Dự báo khả năng kiệt quệ tài chính của các doanh nghiệp bất động sản trên thị trường chứng khoán việt nam

TR

NGă

B ăTĨIăCHệNH
IăH CăTĨIăCHệNHăậ MARKETING
----------

D

NGăMINHăTU N

D ăBÁOăKH ăN NGăKI TăQU ăTĨIăCHệNHăC Aă
CÁCăDOANHăNGHI PăB Tă
TR

NGăS NăTRểNăTH ă

NGăCH NGăKHOÁNăVI TăNAM
Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mƣăs : 60.34.02.01

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

Tp.HCM, tháng 03 n mă2016


TR

NGă

B ăTĨIăCHệNH
IăH CăTĨIăCHệNHăậ MARKETING
----------

D

NGăMINHăTU N

D ăBÁOăKH ăN NGăKI TăQU ăTĨIăCHệNHăC Aă
CÁCăDOANHăNGHI PăB Tă
TR

NGăS NăTRểNăTH ă

NG CH NGăKHOÁNăVI TăNAM
Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mƣăs : 60.34.02.01

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

NG

IăH

NGăD NăKHOAăH C: TS. Nguy n Th ăM ăLinh

Tp.HCM, tháng 03 n mă2016


L IăCAMă OANă

Tôiă xină camă đoană lu nă v nă “ D ă báoă kh ă n ngă ki tă qu ă tàiă chínhă c aă cácă
doanhănghi păb tăđ ngăs nătrênăth ătr

ng ch ngăkhoánăVi tăNam”ălà công trình

nghiênăc uăc aăchínhătácăgi .ăN iădungăđ

căđúcăk tăt ăquáătrìnhăh căt păvƠăcácăk tă

qu ănghiênăc uăth căti nătrongăth iăgianăqua,ăs ăli uăs ăd ngălƠătrungăth căvƠăcóăngu nă
g că tríchă d nă rõă rƠng.ă Lu nă v nă đ

căth că hi nă d

iăs ă h

ngăd nă c aă TS.ăNguy nă

Th ăM ăLinh
TP.ăH ăChíăMinh,ăngƠyăă

tháng

Tácăgi

D

i

ngăMinhăTu n

n mă2016


L IăC M
Tr

N

că h t,ă tácă gi ă xină g iă l iă c mă nă chơnă thƠnhă đ nă Côă h

ngă d nă khoaă h că

Ti năS ăăNguy năTh ăM ăLinh v ănh ng Ủăki năđóngăgóp,ănh ngăch ăd năgiúpătácăgi ă
hoƠnăthƠnhălu năv n.
Tácă gi ă xină g iă l iăc mă năđ nă t tă c ă cácă QuỦă Th y,ă Côă đƣă t nă tìnhătruy nă đ tă
nh ngăki năth căh tăs căquỦăbáuătrongăsu tăhaiăn măh căcaoăh c.
Tácăgi ăc ngăxinăg iăl iăc mă năđ năcácăanhăch ăvƠăcácăb n,ăđ căbi tălƠăcácăanhă
ch ăvƠăcácăb nătrongăl păTCNHă4-1ăđƣăgópăỦăki nătrongăquáătrìnhăth căhi nălu năv n.
Cu iăcùng,ătácăgi ă xinăg iăl iăc mă năđ năgiaăđình,ăng

iăthơnăđƣă luônă ngă h ă

đ ngăviênătácăgi ătrongăsu tăquáătrìnhăh căt păvƠăth căhi nălu năv nănƠy.

ii


M CăL C
L IăCAMă OAN

L IăC Mă N
M CăL C
DANHăM CăB NGăBI U
DANHăM CăHỊNHăV
DANHăM CăKụăHI UăVĨăT ăVI TăT T
TịMăT T
CH

NGă1ă:ăT NGăQUAN NGHIểNăC U
1.1 LỦădoăch n đ tài ....................................................................................... 1
1.2 M cătiêuănghiênăc uă ................................................................................. 1
1.3ăCơuăh iănghiênăc u ................................................................................... 2
1.4
1.5 Ph

iăt

ngănghiênăc uăvƠăph măviănghiênăc uă ......................................... 2
ngăphápănghiênăc u ........................................................................... 2

1.6ăụăngh aăc aăđ tài ..................................................................................... 3
1.7ăK tăc uălu năv nă ....................................................................................... 3
1.8ăK tălu năch
CH

ngăm t ................................................................................ 3

NGă2ă:ăT NGăQUANăLụăLU N VĨăCÁCăNGHIểNăC UăTR

Că ỂY

2.1ăT ngăquanăv ăki tăqu ătƠiăchính ............................................................... 4
2.1.1 Kháiăni măvƠăđ căđi măki tăqu ătƠiăchính .............................................. 4
2.1.2ăCácăch ătiêuăđoăl

ngăr iăroăki tăqu ătƠiăchính ....................................... 5

2.1.3ăTácăđ ngăc aăki tăqu ătƠiăchínhăđ năn năkinhăt ănh ăth ănƠo ................ 6
2.2 Cácămôăhìnhănghiênăc uătr
2.2.1 Nghiênăc uăc aăn

c .................................................................. 6

căngoƠi ................................................................... 6

2.2.1.1 Nghiên c uăc a William Beaver (1966).............................................. 6
iii


2.2.1.2 Cácănghiênăc uăc a Edward I. Altman (1968) .................................... 9
2.2.1.3 Nghiênăc u c aăOhlson (1980) ......................................................... 14
2.2.1.4 Nghiênăc uăc a Tyler Shumway (2001) ........................................... 15
2.2.1.5 Nghiênăc uăc a Sudheer Chava và Robert A. Jarrow (2004) ......... 16
2.2.1.6 Nghiênăc uăJohn Y.Campbell, Jens Hilscher, Jan Szilagyi (2010)... 17
2.2.2 Nghiênăc uătrongăn

c ......................................................................... 19

2.3ăT ngăh păcácăk tăqu ănghiênăc u ........................................................... 20
2.4ăK tălu năch

CH

ngăhai ................................................................................ 22

NGă3ă:ăTHI TăK NGHIểNăC U
3.1 Qui trình nghiênăc u ............................................................................... 26
3.2 Môăhìnhănghiênăc u ............................................................................... 29
3.3 Thuăth păvƠ x ălỦăs ăli u ........................................................................ 33
3.3.1ăL aăch năd ăli u .................................................................................. 34
3.3.2ăPhơnălo iădoanhănghi păki tătƠiăchínhăvƠăkhôngăki tăqu tài chính ..... 34
3.3.3ăTínhătoánăvƠăgi iăthíchăbi năd ăli u ...................................................... 36
3.4ăK tălu năch

CH

ngăbaă................................................................................. 38

NGă4ă:ăK TăQU ăNGHIểNăC U VĨăTH OăLU N
4.1ăTh cătr ngăcác doanhănghi păb tăđ ngăs nătrongăth iăgianăqua ............. 39
4.2 Phân tích t ăt

ngăquan........................................................................... 47

4.3 K tăqu ănghiênăc u ................................................................................. 49
4.3.1ăH iăquyălogităv iăhi uă ngăc ăđ nh (FE) ............................................. 50
4.3.2ăH iăquyălogităv iăhi uă ngăng u nhiên (RE) ........................................ 52
4.3.3ăKi măđ nhăHausmanătestăđ ăl aăch nămôăhìnhăFE,ăREăphùăh p ........ 53
4.4 Ki măđ nhăk tăqu d ăbáoăso v iăth căt ................................................ 55
4.5 Th oălu năv ăk tăqu ănghiênăc uăđ tăđ
iv

că ............................................. 56


4.6ăK tălu năch
CH

ngăb nă .............................................................................. 58

NGă5ă:ăK TăLU NăVĨăG IăụăCHệNHăSÁCH
5.1 K tălu năv ăk tăqu ănghiênăc u .............................................................. 59
5.2ăM tăs g iăỦăchínhăsách .......................................................................... 60
5.3 H năch ăc aăđ ătƠi vƠăh
5.4ăK tălu năch

ngănghiênăc uăti pătheo.................................. 61

ngăn m .............................................................................. 63

DANHăM CăTĨIăLI UăTHAMăKH Oă
CÁC PH ăL C

v


DANHăM CăB NGăBI U
Danhăm căb ngăbi u

Trang

B ngă2.1ă: Th ngăkêăcácăch ăs ătƠiăchínhătrongănghiênăc uăc a Beaver (1966) ......... 8
B ngă2.2ă:ăT ngăh păcácămôăhìnhăd ăbáoăpháăs năc a Altman ............................... 13
B ngă2.3ă:ăT ngăh păcácăbi năđ căl păđ

căs ăd ngătrongăcácănghiênăc u ............ 23

B ngă2.4ă:ăT ngăh păcácănghiênăc u ........................................................................ 24
B ngă3.1ă: T ngăh păcácăbi năđ căl pătheoănghiênăc uăc a CHS (2010) ................ 30
B ngă3.2ă:ăT ngăh păcácăbi năđ căl pătrongămôăhìnhănghiênăc u .......................... 32
B ngă3.3ă:ăS ăcôngătyăb ăh yăniêmăy t trên hai sàn HOSE và HNX ....................... 34
B ngă3.4ă:ăCácăquyăđ nhăc ăphi uăb ăh yăniêmăy tăho căgiaoăd chăb ăki m soát .... 35
B ngă4.1ă:ăC u trúc tài s n toàn ngành b tăđ ng s n ............................................... 42
B ng 4.2 : C u trúc ngu n v n toàn ngành b tăđ ng s n ........................................ 43
B ng 4.3 : Tính thanh kho năquaăcácăn m .............................................................. 44
B ng 4.4 : T l n / v n ch s h u c a toàn ngành b tăđ ng s n .......................... 45
B ng 4.5 : L i nhu n biên, t su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) và
t su t sinh l i trên v n ch s h u (ROE) ngành b tăđ ng s n ............................. 45
B ng 4.6 : Phơnătíchăt

ngăquanăcácăbi n trong mô hình ....................................... 47

B ng 4.7 : Mô hình h i qui ph gi a bi n TLTA và TLMTA ................................. 48
B ng 4.8 : Mô hình h i qui ph gi a bi n NITA và MB ........................................ 49
B ng 4.9 : M căỦăngh aăc a t ng bi năđ c l p sau khi h i quy logit FE ................ 51
B ng 4.10 : M căỦăngh aăc a t ng bi năđ c l p sau khi h i quy logit RE .............. 53
B ng 4.11 : Ki măđ nh hi u ng FE, RE ................................................................. 54
B ng 4.12 : K t qu d u k v ng mô hình nghiên c u c a tác gi .......................... 55
B ng 4.13 : Th ng kê s l

ng công ty ki t qu gi a mô hình và th c t ầầầ...56

vi


DANHăM CăHỊNHăV
Danhăm căhìnhăv

Trang

Hình 2.1 : đ ăth ăsoăsánhăl iăíchăc aăt măch năthu ăv iăchiăphíăki tăqu ă
khiădoanhănghi păvayăn

........................................................................................... 5

Hìnhă3.1ă:ăL uăđ ănghiênăc u .................................................................................. 28
Hìnhă4.1ă:ăBi uăđ ăs ăc năh ăbánăđ
Hìnhă4.2ă:ăS ăt

căvƠăt ngătr

ngăGDPăngƠnhăb tăđ ngăs n ... 40

ngăquanăgi aăd ăn ătínăd ngăngƠnhăb tăđ ngăs năvƠăt ngă

doanhăthuăc aăcácăcôngătyăniêmăy t ......................................................................... 41
Hìnhă4.3ă:ăC uătrúcătƠiăs năngƠnhăb tăđ ngăs n ....................................................... 43
Hìnhă4.4ă:ăBi uăđ ăc uătrúcăngu năv năngƠnhăb tăđ ngăs n .................................... 44
Hìnhă4.5ă:ăBi uăđ ătínhăthanhăkho năquaăcácăn mă .................................................. 44
Hìnhă4.6ă:ăL iănhu năbiên,ăh ăs ăsinhăl iătrênăt ngătƠiăs nă(ROA)ăvƠăh ăs ă
sinhăl iătrênăv năch ăs ăh uă(ROE)ăngƠnhăb tăđ ngăs n ......................................... 46

Hìnhă4.7ă:ăK tăqu ăki măđ nhăd ăbáoăki tăqu ăsoăv iăth căt .................................. 55

vii


DANHăM CăKụăHI UăVĨăT ăVI TăT T
BCTC

Báo cáo tài chính

BS

Môăhìnhănghiênăc uăc aăBharath và Tyler Shumway (2008)

CHS

Môăhìnhănghiênăc uăc aăJohnăY.Campbell,ăJensăHilscherăvƠ
Jan Szilagyi (2010)

C KT

B ngăcơnăđ iăk ătoán

DN

Doanhănghi p

FEM

Môăhìnhătácăđ ngăc ăđ nh

HOSE

S ăgiaoăd chăch ngăkhoánăThƠnhăph ăH ăChíăMinh

HNX

S ăgiaoăd chăch ngăkhoánăThƠnhăph ăHƠăN i

MDA

Phơnătíchăbi tăth căđaăy uăt

OPM

Môăhìnhăgiáăquy năch nă

OLS

Ph

PV

Giáătr ăhi năt iăthu n

REM

Môăhìnhătácăđ ngăng uănhiên

TCTD

T ăch cătínăd ng

TSC

TƠiăs năc ăđ nh

TTCK

Th tr

UPCOM

SƠnăgiaoăd chăcácăch ngăkhoánăc aăcôngătyăch aăniêmăy t

VCSH

V năch ăs ăh u

VSD

Trungătơmăl uăkỦăch ngăkhoán

WTO

T ăch căth

ngăphápăbìnhăph

ngăsaiăs ăbéănh t

ngăch ngăkhoán

ngăm iăth ăgi i

viii


TịMăT T
Lu nă v nă d aă trênă nghiênă c uă n mă 2010ă c aă nhómă tácă gi ă John Y.Campbell,
Jens Hilscher và Jan Szilagyi đ

că đ ngă trênă t pă chíă The Journal of Investment

Management, 9 (2): 14-34 v ăd ăbáoăpháăs năc aăcácăch ngăkhoán.ă

ăxácăđ nhăcác

ch ă s ă tƠiă chínhă cóă vaiă tròă quană tr ngă trongă d ă báoă ki tă qu ă tƠiă chínhă choă cácă doanh
nghi păb tăđ ngăs nătrênăth ătr

ngăch ngăkhoánăVi tăNam,ălu năv năđƣăs ăd ngăcácă

ch ă s ă tƠiă chínhă trongă báoă cáoă đ

că côngă b ă vƠă niêmă y tă trênă S ă giaoă d chă ch ngă

khoánăthƠnhăph ăH ăChíăMinhă(HOSE)ăvƠăS ăgiaoăd chăch ngăkhoánăHƠăN iă(HNX)ă
giaiăđo nă2008-2014,ăsauăđóăti năhƠnhăphơnătíchăh iăquyălogisticăđ aăraă

căl

ngăxácă

su tăki tăqu ăc aăcácăcôngătyăb tăđ ngăs n.ăM cătiêuănh măgiúpăcácădoanhănghi păb tă
đ ngă s nă đi uă ti tă cácă ch ă s ă tƠiă chínhă nhă h
đi uăhƠnhădoanhănghi păđ

ngăđ nă ki tă qu ă tƠiă chính,ă qu nă lỦă vƠă

căt tăh n.ăK tăqu ătínhătoánăsauăđóăđ

căki măđ nhăl iăv iă

th căt ăki tăqu ăc aăcácădoanhănghi pănƠyăc ngătrongăgiaiăđo nănghiênăc uăgiúpăđánhă
giáăm tăcáchăkháchăquanătínhă ngăd ngăc aămôăhìnhătrongăđi uăki năth ătr
Nam.

ix

ngăVi tă


CH

NGă1ă:ăT NGăQUANăNGHIểNăC U

1.1 LÝ DO CH N

TÀI

Nhìn l i n n kinh t th gi i trong th i gian qua chúng ta nh n th y, sau
h năm tăn măk t khi Vi t Nam gia nh p WTO vào kho ng 9/2008 c th gi i
chaoăđ o khi ch u nhăh

ng t cu c kh ng ho ng kinh t th gi i b t ngu n t

M . T s suy thoái c a th tr
nhi u nh tălƠăắchoăvayăd

ngănhƠăđ t M v iănguyênănhơnăđ

c nh căđ n

i chu n”,ăcu c kh ng ho ng lan sang th tr

ng tài

chính và đ n n n kinh t toàn c u. Các t pă đoƠnă tƠiă chính l n c a M nh ă
Fannie Mae & Freddie Mac b qu c h u hóa; Lehman Brothers, Washington
Mutual tuyên b phá s n; Merrill Lynch b Bank of America mua l i còn AIG
ph i nh n vài ch c t USD c u tr t Chính ph M . Cu c suy thoái lan sang
kh i EU và Châu Áănh ăm tăc năđ i d ch và Vi t Nam c ngăkhôngăngo i l ,
nhanh chóng b suy thoái và đ yăkhóăkh năđeăd a các doanh nghi p v a và nh
c a Vi t Nam. 95% trong kho ng 350.000 doanh nghi p là doanh nghi p nh
và v a theo tiêu chí v năd

i 20 t vƠăd

i 300 lao đ ng thì 200.000 DN chi m

60% là g pă khóă kh n,ă 70.000ă doanhă nghi p ng ng tr ,ă đóngă c a ho că đƣă pháă
s n1. Con s doanh nghi p phá s n không ng ngăgiaăt ng,ăn uănh ăn mă2010ălƠă
43.000 doanh nghi p tuyên b gi i th , phá s năthìăđ n h tăn mă2011ăcóă79.014ă
doanh nghi p gi i th

2

.

n 18/4/2013, theo báo cáo c a t ch că nƠyă thìă trongă n mă 2012ă cóă
58.128 DN phá s n. Còn theo phòng công nghi pă th

ngă m i Vi t Nam thì

trong 5 thángăđ uăn mă2015 s DN hoàn t t th t c gi i th phá s n là 3.884
doanh nghi p. V i th c tr ng trên tác gi mong mu n th c hi năđ tàiă“D
báo kh n ngăki t qu tài chính c a các doanh nghi p b tă đ ng s n trên
th tr
tr

ng ch ng khoán Vi t Nam”ăv i m c tiêu giúp doanh nghi p d đoánă

c kh n ngăkhóăkh nătƠiăchínhănh m gi m thi u r i ro thua l , phá s n.

1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U
M c tiêu c aă đ tài là tìm ra các y u t tƠiă chínhă nƠoă tácă đ ngă đ n s
ki t qu tài chính c a doanh nghi p,ăc ngănh ăđoăl

ng m căđ

nhăh

ng c a

các y u t tƠiăchínhăđóătácăđ ngăbaoănhiêuăđ n s thua l c a các doanh nghi p
1


b tăđ ng s n.ăSauăđóăg i ý m t s chính sách khuy n ngh đ n các nhà qu n tr
tài chính nh m h n ch kh n ngăr i ro v ki t qu tài chính cho doanh nghi p.
1.3 CỂUăH IăNGHIểNăC Uă
C năc tình hình kinh t Vi t Nam hi n nay và t nh ng nghiên c u đƣă
đ

c công b tr

căđơy, câu h i nghiên c uăđ

các y u t tƠiăchínhătìmăđ

căđ tăraătrongăđ tài này là li u

c có th c s tácăđ ngăđ n s ki t qu tài chính c a

các công ty b tăđ ng s n hay không ? m căđ

nhăh

ng c a các y u t này tác

đ ng th nào mà các doanh nghi p b tăđ ng s n do không tuân th mà ph i d n
đ n phá s n ? Vi c g i ý chính sách có góp ph n làm cho các doanh nghi p b t
đ ng s n gi m r i ro ki t qu tài chính hay không ?
IăT

1.4

NGăNGHIểNăC UăVĨăPH MăVIăNGHIểNăC Uă
iă t

t

ng nghiên c u là s ki t qu tài chính c a doanh nghi p (đ i

ng kh oă sátă đ

c gi i h nă trongă đ tài này là ngành ngh b tă đ ng s n),

ph m vi nghiên c uăđ

c thu th p t báo cáo tài chính c a các doanh nghi p

b tă đ ng s n niêm y t trên sàn ch ng khoán Vi t Nam (HOSE, HNX) trong
kho ng th i gian t n mă2008 đ năn mă2014.
1.5 PH

NGăPHÁPăNGHIểNăC Uă
tài áp d ng c hai ph

nh tính : s d ngăph

ngăphápănghiênăc u:ăđ nh tính và đ nhăl

ng

ngăphápăth ng kê mô t , t ng h p, so sánh, l p b ng

bi u, v đ th .
nh l

ng : s d ng mô hình h i qui logistic v i các bi n tài chính NITA,

TLTA, NIMTA, TLMTA, SIGMA, RSIZE, CASHMTA, MB, INFORM. Ki m
đ nh hi u ng c đ nh (FE) và hi u ng ng uănhiênă(RE),ăsauăđóătácăgi s ki m
đ nh l i v iă Hausmană testă đ l a ch n mô hình nào phù h pă h n.ă V i nh ng
quanăsátăr iăvƠoătìnhătr ng ki t qu tƠiăchínhăthìăđ

c gán giá tr bi n ph thu c

là 1, nh ng quan sát không b ki t qu tài chính thì đ

c gán giá tr lƠă 0.ă

gi i quy t v năđ bi n ph thu c là bi n nh phân tác gi h i quy Logistic trên
ph n m m th ng kê kinh t l

ng Stata phiên b n 13.0 và có 379 quan sát đ

c

l y t 73 công ty b tăđ ng s n niêm y t chính th c trên hai sàn HOSE & HNX
2


t i th iă đi m tháng 09/2015. Các bi nă đ c l p và bi n ph thu c đ
ngh aă ch

că đ nh

ngă3ăc a lu năv nănƠy.

1.6ăụăNGH AăC Aă

ăTĨI

T ăth căt iăc păthi tănêu trên,ălu năv nănghiênăc uămôăhìnhăd ăbáoăki tă
qu ă tƠiă chínhă c aă cácă doanhă nghi pă b tă đ ngă s nă Vi tă Namă tr

că khiă doanhă

nghi pălơmăvƠo c nhăpháăs nănh măgiúpăb oăv ăquy năl iăchoănhƠăđ uăt ,ăcácăt ă
ch cătínăd ng,ăcácăđ iătácăvƠăng

iălaoăđ ngăc aădoanhănghi păc ngănh ăgiúpă

chínhădoanhănghi păth căhi năhi uăqu ăs ăd ngăv năt tăh n,ăkhôngăđ uăt ădƠnă
tr i,ăkhôngădùngăv năng năh năđ ăđ uăt ădƠiăh năhayălƠăc nhăbáoădoanhănghi pă
th căhi nătáiăc ăc u,ătinhăgi m b ămáyăđ ăkhôngăr iăvƠoătìnhătr ngăki tăqu ătƠiă
chínhămƠăd năđ năpháăs n.

1.7ăăK TăC UăLU NăV Nă
Lu năv năbaoăg mă5ăch

ng;

Ch

ngă1 : T ngăquanănghiênăc u

Ch

ngă2ă: T ngăquanălỦălu năvƠăcácănghiênăc uătr

Ch

ngă3ă: Thi tăk ănghiênăc uă

Ch

ngă4ă: K tăqu ănghiênăc uăvƠăth oălu nă

Ch

ngă5ă: K tălu năvƠăg iăỦăchínhăsáchă

1.8ăăK TăLU NăCH
Ch

căđơyă

NGăM T

ngăm tăđƣănêuălênăđ

c u,ă cơuă h iă nghiênă c u,ă đ iă t

că các lý do vìăsaoăch năđ ătƠi,ăm cătiêuănghiênă
ngă nghiênă c u,ă ph mă viă nghiênă c u,ă ph

ngă

phápănghiênăc uăvƠăỦăngh aăth căti năc aăđ ătƠi. Giúpăchoăb năđ căkháiăquátăcácă
v năđ ăc ăb nănh tăc aăvi cănghiênăc uăkhoaăh căm tăv năđ .

3


CH

NGă2ă:ăT NGăQUANăLụăLU N VÀ CÁC
NGHIểNăC UăTR

Că ỂY

2.1 T NGăQUANăV ăKI TăQU ăTĨIăCHệNHă
2.1.1ăKháiăni măvàăđ căđi mă
Khái ni m : ki t qu tài chính (financial distress) x y ra khi doanh
nghi păkhôngăđápă ngăđ

c các h a h n v i ch n hayăđápă ng m t cách khó

kh n.ă ôiăkhiăki t qu tài chính c ngăđ aăđ n thua l hay phá s n,ăđôiăkhiănóă
ch cóăngh aălƠăcôngătyăđangăg păkhóăkh n,ăr c r i v tài chính.
c đi m : V iăđ c thù c a ngành b tăđ ng s n khi làm d ánăbanăđ u
doanh nghi păđ u ph i vay v nă(thôngăth

ngătheoăquiăđ nh ph i có t i thi u

20% v năđ i ng v i d ánăđangătri n khai). Nên khi ki t qu tài chính x y ra
thì r t t năkém,ăcácănhƠăđ uăt ăluônăloăng i r ng các doanh nghi p có vay n có
th s r iăvƠoătìnhătr ng ki t qu tài chính,ăđi uănƠyăđ
th tr

c ph n ánh trong giá tr

ng hi n t i ch ng khoán c a doanh nghi păđó. Theo lý thuy t MM, giá

tr c a doanh nghi p đ

Giá tr DN =

c chia làm ba ph n :

Giáătr ăn uăđ cătƠiă
tr hoƠnătoƠnăb ngă
v năc ăph n

+

PVăc aăt m

ch năthu

-

PVăc aăchiăphí
Ki tăqu ătài chính

Chiăphíăki tăqu ătƠiăchínhătùyăthu căvƠoăxácăsu tăki tăqu ăvƠăđ ăl năc aăchiăphíă
ph iăgánhăch uăn uăki tăqu ătƠiăchínhăx yăra.

4


Giáătr ăth ătr

ng
PV(chiăphíăki tăqu ătƠiăchính)

PV (t m ch n thu )

-----------------------------------------------------------

Giáătr ăn uăđ că
tƠiătr ăhoƠnătoƠnă
b ngăv năc ăph n

-

T l n t iă u

T l ăn

Hìnhăv ă
2.1

th so sánh l i ích c a t m ch n thu v i chi phí ki t qu khi DN vay n
Hình trên cho th y s đánhăđ i gi a l i ích thu và chi phí ki t qu tài chính n
đ nh c u trúc t iă uănh ăth nào. PV c a t m ch n thu banăđ uăt ngăkhiădoanhă
nghi p vay thêm n .

các m c n trung bình, xác su t ki t qu tài chính

khôngăđángăk , và PV c a chi phí ki t qu tài chính khá nh làm cho l i th c a
t m ch n thu tr nênăv

t tr i.ăNh ngăt i m t th iăđi mănƠoăđó,ăxácăsu t ki t

qu tài chính s t ng nhanh v i vi c doanh nghi p vay thêm n ; chi phí ki t qu
tƠiăchínhăc ngăl n d n lên nhanh chóng, làm cho l iăíchăthuăđ

c t t m ch n

thu c a vay n gi măđiăvƠăcu i cùng bi n m t.ă i m t iă uălỦăthuy tăđ tăđ

c

khi hi n giá c a kho n ti t ki m thu do vay n thêm v aăđ đ bù tr cho gia
t ngătrongăhi n giá c a chi phí ki t qu . Theo lý thuy t này, m t doanh nghi p
nênă giaă t ngă n choă đ n khi giá tr t hi n giá c a t m ch n thu v aă đ đ
đ

c bù tr b ngăgiaăt ngătrongăhi n giá c a các chi phí ki t qu tài chính.

2.1.2 Các ch tiêuăđoăl

ng r i ro ki t qu tài chính

 Thu nh p ròng/giá tr s sách c a t ng tài s n: ch tiêuănƠyăđoăl
đ ng l i nhu n sau thu đ

ng m t

c tài tr b ngă baoă nhiêuă đ ng tài s n c a

doanh nghi p. Ch tiêu này càng l n thì kh n ngă r i ro phá s n c a
doanh nghi p càng nh hayăng
qu tài chính c a doanh nghi p).
5

c l i (ch tiêu này ngh ch bi n v i ki t


 T ng n /giá tr s sách c a t ng tài s n: ch tiêuănƠyăđoăl
n đ

ng m tăđ ng

c tài tr b ngăbaoănhiêuăđ ng tài s n c a doanh nghi p. Ch tiêu

này càng l n thì kh n ngă r i ro phá s n c a doanh nghi p càng l n

thêm (ch tiêuănƠyăđ ng bi n v i ki t qu tài chính c a doanh nghi p).
 Ti n và các kho năt
Ch tiêuănƠyăđoăl
tr

ngăđ

ngăti n/giá tr th tr

ng c a t ng tài s n:

ng m c thanh kho n c a doanh nghi p, t călƠăđ ng

c s khóă kh nă v tài chính thì m că đ kh n ngă thanhă toánă nhanhă

c a doanh nghi p ra sao. Ch tiêu này càng l n thì kh n ngăr i ro phá
s n c a doanh nghi p càng nh hayăng

c l i (ch tiêu này ngh ch bi n

v i ki t qu tài chính c a doanh nghi p).
2.1.3ăTácăđ ngăc aăki tăqu ătàiăchínhăđ năn năkinhăt ănh ăth ănào
Tr

că khiă cácă doanhă nghi pă đ nă giaiă đo nă pháă s n,ă h ă đƣă tr iă quaă giaiă

đo năki tăqu ătƠiăchính.ăVìăv yăcóăth ănóiăki tăqu ătƠiăchínhălƠăm mămóngăc aă
nguyăc ăpháăs nădoanhănghi p.ăKhiădoanhănghi pălơmăvƠoătìnhătr ngăki tăqu ătƠiă
chínhăthìăs ăkhôngăchiătr ăc ăt c,ăn ănhƠăcungăc pădƠiăh n,ăgiáăc ăphi uăgi mă
m nh,ăkhôngătr ăđ

căcácăkho năn ătínăd ngăđ năh n,ăsaăth iănhơnăviên,..ăvƠăsauă

cùngălƠăđóngăc aănhƠămáy,ănhƠăn

căth tăthuăngơnăsách,ăng

iălaoăđ ngăkhôngă

cóăvi călƠm,ăcácăt ăn năxƣăh iăphátăsinh.ăChínhăvìăth ăvi cătìmăraăcácăy uăt ătƠiă
chínhătácăđ ngăđ năs ăki tăqu ătƠiăchínhăđóngăgópăr tăl năchoăs ăph năth nhăc aă
doanhănghi păc ngănh ăchoăn năkinhăt .
2.2 CÁC MÔ HÌNH NGHIểNăC UăTR
2.2.1 Nghiênăc uăc a n

Că

c ngoài

2.2.1.1ăNghiênăc uăc aăWilliamăBeaveră(1966)
Williamă Beaveră (1966)ă đƣă ngă d ngă môă hìnhă d ă báoă pháă s nă doanhă
nghi păd aătrênăcácăch ăs ătƠiăchính.ăB ngăcáchăs ăd ngăphơnătíchăbi tăs ăđ nă
bi n,ă tácă gi ă phơnă lo iă 30ă ch ă s ă tƠiă chínhă thƠnhă 6ă nhóm.ă Sauă đó,ă tácă gi ăti nă
hƠnhă ch nă 1ă ch ă s ă t ă m iă nhómă cóă saiă s ă ph nă tr mă nh ă nh tă đ ă phơnă tích,ă
đánhăgiá,ăd ăbáo.

6


Beaverăđƣănghiênăc uăth cănghi mătrênă79ădoanhănghi păkinhădoanhăv ă

n ăvƠăm tăs ăl

ngăt

ngă ngăcácădoanhănghi păkinhădoanhăthƠnhăcôngătrongă

giaiă đo nă 1954-1964.ă K tă qu ă nghiênă c uă choă th yă doanhă nghi pă v ă n ă lƠă
nh ngădoanhănghi păcóăítăti năm t,ăítăhƠngăt năkhoănh ngăcóănhi uăkho năph iă
thu.ă Tácă gi ă ch ă raă r ngă t ă l ă ti nă m t/t ngă n ă ph iă tr ă lƠă ch tiêuă quană tr ngă
nh tătrongăvi căd ăbáoăd uăhi uăki tăqu ătƠiăchính, vìăđơyălƠăch ătiêuăth ăhi nărõă
kh ă n ngă thanhă toánă c aă doanhă nghi p.ă NgoƠiă ra,ă t ă su tă sinhă l iă c aă tƠiă s nă
(thuă nh pă thu n/t ngă tƠiă s n)ă vƠă h ă s ă n ă(t ngă n /t ngă tƠiă s n)ă c ngă h tă s că
quanătr ngăb iăchúngăph năánhăhi uăqu ăho tăđ ngăkinhădoanhăvƠăm căđ ăr iăroă
tƠiăchínhămƠădoanhănghi păđangăph iăđ iăm t.

7


B ngă2.1ăTh ngăkêăcácăch ăs ătƠiăchínhătrongănghiênăc uăc aăBeaveră(1966)
Ch s tài chính

Phá
Ti n m t/t ng n ph i tr

th

th

3

4

5

n m

n m

n m

n m

n m

-0,2

-0,05

0,05

0,15

0,2

0,45

0,47

0,5

0,47

0,52

-0,23

-0,08

-0,04

0,01

0,02

0,08

0,08

0,09

0,08

0,07

0,76

0,62

0,52

0,54

0,51

0,36

0,34

0,35

0,37

0,34

0,04

0,04

0,27

0,29

0,27

0,4

0,39

0,4

0,39

0,43

2,00

2,30

2,35

2,40

2,50

3,20

3,27

3,20

3,40

3,35

ng

Phá
s n
Bình
th

ng

Phá
s n
Bình
th

ng

Phá
T s thanh toán hi n hành

2

s n
Bình

V n luân chuy n/t ng tài s n

1

ng

Phá

N ph i tr /t ng tài s n

c ki t qu tài chính

s n
Bình

Thu nh p ròng/t ng tài s n

N mătr

DN

s n
Bình
th

ng

Ngu n : The Journal of Accounting Research, No.4 (1966), pp. 71-111
B ngă2.1ăchoăth yăt tăc ăcácăch ătiêuătƠiăchínhăc aădoanhănghi păv ăn ăth păh nă
nhi uăsoăv iădoanhănghi păho tăđ ngăbìnhăth
8

ng.ă ngăd ngăvƠoăth căt ,ăkhiă


mu năphátăhi năm tădoanhănghi păcóănguyăc ăki tăqu ătƠiăchínhăch ăc năsoăsánhă
cácă ch ă s ă tƠiă chínhă c aă doanhă nghi pă đóă v iă m că trungă bìnhă mƠă Williamă
Beaveră đƣă k tă lu n.ă Beaveră nh nă raă kh ă n ngă c aă m iă t ă s ă trongă d ă báoă pháă
s năvƠ k tălu năr ngăphơnătíchăt ăs ăcóăth ăđ

căth căhi năđ ăd ăbáoăpháăs nă5ă

n mătr

căkhiăx y raăpháăs nătrênăth căt .ăH năch ăc aănghiênăc uălƠăbi năd ă

li uăđ

căl yăt ăngu nălƠăcácăbáoăcáoătƠiăchínhăs ăkhôngătránhăkh iăcácăsaiăl chă

v ăthôngătinăkhiăcácăcông tyăkhácănhauăápăd ngăcácăph

ngăphápăk ătoánăkhácă

nhau, vìăm căđíchăriêngăc aăh ăvƠăth măchíălƠăhƠnhăviăgianăl nătrongăbáoăcáoătƠiă
chính.
2.2.1.2ăCácănghiênăc uăc aăEdwardăI.ăAltmană(1968)
Mô hình Altman (1968)
Z-score ậ H ăs ăd ăđoánănguyăc ăpháăs năc aădoanhănghi pătrongăvòngă2ă
n mă t iă đ

că Edwardă I.Altman, giáoă s ă tƠiă chínhă tr

ngă

iă h că Newă Yorkă

(HoaăK )ăcôngăb ăl năđ uăvƠoăthángă9/1968ătrênăt păchíăTheăJournalăofăFinanceă
v iăch ăđ ănghiênăc uă“Các ch s tài chính, phân tích đa y u t phân bi t và
d báo phá s n”.
Altmană (1968)ă ápă d ngă ph

ngă phápă phơnă tíchă đaă y uă t ă phơnă bi tă

(Multivariate Discriminant Analysis ậ MDA)ă v iă cácă ch ă s ă tƠiă chínhă vƠă vi că
nh nădi nănh ngăch ăs ătƠiăchínhănƠyă cóăth ăd ăbáoăpháăs năd aătrênăc ăs ăs ă
li uă c aă 66ă doanhă nghi p t iă M .ă ToƠnă b ă 66ă doanhă nghi pă nghiênă c uă đ

că

chiaălƠmăhaiănhóm,ăm iănhómăg mă33ădoanhănghi p.ăNhómă1ăg măcácădoanhă
nghi păđƣăn păđ năpháăs nă(theoăch

ngă10ăc aălu tăpháăs năHoaăK )ăt ăn mă

1946ăđ nă1965;ănhómă 2ăg măcácă doanhănghi păkhôngăb ăpháăs n vƠăv nă ho tă
đ ngăbìnhăth

ngăđ năn mă1966.ăCácăcôngătyăđ

vƠăquiămôădoanhănghi păđ
USD.ăD ăli uăđ

căphơnălo iătheoăngƠnhăngh ă

căgi iăh năm cătƠiăs năt ă1ătri uăUSDăđ nă25ătri uă

căxơyăd ngăt ăs ăli uăc aăbáoăcáoătƠiăchính,ăAltmanătínhăraă22ă

ch ăs ătƠiăchínhăchiaăthƠnhă4ănhómăbaoăg m:ănhómăch ăs ăthanhăkho n,ănhómă
ch ăs ăkh ăn ngăsinhăl i,ănhómăch ăs ăđònăb yătƠiăchínhăvƠănhómăch ăs ăhi uăqu ă
s ăd ngătƠiăs n.ăK tăqu ăcóă5ăch ăs ăđ

căđ aăvƠoămôăhìnhăd ăđoánăkh ăn ngă

pháăs nătheoă4ătiêuăchí:ă(1)ăquanăsátăỦă ngh aăth ngăkêăc aăph
9

ngătrìnhănhi uă


bi n;ă(2)ăđánhăgiáăm căđ ăt

ngăquanăgi aăcácăbi năliênăquan;ă(3)ăquanăsátăkh ă

n ngăd ăđoánăchínhăxácăc aămôăhình;ă(4)ăphánăxétăc aăchuyênăgiaăphơnătích.
S ăd ă5ăch ăs ăđƣăđ

căch năvìăchúngăth ăhi năt tănh tătrongăvi căd ăbáoăpháăs nă

c aăcácăcôngătyăg m :
X1 =ăV năl uăđ ngă/ăT ngătƠiăs n
X2 =ăL iănhu năgi ăl iă/ăT ngătƠiăs n
X3 =ăL iănhu nătr

căthu ăvƠălƣiăvayă/ăT ngătƠiăs n

X4 =ăGiáătr ăth ătr

ngăc aăv năch ăs ăh uă/ăGiáătr ăs ăsáchăc aăt ngăn

X5 =ăDoanhăs ă/ăT ngătƠiăs n

T ăđóăAltmanăxơyăd ngălênăh ăs ăZ
Z = 0,012X1 + 0,014X2 + 0,033X3 + 0,006X4 + 0,999X5

(2.1)

VƠăđánhăgiáăkh ăn ngăpháăs năc aădoanhănghi pătheoă3ăm căđ :
N u Z > 2,99 :ădoanhănghi păn mătrongăvùngăanătoƠn,ăch aăcóănguyăc ăpháăs n;
N u 1,8 < Z < 2,99ă:ădoanhănghi păn mătrongăvùngăc nhăbáo,ăcóăth ăcóănguyăc ă
pháăs n;
N u Z < 1,8ă:ădoanhănghi păn mătrongăvùngănguyăhi m,ănguyăc ăpháăs năcao
Mô hình Altman (1977)
Trênă th că t ,ă v nă t nă t iă m tă s ă Ủă ki nă choă r ng môă hìnhă g că nƠyă c aă
Altmanăch ăcóăth ăápăd ngăchoăcácăcôngătyăđ iăchúngădoăcóăbi năX4 c năđ năd ă
li uăv ăc ăphi uă(giáătr ăth ătr

ngăc aăv năch ăs ăh u/giáătr ăs ăsáchăc aăt ngă

n ).ă Chínhă vìă th ,ă sauă đó Altmană đƣă đ ă ngh ă đánhă giáă l iă môă hìnhă b ngă cáchă
thayăth ăgiáătr ăth ătr

ngătrongăbi năX4 b ngăgiáătr ăs ăsáchăc aăv năch ăs ăh u.ă

K tăqu ălƠămôăhìnhăZ’- Scoreăm iăraăđ i.
Z’ă=ă0,717X1 + 0,847X2 + 3,107X3 + 0,420X4 + 0,998X5
Trongăđóă:
X1 =ăV năl uăđ ngă/ăT ngătƠiăs n
10

(2.2)

X2 =ăL iănhu năgi ăl iă/ăT ngătƠiăs n
X3 =ăL iănhu nătr

căthu ăvƠălƣiăvayă/ăT ngătƠiăs n

X4 =ăGiáătr ăs ăsáchăc aăv năch ăs ăh uă/ăGiáătr ăs ăsáchăc aăt ngăn
X5 =ăDoanhăs ă/ăT ngătƠiăs n
VƠăđánhăgiáăkh ăn ngăpháăs năc aădoanhănghi pătheoă3ăm căđ ă:
N uăZ’ă> 2,9:ădoanhănghi păn mătrongăvùngăanătoƠn,ăch aăcóănguyăc ăpháăs n;
N uă1,23ă<ăZ’ă<ă2,9ă:ădoanhănghi păn mătrongăvùngăc nhăbáo,ăcóăth ăcóănguyă
c ăpháăs n;
N uăZ’ă<ă1,23ă:ădoanhănghi păn mătrongăvùngănguyăhi m,ănguyăc ăpháăs năcao
Tuyă nhiên,ă doă c ă s ă d ă li uă c aă cácă côngă tyă t ă nhơnă h nă ch ă nênă Altmană đƣă
khôngă th ă ki mă nghi mă m ă r ngă môă hìnhă nƠyă trênă cácă m uă th ă c pă c aă cácă
côngătyăb ăki tăqu ăvƠăkhôngăb ăki tăqu ătƠiăchính.
Mô hình Altman, Hatzell và Perk (1995)
Xu tăphátăt ăth căt ăchoăth yăt ăs ădoanhăthu/t ngătƠiăs năthayăđ iăr tăl nă
theoăt ngăngƠnhăngh ăs năxu tăkinhădoanh.ăThôngăth
tyăth

ngăt ăs ănƠyă ăcácăcôngă

ngăm iăd chăv ăl năh năsoăv iăcôngătyăs năxu t,ăb iăcácăcôngătyăth

ngă

m iăd chăv ăcóănhuăc uăv năítăh n.ăDoăv y,ăt ămôăhìnhăg căn mă1968ăAltmană
đƣăti năhƠnhăphơnătíchăđ ăchínhăxácăc aămôăhìnhăkhiăkhôngăcóăbi năđ căl p X5
(doanhăthu/t ngătƠiăs n)ănh măgi măthi uăy uăt ăđ căthùăngƠnhăngh ăkinhădoanhă

tácăđ ngălênămôăhình.ăNgoƠi ra,ăAltman,ăHatzellăvƠăPerkă(1995)ăc ngă ngăd ngă
môă hìnhă nƠyă đ ă đánhă giáă cácă côngă tyă thu că n nă kinhă t ă m iăn i,ă đ că bi tă cácă
doanhă nghi pă Mexicoă đƣă phátă hƠnhă tráiă phi uă Euroă tínhă theoă USD.ă Giáă tr ă s ă
sáchăc aăv năch ăs ăh uăđ

căápăd ngăchoăbi năđ căl p X4 trongănghiênăc uă

nƠy.ăK tăqu ălƠ,ămôăhìnhăm iăZ”ăậ Scoreăraăđ i.
Z”ă= 6,56X1 + 3,26X2 + 6,72X3 + 1,05X4
Trongăđóă:
X1 =ăV năl uăđ ngă/ăT ngătƠiăs n

11

(2.3)


X2 =ăL iănhu năgi ăl iă/ăT ngătƠiăs n
X3 =ăL iănhu nătr

căthu ăvƠălƣiăvayă/ăT ngătƠiăs n

X4 =ăGiáătr ăs ăsáchăc aăv năch ăs ăh uă/ăGiáătr ăs ăsáchăc aăt ngăn
VƠăđánhăgiáăkh ăn ngăpháăs năc aădoanhănghi pătheoă3ăm căđ ă:
N uăZ” > 2,6 :ădoanhănghi păn mătrongăvùngăanătoƠn,ăch aăcóănguyăc ăpháăs n;
N u 1,1 < Z” < 2,6 :ădoanhănghi păn mătrongăvùngăc nhăbáo,ăcóăth ăcóănguyăc ă
pháăs n;
N uăZ” < 1,1 :ădoanhănghi păn mătrongăvùngănguyăhi m,ănguyăc ăpháăs n
MôăhìnhăZ”-ScoreănƠyăápăd ngătrongăn năcôngănghi pămƠăs ătƠiătr ăchoătƠiăs nă
t oăraăs ăkhácăbi tăl năgi aăcácădoanhănghi p vƠăđƣăt oănênănh ngăđi uăch nhă

quanătr ng.ă
Mô hình Ling Zhang, Jerome Yen và Altman (2007)
Khôngăd ngăl iă ăđó,ăAltmanăđƣăk tăh păv iăhaiătácăgi ălƠăLingăZhangăvƠă
JeromeăYenăti năhƠnhănghiênăc uă120ădoanhănghi păt iăTrungăQu c. Các doanh
nghi păđ

căchiaăthƠnhă2ănhómăg mănhómăb ătuyênăb ătƠiăchínhăy uăkémătrong

n mă1998ăho căn mă1999ăvƠănhómăcóătìnhătr ngătƠiăchínhăt t.ăK tăqu ălƠ,ămôă
hình Zchina-Scoreăraăđ iăcóăt ăl ăd ăđoánăchínhăxácăcaoăvƠăđ

căápăd ngăđ ăx pă

h ngăcácătráiăphi uăTrungăQu c.
Zchina = 0,517 + 0,388X1 + 1,158X2 ậ 0,460X6 + 9,329X7

(2.4)

Trongăđóă:
X1 =ăV năl uăđ ngă/ăT ngătƠiăs n
X2 =ăL iănhu năgi ăl iă/ăT ngătƠiăs n
X6 =ăT ngăn ă/ăT ngătƠiăs n
X7 =ăL iănhu năsauăthu ă/ăT ngătƠiăs n
VƠăđánhăgiáăkh ăn ngăpháăs năc aădoanhănghi pătheoă3ăm căđ ă:
N u ZChina > 0,9:ădoanhănghi păn mătrongăvùngăanătoƠn,ăs căkh eătƠiăchínhăt t;
12


N uă0,5 < ZChina < 0,9ă:ădoanhănghi păn mătrongăvùngăc nhăbáo,ăcóăth ăb ătuyênă
b lơmăvƠoătìnhătr ngătƠiăchínhăy uăkém;

N u ZChina < 0,5 : doanhănghi păn mătrongăvùngănguyăhi m,ătình hình tài chính
y uăkém.
Nh ăv y,ătrongăkho ngăth iăgiană40ăn măsauăk ăt ăngƠyăđ aăraămôăhìnhăZ-Score
đ uă tiên,ă Altmană ti pă t că th ă nghi mă môă hìnhă d ă báoă pháă s nă nƠyă v iă nhi uă
m uăkhácănhauăt iăcácăqu căgiaăkhácănhauătrênătoƠnăth ăgi i.ăC ăth ă
B ngă2.2 :ăT ngăh păcácămôăhìnhăd ăbáoăpháăs năc aăAltman
Mô

H

H

H

H

H

H

H

H

Vùng

Vùn

Vùn

hình

s

s

s

s

s

s

s

s

nguy

g

g

hi m

c nh

an

báo

toàn

0

Z

-

1

2

3

4

5

0,01

0,01

0,03

0,00

0,99

Score

2

4

3

6

9

Z’-

0,71

0,84

3,10

0,42

0,99

Score

7

7

7

0

8

Z”-

6,56

3,26

6,72

1,05

6

7

<1,8

<1,23

1,8 ậ >2,9
2,99

9

1,23

>2,9

ậ 2,9

<1,1

Score

1,1 ậ >2,6
2,6

ZChina

0,51

0,38

1,15

-

9,32

-

7

8

8

0,46

9

<0,5

0,5 ậ >0,9
0,9

Score

Ngu n t ng h p c a tác gi

13


Cùngăv iăcácănghiênăc uăm iăc aăAltman,ăđ ăchínhăxácăc aăcácămôăhìnhăd ăbáoă
đƣăđemăl iănh ngăk tăqu ăkh ăquan.

2.2.1.3 Nghiênăc uăc aăOhlson (1980)
Nh măkh căph cănh ngăh năch ăc aămôăhìnhăphơnătíchăbi tăth căđaăy uă
t ă(MDA),ăn mă1980ăOhlsonăđƣăđ aăraăm tăph

ngăphápănghiênăc uăm iătrongă

d ăbáoăpháăs nădoanhănghi p.ă óăchínhălƠă ngăd ngămôăhìnhăh iăquyălogistică
trongăcôngătácăd ăbáo.
Ohlsonăd aăvƠoăs ăli uăbáoăcáoătƠiăchínhăc aă105ădoanhănghi păpháăs nă

vƠă2.058ădoanhănghi păkhôngăb ăpháăs năthu căl nhăv căcôngănghi pătrongăgiaiă
đo nă t ă n mă 1970ă ậ 1976ă t iă M .ă Nh ngă côngă tyă nƠyă đƣă giaoă d chă trênă th ă
tr

ngăch ngăkhoánăM ăítănh tă3ăn m.ăCácăch ăs ătƠiăchínhăđ

căch năcóătínhă

đ iă di nă choă 4ă nhómă ch ă s ă tƠiă chínhă c ă b nă baoă g m:ă quyă mô,ă c uă trúcă tƠiă
chính,ăhi uăqu ăho tăđ ngăvƠătínhăthanhăkho n.ă ơyăc ngăchínhălƠănh ngăch ăs ă
cóăỦăngh aăth ngăkêătrongăd ăbáoăkh ăn ngăpháăs năc aădoanhănghi p.ăMôăhìnhă
Ohlsonăđ

căxơyăd ngăt ă9ăbi năđ căl p nh ăsauă:

Y = ă+ă 1X1 +ă 2X2 +ă 3X3 +ă 4X4 +ă 5X5 +ă 6X6 +ă 7X7 +ă 8X8 +ă 9X9

(2.5)

X1 =ăLogă(t ngătƠiăs n/GNP)
X2 =ăT ngăn /T ngătƠiăs n
X3 =ăV năl uăđ ngăròng/T ngătƠiăs n
X4 =ăN ăng năh n/TƠiăs năng năh n
X5 =ă1,ăn uăT ngăn >T ngătƠiăs n;ăvƠăX5 =ă0,ăn uăng

căl i

X6 =ăL iănhu năròng/T ngătƠiăs n
X7 =ăTi năt ăho tăđ ng/T ngăn
X8 =ă1ăn uăl iănhu năròngătrongă2ăn măliênăti păơmăvƠăX8 =ă0ăn uăng

l i
X9 = (NIt ậ NIt-1)/(|NIt| + |NIt-1|)ătrongăđóăNIălƠăl iănhu năròng
14

că