia h c các l p
c a ch ng trình GDTX, th i gian c a h là r t ít, c bi t là các l p h c
bu i t i, vì v y v nhà h ph i t h c là chính. Các GS, TS, trong quá
trình nghiên c u hay công tác, òi h i h ph i có nh ng hi u bi t thêm
v các l nh v c khoa h c khác, òi h i h ph i t tìm tòi nghiên c u
thông qua các tài li u sách v . Nh ng ng i nông dân, trong quá trình
s n xu t, mu n có n ng su t ho c có thu nh p cao h n, h bu c ph i
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

125


u t khoa h c k thu t vào s n xu t vì v y ph i h c h i kinh nghi m
c a ng i khác ho c t h c, t nghiên c u rút ra c quy trình s n
xu t cho n ng su t ch t l ng cao...
Nói tóm l i, t h c là t mình l a ch n n i dung, ph ng th c h c, th i

gian và a i m sao cho phù h p v i m i ng i
t c m c tiêu
h c t p mà mình mong mu n.

Hoạt động 2. Xác định các hình thức tự học, tự bồi dưỡng
a. Thời gian: 1 tiết
b. Hoạt động

— T nghiên c u các tài li u ã d n và tìm hi u trong th c t vi c t h c, t
b i d ng c a mình và các b n ng nghi p.
— Ghi tóm t t l i các hình th c t h c và t b i d ng mà b n cho là phù
h p v i i u ki n và hoàn c nh hi n nay.

c. Câu hỏi gợi ý

Các b n th suy ngh và trao i v i nhau xem trong th c ti n có bao
nhiêu hình th c t h c? Chúng tôi xin g i ý m t s v n
các b n
ki m tra l i nh ng suy ngh c a mình:
Ng i ta có th t h c ch b ng sách và tài li u c không?
Ng i ta t h c ch b ng bài gi ng c a GV c không?
Ng i ta có th t h c v a có GV v a có tài li u hay không?
Ng i ta có th t h c b ng cách không có sách, không có tài li u sách v
không?
H c sinh, sinh viên, cán b công ch c, nh ng ng i lao ng, nh ng
ng i có trình th p... ng i ta t h c b ng cách nào?

—
—
—

—
—

d. Thông tin phản hồi

— T h c không d nh ng c ng không ph i là r t khó không t h c c.
Có th nói n u có ý chí, quy t tâm thì ai c ng t h c c, ai c ng có
th i gian t h c, t h c b ng nhi u cách và trình nào c ng t h c
c (k c nh ng ng i m i bi t ch ).
c ti u s các danh nhân, chúng ta th y ít tu i c ng t h c c, nhi u
tu i c ng t h c c. J.J. Rousseau 12 tu i ã ph i i lang thang, ki m
k sinh nhai, nh t h c mà sau này tr thành m t v n hào c a n c

126

|

MODULE GDTX 34


Pháp, m t tri t gia t t ng nh h ng n kh p th gi i. Kh ng T n m
70 tu i v n còn mu n h c o D ch; V. Huygo 70 tu i m i b t u h c
ti ng Hi L p; Caton 84 tu i m i ê a ti ng nói c a Homère. Voltaire khi v
già b ra tr n m t n m h c V t lí, Hoá h c; Clemenceau lúc g n ch t
còn h c thêm y khoa ch a b nh. Nh v y, tu i tác không ph i là m t
ch ng ng i c n tr vi c t h c c a m i ng i. H m t còn trông c,
tai còn nghe c, óc còn suy ngh
c thì 70, 80 hay 90 tu i v n nên
h c và t h c c.
Nói v trình , Abraham Lincoln, ng i c dân chúng M kính m

nh t sau Washington, ch
c bà k m u d y cho bi t c, bi t vi t và
làm 4 phép tính, còn các môn khác ông ph i t h c mà sau này thành
m t lu t s , m t ngh s n i ti ng, m t v T ng th ng c a n c M . Paul
Doumer 14 tu i ã ph i thôi h c, t h c l y r i sau thành T ng th ng
n c Pháp...
Trong s các nhà doanh nghi p, nh ng ng i thành công nh t M h u
h t h i nh ph i làm th , bán báo, ánh gi y nh vua xe h i Ford, vua
d u l a Rockefeller, vua thép Carnegie, ông t khoa t ch c công nghi p
F.W. Taylor.
Vi t Nam không thi u nh ng t m g ng t h c c a các h c gi : c
Ph m Qu nh; Tr n Tr ng Kim u t h c mà nghiên c u v c v n hoá
ph ng ông; c Ngô T t T ã t h c vi t v n và cho xu t b n tác
ph m Vi c làng; c B ch Thái B i, Tr ng V n Bên, không có b ng k s
nh ng ã làm ch nh ng x ng s n xu t l n.

Hoạt động 3. Tìm hiểu ý nghĩa của việc tự học, tự bồi dưỡng
a. Thời gian: 1,5 tiết
b. Hoạt động

— T nghiên c u tài li u và liên h v i th c ti n v ý ngh a c a vi c t h c,
t b i d ng.
— Rút ra nh ng k t qu nghiên c u và vi t tóm t t thành nh ng n i dung
c n thi t trong phi u l u tr c a mình.

c. Câu hỏi gợi ý

Các b n th suy ngh xem trong i u ki n hi n nay có c n ph i t h c
không? Chúng tôi xin g i ý m t s v n
các b n có th ki m tra

nh ng suy ngh c a mình xem có phù h p không:
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

127


— Trong i u ki n phát tri n KHCN nh hi n nay, con ng i có c n ph i t
h c h c th ng xuyên, h c su t i hay không?
— Trong xu h ng h i nh p, toàn c u hoá có th áp ng nhu c u phát
tri n kinh t xã h i, m i ng i chúng ta có c n ph i h c th ng xuyên,
h c su t i không?
— Trong tình hình t n c ta hi n nay nói chung và ngành giáo d c nói
riêng thì vi c h c th ng xuyên, h c su t i b ng cách nào?
— Trong c ng v công tác c a mình, chúng ta có c n ph i t h c, t b i
d ng hay không?
— i v i GV các trung tâm GDTX t h c, t b i d ng có tác d ng gì không?
d. Thông tin phản hồi

Ng i ta th ng hay nói cái l i thi t th c c a vi c t h c ngh a là cái l i
v c sách. c sách ki m thêm ý m i, c i thi n ph ng pháp làm
n (ph ng pháp làm vi c) c a mình và nh ó phát t, giàu có, hay t
c hi u qu cao trong công tác, công vi c c a mình. Ngay c nh ng
ng i c sách ch tiêu khi n c ng thành t. Nhi u th y thu c ông
y, lúc u ch c sách gi i s u, sau tr thành th y thu c gi i không
ch c u giúp ng i b nh mà còn có thu nh p cao. Nhi u nhà v n, nhà
giáo hay ho s c ng t h c mà thành danh, thành tài, không ch tiêu
khi n, ki m s ng mà còn làm gi u, có c a n, c a .
Ngày nay, vi c t h c l i c n thi t h n bao gi h t, tri th c c a loài ng i

t ng ti n h t s c nhanh chóng c bi t là khoa h c công ngh . Theo
các nhà d báo cho bi t, c sau 6 tháng l i xu t hi n th h máy tính
m i, có tính n ng v t tr i th h tr c nó. Công ngh sinh h c, công
ngh nano hay công ngh v t li u m i luôn xu t hi n thay th cho s n
ph m tr c ó làm cho xu h ng phát tri n s n xu t các ngành kinh t
khác c ng ngày càng nh y v t. M t khác các v n mang t m qu c t
ngày càng tác ng n m i qu c gia, dân t c nh bi n i khí h u, môi
tr ng ô nhi m d ch b nh HIV/AIDS hay các v n v v n hoá giáo d c:
truy n th ng v n hoá dân t c b xói mòn, nh h ng giá tr c a th h
tr b thay i... Vì v y s ng và t n t i m i ng i ph i h c th ng
xuyên, h c su t i. H c th ng xuyên, h c su t i ó chính là con
ng t h c, t b i d ng.
–

–

128

|

MODULE GDTX 34


ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 1

— B n hãy vi t m t ti u lu n (kho ng 5 – 10 trang) v m t s v n t h c,
t b i d ng và liên h v i th c t c a GV trung tâm GDTX hay c
quan c a b n ang công tác hi n nay.

Nội dung 2

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỰ HỌC, TỰ BỒI
DƯỠNG Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

1. THÔNG TIN NGUỒN

Trong nh ng n m g n ây, ngành GDTX luôn quan tâm n công tác t
h c, t b i d ng c a cán b qu n lí, GV làm công tác GDTX. Lãnh
B Giáo d c và ào t o mà tr c ti p là Lãnh o V GDTX ã bi t cán b
qu n lí, GV tham gia làm công tác GDTX n c ta không c ào t o v
GDTX. Vì v y, nâng cao nh n th c và n ng l c công tác, ngành GDTX
luôn coi tr ng công tác b i d ng cho cán b qu n lí các c p, GV d y h c
các ch ng trình GDTX nh ch ng trình b i d ng c a UNESCO khu
v c Châu Á Thái Bình D ng; ch ng trình d y h c cho ng i l n. c
bi t t n m 2000 n nay, công tác b i d ng c ti n hành th ng
xuyên hàng n m nh ch ng trình b i d ng s d ng ch ng trình
GDTX c p THCS và c p THPT; ch ng trình b i d ng: “H ng d n s
d ng sách h ng d n d y h c các môn h c ch ng trình GDTX c p
THCS” và “H ng d n s d ng sách h ng d n d y h c các môn h c
ch ng trình GDTX c p THPT”; ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u
ng i h c... T t c các ch ng trình trên ã c V GDTX k t h p v i
Trung tâm nghiên c u GDKCQ Vi n Khoa h c giáo d c Vi t Nam t ch c
b i d ng cho cán b c t cán các t nh, thành ph , sau ó các t nh, thành
ph v t ch c b i d ng cho t t c cán b qu n lí, GV làm công tác
GDTX.
Tháng 3 n m 2012, B Giáo d c và ào t o ã d th o Quy ch b i
d ng th ng xuyên GV m m non, ph thông và giáo d c th ng xuyên.
Trong b n Quy ch này B quy nh vi c th c hi n ch ng trình b i
d ng th ng xuyên giáo viên m m non, ph thông và giáo d c th ng
xuyên (BDTX) h ng n m, bao g m: n i dung, hình th c BDTX; ánh giá,

công nh n k t qu BDTX; nhi m v , quy n l i c a GV h c t p BDTX;
trách nhi m c a các n v , cá nhân tham gia th c hi n BDTX. Quy ch
này áp d ng i v i t t c GV ang gi ng d y ( ng l p) t i các c s giáo
–

TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

129


d c m m non, tr ng ti u h c, tr ng THCS, tr ng THPT, tr ng ph
thông có nhi u c p h c, trung tâm giáo d c th ng xuyên (sau ây g i
chung là giáo viên); các t ch c, cá nhân tham gia th c hi n BDTX.
M c ích c a BDTX nh m m t m t, giúp cho GV c c p nh t ki n
th c v chính tr , kinh t xã h i, chuyên môn, nghi p v ; nâng cao
ph m ch t chính tr , o c ngh nghi p và n ng l c d y h c, giáo d c
theo yêu c u c a chu n ngh nghi p giáo viên, yêu c u nhi m v n m
h c, c p h c và yêu c u phát tri n giáo d c c a a ph ng; m t khác
nh m nâng cao n ng l c t h c, t b i d ng, phát tri n n ng l c ngh
nghi p c a giáo viên áp ng các yêu c u c a i m i, nâng cao ch t
l ng giáo d c.
Trong b n Quy ch c ng nêu rõ yêu c u c a công tác BDTX là nhi m v
c a c quan qu n lí giáo d c các c p, c a c s giáo d c, c s ào t o,
b i d ng GV và là ngh a v ,quy n l i c a m i giáo viên. Công tác qu n
lí, ch o, t ch c th c hi n BDTX GV ph i m b o tính th ng nh t c a
t t c các khâu, g m: l p k ho ch; t ch c tri n khai BDTX; phát tri n
ch ng trình BDTX; xây d ng i ng báo cáo viên BDTX các c p; phát
tri n tài li u ph c v BDTX; ánh giá, công nh n k t qu BDTX.

N i dung ch ng trình BDTX c quy nh trong ch ng trình BDTX
do B Giáo d c và ào t o ban hành. C th là m i giáo viên tham gia
b i d ng 120 ti t/ 1 n m h c, bao g m:
a) N i dung b i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v n m h c
theo c p h c (sau ây g i là n i dung b i d ng 1): kho ng 30 ti t/ 1
n m h c.
b) N i dung b i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v phát tri n
giáo d c a ph ng theo n m h c (sau ây g i là n i dung b i d ng 2):
kho ng 30 ti t/1 n m h c.
c) N i dung b i d ng áp ng nhu c u phát tri n ngh nghi p liên t c
c a GV (sau ây g i là n i dung b i d ng 3): kho ng 60 ti t/ 1 n m h c.
Trong b n quy ch BDTX c ng nêu ra hình th c b i d ng bao g m:
Th nh t, GV b i d ng b ng t h c k t h p v i các sinh ho t t p th
v chuyên môn, nghi p v t i t b môn, c s giáo d c, liên tr ng
ho c c m tr ng; th hai, GV d l p b i d ng t p trung nh m c
trao i v chuyên môn, h ng d n t h c, h th ng hoá ki n th c và
luy n t p k n ng. Th i l ng, s l ng h c viên/ l p trong hình th c
b i d ng t p trung ph i m b o s phù h p v i các yêu c u v m c
–

130

|

MODULE GDTX 34


—
—
—

—
—
—
—

—

tiêu, n i dung, ph ng pháp c quy nh trong ch ng trình BDTX
và các quy nh hi n hành v BDTX; th ba, có th th c hi n b ng hình
th c khác nh : b i d ng t xa, b i d ng qua m ng Internet... phù h p
v i i u ki n c a a ph ng và các quy nh hi n hành v BDTX.
Nhi m v và quy n l i c a GV tham gia BDTX:
L p và báo cáo k ho ch BDTX cá nhân giám c trung tâm giáo d c
th ng xuyên phê duy t, nghiêm ch nh th c hi n các n i dung quy nh
v BDTX c a các c p qu n lí giáo d c.
V n d ng có hi u qu nh ng ki n th c, k n ng ã b i d ng vào quá
trình th c hi n nhi m v d y h c, giáo d c.
Nh ng GV không hoàn thành ch ng trình có nhi m v ti p t c th c
hi n BDTX trong n m k ti p theo quy nh c a s giáo d c và ào t o,
phòng giáo d c và ào t o.
Quy n l i c a GV tham gia BDTX
c ch ng ng kí k ho ch h c t p và có th t hoàn thành tr c
n i dung b i d ng theo k ho ch.
c gi i thi u tài li u ph c v b i d ng (tài li u chuyên môn, b ng a
hình, s tay h c t p, tài li u h ng d n s d ng thi t b , thí nghi m ã
quy nh).
c c p gi y ch ng nh n khi hoàn thành ch ng trình BDTX theo quy
nh; c khen th ng khi có thành tích xu t s c trong quá trình BDTX.
Trong th i gian tham gia ch ng trình BDTX, giáo viên c h ng

nguyên l ng và t t c các kho n ph c p, tr c p (n u có) và c
h ng các ch , chính sách v công tác b i d ng giáo viên c a Nhà
n c, c a B Giáo d c và ào t o c ng nh các chính sách khuy n khích
c a a ph ng.
K t qu ánh giá BDTX c l u vào h s c a m i cá nhân; là m t tiêu
chu n s d ng trong vi c ánh giá, x p lo i GV; làm c n c th c
hi n ch chính sách ãi ng , bình xét các danh hi u thi ua theo quy
nh c a các c p qu n lí.
i v i cán b qu n lí và GV công tác trong GDTX, trong nh ng n m t i,
th c hi n BDTX theo Thông t s 33/2011/TT-BGiáo d c và ào t o
ngày 08 tháng 5 n m 2011 v vi c Ban hành ch ng trình b i d ng
th ng xuyên giáo viên giáo d c th ng xuyên c a B tr ng B Giáo
d c và ào t o.
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

131


Trong thông t ã nêu rõ m c ích c a ch ng trình b i d ng th ng
xuyên giáo viên giáo d c th ng xuyên là c n c c a vi c qu n lí, ch
o, t ch c, biên so n tài li u ph c v công tác b i d ng, t b i d ng
nh m nâng cao n ng l c chuyên môn, nghi p v c a giáo viên giáo d c
th ng xuyên, nâng cao m c áp ng c a giáo viên giáo d c th ng
xuyên v i yêu c u phát tri n giáo d c th ng xuyên và yêu c u v ngh
nghi p i v i giáo viên giáo d c th ng xuyên.
i t ng b i d ng th ng xuyên giáo viên giáo d c th ng xuyên áp
d ng cho t t c cán b qu n lí c s giáo d c, giáo viên (sau ây g i
chung là giáo viên) ang gi ng d y t i các c s giáo d c th ng xuyên

trong ph m vi toàn qu c; các t ch c, cá nhân tham gia th c hi n ào
t o, b i d ng giáo viên giáo d c th ng xuyên.
N i dung ch ng trình b i d ng th ng xuyên bao g m:
1. Kh i ki n th c b t bu c
a. N i dung b i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v n m h c i
v i giáo d c th ng xuyên áp d ng trong c n c (sau ây g i là n i
dung b i d ng 1): B Giáo d c và ào t o quy nh c th theo t ng
n m h c các n i dung b i d ng v
ng l i, chính sách phát tri n giáo
d c th ng xuyên, ch ng trình, sách giáo khoa, tài li u, ki n th c các
môn h c, ho t ng giáo d c thu c ch ng trình giáo d c th ng xuyên.
b. N i dung b i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v phát tri n
giáo d c th ng xuyên theo t ng th i kì c a m i a ph ng (sau ây g i
là n i dung b i d ng 2): S giáo d c và ào t o quy nh c th theo
t ng n m h c các n i dung b i d ng v phát tri n giáo d c th ng
xuyên c a a ph ng, th c hi n ch ng trình, sách giáo khoa, tài li u,
ki n th c giáo d c a ph ng; ph i h p v i các d án (n u có) quy nh
n i dung b i d ng theo k ho ch c a các d án.
2. Kh i ki n th c t ch n
Kh i ki n th c t ch n (sau ây g i là n i dung b i d ng 3): bao g m 36
module b i d ng, nh m phát tri n n ng l c ngh nghi p c a giáo viên
giáo d c th ng xuyên.
(Nh ng thông tin này, các b n có th xem thêm ph n E- Ph n ph l c
c a tài li u)

132

|

MODULE GDTX 34

2. CÂU HỎI KIỂM TRA ĐẦU VÀO

— Hi n nay, các trung tâm GDTX có khuy n khích vi c t h c, t b i
d ng c a cán b GV hay không?
— Trung tâm GDTX n i b n ang công tác nói riêng và toàn t nh nói chung
ang có các ch ng trình b i d ng gì?
— B n ã tham gia vi c t h c, t b i d ng nh ng ch ng trình gì trung
tâm hay các n i khác?
— trung tâm b n s ng i tham gia t h c, t b i d ng chi m t l bao
nhiêu ph n tr m trong t ng s cán b , GV?
— M c ích, yêu c u, n i dung (theo quy ch ) là gì? B n xem có c n b
sung hay gi m b t i cho phù h p v i i u ki n công tác hi n nay?
— Cán b , GV, các c quan qu n lí có quy n và ngh a v gì? Theo b n các
quy n và ngh a v nh v y có m b o vi c t h c t b i d ng hay không?
— Ch ng trình BDTX c a GV GDTX có kh i ki n th c: Kh i ki n th c b t
bu c và kh i ki n th c t ch n. Theo b n phân ra nh v y có h p lí không?
— N i dung c a kh i ki n th c b t bu c bao g m nh ng n i dung gì?
— Kh i ki n th c t ch n g m có nh ng n i dung gì? Theo b n có c n thi t
và h p lí không?

3. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1. Tổ chức thảo luận tổ hoặc nhóm để đánh giá thực
trạng của việc tự học, tự bồi dưỡng ở các trung tâm GDTX
hiện nay
a. Thời gian: 1,5 tiết
b. Hoạt động

— Ho t ng này, các b n ph i t ch c th o lu n t ho c nhóm, có nh v y
m i thu th p c nh ng thông tin và ánh giá c th c tr ng công
vi c t h c, t b i d ng các trung tâm hi n nay.

c. Câu hỏi gợi ý

th c hi n ho t ng này, b n hãy tìm hi u, phát hi n ngay trung
tâm b n ang công tác ho c các trung tâm g n g i mà b n bi t, trên c
s các câu h i g i ý sau:
— Hàng n m, Ban G trung tâm có a vi c t h c, t b i d ng vào k
ho ch ho t ng c a trung tâm không?
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

133


— Hàng n m, Ban G trung tâm có b trí th i gian cho cán b , GV t h c
ho c tham gia b i d ng không?
— Ban G trung tâm có t o c i u ki n v v t ch t cho cán b , GV,
tham gia t h c, t b i d ng không?
— Hàng n m, nh ng ai c tham gia t h c, t b i d ng trung tâm?
— Nh ng ng i tham gia t h c, t b i d ng có c h ng nh ng quy n
l i gì không?
— Nh ng ng i tham gia t h c, t b i d ng có thành tích có c khen
th ng không? Nh ng ng i không tham gia t h c, t b i d ng có b
nh c nh , khi n trách không?
— Trung tâm b n ang công tác có bao nhiêu ph n tr m cán b , GV tham
gia t h c, t b i d ng?

— T l GV viên d y gi i các c p là bao nhiêu? T l cán b , GV hoàn thành
xu t s c, hoàn thành t t, hoàn thành nhi m v là bao nhiêu?
— K t qu h c t p c a HS h t n m là nh th nào? Gi i, Khá, Trung bình,
Kém, R t kém?
— T nh ng ý ki n trên, các b n có th y ích l i c a vi c t h c, t b i
d ng c a cán b , GV nâng cao n ng l c không?
— Tác d ng c a vi c t h c, t b i d ng n ch t l ng công tác và k t
qu h c t p c a HS nh th nào? T t hay không t t? Ch ng minh.
d. Thông tin phản hồi

T tr c t i nay, ngành GDTX luôn quan tâm n công tác t h c, t b i
d ng c a cán b qu n lí các c p, GV làm công tác GDTX. Lãnh o B
Giáo d c và ào t o mà tr c ti p là Lãnh o V GDTX hi u r t rõ r ng,
nh ng ng i làm công tác GDTX n c ta không c ào t o v GDTX.
Vì v y, nâng cao nh n th c và n ng l c công tác, ngành GDTX luôn coi
tr ng công tác b i d ng cho cán b qu n lí các c p, GV d y h c các
ch ng trình GDTX nh ch ng trình b i d ng c a UNESCO khu v c
Châu Á-Thái Bình D ng; ch ng trình d y h c cho ng i l n. c bi t t
n m 2000 n nay, công tác b i d ng c ti n hành th ng xuyên hàng
n m nh ch ng trình b i d ng s d ng ch ng trình GDTX c p THCS
và c p THPT; ch ng trình b i d ng: “H ng d n s d ng sách h ng
d n d y h c các môn h c ch ng trình GDTX c p THCS” và “H ng d n
s d ng sách h ng d n d y h c các môn h c ch ng trình GDTX c p
THPT”; ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u ng i h c... T t c các

134

|

MODULE GDTX 34

ch ng trình trên u c b i d ng cho t t c cán b , GV làm công tác
GDTX.
Nh v y, n u ai mu n h c, t h c, t b i d ng u có th tham gia h c t p.
Trong th c t , vi c t h c, t b i d ng c a GV còn nhi u b t c p. M t
m t là do các Trung tâm GDTX ch a có k ho ch c th t ch c cho GV
tham gia BDTX, ch a t o nh ng i u ki n thu n l i v th i gian, kinh phí
h tr v vi c ng viên khen th ng cho nh ng GV tham gia BDTX t
k t qu t t. M t khác, b n thân GV c ng ch a có ý th c tích c c tham gia
BDTX, nên ch a ch ng kh c ph c khó kh n tham gia, th m chí có
nh ng GV c c i b i d ng còn b h c n a ch ng
i làm vi c
khác. i u ó ch ng t c n ph i y m nh công tác này m i mong t
c hi u qu và ch t l ng trong công tác BDTX.

Hoạt động 2. Thảo luận trong tổ hoặc nhóm về nguyên nhân và
giải pháp của việc tự học, tự bồi dưỡng ở các trung tâm
GDTX hiện nay
cùng nhau th o lu n t ho c nhóm v nguyên nhân và gi i pháp c a
vi c t h c, t b i d ng c a cán b , GV trong trung tâm, b n có th s
d ng s
hình cây. S
hình cây, trong ó b ph n r miêu t các
nguyên nhân c a v n , thân cây mô t v n và cành cây li t kê các
h u qu hay gi i pháp kh c ph c nh ng nguyên nhân ã nêu trên.
Khi s d ng s hình cây th o lu n, b n có th tham kh o nh ng
câu h i g i ý d i ây.
a. Thời gian: 2 tiết
b. Hoạt động

— Các b n t ch c th o lu n theo nhóm, t tr l i các câu h i g i ý trên.
Ghi l i nh ng câu tr l i ó và phân lo i thành các n i dung: nh ng nguyên
nhân và gi i pháp t ch c vi c t h c, t b i d ng có hi u qu .
— Có th t mình ho c c ng i ghi l i thành m t v n b n và nguyên nhân
và gi i pháp th c hi n t h c, t b i d ng trung tâm GDTX hi n nay.

c. Các câu hỏi gợi ý

— Vì sao cán b trung tâm GDTX l i không tham gia t h c, t b i d ng?
— B n có th i gian t h c, t b i d ng không?
— B n có tài li u t h c, t b i d ng không?
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

135


—
—
—
—
—

Ban G trung tâm có khuy n khích b n t h c, t b i d ng không?
Trung tâm có t ch c cho b n t h c, t b i d ng không?
Trung tâm có kinh phí chi cho vi c t h c, t b i d ng c a b n?
Theo b n mu n t h c, t b i d ng c n ph i có nh ng i u ki n gì?
Mu n th c hi n vi c t h c, t b i d ng có c n ph i t thành k

ho ch hàng n m c a trung tâm, k ho ch c a m i cá nhân không?
— Ban G có c n ph i b trí k ho ch công tác cho m i cá nhân h p lí: gi
d y, gi ho t ng khác...
— Ban G có c n ph i dành nh ng ph n kinh phí nh t nh cho cán b , GV
mua s m tài li u, thi t b h c t p, ti n công tác phí i d các l p
b i d ng t p trung không?
— Ban G có c n khuy n khích, khen th ng nh ng cán b , GV tích c c
tham gia t h c, t b i d ng có k t qu và phê bình nh ng cán b , GV
không tích c c tham gia t h c, t b i d ng không?
d. Thông tin phản hồi

Có th có nhi u nguyên nhân làm cho vi c t h c, t b i d ng c a cán
b GV trung tâm GDTX hi n nay khó th c hi n nh s l ng GV các
trung tâm r t ít và thi u nên GV ph i d y nhi u gi và nhi u công tác
khác n a; Hi n ch a có chính sách h tr cho GV tham gia t h c, t b i
d ng; các a ph ng không có tài li u t h c. Nh ng nguyên
nhân ch y u v n là b n thân m i cán b GV trung tâm ch a có quy t
tâm cao. i u ó th hi n nh n th c, GV cho r ng h c c ng không
làm gì, không h c v n d y th mà có h c c ng ch d y th . Ng i v t v và
t n kém, vì ph i v a m t th i gian, v a m t ti n b c, kinh phí h c t p...
Vì v y, cán b , GV trung tâm GDTX không tham gia t h c, t b i d ng.
kh c ph c nh ng nguyên nhân trên, m t m t, m i cán b GV c n
nh n th c rõ h n m c tiêu, nhi m v và trách nhi m và nh ng l i ích
mà t h c, t b i d ng em l i cho mình, c n ph i t thành k ho ch
hàng n m c a trung tâm, k ho ch t h c, t b i d ng c a m i cá
nhân. M t khác, ban G trung tâm c n khuy n khích GV t h c, t b i
d ng; trung tâm c n dành nh ng kho n kinh phí chi cho vi c t h c, t
b i d ng c a GV mua s m tài li u, thi t b h c t p, ti n công tác phí
i d các l p b i d ng t p trung; ban G c n ph i b trí k ho ch
công tác cho m i cá nhân h p lí: gi d y, gi ho t ng khác... Ngoài ra,

ban G có c n khuy n khích, khen th ng nh ng cán b , GV tích c c

136

|

MODULE GDTX 34


tham gia t h c, t b i d ng có k t qu và phê bình nh ng cán b , GV
không tích c c tham gia t h c, t b i d ng không?
BÀI TẬP THỰC HÀNH

B n vi t m t b n ti u lu n v nguyên nhân và gi i pháp c a vi c t h c,
t b i d ng các trung tâm GDTX mà b n ang công tác.

Nội dung 3

XÁC ĐỊNH NHIỆM VỤ, KĨ NĂNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ CỦA CÔNG TÁC TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI
GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

1. THÔNG TIN NGUỒN
1.1. Kĩ năng tự học

t k t qu t t trong t h c, t b i d ng, cán b , giáo viên trong
GDTX c n xác nh rõ nhi m v h c t p c a mình, n m v ng nh ng k
n ng c b n, ph i rèn luy n hình thành cho mình nh ng k n ng t
h c, t b i d ng. C n c vào ch c n ng c a t ng lo i ho t ng h c t p
có th chia k n ng t h c làm b n nhóm.

Th nh t: k n ng k ho ch hoá vi c t h c. K n ng này c n tuân th các
nguyên t c sau: m b o th i gian t h c t ng x ng v i l ng thông tin
c a môn h c; xen k h p lí gi a các hình th c t h c, gi a các môn h c,
gi a gi t h c, gi ngh ng i; th c hi n nghiêm túc k ho ch t h c nh
bi t cách làm vi c c l p, bi t t ki m tra.
Th hai: k n ng nghe và ghi bài trên l p. Quy trình nghe gi ng g m các
khâu nh ôn bài c , làm quen v i bài s p h c, hình dung các câu h i i
v i bài m i. Khi nghe gi ng c n t p trung theo dõi s d n d t c a gi ng
viên, liên h ki n th c ang nghe v i ki n th c ã có v i các câu h i ã
hình dung tr c. C n l u ý cách ghi bài khi nghe gi ng nh ghi nhanh
(t c kí), ghi m t cách ch n l c, s d ng kí hi u riêng, ghi c chính l n
ph n , ghi th c m c c a chính mình sau ó có d p xem l i.
Th ba: k n ng ôn t p. K n ng này c chia làm hai nhóm là k n ng
ôn, k n ng t p luy n. K n ng ôn bài là ho t ng có ý ngh a quan tr ng
trong vi c chi m l nh ki n th c bài gi ng c a GV. ó là ho t ng tái
nh n bài gi ng nh xem l i bài ghi, m i quan h gi a các o n r i r c, b
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

137


sung bài ghi b ng nh ng thông tin nghiên c u c các tài li u khác,
nh n di n c u trúc t ng ph n và toàn bài. Vi c tái hi n bài gi ng d a vào
nh ng bi u t ng, khái ni m, phán oán c ghi nh n t bài gi ng c a
th y, t ho t ng tái nh n bài gi ng, d ng l i bài gi ng c a th y b ng
ngôn ng c a chính mình, ó là nh ng m i liên h lôgic có th có c ki n
th c c và m i.
K n ng t p luy n có tác d ng trong vi c hình thành k n ng t ng ng

v i nh ng tri th c ã h c. T vi c gi i bài t p c a GV n vi c ng i h c
t thi t k nh ng lo i bài t p cho mình gi i; t bài t p c ng c n v
ki n th c n bài t p h th ng hoá bài h c, ch ng h c, c ng nh
nh ng bài t p v n d ng ki n th c vào cu c s ng.
Th t : k n ng c sách. Ph i xác nh rõ m c ích c sách, ch n cách
c phù h p nh tìm hi u n i dung t ng quát c a quy n sách, c th
m t vài o n, c l t qua nh ng có tr ng i m, c k có phân tích,
nh n xét, ánh giá. Khi c sách c n ph i t p trung chú ý, tích c c suy
ngh , khi c ph i ghi chép.
1.2. Kĩ năng tự học với sách

T h c v i sách, ta ph i t chu n b “th c n”, i ch và t n u n. N u
ta bi t cách lên th c n, khéo i ch và n u n ng thì ta s có m t b a
n ngon mi ng, v a ti t ki m v a b d ng. Ng c l i, có khi ta t n c
ng ti n, m t th i gian nh ng r i chính ta c ng không th nào nu t n i.
T ng t nh v y, khi h c v i sách, ta có toàn quy n l a ch n và h c
nh ng gì mình th c s c n, b ng cách c a mình, th i gian và a i m
mình thích,... Nh ng ki n th c t sách là mênh mông, n u ta không bi t
l a ch n, không bi t x lí thông tin bi n ki n th c y thành tri th c
c a riêng mình thì ta s v n c “d t” dù c, h c r t nhi u.

1.3. Cách học với sách hiệu quả

Tr c tiên, b n nên c n th n v i “b y bi t tu t” trong quá trình c
sách. B i l , câu ch , l p lu n c a sách th ng r t logic, rõ ràng, không ít
khi ta t ng mình ã hi u nh ng th c ra mình không hi u gì c ho c
hi u sai hoàn toàn.
tránh b y này, b n c n ph i v t qua c v b c bên ngoài c a câu
ch , ngôn ng tìm và hi u c n i dung bên trong, cái h n, cái th n
c a sách. Cái này không ph i d làm. B i vì t t c chúng ta u có xu

h ng tìm ki m i u mình c n, mình thích và t ch i nh ng i u trái

138

|

MODULE GDTX 34


mong i c a mình. Nên n u ngôn ng , v b c c a sách h p v i mình thì
mình ng u nghi n ngay và hi u theo “cách c a mình” và b qua nh ng
“viên ng c” còn gi u bên trong. Ng c l i, câu ch , v b c c a sách trái ý
mình thì mình b i, không c n a, th m chí có ph n ng tiêu c c.
1.4. Học với sách phải hiểu, phải cảm được cái thần, cái hồn bên trong sách

Tr c tiên, b n c n ph i c ch m, c k , th m chí c i, c l i vài
l n n u th y n i dung có gì ó trúc tr c. H c v i sách, òi h i b n ph i
liên t c suy ngh , ph i tìm n nh ng liên t ng t sách n th c ti n
có th áp d ng vào hoàn c nh c a mình. Ch khi b n và sách g p nhau,
thì nh ng ý t ng sáng t o m i hi n ra. ó chính là cái th n, cái h n c a
sách mà không ph i ai c ng có th c m nh n c.
Ngoài ra, c ng gi ng nh b t c vi c gì, h c v i sách c ng c n b n ph i
xác nh rõ m c tiêu. B n ph i xác nh rõ m c tiêu c a mình ch n
l c và x lí t t thông tin thu c. N u không, gi a bi n ki n th c mênh
mông, b n s ch t chìm. Vì v y, h c v i sách tuy có khó nh ng l i r t thú
v . Sách không ch giú p b n m r ng ki n th c mà còn phát huy sáng t o
c a b n r t t t. H c v i sách c ng là m t cách h c r t ti t ki m mà ai
c ng có th h c
c.

2. CÂU HỎI KIỂM TRA ĐẦU VÀO

— Trên c ng v công tác hay gi ng d y, b n th y mình có c n ph i h c
thêm nâng cao trình , n ng l c chuyên môn nghi p v ?
— Mu n nâng cao n ng l c chuyên môn, nghi p v , theo b n c n ph i làm
nh th nào? ào t o l i theo tr ng l p? B i d ng nâng cao theo các
khoá t p hu n? hay t h c, t b i d ng?
— Trong i u ki n công tác và gi ng d y trung tâm GDTX, b n có th
tham gia t h c, t b i d ng c không?
—
có th t h c, t b i d ng có hi u qu , b n th y c n ph i có nh ng
k n ng gì?

TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

139


3. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1. Tự nghiên cứu hoặc thảo luận tổ, nhóm để xác
định nhiệm vụ tự học, tự bồi dưỡng của cán bộ, GV ở các
trung tâm GDTX
a. Thời gian: 1,5 tiết
b. Hoạt động

Sau khi th o lu n, tr l i các câu h i trên, b n ghi tóm t t l i trong
kho ng m t trang v s c n thi t, v yêu c u nhi m v t h c, t b i

d ng c a cán b , GV các trung tâm GDTX.

c. Câu hỏi gợi ý thảo luận

— B n tham gia công tác gì trung tâm GDTX: GV d y v n hoá? GV d y
ngh ? H ng d n h c viên th c hành? Cán b v n ng phong trào?
Công vi c c a b n có g p nh ng khó kh n thu n l i gì?
— B n hãy t ánh giá xem ch t l ng công tác, gi ng d y c a b n có t
c ch t l ng nh mong mu n không, vì sao?
— K t qu h c t p c a HV trung tâm ho c HV do tr c ti p b n gi ng d y
t k t qu t t, trung bình hay không t?
— K t qu h c t p c a HV nh ã nêu, nguyên nhân gì n d n n k t qu
ó? Có nguyên nhân do trình , n ng l c chuyên môn, nghi p v c a
b n hay không?
— B n th y b n thân mình có c n ph i t h c, t b i d ng nâng cao
n ng l c d y h c và công tác?
—
nâng cao ch t l ng giáo d c - ào t o các trung tâm GDTX, b n
cho bi t c n ph i làm gì?

d. Thông tin phản hồi

Dù b n tham gia b t kì m t công tác gì trung tâm GDTX nh GV d y
v n hoá, GV d y ngh , h ng d n h c viên th c hành, cán b v n ng
phong trào, hay công vi c gì khác, b n c ng c n ph i h c thêm b ng
cách t h c, t b i d ng. Có tham gia h c thêm, b n s th y ch t l ng
công tác, ch t l ng gi ng d y c a b n s t c ch t l ng. T ó k t
qu h c t p c a HV trung tâm nói chung và HV do tr c ti p b n gi ng
d y s t k t qu t t. Nh chúng ta ã bi t, k t qu h c t p c a HV,
nguyên nhân chính là do trình , n ng l c chuyên môn, nghi p v c a

140

|

MODULE GDTX 34


cán b , GV trong trung tâm. Vì v y mà b n c n th y b n thân mình c n
ph i t h c, t b i d ng nâng cao n ng l c d y h c và công tác.

Hoạt động 2. Thảo luận các giải pháp, kĩ năng tự học, tự bồi
dưỡng để nâng cao chất lượng giáo dục
a. Thời gian: 1,5 tiết
b. Hoạt động

— Tr c h t các b n c n nghiên c u tài li u, t tr l i các câu h i trên.
— T ch c t , nhóm cùng tham gia th o lu n, phân tích và th ng nh t các
k n ng c n thi t c a vi c t h c, t b i d ng.
— Ghi l i nh ng ý ki n phát bi u c a các b n ng nghi p và t ng h p
thành v n b n v k n ng t h c, t b i d ng c a m i ng i.

c. Câu hỏi gợi ý thảo luận các giải pháp, kĩ năng

* Câu h i g i ý th o lu n các gi i pháp
B n hãy nêu c nh ng gi i pháp có th nâng cao ch t l ng t h c,
t b i d ng các trung tâm GDTX hi n nay:
— Xây d ng k ho ch t h c, t b i d ng chung trong ch ng trình k
ho ch công tác hàng n m c a trung tâm.
— Xây d ng k ho ch t h c, t b i d ng c a t chuyên môn, t công tác.

— M i cá nhân u xây d ng k ho ch t h c, t b i d ng hàng n m,
hàng h c kì, hàng quý.
— Ban G c n s p x p b trí h p lí gi d y, công vi c cho m i cán b , GV,
dành cho h m t qu th i gian nh t nh h có th i gian t h c, t
b i d ng.
— Ban G trung tâm c n cân i tài chính ho t ng sao cho dành m t
kho n kinh phí nh t nh h tr cán b , GV mua tài li u, i công tác
t p hu n h c t p...
* Câu h i g i ý th o lu n các k n ng t h c
vi c t h c, t b i d ng b n th y c n ph i có nh ng k n ng gì?
— K n ng l a ch n n i dung, cách th c, l a ch n nh ng v n u tiên
t h c, t b i d ng.
— K n ng xây d ng b trí k ho ch, s p x p th i gian t h c t b i
d ng trong tháng, h c kì, n m h c ho c k ho ch h c t p lâu dài.
TỰ HỌC, TỰ BỒI DƯỠNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

141