PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI
- Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội
- Phòng giáo dục và đào tạo Hoàng Mai
- Trường THCS Yên Sở
- Địa chỉ: 225 Phố Yên Duyên- Phường Yên Sở- Quận Hoàng Mai- Hà Nội
- Điện thoại: 0438612726.
- Thông tin về giáo viên :
Họ và tên: Tạ Minh Thủy
Ngày sinh: 28-01-1986
Môn: Ngữ văn
Điện thoại: 0983854648 ; Email:
-1-
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI
1. Tên hồ sơ dạy học
Tích hợp liên môn lịch sử, địa lí, âm nhạc, mĩ thuật qua văn bản “Sông nước Cà
Mau”- Học kì II Ngữ Văn 6
2. Mục tiêu dạy học
a. Kiến thức
- Hiểu biết về tác giả, Đoàn Giỏi và tác phẩm Đất rừng phương Nam
- Thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên và con người vùng đất phương Nam
- Phân tích được tác dụng của một số biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn trích
b. Kĩ năng
- Nắm bắt nội dung văn bản truyện hiện đại có sử dụng phương thức miêu tả kết
hợp với thuyết minh, tự sự.
- Đọc diễn cảm phù hợp với nội dung văn bản
- Nhân biết các biện pháp nghệ thuật sử dụng trong văn bản và vận dụng khi làm
bài văn miêu tả.
c. Thái độ
- Yêu quê hương đất nước, tự hào về lịch sử hào hùng của dân tộc
- Bảo vệ môi trường thiên nhiên
d. Tích hợp
- Tích hợp liên môn: địa lí, âm nhạc, mĩ thuật
- tiếng việt (tìm hiểu, phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ)
3. Đối tượng dạy học của bài học
*Đối tượng dạy học là học sinh khối 6
- Số lượng học sinh: 32 em
- Số lớp thực hiện: 01 lớp
* Dự án mà tôi thực hiện là kiến thức Ngữ văn 6 đồng thời trực tiếp giảng dạy với
các em học sinh lớp 6,7 nên có nhiều thuận lợi trong quá trình thực hiện.
- Thứ nhất: các em học sinh lớp 6 ở học kì II đã được tiếp cận và làm quen với các
tiếp xúc, tổ chức bài học bậc THCS và môn Ngữ văn 6 nói riêng nên các em đã bớt bỡ
ngỡ, lạ lẫm với những hình thức hoạt động mà giáo viên đưa ra.
- Thứ hai: Đối với kiến thức bài “ Sông nước Cà Mau” các em đã được làm quen
với các bài văn miêu tả, tự sự từ tiểu học, được làm quen với phương thức tự sự từ học kì
I và phương thức miêu tả qua bài “Tìm hiểu chúng về văn miêu tả” trước đó.
- Thứ 3: Đối với các môn học khác cũng vậy như môn: Âm nhạc, mĩ thuật, lịch sử,
địa lí cùng kiến thức thực tế các em cũng có một số hiểu biết liên quan. Vì vậy khi cần
tích hợp kiến thức của một môn học nào đó vào bài học để giải quyết vấn đề trong bài
các em không cảm thấy bỡ ngỡ.
-2-
4. Ý nghĩa của bài học
Qua dạy học thực tế nhiều năm tôi thấy rằng việc tích hợp kiến thức giữa các môn
học vào giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm hết sức cần thiết.
Điều đó không chỉ đòi hỏi người giáo viên giảng dạy bộ môn không chỉ nắm bắt nhuần
nhuyễn kiến thức bộ môn mình giảng dạy mà còn phải không ngừng học hỏi, trau dồi
kiến thức của những bộ môn học khác để giúp các em giải quyết các tình huống, các vấn
đề đặt ra trong môn học nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Đối với việc tích hợp kiến thức các môn âm nhạc, mĩ thuật, lịch sử, địa lí vào bài
dạy “ Sông nước Cà Mau” sẽ giúp các em có cái nhìn bao quát và cảm nhận độc đáo
riêng mình về vùng cảnh quan sông nước, vừa mới lạ, vừa hấp dẫn trong tư duy, kinh
nghiệm của học sinh thành phố. Đồng thời các em được chủ động tìm hiểu, sưu tầm hình
ảnh, làm việc và trình bày kết quả thảo luận, của từng nhóm một cách chủ động, sáng
tạo.
Trong thực tế chúng tôi thấy khi bài soạn có tích hợp với kiến thức của các môn
học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt ra
trong SGK. Từ đó bài học trở nên sinh động hơn, học sinh có hứng thú bài học, được tìm
tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ sáng tạo hơn đồng thời vận dụng vào
thực tế tốt hơn.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
* Giáo viên:
- Kiến thức về cuộc đời tác giả Đoàn Giỏi, các tác phẩm của ông, trong đó đặc biệt
là truyện “Đất rừng phương Nam”
- Kiến thức lịch sử liên quan đến vùng đất Cà Mau, dòng sông Năm Căn và lịch sử
khai phá, chiến đấu bảo vệ đất nước của ông cha ta.
- Kiến thức địa lí về dòng sông Năm Căn, vị trí của vùng đất Cà Mau trên bản đồ
đất nước.
- Kiến thức âm nhạc, hội họa qua hình ảnh tư liệu về cuộc sống, con người nơi đây
và những cảnh đẹp khác của quê hương đất nước.
* Học sinh:
- Soạn bài ở nhà.
- Sưu tầm tranh ảnh về sông nước Cà Mau, những bài hát, câu hò về vùng sông
nước miền Nam nói chung và Cà Mau nói riêng.
* Ứng dụng CNTT:
- Sử dụng phần mềm Powerpoint để trình chiếu các Slide minh hoạ nội dung kiến
thức từng phần cần truyền đạt cho học sinh.
-3-
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
Đối với bài “ Sông nước Cà Mau” giáo viên thực hiện theo các bước sau:
* Ổn định lớp.
* Bài mới: Giới thiệu bài
Nhà thơ Tố Hữu đã viết đầy tự hào về tổ quốc thân yêu của chúng ta
“ Có nơi đâu đẹp tuyệt vời
Như sông, như nuí, như người Việt Nam”
thật vậy các em ạ, đi đâu ta cũng thấy đất nước mình thật đẹp . Vẻ đẹp ấy đã được rất nhiều
nhà văn, nhà thơ ghi dấu trong những tác phẩm của họ. Và hôm nay, cô trò mình hãy cùng bước
lên con thuyền tri thức để đến với vùng sông nước Cà Mau để cảm nhận được vẻ đẹp của thiên
nhiên và con người nơi tận cùng cực Nam tổ quốc qua văn bản “Sông nước Cà Mau”.
Hoạt động của thầy
HĐ của
trò
Nội dung cần đạt
HĐ1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung
GV : chúng ta hãy cùng tìm hiểu những kiến thức
I, Tìm hiểu chung
chung xoay quanh văn bản, trước hết là tác giả .
1) Tác giả
Đoàn Giỏi (1925? Dựa vào phần chú thích (*), em có thể giới thiệu
HS trình 1989), quê ở Tiền Giang
đôi nét về tác giả Đoàn Giỏi ?
GV : chiếu hình ảnh tác giả :Mời các em quan sát bày
Thường viết về
trên máy, đây là hình ảnh về nhà văn Đoàn Giỏi.
thiên nhiên, con người
Nam Bộ
ông sinh năm 1925, mất năm 1989. Sinh ra và lớn lên
trong một gia đình rất khá giả ở Tiền Giang, Đoàn
Giỏi có một cơ ngơi tòa ngang dãy dọc, nhưng năm
1954 ông tập kết ra Bắc, hiến toàn bộ nhà cửa cho
cách mạng, nhà ông nay là UBND huyện Châu
Thành.
Dù phần lớn cuộc đời ông sống ở miền Bắc nhưng cả
tâm hồn và các sáng tác của mình, ông đều hướng về
-4-
mảnh đất phương Nam – quê hương yêu dấu của nhà
văn .
GV chiếu hình ảnh tác phẩm “Đất rừng phương
Nam”
Nhắc tới Đoàn Giỏi, không thể không kể đến một tác
phẩm đã làm nên tên tuỏi của ông : đó là truyện “Đất
rừng Phương Nam”.
Truyện là trong những sáng tác xuất sắc
nhất viết cho thiếu nhi. Qua chặng đường phiêu dạt
tìm cha của chú bé An, nhà văn đã đưa người đọc đến
với một vùng sông nước Cà Mau đầy màu sắc, thiên
nhiên hoang dã mà phong phú, con người hiền hòa,
mộc mạc.
? em biết gì về xuất xứ của văn bản chúng ta sẽ
được tìm hiểu?
Trích từ chương XVIII của truyện “Đất rừng phương
Nam”.
? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy ? Em có hình
dung gì về vị trí quan sát của người kể ?
Ngôi thứ nhất -> sinh động, chân thực
Đi thuyền trên các con sông -> rất thích hợp
cho việc miêu tả
GV : truyện được kể theo ngôi thứ nhất với người
kể là chú bé An trên con thuyền xuôi theo hành
trình trên các dòng sông xứ Cà Mau. Đó là điểm
nhìn phù hợp, giúp chú bé có thể quan sát thuận
lơi, miêu tả vừa chi tiết vừa cụ thể cảnh vật. Ngôi
kể thứ nhất khiến cảm nhận của người kể hiện lên
thật sinh động và chân thực.
? văn bản này sử dụng phương thức biểu đạt nào
là chủ yếu ?
GV : nhấn mạnh : TP “đất rừng phương Nam” là tp
truyện mang yếu tố tự sự nhưng trong đoạn trích
chúng ta được tìm hiểu, phương thức tự sự đan xen
2) Tác phẩm
* Xuất xứ
- HS trả - Trích từ chương 18
lời
truyện “Đất rừng phương
Nam.
HS trả lời
HS nêu ý
kiến
* Phương thức biểu đạt :
tự sự, miêu tả
-5-
với yếu tố miêu tả rất linh hoạt, làm nên nét độc đáo
của văn bản.
HS trả lời
? Dựa theo trình tự miêu tả của người kể, theo em
văn bản có bố cục như thế nào ?
* Bố cục
- 3 phần
GV chiếu máy sơ đồ bố cục
GV chuyển : Từ những hiểu biết sơ bộ về tác phẩm,
chúng ta hay cùng chú bé An khám phá cảnh sắc nơi
cực Nam tổ quốc qua phần II – Tìm hiểu chi tiết
HĐ 2 : Tìm hiểu chi tiết văn bản
GV gọi HS đọc đoạn 1
II. Tìm hiểu chi tiết
HS đọc
1. Cảm nhận chung
về cảnh sông nước
Cà Mau
GV chiếu ảnh và giới thiệu : đây là hình ảnh toàn
cảnh vùng sông nước Cà Mau,
HS đọc
câu hỏi
qua đoạn văn
HS
vừa đọc và quan sát hình ảnh minh họa, em có cảm
đổi
nhận gì về cảnh sông nước Cà Mau ?
Để trả lời câu hỏi này, các em hãy thảo luận trong 2
phút và trả lời những câu hỏi nhỏ sau :
trao
GV chiếu câu hỏi trao đổi nhóm:
Ấn tượng nổi bật ban đầu của người kể về vùng
sông nước Cà Mau được thể hiện qua những chi
tiết nào ? Người kể đã quan sát cảnh bằng những
giác quan gì ?
Biện pháp nghệ thuật đã được sử dụng trong đoạn
này ?
GV phát giấy thảo luận
HS nhóm
GV gọi HS nhóm 1 trình bày phần thảo luận nhóm
-6-
- Sông ngòi, kênh rạch :
bủa giăng chi chít như
mạng nhện
- toàn một màu xanh đơn
điệu
- nghệ thuật : so sánh,
tính từ màu sắc, nhiều
giác quan
thiên nhiên nguyên
sơ, đầy hấp dẫn
mình, GV bình, chốt dần trên máy bằng sơ đồ
? Qua đó, em có nhận xét gì về cảnh quan thiên
nhiên nơi đây ?
bức tranh thiên nhiên phủ kín màu xanh, thiên
nhiên nguyên sơ, đầy hấp dẫn và bí ẩn.
GV chốt: Các em thấy đấy, không chỉ bằng mắt
thấy, tai nghe, mà bằng cả những liên tưởng lí
thú, chú bé An đã vẽ ra trước mắt chúng ta một
khung cảnh thiên nhiên thật mênh mông, như vô
hạn với sông ngòi chằng chịt, với màu xanh bao
trùm khăp nơi. Bức tranh thiên nhiên còn có cả
âm thanh rì rào, bất tận,của rừng, của biển tất cả
được khúc xạ qua hơi gió muối mang hương vị
mặn mòi của biển cả- một đặc trưng về khí hậu
mà cõ lẽ chỉ vùng đất này mới có.
? Thiên nhiên hùng vĩ lớn lao như vậy, nhưng
chú bé An lại có cảm nhận như thế nào ? Vì sao
?
Nhưng với đầu óc non nớt, ham thích khám phá
của một chú bé như An, những màu sắc và âm
thanh rì rào triền miên ấy ru ngủ thính giác, làm
mòn mỏi thị giác, khiến cậu bé vì choáng ngợp
mà thấy đơn điệu, mỏi mòn.
1
trình
bày phần
thảo luận
của nhóm
mình
Hs nêu ý
kiến
Chuyển ý: muốn biết liệu thiên nhiên có đơn điệu như
cảm nhận ban đầu của An hay không, chúng ta hãy
cùng đến gần hơn với cảnh sông ngòi, kênh rạch.
Chúng ta hãy lắng nghe những lời giới thiệu của
nhóm 2 :
? HS: các bạn hãy cho biêt nét độc đáo mà chúng
HS trả lời 2. Cảnh kênh rạch, sông
tôi muốn nói đến là gì ?
GV hướng dẫn các nhóm trả lời câu hỏi của nhóm 2
ngòi
-> thiên nhiên tự nhiên, hoang dã
-> cách đặt tên không dùng danh từ hoa mĩ, mà dựa
vào đặc điểm của sự vật mà gọi tên.
? Từ cách đặt tên đó, em có cảm nhận gì về cuộc
sống và con người nơi đây ?
Kênh rạch
thiên nhiên phong phú, con người giản dị, mộc HS nhóm - gọi theo đặc điểm của
-7-
mạc, gần gũi với thiên nhiên
GV : Ở miền đất tận cùng cực Nam này, sông ngòi,
kênh rạch nhiều vô kể. Mỗi con kênh, con rạch lại
mang một cái tên độc đáo mà rất đỗi dễ gọi, giản dị.
Những cái tên gần gũi với con người, phần nào cho
ta thấy được sự phong phú, độc đáo của tự nhiên,
cũng như lỗi sống mộc mạc, gần gũi, gắn bó với thiên
nhiên. Đó là một trong những điểm độc đáo, lôi cuốn
của miền đất này.
?
2
trình từng nơi
bày phần
thuyết
minh dựa
trên
tư
liệu
đã - > thiên nhiên phong phú,
sưu tầm
đa dạng, con người mộc
mạc, gần gũi
HS nhận
GV : tiếp tục hành trình, “ thuyền chúng tôi chèo xét
thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn,
xuôi về Năm Căn”. Cùng diễn tả sự di chuyển của
con thuyền mà nhà văn đã dùng 3 từ không hề trùng
lặp : chèo thoát, đổ ra và xuôi về.Câu văn được tạo
dựng bởi ba nhịp thật uyển chuyển và dòng sông
Năm Căn hiện lên như sự vỡ òa về cảnh sắc trong
tiếng reo vui của cậu bé.
Để cùng cảm nhận vẻ đẹp của dòng sông, cô mời
phần trình bày của nhóm 3:
? các bạn ấn tượng với những hình ảnh nào của
dòng sông Năm Căn ? Vì sao ?
mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển
HS nhóm
cá nước bơi hàng đàn
3
trình
- rừng đước cao ngất như hai dãy trường thành bày phần
vô tận
hoạt cảnh
hát,
? Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì để làm hò
cảm nhận
nổi bật vẻ đẹp của dòng sông ?
biện pháp so sánh
về dòng
quan sát bằng nhiều giác quan
sông Năm
Căn
? Qua đó, em có cảm nhận gì về dòng sông này ?
HS trả lời
GV tích hợp với địa lí :
Dòng sông Năm Căn mênh mông sóng nước, nối hai
cửa biển Bồ Đề và Ông Trang,một trong 100 con
sông lớn nhất thế giới. dòng sông độc đáo chảy từ
biển ra biển là đã rất gắn bó với cuộc sống của con HS nêu
người nơi đây.
cảm nhận
GV tích hợp với lịch sử : (GV chiếu hình trên máy
-8-
Dòng sông Năm
Căn
-
Mênh mông, nước
ầm ầm đổ ra biển
Cá nước bơi hàng
đàn
rừng đước cao ngất
lòa nhòa ẩn hiện
nghệ thuật : so
sánh
hùng vĩ mà nên
thơ, trù phú
HS quan sát)
Và, các em có biết không, trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ, nơi đây cũng là căn cứ địa cách mạng,
điểm cuối con đường Hồ Chí Minh trên biển, nơi đi
về của những con tàu không số anh hùng, vận chuyển
lương thực, vũ khí chi viện cho chiến trường miền
Nam góp phần làm nên chiến thắng 30/4/1975. tượng
đài bến Vàm Lũng mà các em nhìn thấy trên màn
hình chính là niềm tự hào của người dân nơi đây.
GV chuyển : Vùng đất Cà Mau không chỉ hấp dẫn ở
thiên nhiên nguyên sơ, độc đáo, mà còn cuốn hút
người đọc bởi sự nồng ấm, vui tươi trong sinh hoạt
nơi đây. Con thuyền của An đã dừng chân ở một địa
điểm độc đáo, đầy màu sắc, đó là chợ Năm Căn -> 3.
Cảnh chợ Năm Căn
Để dễ dàng hình dung quang cảnh một khu chợ nơi
3.Cảnh chợ Năm Căn:
- quen thuộc : ồn
sông nước, cô mời các bạn đến với một clip nhỏ .
HS xác
ào, đông vui, tấp
định
nập
- độc đáo :
+ nhiều bến vận
hà, lò than
+ nhà bè sáng đèn
như những
khu
GV chiếu video về cảnh chợ miền sông nước
phố nổi
HS thảo
+ chợ nổi bán đủ
Các con vừa xem video giới thiệu một góc nhỏ của
luận
2
thứ
cảnh chợ miền sông nước vùng Cà Mau.
phút
+ hội tụ nhiều dân
Để tìm hiểu về chợ Năm Căn, các nhóm hãy cùng thi
tộc khác nhau
tài qua trò chơi : Ai nhanh hơn
Với câu hỏi sau:
Chợ Năm Căn được miêu tả qua những chi tiết
- HS theo
nào ?
dõi, ghi
HS thảo luận – GV gọi nhóm 4 trình bày bảng
bài
-9-
Các nhóm nhận xét, bổ sung.
? Theo em , vì sao chợ Năm Căn lại được tác giả
gọi là “trấn anh chị rừng xanh” ?
chợ Năm Căn trù phú, độc đáo, đông vui, tấp
nập, đầy màu sắc. Con người đến từ nhiều nơi
khác nhau
? em có nhận xét gì về cách giới thiệu và giọng kể
của An trong đoạn này ?
chợ Năm Căn tấp
nập trù phú, độc
đáo
HS nêu
rất tự nhiên, cậu bé An liệt kê hàng loạt chi cảm nhận
tiết của chợ Năm Căn, giọng kể vui tươi, hồ
hởi, háo hức
GV bình : Chợ Năm Căn nói riêng và vùng đất Cà
Mau nói chung hiện lên thật sinh động, nơi đây
không chỉ đẹp về thiên nhiên , giàu có vè tài
nguyên sông nước, mà còn trù phú, giàu có về văn
hóa, là nơi hội tụ nhiều dân tộc từ khắp nơi. Sự
hội tụ đó đem đến cho Cà Mau sự phong phú về
màu sắc, âm thanh, tiếng nói. Con người hòa hợp
với nhau và gần gũi với thiên nhiên , tạo nên bản
sắc riêng, độc đáo và hấp dẫn.
GV chuyển : Như vậy, trong bài học ngày hôm nay
cô trò mình đã cùng đến với tận cùng của tổ quốc để
thấy được một phần vẻ đẹp đất nước mình. Vẻ đẹp đó
đã được nhà văn Đoàn Giỏi miêu tả thật tự nhiên, lí HS trả lời
thú. Chúng ta hãy tổng kết lại những điểm cần chú ý
về nội dung và nghệ thuật của văn bản -? III. Tổng
kết
-> ghi bảng
III. Tổng kết
HS đọc
HĐ 3 : Tổng kết
1. Nghệ thuật
? trong bài này, tác giả đã sử dụng những biện
pháp nghệ thuật gì đặc sắc ?
2. Nội dung
? Qua đó, em có ấn tượng gì về mảnh đất này? Vì
sao ?
Ghi nhớ (sgk)
Ghi nhớ (sgk)
GV : để củng cố bài học chúng ta hãy cùng luyện tập HS
tự IV. Luyện tập
một chút :
giới thiệu
quê
GV gọi HS đọc bài tập 1
BT1 (về nhà ) : viết đoạn văn nêu cảm nhận của hương
- 10 -
mình
em về sông nước Cà Mau
Chúng ta vừa cùng với cậu bé An đến với cùng sông
nước Cà Mau rất lí thú phải không các em ?
Vậy nếu được giới thiệu về quê hương mình với
bạn, em sẽ giới thiệu điều gì ?
GV nhận xét phần giới thiệu của học sinh, khen
thưởng
GV: Các em thân mến, nhà thơ Xuân Diệu không cần
đến tận Cà Mau xa xôi những vẫn viết được những
câu thơ xúc động “ Tổ quốc tôi như một con tàu –
Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau”, Nhà văn Đoàn Giỏi
dành cả cuộc đợi mình viết về thiên nhiên và con
người Nam Bộ. Và, đi đâu ta cũng bắt gặp quê hương
mình thật đẹp. Cô trò mình hãy cùng đến với một
cảnh đẹp thôn quê qua một hình thức nghệ thuật mới
mẻ và độc đáo để thêm yêu đất nước mình.
Giáo viên chiếu video (nghệ thuật vẽ tranh cát qua
nền nhạc bài “Việt Nam quê hương tôi”
HS ghi vở
Hoạt động 4 : Hướng dẫn về nhà :
- Học thuộc phần ghi nhớ
dặn dò
- làm bàu tập 1,2 - SGK
- Chuẩn bị tiết 78 : “So sánh ”
Xin cảm ơn các thầy cô và các em !
7. Đánh giá kết quả học tập
Trong hoạt động dạy học, tiếp thu kiến thức học sinh chủ động tìm hiểu, sưu tầm
kiến thức, tích hợp âm nhạc vào kết quả phần chuẩn bị theo nhóm, tự đánh giá kết quả
lẫn nhau qua các lần thảo luận nhóm. Các em sôi nổi tham gia vào bài học, sưu tầm tài
liệu có liên quan và hứng thú với những thông tin tích hợp được cung cấp.
Từ kết quả học tập của các em chúng tôi nhận thấy việc tích hợp kiến thức liên
môn vào một môn học nào đó là việc làm hết sức cần thiết, có hiệu quả rõ rệt đối với học
sinh. Việc tích hợp kiến thức liên môn giúp các em học sinh không chỉ giỏi một môn mà
cần biết kết hợp kiến thức các môn học lại với nhau để trở thành một con người phát
triển toàn diện. Đồng thời việc thực hiện những sản phẩm này sẽ giúp người giáo viên
không ngừng trau dồi kiến thức của các môn học khác để dạy bộ môn mình tốt hơn, đạt
hiệu quả cao hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
- 11 -
- 12 -