Mô hình bảo hiểm hưu trí ở 3 nước trên thế giới

Mô hình bảo hiểm hưu trí ở 3 nước trên thế giới, từ đó
rút kinh kinh nghiệm ở việt nam
1. Những vấn đề chung về BHHT
1.1.
Khái niệm về BHHT
Chế độ hưu trí là chế độ bảo hiểm xã hội đảm bảo thu nhập cho NLĐ hết độ
tuổi lao động hoặc không còn tham gia quan hệ lao động nữa . Dưới góc độ
pháp luật, chế độ bảo hiểm hưu trí là tổng hợp những quy phạm pháp luật
quy định về các điều kiện và mức trợ cấp cho những người tham gia BHXH
khi đã hết độ tuổi lao động hoặc không còn thời giant ham gia quan hệ lao
động nữa
1.2. Cơ sở hinh thành chế độ bảo hiểm hưu trí trong hệ thống
BHXH
Trong quá trình lao động tạo ra của cải vật chất đáp ứng nhu cầu của bản
than nhưng vì tuối tác, vấn đề sức khỏe của họ bị giảm sút. Đến một lúc nào
đó họ không còn khả năng lao động , lúc đó khoản thu nhập mà họ có thể
sinh sống do con, cháu, quá trình tích cóp, … Những nguồn thu nhập này
không thường xuyên và phụ thuộc vào khả năng của từng người. Do vậy để
đảm bảo lợi ích cho NLĐ ổn định nhà nước đã thực hiện chế độ BHXH hưu
trí.
1.3.
Vai trò của chế độ BHHT
a. Về mặt xã hội
Chế độ bảo hiểm hưu trí dành cho những người không còn tham gia vào
quan hệ lao động nữa vì vậy chế độ này rất cần thiết và không thể thiếu
được vì NLĐ nào cũng đến lúc hết tuổi lao động nhưng họ vẫn có nhu
cầu đảm bảo cuộc sống lúc này lương hưu là nguồn thu nhập chính của
họ, được hưởng trọ cấp lương hưu là nguồn động lực cơ bản để NLĐ
tham gia vào quan hệ BHXH
b. Về mặt pháp lý
Tổ chức lao động quốc tế (ILO ) đã thông qua công ước số 102 năm 1952

quy đinh nhưng quy phạm tối thiểu về ASXH trong đó khuyến khích các
quốc gia thanh viên phải thực hiện ít nhất 3 trong 9 chế độ trong 3 ché độ
đó có BHHT
1.4.
Tác dụng của Bảo hiểm hưu trí
- Đảm bảo đời sống cho NLĐ khi họ về hưu do đó giúp cho XH ổn
định và gắn bó
- Đảm bảo cho NLĐ chắc chắn có khoản thu nhập khi họ về hưu, giúp
họ an tâm về cuộc sống, tạo năng suất và chất lượng cao trong công
việc


- Giúp NLĐ tiết kiệm cho bản thân ngay trong quá trình lao động ,để
đảm bảo đời sống khi nghỉ hưu giảm bớt phần nào gánh nặng cho gia
đình và xã hội
1.5.Đặc trưng của chế độ Bảo hiểm hưu trí
- Là chế độ BHXH dài hạn nằm ngoài quá trình lao động,
- Thời gian đóng BHXH với chế độ hưu trí khá dài, thường được đóng
lien tục trong quá trình làm việc
- Chế độ BH hưu trí có sự tách biệt giữa mức đóng và mức hưởng. Thời
gian tính hưởng căn cứ vào mức đóng, tuổi tác thời gian và mức độ công
việc
- Có quan hệ chặt chẽ giữa NLĐ và NSDLĐ
- BH hưu trí gồm 2 chế độ BH hưu trí bắt buộc và tự nguyện
2. Mô hình BHHT ở 3 nước trên thế giới ( Trung quốc, Mỹ, Nhật
bản)
21. Mô hình ở Trung Quốc
- Hệ thống ASXH cơ bản của TQ gồm BHXH, cứu trợ xã hội, phúc lợi xã
hội, chế độ đối xử và chăm sóc đặc biệt, chính sách tương hỗ xã hộ . Bảo
hiểm hưu trí nằm trong chế độ BHXH , Quỹ BHXH bảo đảm mọi cá

nhân được trợ cấp và hỗ trợ tài chính khi tuổi già, thất nghiệp, ốm đau, tai
nạn lao động và sinh đẻ ở mức cơ bản. Nguồn kinh phí để chi trả các chế
độ này chủ yếu trên cơ sở đóng góp của người lao động và chủ sử dụng
lao động
- Về quản lý hành chính với chính sách BHHT: Chính quyền trung ương
và địa phương cùng nhau chia sẻ trách nhiệm. Tại Trung ương và địa
phương, các cơ quan BHXH được thành lập với số cán bộ, nhân viên lên
đến trên 100.000 người trong toàn quốc. Nhiệm vụ chính của cơ quan
BHXH là: tiếp nhận đăng ký tham gia bảo hiểm, tổ chức thu đóng bảo
hiểm; hạch toán các khoản đóng góp, quản lý tài khoản cá nhân của
người tham gia, kiểm tra về tính phù hợp của các yêu cầu, thực hiện các
khoản trợ cấp, quản lý quỹ BHXH. Cơ quan BHXH cũng chịu trách
nhiệm trong việc thực hiện thoả thuận về BHXH giữa Trung Quốc và các
nước khác.
- Bảo hiểm hưu trí được chia làm các chế độ khác nhau
+ Chế độ hưu trí đối với người lao động thuộc các doanh nghiệp: Chế độ
hưu trí này dựa trên sự kết hợp giữa cộng đồng xã hội (thông qua việc
thiết lập quỹ cộng đồng để chia sẻ rủi ro) và các tài khoản cá nhân. Mức
đóng hiện tại đối với cá nhân là khoảng 8% tiền lương, tiền công và của
người sử dụng lao động là 20% của tổng quỹ tiền lương. Ngoài ra, chính
quyền các cấp có thể cung cấp trợ cấp tài chính trong trường hợp quỹ này
thiếu hụt. Cơ quan BHXH tạo ra các tài khoản cá nhân về hưu trí cho mỗi


người lao động với mức là 11% tiền lương, tiền công trong đó phần 8%
đóng góp của người lao động được chuyển trực tiếp vào tài khoản và
phần 3% được trích từ phần đóng góp của người sử dụng lao động. Phần
đóng góp của người sử dụng lao động sau khi trích chuyển một phần vào
tài khoản cá nhân được chuyển vào quỹ cộng đồng.
+ Chế độ hưu trí đối với công chức, viên chức: kinh phí thực hiện được

bảo đảm bởi Nhà nước và cá nhân không phải đóng góp. Mức trợ cấp
hưu trí được xác định trên cơ sở mức lương cơ bản và số năm phục vụ.
Hiện tại, chế độ này bao phủ 30 triệu công chức, viên chức. Đối với quân
nhân cũng có chế độ hưu trí tương tự nhưng là hệ thống hưu trí độc lập
với chế độ hưu trí đối với công chức, viên chức.
+ Trợ cấp tuổi già ở khu vực nông thôn: Năm 1991 Chương trình thí
điểm về chế độ hưu trí sử dụng tài khoản cá nhân đang được triển khai ở
một số khu vực nông thôn dựa trên sự đóng góp của cá nhân, hỗ trợ của
chính quyền địa phương và khuyến khích bằng cơ chế của Nhà nước.
Hiện tại, khoảng 55 triệu người hiện đang tham gia chương trình thí điểm
này.
• Điều kiện hưởng lương hưu
-Nam 60 tuổi
- Nữ 50 tuổi ( làm nghề chân tay) hoặc 55 tuổi ( làm nghề trí óc )
• Thời gian đóng BH:
- Nam đóng liên tục 25 năm
- Nữ đóng liên tục 20 năm
• Về mức đóng BH
- Người sử dụng lao động 20% so với quỹ lương
- NLĐ 4% tiền lương
• Về mức trợ cấp
- Nông thôn 200% lương bình quân năm
- Thành thị 35% lương bình quân năm
Cơ quan quản lý
- Hội đồng nhà nước, công đoàn trung ương ( ACFTU)
- Bộ Y tế
2.2. Mô hình ở Mỹ
- Bảo hiểm hưu trí ở Mỹ nằm trong quỹ an sinh xã hội
- Hệ thống hưu trí ở Mỹ là một hệ thống hưu trí đa tầng. NLĐ về hưu
ở Mỹ có 3 nguồn thu nhập nhất định

Thứ nhất: Là nguồn thu từ BH hưu trí ( Bắt buộc) hay quỹ BHXH
chung được xây dựng theo nguyên tắc chung như các quỹ BHXH
khác trên thế giới là đóng – hưởng


Thứ hai là bảo hiểm hưu trí tự nguyện, hình thức này do doanh nghiệp
tự tổ chức trên cơ sở thỏa thuận giữa các bên
Nguồn thứ 3 đến từ tiết kiệm hưu trí, nguồn này đến từ việc NLĐ tự
mở tài khoản và đóng tiền vào đó, đối với khoản này người đóng góp
sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân nếu cam kết chỉ rút khi đã về hưu
• Điều kiện hưởng lương hưu: 65 tuổi đối với cả Nam và Nữ
• Thời gian đóng Bảo hiểm: Đóng góp 52 tuần liên tục công với 9/10
tổng số năm làm việc
• Về mức đóng Bảo hiểm:
- NLĐ đóng 6,2 % tiền lương ( nếu là lao động độc lập phải đóng
12,4%)
- NSDLĐ đóng 6,2 % tổng quỹ lương
• Mức trợ cấp
- Mức TC hưu đồng nhất tối đa là 11280USD/tháng, tính trên thu
nhập được bảo hiểm cho đến khi nghỉ hưu
• Cơ quan quản lý : Bộ Lao động, Bộ tài chính, Bộ y tế và phúc lợi
2.2. Mô hình ở Nhật Bản
- Hệ thống ASXH của Nhật Bản bao gồm các chế độ Cứu trợ xã hội,
Phúc lợi xã hội, BHXH và y tế công. Bảo hiểm hưu trí nằm trong chế độ
BHXH ,là một chế độ bắt buộc cung cấp những phúc lơi nhất định cho
người tham gia
- Hệ thống cơ quan BHXH bao gồm cơ quan Trung ương, 47 cơ quan
BHXH địa phương với 312 văn phòng chi nhánh BHXH, có trách nhiệm
quản lý và thực hiện chế độ BHYT (trừ BHYT của hiệp hội và BHYT
quốc gia) và các chế độ bảo hiểm hưu trí. Các quỹ BHYT của các hiệp

hội do các hiệp hội, BHYT quốc gia do chính quyền địa phương thực
hiện theo luật định.
- Luật hưu trí năm 1941 và 1985 của Nhật Bản quy định chế độ hưu trí
với cấu trúc 2 tầng cơ bản
+ Tầng 1: Lương hưu cơ bản
+ Tầng 2: lương hưu được tính căn cứ theo tiền lương đóng BH của
người tham gia
- Đối với Chế độ hưu trí Nhà nước được chia ra làm hai loại hình chính
là:
1) Chế độ bảo hiểm hưu trí quốc gia áp dụng đối với công dân Nhật
Bản tuổi từ 20 đến dưới 60 và thực hiện tự nguyện cho người dân
Nhật Bản ở trong nước từ 60 đến dưới 65 tuổi, ở nước ngoài từ 20 đến
dưới 65 tuổi
• Điều kiện hưởng lương hưu


- Nam 60 tuổi
- Nữ 55 tuổi
• Thời gian đóng BH:
20 năm làm việc
• Về mức đóng BH
16.900 yên/tháng
- NLĐ 50%
- NSDLĐ 50%
• Mức trợ cấp
Chia làm 2 nhóm
-Nhận lương hưu sớm từ 60 -64 tuổi sẽ là 0,5% * số tháng nhận
lương hư sớm
- nhận lương hưu muộn từ 66-70 tuổi sẽ là 0.7% *số tháng nhận lương
hưu muộn

• Cơ quan quản lý
- Bộ Tài chính. Bộ Nội vụ
- Bộ lao động, Y tế và phúc lợi