SKKN một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

PHÒNG GD – ĐT KRÔNG ANA
TRƯỜNG THCS LÊ ĐÌNH CHINH
----------  ---------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG GIAI
ĐOẠN HIỆN NAY
Họ và tên: Huỳnh Vũ Chương
Đơn vị công tác:THCS Lê Đình Chinh
Trình độ đào tạo: Đại học sư phạm
Môn đào tạo: Lịch Sử
Quảng Điền, ngày 01 tháng 02
năm 2015

Huỳnh Vũ Chương

1


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

MỤC LỤC
Phần I: MỞ ĐẦU

Mục

I.1
I.2
I.3
I.4
I.5

Tên đề mục
Lí do chọn đề tài
Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
Đối tượng nghiên cứ
Phạm vi nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu

Trang
2
2
2
2
2

Phần II: NỘI DUNG

Mục
I.1
I.2
I.3
I.4

Tên đề mục
Cơ sở lí luận

Thực trạng
Giải pháp biện pháp
Kết quả

Trang
3
3-5
5 - 12
13

Phần III: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

Mục
I.1
I.2

Huỳnh Vũ Chương

Tên đề mục
Kết luận
Kiến nghị

Trang
14
14

2


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

I. MỞ ĐẦU
I.1. Lí do chọn đề tài:
a. Khách quan:
Hiện nay công cuộc cải cách, đổi mới trong ngành giáo dục đã và
đang diễn ra một cách mạnh mẽ và nó như là một đòi hỏi mang tính tất yếu đối
với nền giáo dục nước ta hiện nay, trong khi đó hơn mười năm qua cùng với
việc thay sách giáo khoa, việc đổi mới phương pháp dạy học cũng được tiến
hành song song và là một những nhiệm vụ hàng đầu của ngành giáo dục. bên
Huỳnh Vũ Chương

3


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

cạnh những thành công to lớn song cũng còn nhiều hạn chế thiếu sót điều này lại
đặt ra yêu cầu mới trước mắt là tiếp tục đổi mới chương trình nội dung và
phương pháp giáo dục cho phù hợp với tình hình phát triển của thế giới cũng
như nước ta hiện nay. Trong nhà trường phổ thông nói chung và việc dạy học
môn Lịch sử nói riêng cũng ở trong tình hình đó
b. Chủ quan:
Trải qua quá trình giảng dạy môn Lịch sử từ năm học 1997 – nay và
qua nhiều lần tập huấn thay sách giáo khoa, bồi dưỡng phương pháp dạy học
môn Lịch sử từ năm 2001 – nay bản thân tôi đã có nhiều trăn trở để nâng cao
chất lượng môn Lịch sử ở trường THCS vì vậy tôi đã viết nhiều sáng kiến như “
Phương pháp hướng dẫn học sinh học tập và làm bài tập lịch sử ”, “ Phương
pháp hướng dẫn học sinh làm đồ dùng trực quan trong học tập lịch sử ”, “ Kinh
nghiệm sử dụng báo chí với việc dạy học lịch sử ở trường THCS”. Kinh nghiệm
bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử… để góp phần vào việc nâng cao chất

lượng môn Lịch sử ở trường THCS song vẫn còn nhiều vấn đề cần được nghiên
cứu kĩ lưỡng cả về nội dung lẫn phương pháp nên sau năm học 2013 – 2014 tôi
đã bắt tay vào việc tổng kết kinh nghiệm giảng dạy của mình để tiếp tục đi sâu
vào đổi mới phương pháp dạy học với đề tài: “ Một số giải pháp nâng cao chất
lượng dạy học môn Lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay để làm tư
liệu phục vụ cho giảng dạy và bồi dưỡng nhằm học sinh giỏi nhằm góp phần đổi
mới nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường ở tại địa phương hiện nay.
Tôi nghĩ rằng điều này cũng hết sức cần thiết đối với ngành giáo dục huyện và
tỉnh nhà nói chung.
Huỳnh Vũ Chương

4


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ :
Nghiên cứu và xác đình rõ đối tượng, mục đích, nội dung và phương
pháp dạy học trong quá trình giảng dạy.
Nhiệm vụ của đề tài này là giúp giáo viên định hình một cách rõ ràng các giải
pháp cần thiết để phát huy hiệu quả các phương pháp, phương tiện dạy học tích
cực lựa chọn và cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản cần thiết đảm
bảo tính khoa học, chặt chẽ và có hệ thống, đáp ứng yêu cầu phát triển về kiến
thức, kĩ năng và tư tưởng cho học sinh trong môn Lịch sử.
I.3. Đối tượng nghiên cứu:
Là các vấn đề về phương pháp nội dung chương trình Môn Lịch sử ở
trường THCS.
I.4. Phạm vi nghiên cứu:
Xung quanh những vấn đề phương pháp, kĩ thuật dạy hoc các đối
tượng học sinh, cách xây dựng môi trường học tập và nội dung kiểm tra đánh

giá phù hợp với đối tượng học sinh nhằm giúp học sinh học tốt bộ môn lịch sử
bậc trung học cơ sở.
I.5. Phương pháp nghiên cứu: Gồm các phương pháp sau:
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp điều tra

II. NỘI DUNG
Huỳnh Vũ Chương

5


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

II.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Cơ sở lí luận của đề tài là dựa trên tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lê
nin và toàn bộ quan điểm của Đảng về lí luận dạy học hiện đại và phương pháp
dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm của quá trình dạy học.
Các nghiên cứu lí luận và thực tiễn dạy học đã chỉ ra rằng Phương
pháp dạy học Lịch Sử là một khoa học nó nghiên cứu và phát hiện qui luật của
quá trình dạy học lịch sử, xác định nội dung hình thức tổ chức và phương pháp
dạy học phù hợp với đặc trưng bộ môn, tâm lí lứa tuổi học sinh và mục tiêu đào
tạo của nhà trường Việt Nam và công cuộc đổi mới và hội nhập của đất nước
hiện nay. Phương pháp dạy học tích cực tiên tiến sẽ giúp nâng cao chất lượng
của bộ môn lịch sử.
Từ thực tiễn của việc dạy học lịch sử trong nhà trường phổ thông hiện
nay và những thành tựu đạt được cũng như nhìn nhận các tồn tại của nó cũng
cần có những thay đổi điều chỉnh để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn lịch
sử ở trường THCS hiện nay để góp phần vào công cuộc đổi mới giáo dục ở

nước ta.
II.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:
a. Thuận lợi và khó khăn:
Trước hết cũng như các bộ môn khác khi thực hiện đổi mới chương
trình sách giáo khoa và đổi mới phương pháp dạy học đã khắc phục được nhiều
hạn chế của lối dạy học truyền thống coi người dạy là trung trung của quá trình
dạy học với các biểu hiện đọc – chép lối truyền thụ kiến thức một chiều áp đặt
nhàm chán mà đã tạo ra được sự chuyển biến to lớn trong nhận thức và hành
Huỳnh Vũ Chương

6


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

động thực tiễn của giáo viên trong dạy học phần lớn giáo viên đã được trang bị lí
luận dạy học đó là Tâm lí học. Giáo dục học, Phương pháp giảng dạy học tích
cực đã quen dần với phương châm dạy học mới lấy người học làm trung tâm của
quá trình dạy học, bỏ kiêủ dạy học nhồi nhét sang phát huy tính tích cực của học
sinh, sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại vào dạy học làm cho học
sinh chủ động tích cực hứng thú hơn trong học tập… Tuy nhiên không phải ở
đâu, lúc nào, đối tượng học sinh nào cũng có được một sự thay đổi hoàn toàn
tích cực
b. Thành công và hạn chế:
Trong quá trình giảng dạy bồi dưỡng học sinh qua các năm, tôi nhận thấy
để học sinh thích thú môn lịch sử và đạt được chất lương cao. Giáo viên không
chỉ tìm tòi về mặt kiến thức, trau dồi phương pháp kĩ năng sư phạm mà còn phải
làm tốt công tác định hướng tư tưởng cho học sinh một cách chu đáo, nên trước
hết tôi luôn quan tâm đến tư tưởng tâm lí của học sinh và giúp các em có sự tự
tin về vai trò nhiệm vụ của mình nên luôn thu được những kết quả như mong

muốn. Đó cũng là thành công cả về mặt lí luận cũng như thực tiễn của mình
c. Mặt mạnh – mặt yếu:
Mặt mạnh của việc thực hiện đề tài này là luôn gắn được thực tiễn với lí
thuyết, lấy thực tiễn công việc để từ đó đúc kết lí luận và ngược lại lí luận sẽ
được kiểm nghiệm qua thực tế bồi dưỡng. Tuy nhiên cũng do vấn đề khá khó
khăn nên tôi luôn mò mẫm thử nghiệm nên cũng không tránh khỏi chủ quan,
lúng túng.
Huỳnh Vũ Chương

7


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

d. Nguyên nhân:
Có nhiều nguyên nhân từ thực trạng nói trên nhưng có thể chia
thành hai nhóm chính đó là nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ
quan:
- Nguyên nhân khách quan là do quan niệm sai lầm của một bộ phận trong
xã hội chưa nhìn nhận đúng vai trò vị trí của Khoa học Lịch sử đối với sự phát
triển của xã hội nói chung và đối với sự hình thành nhân cách của con người
mới nói riêng.
- Nguyên nhân chủ quan là còn nhiều người làm công tác giáo dục vẫn
còn tư tưởng phân biệt giữa môn chính môn phụ nên gây tâm lí tự ti cho người
học lẫn người dạy.
e. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra
Trong những năm qua cùng với sự phát triển kinh tế văn hoá xã hội
nền giáo dục trên dịa bàn huyện cũng có những tiến bộ khởi sắc . trong tình hình
đó đời sống nhân dân được cải thiện sự quan tâm của toàn xã hội đến giáo dục
ngày càng lớn .

Đối với ngành giáo dục việc chú trọng nâng cao chất lượng ngày càng
được quan tâm và đầu tư ngày càng sâu về nhiều mặt
- Tình hình kinh tế, văn hóa – xã hội của huyện nhà trong những năm qua
ngày càng phát triển. An ninh – chính trị và trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.
- Đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao.
Huỳnh Vũ Chương

8


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

- Công tác chăm lo đến chất lượng giáo dục của các cấp, các ngành và
nhân dân có sự chú trọng, đầu tư và hỗ trợ.
- Nhu cầu học tập và nâng cao kiến thức của học sinh ngày càng tăng.
- Lãnh đạo phòng, lãnh đạo các trường rất chú trọng đến đầu tư chất
lượng mũi nhọn của đơn vị, cá nhân có điều kiện tổ chức tốt công tác bồi dưỡng
học sinh giỏi.
Về phía giáo viên: Đội ngũ giáo viên có chuyên môn nghiệp vụ hàng
năm được tập huấn chuyên môn, bồi dưỡng thường xuyên, tổ chức các chuyên
đề phương pháp dạy học, có kinh nghiệm, có tâm huyết với nghề và trình độ
chuyên môn khá vững vàng.
Về phía học sinh đã được làm quen với phương pháp học tập mới nhu cầu học
tập và tìm hiểu khám phá của cũng ngày càng tăng phương tiện tài liệu học tập
ngày càng phong phú

Một bộ phận không nhỏ nhân dân đời sống còn khó khăn nên đầu tư
cho học tập của con em còn hạn chế, một số cha mẹ không quan tâm nhắc nhở
việc học tập của con cái mà khoán trắng cho nhà trường và thầy cô giáo không
nhắc nhở con em học bài, chuẩn bị bài, tìm tòi học tập.

Nhiều học sinh chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học năm bắt tri thức
toàn diện

Huỳnh Vũ Chương

9


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

- Bộ môn Lịch sử vẫn còn nhiều em chưa thích học do cho rằng đây là
môn khó học, dài dòng, phải nhớ nhiều, mất nhiều thời gian, đây là môn phụ chỉ
cần đủ điểm là được.
- Chương trình bộ môn Lịch sử còn nhiều bất cập nặng nề trong khi đó do
đặc trưng của bộ môn là không thể nhìn thấy những gì đã diễn ra, thiếu các điều
kiện để tiếp xúc với các bảo tàng, di tích lịch sử nên khó có thể tạo được sự
hứng thú cao cho học sinh.
Xuất phát từ những vấn đề trên, theo tôi muốn nâng cao chất lượng dạy
học môn lịch sử chúng ta phải nổ lực hết sức và thực hiện đổi mới triệt để tất cả
các khâu trong quá trình dạy học.

II. 3 GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP:
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
- Nâng cao chất lượng dạy học bộ môn lịch sử, thúc đẩy phong trào học
tập rộng rãi trong học sinh. Góp phần hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ của
trường, của ngành.
- Giáo viên có điều kiện để nghiên cứu, bồi dưỡng, nâng cao trình độ
chuyên môn nghiệp vụ.
- Tạo được niềm tin, sự ủng hộ của các cấp lãnh đạo, của nhân dân địa
phương, gia đình học sinh và các em học sinh đối với ngành giáo dục huyện nhà.

Nâng cao niềm tin và sự mến phục của học sinh đối với người thầy.
Huỳnh Vũ Chương

10


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

- Giáo dục cho học sinh truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc.
b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp biện pháp.
Nội dung và giải pháp thực hiện vấn đề này thực chất là giải quyết các
vấn đề đặt ra theo các câu hỏi sau:
- Dạy cho ai? (Đối tượng dạy học)
- Dạy để làm gì? (Mục tiêu hướng đến)
- Dạy cái gì? (Nội dung kiến thức và kĩ năng)
- Dạy như thế nào? (Phương pháp tiến hành)
Dưới đây là giải pháp cụ thể cho các vấn đề nói trên
1. Tìm hiểu đối tượng dạy học:
Đối tượng dạy học của chúng ta là những học sinh phổ thông THCS.
Vậy làm sao biết được học sinh nào yêu thích môn học của mình dạy một cách
rõ ràng mà không phụ thuộc vào cảm tính ? Hãy thực hiện một bài trắc nghiệm
khách quan như sau: Cho cả lớp hoặc khối mình dạy trả lời các câu hỏi dưới đây
1/ Hãy cho biết ý kiến của em về môn Lịch sử
A.Rất thích

B. Thích C. Không thích

2/ Sự giảng dạy của thầy(cô) giáo môn Lịch sử theo em là
A. Sinh động dễ hiểu

B. Bình thường

C. Khô khan khó hiểu

3/ Tài liệu học tập chủ yếu của em trong môn Lịch sử là
A. Sách giáo khoa

B. Vở ghi

C. Tài liệu khác

4/ Khó khăn của em trong môn Lịch sử là gì
A. Quá nhiều sự kiện khó ghi nhớ
Huỳnh Vũ Chương

B. Trừu tượng khó hiểu C. Ít tư liệu
11


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

5/ Quan niệm của em trong việc học Lịch sử
A. Học thuộc lòng

B. Nắm các nội dung, sự kiện chính và hướng đến hiểu

biết Lịch sử

C. Cả hai ý trên

6/ Hãy nêu những kiến nghị của em đối với Thầy (Cô) giảng dạy môn Lịch sử
hiện nay:..................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Bài kiểm tra trên sẽ giúp chúng ta dễ dàng nắm được các thông tin về tình hình
thái độ học tập cũng như đánh giá của học sinh đối với bộ môn và mức độ tín
nhiệm của học sinh với mình từ đó có thể định hướng cho việc đổi mới phương
pháp giảng dạy.

2. Thực hiện tốt đổi mới phương pháp dạy học:
Chúng ta cần tích cực đổi mới phương pháp dạy học trên cơ sở đối
tượng học sinh, mặt bằng học sinh ở địa phương theo hướng phát huy tính tích
cực tự giác chủ động, sáng tạo của học sinh, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn
luyện kĩ năng vận dụng kiến thức về thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú học tập lịch sử cho các em.
- Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử cần được tiến hành qua những biện pháp
sư phạm chủ yếu sau:
Thứ nhất: Lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ được con người khôi
phục, dựng lại tái hiện lại và xâu chuỗi kết nối lại với nhau nhờ các tư liệu như
truyền miệng, hiện vật, chữ viết vì thế học sinh không thể tiếp xúc trực tiếp vì
Huỳnh Vũ Chương

12


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

vậy khi dạy học lịch sử giáo viên khi dạy kiến thức mới cần gợi cho học sinh
nhớ lại kiến thức cơ bản đã học có liên quan khi học kiến thức mới. Điều này
hơi khó vì học sinh sẽ quên nhiều nhưng nếu chúng ta biết cách hướng dẫn gợi

mở thì học sinh sẽ nhớ được. Giáo viên cũng cần gợi ý những vấn đề cơ bản mà
học sinh đã học kết nối xâu chuỗi với các kiến thức mới thành những vấn đề,
chủ đề kiến thức hệ thống logic.
Ví dụ: khi dạy bài Nước Văn Lang khi dạy mục 1 Nhà nước Văn Lang ra đời
trong hoàn cảnh nào? Giáo viên gợi ý giúp học sinh nhớ lại kiến thức đã học ở
phần lịch sử thế giới đã học ở bài các quốc gia cổ đại phương Đông bằng cách
đạt câu hỏi hãy cho biết các quốc gia cổ đại phương Đông đã được hình thành ở
đâu? Trong điều kiện như thế nào? Từ đó dẫn dắt vào bài sẽ giúp các em dễ hiểu
hơn những lí do ra đời của nhà nước Văn Lang.
Hay đối với học sinh lớp 7,8, giáo viên yêu cầu học sinh lập bảng thống kê
những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của nhân dân ta trong phong trào Cần Vương
cuối thế kỉ XIX theo mẫu: thời gian, tên cuộc khởi nghĩa, người lãnh đạo... từ
đó giáo viên có thể hướng dẫn học sinh rút ra được những điểm chung của
phong trào yêu nước chống Pháp cuối thế kỉ XIX
Ví dụ Lập bảng niên đại về các cuộc phát kiến địa lí lớn.
Thời gian

Tên nhà phát kiến

Thành tựu

Ý nghĩa

Phương pháp lập bảng hệ thống kiến thức giúp học sinh khát quát được
kiến thức tổng hợp từ nội dung cụ thể của bài học.

Huỳnh Vũ Chương

13

Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

Cần vận dụng tốt kĩ năng khai thác vốn kiến thức sẵn có của học sinh trong dạy
học lịch sử.
Dạy học là dạy cho học sinh những cái chưa biết trên cơ sở những cái
đã biết. Vì vậy khi dạy chúng ta có thể đặt những câu hỏi giúp học sinh tìm ra
được các em đã biết và phát triển thêm cho các em những kiến thức mới nhằm
tạo ra mối liên hệ giữa kiến thức đã có và kiến thức cần phải có.
Ví dụ: Khi dạy bài “ Các quốc gia cổ đại phương Tây” lớp 6 có thể khai thác
vốn kiến thức của học sinh đã có để xác lập mối quan hệ với bài mới bằng câu
hỏi: “Hãy so sánh sự khác nhau về thành phần xã hội giữa các quốc gia cổ đại
phương Đông với các quốc gia cổ đại phương Tây”.

Thứ hai: Ở trên lớp, giáo viên không trình bày đầy đủ, chi tiết nội dung các mục
trong bài,mà chỉ nhấn mạnh, mở rộng nội dung sách giáo khoa để học sinh tự
học bởi vì sách giáo khoa là tài liệu cơ bản để học sinh học tập.
Để làm được điều này, giáo viên phải làm việc tích cực mới có thể giúp
học sinh tự học, những gì phải trình bày kĩ, bổ sung tài liệu tham khảo. Học sinh
tích cực tự học sách giáo khoa những điều mà giáo viên không giảng, theo dõi
những điều giáo viên trình bày thêm, không có trong sách giáo khoa để về nhà
tự tìm hiểu.
Thứ ba: Trong giờ dạy ở trên lớp, giáo viên xác định rõ mục tiêu bài học- những
điểm cần phải đạt được sau khi học tập về các mặt kiến thức, kĩ năng, thái độ…
Tiếp đó giới thiệu từng mục để học sinh hoạt động tiếp thu kiến thức.
Chú ý khi tìm hiểu mỗi hoạt động cần tiến hành như sau:
Huỳnh Vũ Chương

14

Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

- Thông báo thông tin cho học sinh làm việc với sách giáo khoa, tư liệu lịch sử
tranh ảnh, bản đồ, xem băng… . Tuy nhiên phải có định hướng của giáo viên.
- Xử lí các thông tin nêu các câu hỏi, bài tập,vấn đề thảo luận thông qua các hoạt
động cá nhân, hoạt động nhóm hoặc cả lớp dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo
viên.
- Kết quả xử lí và kết luận: HS thông báo kết quả xử lí thông tin do giáo viên tổ
chức, hướng dẫn, đưa ra kết luận đúng, sai, sữa chữa, bổ sung.
- Trong từng hoạt động tìm hiểu nội dung bài học, giáo viên chú ý đến việc phát
triển các hoạt động nhận thức độc lập nhất là tư duy độc lập và sáng tạo của học
sinh.Vì hoạt động nhận thức độc lập của học sinh là một trong những điều kiện
có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy giáo dục và phát
triển nhân cách của học sinh.
Hoạt động nhận thức của học sinh sẽ đảm bảo cho các em học sinh lĩnh
hội sâu sắc nhớ lâu được kiến thức lịch sử
Ví dụ: dựa trên cơ sở hướng dẫn của giáo viên học sinh tự rút ra kết luận: Tại
sao “Cuộc Duy Tân Minh Trị là cuộc cách mạng tư sản”, thì học sinh nắm vững
khái niệm “cách mạng tư sản”và biết vận dụng kiến thức để hiểu tính chất của
các cuộc cách mạng tư sản sau đó…
Hơn nữa hoạt động độc lập nhận thức của học sinh là phương tiện tốt để
hình thành kiến thức và niềm tin, nó gợi dậy xúc động, mong muốn, kích thích
hứng thú học tập và giáo dục đạo đức học sinh .
Ví dụ: khi dạy về Chiến dịch biên giới thu – đông năm 1950 giáo dục tinh
thần chiến đấu dũng cảm, sự hy sinh quên mình của quân dân ta, thì chính hình
Huỳnh Vũ Chương

15

Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

ảnh của La Văn Cầu nhờ đồng đội chặt cánh tay để làm nhiệm vụ…sẽ gợi dậy
trong trái tim học sinh thái độ đồng tình, khâm phục và tình cảm yêu thương anh
bộ đội.
Thứ tư: Để phát triển các hoạt động nhận thức độc lập của học sinh, giáo viên
sử dụng một cách đa dạng, có hiệu quả, biết kết hợp nhuần nhuyễn hợp lí các
phương pháp, cách dạy học trong một bài lịch sử như:
- Phương pháp trao đổi đàm thoại
- Phương pháp thảo luận nhóm
- Sử dụng đồ dùng trực quan.
+ Trong đổi mới phương pháp dạy học,đồ dùng dạy học trực quan tranh ảnh,bản
đồ, lược đồ, sơ đồ, mô hình, hiện vật…không phải chỉ là phương tiện minh họa
mà nó chính là nguồn tri thức từ đồ dùng phương tiện dạy học trực quan học
sinh giúp học sinh nhớ kĩ, hiểu sâu những hình ảnh, kiến thức lịch sử mà các em
tiếp thu được.
+ Giáo viên hướng dẫn học sinh khai thác hình ảnh, lược đồ có hiệu quả phát
huy tính tích cực của học sinh giúp tự tìm hiểu nội dung của tranh, ảnh…
- Phương pháp thích hợp hiệu quả nữa là đưa thơ văn vào trong giảng dạy lịch
sử.Vì văn thơ dễ nhớ mau thuộc làm dẫn chứng sinh động trong tiết dạy, đồng
thời tạo cảm giác nhẹ nhàng, thỏa mái cho các em.Từ đó chúng ta sẽ gây hưng
phấn, tích cực hơn cho các em khi học môn lịch sử.
Ví dụ: Khi dạy bài “Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược MôngNguyên”đưa vào đoạn trích thay cho lời nói của Hưng Đạo Vương Trần Quốc
Tuấn :” Ta thường tới bữa quên ăn, ruột đau như cắt……”
Huỳnh Vũ Chương

16

Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

Hoặc khi dạy về Xô Viết Nghệ Tĩnh giáo viên đưa bài ca cách mạng vào để nói
rõ nguyên nhân, diễn biến, tinh thần đấu tranh cách mạng của quần chúng công nông
- Và nhiều phương pháp khác
- Chú ý trong đó vận dụng dung lượng của các phương pháp hợp lí để không
làm nặng nề trong giờ học, trình bày nhồi nhét, tiết kiệm thời gian đạt hiệu quả
cao.

Thứ năm: Giáo viên nên vận dụng tốt dạy học nêu vấn đề. Giáo viên tạo ra tình
huống có vấn đề, nêu vấn đề và tổ chức, thúc đẩy hoạt động tìm tòi sáng tạo của
học sinh giải quyết vấn đề. Để thực hiện tốt khi chuẩn bị giáo án, giáo viên nêu
rõ nhiệm vụ của học sinh trong giờ học dưới dạng các câu hỏi nêu vấn đề. Các
câu hỏi nêu vấn đề đưa vào đầu giờ học nhằm động viên sự chú ý, huy động các
năng lực học thức của học sinh vào việc theo dõi bài giảng để tìm câu trả lời.
Những câu hỏi này là những vấn đề cơ bản của bài học mà học sinh cần nắm.
Ví dụ: Khi dạy bài “Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất” để học
sinh hiểu được nguyên nhân, tác động của chương trình khai thác lần thứ hai của
Thực dân Pháp giáo viên nêu câu hỏi:
+ Vì sao Thực dân Pháp tiến hành chương trình khai thác lần thứ hai ở
Đông Dương trong đó có Việt Nam?
+ Thực dân Pháp tiến hành chương trình khai thác lần thứ hai ở Đông
Dương trong đó có Việt Nam sẽ tác động như thế nào đến tình hình kinh tế - xã
hội nước ta?
Huỳnh Vũ Chương

17


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

Hoặc khi dạy bài “Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945” giáo viên có thể nêu
nhiệm vụ nhận thức của học sinh bằng 2 câu hỏi:
+ 1.Tại sao Đảng ta quyết định khởi nghĩa khi Nhật đầu hàng đồng minh?
+ 2.Tại sao cách mạng tháng Tám 1945 lại thắng lợi nhanh chóng, ý nghĩa
lịch sử của nó.

Thứ sáu: Không ngừng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy lịch sử,
giảng dạy bằng giáo án điện tử sẽ tạo hứng thú giữa thầy và trò trong tiết học.
Khai thác kiến thức thông qua hình ảnh,phim tư liệu sinh động hấp dẫn. Giáo
viên được giảm nhẹ việc thuyết giảng, hiệu quả bài học cao. Tuy nhiên khi dạy
giáo án điện tử cần phải kết hợp tốt với phương pháp trình bày bảng để chắt lọc
nội dung cho các em ghi hệ thống kiến thức cơ bản tránh tình trạng lạm dụng mà
gây phản tác dụng.

Thứ bảy: Sử dụng bản đồ trong dạy học lịch sử có hiệu quả: hướng dẫn học sinh
lập sơ đồ chân chim hoặc tự vẽ bản đồ tư duy giúp học sinh dễ hiểu khắc sâu,
khái quát hóa kiến thức bài học.Từ đó dễ nhớ, dễ học sự kiện lịch sử cơ bản…
Ví dụ: Khi tìm hiểu giai đoạn lịch sử 1930 – 1945 giáo viên có thể hướng
dẫn học sinh nắm kiến thức cơ bản bằng dạng sơ đồ hình cây như sau:

Huỳnh Vũ Chương

18


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

Thứ tám: Giáo viên có thể tổ chức trò chơi hoặc các cuộc thi . Trong quá trình
dạy học lịch sử có thể áp dụng là một hình thức thay thế các tiết ngoại khóa

tham quan hoặc cho học sinh tham gia cuộc thi em yêu Lịch sử Việt Nam….Vì
điều kiện kinh phí cũng như di tích lịch sử để tham quan, dã ngoại địa bàn huyện
Krông Ana ít, Không có kinh phí. Hình thức tổ chức trò chơi như “Theo dòng
lịch sử”, sân khấu hóa…
Ví dụ: trong chương trình lịch sử 6 chúng ta có thể cho học sinh diễn kịch đóng
vai Đinh Bộ Lĩnh lúc nhỏ chăn trâu và bẻ cờ lau chia bên tập trận. Khi đất nước
có loạn 12 sứ quân, ông nhờ từ nhỏ quen tài đánh giặc dã, có óc thao lược dụng
binh cộng với tấm lòng yêu nước, ông dẹp loạn đem lại bình an cho dân chúng.
Đối với học sinh khối 8, 9 chúng ta có thể tổ chức cho học sinh tham quan Bảo
tàng ĐăkLăk và Nhà đày Buôn Mê Thuột.

3.Thực hiện tốt đổi mới kiểm tra đánh giá:
Huỳnh Vũ Chương

19


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

Việc kiểm tra đánh giá học sinh thực hiện theo đúng nguyên tắc sư phạm
sau:
- Việc kiểm tra đánh giá phải nhằm giải quyết những yêu cầu của bài học, các
nội dung kiểm tra luôn bám sát chuẩn kiến thức, kĩ năng phù hợp với tất cả đối
tượng học sinh.
- Tiến hành kiểm tra, đánh giá một cách phong phú, đa dạng trong phần học tập
trên lớp. Ngoài việc kiểm tra bài cũ còn kiểm tra khi trình bày bài mới như đặt
câu hỏi cho học sinh phát hiện, so sánh, đánh giá,nhận xét hoặc yêu cầu các em
dựa vào nội dung sách giáo khoa để hoàn thành bài tập do giáo viên đề ra, có thể
làm cá nhân hay cặp đôi,theo bàn,theo tổ…tùy nội dung và mức độ của bài tập
sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá ghi điểm để khích lệ động viên học sinh.

- Với đặc điểm tình hình học sinh ở địa bàn trường THCS giáo viên đề ra theo 3
mức độ: nhận biết 40%, thông hiểu 30%, vận dụng 30%.
-Hình thức ra đề kiểm tra kết hợp trắc nghiệm với tự luận:
+ Tự luận:70%
+ Trắc nghiệm:30%
- Để thực hiện tốt và đạt hiệu quả cao trong việc kiểm tra đánh giá dạy học
môn lịch sử ở trường THCS hiện nay, giáo viên phải nỗ lực nhiều, phải tự
học hỏi, bồi dưỡng về kiến thức năng lực sư phạm, phải nghiên cứu kĩ các
văn bản định hướng chỉ đạo thực hiện của các cấp.Việc kiểm tra đánh giá
học sinh không chỉ dừng lại ở việc ở việc đề ra các câu hỏi hoặc chỉ đòi
hỏi học sinh ghi nhớ các sự kiện, nhân vật, niên đại, địa danh số liệu một
cách chi tiết hoặc chỉ trả lời có hay không, đúng hay sai mà phải bao gồm
Huỳnh Vũ Chương

20


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

các loại câu hỏi kiểm tra trí thông minh của các em trong việc biết sự kiện
xảy ra như thế nào hiểu vì sao lại diễn ra như vậy mà vận dụng sự kiện đó
như thế nào có kết quả về mặt tư duy và hoạt động thực tiễn.
C. Điều kiện để thực hiện giải pháp biện pháp
* Đối với nhà trường
- Xác định mục tiêu tầm quan trọng của giáo dục kiến thức đạo đức truyền
thống cách mạng qua việc dạy học môn lịch sử. Mục tiêu này phải được thể hiện
cụ thể từ kế hoạch của cá nhân, đến tổ chuyên môn và kế hoạch của nhà trường,
đồng thời phải nêu được biện pháp để thực hiện được mục tiêu.
- Thường xuyên tổ chức các hoạt động kiểm tra, thao giảng, dự giờ,
chuyên đề phương pháp dạy học… tổ chức họp rút kinh nghiệm, đánh giá khách

quan.
- Tổ chức bồi dưỡng và thi học sinh giỏi. Sau quá trình tổ chức thực hiện
phải có đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm và tiến hành trao thưởng cho học sinh
có thành tích cao, giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi. Công khai kết quả trước
toàn trường và thông báo đến gia đình học sinh.
* Đối với giáo viên
- Nắm chắc yêu cầu mục tiêu nhiệm vụ dạy học mục đích chương trình
cấu trúc nội dung chương trình và các chương, bài cụ thể, biết rõ sự đóng góp
của các bài cụ thể vào việc thực hiện mục tiêu của chương trình

Huỳnh Vũ Chương

21


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

- Nắm vững nội dung bài học. phân chia bài học thành những đơn vị kiến
thức khác nhau. Xác định vai trò ý nghĩa của các đơn vị kiến thức đối với sự
phát triển nhân cách của học sinh
- Phân chia thời gian hợp lý cho các tài liệu học tập.
- Lựa chọn phương pháp dạy học thích hợp với các kiểu bài lên lớp và các
tài liệu học tập.
Ngoài các yêu cầu trên, việc giáo dục tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo
đức, giáo dục lao động, thẩm mỹ, năng lực tư duy và hoạt động thực tiễn là
những yêu cầu quan trọng trong dạy học lịch sử.
d. Mối quan hệ giữa các biện pháp giải pháp
Để thực hiện được mục tiêu nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử ở
trường THCS trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải có sự đổi mới đồng bộ
các khâu các bước của quá trình dạy học và phải có thời gian thực hiện qua

vài năm học để có sự đánh giá chính xác kết quả. Các biện pháp giải pháp có
mối quan hệ tác động qua lại bổ sung mật thiết với nhau cụ thể là đổi mới
phương pháp dạy học làm cơ sở để đổi mới kiểm tra đánh giá và ngược lại
đổi mới kiểm tra đánh giá lại thúc đẩy quá trình đổi mới dạy học qua đó chất
lượng giảng dạy sẽ được nâng lên.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Trước đây khi chưa thực hiện theo các giải pháp này học sinh tôi thường
tiếp cận với môn học một cách thụ động một chiều nên cũng ít hứng thú say
mê với môn học nhưng sau khi thực hiện các giải pháp nói trên học sinh đã
Huỳnh Vũ Chương

22


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

bắt đầu có những thay đổi tích cực trong suy nghĩ và hành động các em chủ
động tìm hiểu tư liệu lịch sử, đặt ra các câu hỏi về các vấn đề lịch sử của dân
tộc và thế giới hoặc các vấn đề thời sự liên quan đến lịch sử chẳng hạn như
vấn đề “ Chủ quyền Biển Đảo Việt Nam” …và yêu cầu giáo viên phải giải
thích cặn kẽ, tham gia tích cực vào cuộc thi “Em yêu lịch sử Việt Nam”. Chất
lượng đại trà cũng tăng lên cụ thể khối lớp 9 mà tôi phụ trách như sau:

NĂM HỌC
2012 - 2013
2013 - 2014

GIỎI (TL)
7.6%
8.3%

KHÁ (TL)
30.7%
32.9%

T. B (TL)
57%
56.5%

YẾU (TL)
4.7%
2.3%

Từ đó có thể khẳng định rằng không phải học sinh không quan tâm đến bộ
môn lịch sử hay bài học của môn lịch sử mà vấn đề chính ở đây là chúng ta
chưa khơi được giá trị của lịch sử để giáo dục học sinh và để học sinh lấy giá
trị lịch sử để tự giáo dục tự điều chỉnh chính mình. Đó cũng là mục tiêu của
quá trình dạy học.

Huỳnh Vũ Chương

23


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

II.4 KẾT QUẢ
Như đã nói trên với một kế hoạch và sự định hướng về mục tiêu của
mình bản thân tôi đã không ngừng cố gắng phấn đấu để từng bước thực hiện các
mục tiêu đã đề ra dưới sự quan tâm của lãnh đạo đơn vị và đồng nghiệp bản thân

tôi đã giành được những thành tựu sau đây:
Về chất lượng đại trà trong những năm gần đây tỉ lệ khá giỏi luôn đạt từ 30 –
40%, tỉ lệ yếu khoảng 2- 3%, không có kém.
Về chất lượng mũi nhọn: liên tục từ năm 1999 đến nay tôi đều có học sinh giỏi
đặc biệt từ 2010 đến nay số học sinh đạt giải cao trong kì thi học sinh giỏi các
cấp.

Tên học sinh bồi

Năm học
1998- 1999
1999- 2000
2003- 2004
2004- 2005
2005- 2006
2007- 2008
2008- 2009
2009- 2010

dưỡng
Lê Thị Diệu
Lê Thị Hoài Nghĩa
Trần Thị Hồng Lụa
Đỗ Thị Kim Hà
Nguyễn Thị Diễm
Nguyễn Thị Lương
Linh
Phạm Thị Hồng Đào
Phạm Đình Quang
Trịnh Thị Lê Vy

Trần Thị Thu Thảo

Kết quả
Cấp huyện
Cấp tỉnh
HSG
HSG
HSG
HSG
HSG
Giải ba
Giải ba
Giải nhất
Giải nhất
Giải ba

Ghi chú

Giải ba
Giải khuyến
khích

2011 - 2012

Ngô Thị Ngọc Anh

HSG

2013 - 2014

Hồ Thị Phương Thảo
Phạm Thị Tha

HSG

Huỳnh Vũ Chương

24


Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử ở trường THCS trong giai đoạn hiện nay

III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ:
1/ Kết luận
- Việc nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử, phải được tiến hành đồng thời trên tất
cả các mặt: mục tiêu - nội dung - phương pháp và kiểm tra đánh giá kết quả…
các mặt đó có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Huỳnh Vũ Chương

25