SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 12 CỦA TRƯỜNG THPT U MINH THƯỢNG HIỆN NAY

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH THPT HIỆN NAY
A- PHẦN MỞ ĐẦU
I- Lý do chọn đề tài:
Trong những năm gần đây nền kinh tế Việt Nam đã có sự khởi sắc về nhiều mặt
không ngừng từ đó góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Để
hoà chung vào xu thế đó, đòi hỏi mỗi người phải luôn trau dồi kiến thức và lựa chọn
một hướng đi đúng đắn trong tương lai cho mình. Đặc biệt là đối với học sinh THPT
hiện nay, lựa chọn nghề nghiệp đã trở thành mối quan tâm thường xuyên, chi phối suy
nghĩ và hành động của các em. Việc lựa chọn nghề của học sinh không chỉ xác định
hướng đi cuộc đời của mỗi cá nhân mà còn có tác dụng tới toàn xã hội vì sau đó nó thúc
đẩy hoặc kìm hảm sự đóng góp của mỗi cá nhân đối với xã hội. Chọn nghề phù hợp với
năng lực, nguyện vọng, hứng thú sẽ tạo một động lực lớn thúc đẩy cá nhân say sưa,
miệt mài, tích cực khám phá và sáng tạo để hoạt động tốt trong nghề, ngược lại họ sẽ
băn khoăn day dứt trong suốt cuộc đời. Nhưng để có sự lựa chọn đúng thì quả là vấn đề
rất khó đối với lứa tuổi này vì kinh nghiệm vốn có của học sinh chưa đủ để các em
quyết định con đường lao động tương lai. Sự lựa chọn nghề của học sinh THPT không
chỉ phụ thuộc vào các đặc điểm tâm, sinh lý của các em và những tác động sư phạm của
nhà giáo dục mà còn phụ thuộc vào yếu tố gia đình, xã hội. Trước đây học sinh chỉ được
phép chọn và thi một trường, một nghề, nhiều khi bị “ ép” nghề, thì những năm gần đây
với việc đổi mới trong giáo dục thì học sinh được thi vào nhiều trường đào tạo nghề mà
các em có khả năng dự tuyển. Việc thi vào nhiều trường có tác dụng góp phần mở rộng
cánh cửa nghề cho các em, nhưng để các em có hoạt động hiệu quả trong nghề sau này
thì đó là vấn đề khó. Chính vì thế hoạt động giáo dục Hướng nghiệp đã được Bộ Giáo
dục và Đào tạo đưa vào chương trình học chính khoá để giúp các em định hướng trong
việc lựa chọn nghề trong tương lai cho phù hợp.
Hàng năm Trường THPT Tiểu Cần tiếp nhận trung bình 800 em học sinh vào học
cấp THPT và có hơn hai trăm học sinh tốt nghiệp phổ thông trung học mỗi năm,
những học sinh này đều mong muốn tìm cho mình một nghề ổn định nhưng chọn nghề
nào trong cơ chế thị trường hiện nay đã ảnh hưởng rất nhiều đến suy nghĩ của học sinh.

Vốn hiểu biết thực của học sinh về nghề giúp các em lựa chọn đúng đắn một nghề phù
hợp với mình và nghề đó có tồn tại lâu dài hay không? Việc lựa chọn nghề của các em
chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào và khả năng đáp ứng của họ ra sao? Và sao khi
lựa chọn nghề các em có thoả mãn không? Bản thân vừa làm công tác công tác Đoàn
và phong trào thanh niên, vừa phụ trách hoạt động giáo dục Hướng nghiệp cho học
sinh khối 10 và công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh khối 12 của trường trong
nhiều năm qua. Trong những tiết dạy theo từng chủ đề tôi giới thiệu, phát phiếu thăm
dò, phân tích đặc điểm của một số ngành, nghề phù hợp với nhu cầu thực tế ở địa


phương và từng bước giúp các em trả lời được những câu hỏi trên, chọn ngành học vừa
phù hợp với sức học, vừa với khả năng tài chính của gia đình chu cấp trong quá trình
học tập lại ….vừa có thể đáp ứng được theo nhu cầu tuyển dụng của các cơ quan, đơn
vị, doanh nghiệp trong và ngoài huyện sau khi ra trường đây là vấn đề mang tính thời
sự và cho phép tôi rút ra kết luận về hiệu quả của công tác giáo dục Hướng nghiệp cho
học sinh lớp 10 và tư vấn hướng nghiệp cho học sinh khối 12 chuẩn bị bước vào
ngưởng cửa cuộc đời là nhiệm vụ quan trọng trong trường phổ thông. Đó là lý do thôi
thúc tôi đi sâu vào tìm hiểu đề tài “ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo
dục Hướng nghiệp cho học sinh THPT hiện nay”.
II. MỤC ĐÍCH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1. Mục đích nguyên cứu:
Ở Việt nam, từ sau khi thực hiện chính sách đổi mới (1985) đã có ba xu hướng
chuyển đổi ảnh hưởng nhiều đến quan hệ kinh tế - xã hội, đó là: Quá trình chuyển từ xã
hội bao cấp sang xã hội dịch vụ; chuyển từ kinh tế kế hoạch hoá sang kinh tế thị trường
và chuyển từ kinh tế công – nông nghiệp sang kinh tế tri thức. Chuyển từ xã hội bao cấp
sang xã hội dịch vụ đã ảnh hưởng không nhỏ đến giáo dục hướng nghiệp phổ thông.
Những định hướng nghề nghiệp cứng nhắc trước đây, theo kiểu phân công lao động một
cách hành chính và máy móc nay không còn phù hợp. Tuy nhiên, một bộ phận dân
chúng vẫn chưa chuyển hoá để theo kịp sự chuyển đổi này. Đặc biệt vẫn còn những tâm
lý chờ đợi hoặc thói quan liêu trong khâu lựa chọn nghề nghiệp. Cần hình thành trong tư

duy của học sinh phổ thông một thói quen lao động của một xã hội dịch vụ. Sẵn sàng
đáp ứng nhu cầu của xã hội một cách linh hoạt và có trách nhiệm đối với công việc của
mình.
Để lao động trong một xã hội dịch vụ, mỗi người lao động phải có trình độ học
vấn có tay nghề cao và có khả năng đáp ứng linh hoạt trong các dịch vụ. Như vậy, các
nhà trường phải thay đổi mục tiêu đào tạo. Không còn những mục tiêu chung chung như
“xây dựng những con người mới” mà phải cụ thể hoá những mục tiêu đào tạo hướng vào
những ngành nghề của địa phương, đảm bảo cho học sinh sau này có khả năng thích ứng
cao. Những đòi hỏi của xã hội về việc cung cấp nguồn lao động có trình độ, có tay nghề
cao … đã tạo ra áp lực đối với giáo dục phổ thông và giáo dục chuyên nghiệp ở Việt
Nam. Các nhà sử dụng nhân lực kỳ vọng vào ngành giáo dục đào tạo ra nguồn nhân lực
có tư duy và có năng lực nghề nghiệp. Thông qua những con người có khả năng như vậy
sẽ thực hiện được các hy vọng chính trị - kinh tế, chính trị - xã hội và cá nhân. Như vậy,
một câu hỏi đặt ra là liệu giáo dục nghề có thể đóng góp và thông qua cách nào cho việc
đáp ứng các hy vọng như vậy?
Sau nhiều cuộc hội thảo về giáo dục hướng nghiệp, đến nay các nhà giáo dục đã
thống nhất mục tiêu giáo dục thực hành trong các nhà trường đã được công nhận. Những
lý thuyết giáo dục cổ điển (giáo dục nhân cách không xét tới giá trị thực tiễn của nội


dung giáo dục) cần được thay bằng những lý thuyết giáo dục theo lý tưởng của công dân
đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Những mục tiêu cụ thể được đặt ra cho mỗi chương trình đào tạo. Sau quá trình
đào tạo, người học phải đạt được những yêu cầu cụ thể về hiểu biết, về năng lực tư duy,
về năng lực hành động và về thái độ - tình cảm. Mỗi cá nhân phải được cung cấp những
kiến thức và kỹ năng để làm chủ được các tình huống trong cuộc sống.
Tóm lại mục đích nghiên cứu là : Giúp học sinh nhận thức và định hướng chọn
nghề hiện nay; Thực trạng của hoạt động giáo dục Hướng nghiệp cho học sinh THPT
hiện nay.Một số giải pháp nhằm nâng cao nhận thức để các em lựa chọn nghề phù hợp.
2. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp tổng hợp tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài
gồm các tài liệu tâm lí học, giáo dục học, lí luận dạy học, thông qua nhiều nguồn khác
nhau như sách báo, báo cáo khoa học, mạng Internet, sách giáo khoa, sách giáo viên, tài
liệu bồi dưỡng giáo viên.
- Phương pháp thống kê :Thống kê những số liệu đã thu thập được từ đó phân
tích, đánh giá, rút ra kết luận.
- Phương pháp kiểm tra : kiểm tra các em học sinh qua các hoạt động giáo dục
hướng nghiệp, tư vấn tuyển sinh, các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao,
các hoạt động xã hội….
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: nhằm thu thập các nghiên cứu và tài liệu liên
quan đến hoạt động tư vấn hướng nghiệp cho học sinh.
- Phương pháp điều tra bảng hỏi: nhằm thu thập thông tin liên quan đến nhu cầu tư
vấn hướng nghiệp của học sinh ở trường về nội dung, cách thức, thời gian tiến hành
hoạt động tư vấn hướng nghiệp.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Thực hiện đối với một số học sinh nhằm hiểu rõ
hơn về nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của các em học sinh.
III. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI:
- Hoạt động hướng nghiệp cho học sinh có liên quan đến môi trường học tập, môi
trường sống được thể hiện qua nhiều môn học, cấp học nhưng có liên quan nhiều nhất là


trong hoạt động hàng ngày của học sinh, nên giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trong
nhà trường THPT sẽ giúp cho học sinh có thái độ nhận thức, định hướng nghề nghiệp
một cánh tích cực, giúp các em có thể chọn nghề phù hợp, hiệu quả trước nhu cầu và
thách thức của cuộc sống ngày nay.
- Đề tài phục vụ cho công tác dạy - học hoạt động giáo dục Hướng nghiệp cho học
sinh của trường trung học phổ thông Tiểu Cần.
IV. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN :
- Đề tài thực hiện trong năm học 2013 - 2014; 2014 - 2015
- Được nghiên cứu tại trường THPT Tiểu Cần , thời gian thực hiện đề tài từ tháng

09 năm 2013 đến tháng 4 năm 2015.
B- PHẦN NỘI DUNG
I- Cơ sở lý luận :
Từ lâu, Chính phủ Việt Nam đã coi trọng công tác hướng nghiệp và phân luồng
học sinh trung học, chuẩn bị cho thanh thiếu niên đi vào lao động nghề nghiệp phù hợp
với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong cả nước và ở từng địa phương. Nhưng trên thực
tế hiện nay đang tồn tại nhiều bất cập trong công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường
phổ thông. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới những hạn chế của hoạt động giáo dục hướng
nghiệp ở trường phổ thông, trong đó đáng chú ý là những nguyên nhân sau:
- Thứ nhất: Từ sau khi Liên Xô tan rã (1991) đã có những khủng hoảng về lý luận
giáo dục hướng nghiệp, điều này ảnh hưởng không nhỏ đối với giáo dục hướng nghiệp
của Việt Nam.
- Thứ hai: Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội của Việt Nam đã làm cho những
triết lý giáo dục hướng nghiệp trước đây không còn phù hợp nữa.
Như vậy, phải nghiên cứu đổi mới toàn diện công tác giáo dục lao động - hướng
nghiệp cho học sinh phổ thông. Trong đó, trước hết phải nghiên cứu cách tiếp cận
phương pháp luận để xây dựng nội dung mới của giáo dục hướng nghiệp.
Chọn nghề là hướng đi cho cả cuộc đời, vì vậy, trước khi quyết định lựa chọn một
nghề cho xã hội thì học sinh cần phải có tri thức về nghề đó ( hay phải nhận thức về
nghề ) rồi mới có quyết định chọn nghề. Nhận thức là một thành phần không thể thiếu
được trong lựa chọn nghề, nếu học sinh nhận thức đầy đủ đúng đắn về những yêu cầu
của nghề, về những phẩm chất mà nghề yếu cầu đối với cá nhân thì họ có sự lựa chọn
nghề phù hợp với nguyện vọng của mình và xã hội, từ đó sẽ tích cực hoạt động để vươn
tới chiếm lĩnh nghề một cách thiết thực.
Căn cứ vào đường lối mục tiêu giáo dục của Đảng. Đào tạo con người phát triển
toàn diện để thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.


Căn cứ vào các nghị quyết của Đảng bộ và công tác các đoàn thể về lãnh đạo sự
nghiệp giáo dục ở điạ phương .

Căn cứ vào nhiệm vụ năm học ngành giáo dục các năm học vừa qua và những năm
tiếp theo.
II – Cơ sở thực tiễn :
Một trong những mục tiêu quan trọng của giáo dục phổ thông là giúp học sinh
“ Có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có khả năng phát huy
năng lực cá nhân hoặc để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng,
trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. Với tầm quan trọng như vậy,
tháng 10 năm 2005, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành văn bản số 9971/BGD&ĐTHSSV nhấn mạnh nội dung tư vấn hướng vào “ hướng nghiệp, chọn nghề và thông tin
tuyển sinh”. Chiến lược Phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 đề ra các giải pháp
phát triển giáo dục, trong đó chú trọng đến việc phát triển đội ngũ giáo viên làm công
tác tư vấn hướng nghiệp : “ Đảm bảo từng bước có đủ giáo viên thực hiện giáo dục toàn
diện… giáo viên tư vấn học đường và hướng nghiệp”.
Để giúp học sinh lựa chọn đúng ngành học phù hợp với năng lực, sở thích và điều
kiện cá nhân, thì công tác tư vấn hướng nghiệp là hết sức quan trọng. Tuy nhiên, hoạt
động tư vấn và giáo dục hướng nghiệp hiện nay còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được
nhu cầu của học sinh. Trong phạm vi cả nước, đặc biệt là ở hai thành phố lớn là Hà Nội
và Thành phố Hồ Chí Minh đã có các phòng tư vấn hoặc trung tâm tư vấn hướng nghiệp
nhưng hoạt động mang tính tự phát với nội dung tư vấn và cách thức hoạt động khác
nhau, chưa có sự thống nhất cho các trường phổ thông. Mặt khác, hoạt động tư vấn
hướng nghiệp thường được tiến hành ở các trường trung học phổ thông mà ít được thực
hiện ở các trường trung học cơ sở. Tuy nhiên, qua tìm hiểu thực tế của chúng tôi, nhiều
học sinh bày tỏ nhu cầu mong muốn được tư vấn ngay từ bậc trường trung học cơ sở để
các em có thể chuẩn bị cho tương lai của mình tốt hơn.
Muốn làm tốt công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh, chúng ta cần nghiên
cứu, tìm hiểu những nhu cầu, mong muốn của học sinh, để từ đó tổ chức các hoạt động
tư vấn có nội dung, hình thức và thời điểm phù hợp nhằm giúp các em lựa chọn được
một nghề đúng với bản thân, góp phần vào việc phân luồng học sinh sau trường trung
học cơ sở. Do đó, tôi thấy cần thiết thực hiện đề tài “ Một số giải pháp nâng cao hiệu
quả hoạt động giáo dục Hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông hiện nay”
nhằm giúp cho công tác này đạt hiệu quả tốt hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo

dục phổ thông và phân luồng học sinh sau tốt nghiệp trung học phổ thông.
III. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG MÂU THUẪN:
Như chúng ta đã biết, việc lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai hết sức quan
trọng. Đặc biệt là các em học sinh chưa có cách nhìn đúng đắn về nghề nghiệp. Đôi khi


giáo viên làm công tác hướng nghiệp hay giáo viên giảng dạy bộ môn lồng ghép giáo
dục hướng nghiệp cũng phải ngỡ ngàng và suy nghĩ:
- Hướng nghiệp là gì?
- Tại sao phải hướng nghiệp?
Hướng nghiệp là các hoạt động nhằm hỗ trợ mọi cá nhân ( học sinh ) chọn lựa và
phát triển chuyên môn nghề nghiệp phù hợp nhất với khả năng của cá nhân, đồng thời
thỏa mãn nhu cầu nhân lực cho tất cả các lĩnh vực ( thị trường lao động ) ở cấp độ địa
phương và quốc gia . Lâu nay chúng ta vẫn tưởng rằng hướng nghiệp chỉ là sự lựa chọn
một nghề mà mình yêu thích, chọn một trường đại học phù hợp với mình. Tuy nhiên đây
chỉ là phần ngọn của một quá trình, một hoạt động trong số rất nhiều hoạt động của
hướng nghiệp. Thuật ngữ “ Hướng nghiệp” nó là sự kết hợp của nhiều lĩnh vực như:
đánh giá nghề nghiệp, quản lý nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp…Trong đó lựa chọn
nghề nghiệp chỉ là một giai đoạn đầu trong tiến trình hướng nghiệp của mỗi người.
Hướng nghiệp là một quá trình liên tục tác động từ khi người học còn ngồi học ở bậc
phổ thông, qua quá trình trao dồi chuyên môn nghề nghiệp và tìm được nơi lao động phù
hợp. Công cụ cần thiết cho công tác tư vấn hướng nghiệp là nắm được bản đồ mô tả
nghề hay còn gọi là bản họa đồ nghề. Thực chất, đó là bản mô tả nội dung, tính chất,
phương pháp, đặc điểm tâm sinh lý cần phải có, những điều cần tránh khi lao động trong
nghề.
IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Bản mô tả nghề thường có các điểm sau:
- Tên nghề và những chuyên môn thường gặp trong nghề. Cùng với việc trình bày
này, người ta còn giới thiệu qua lịch sử phát triển của nghề.
- Nội dung và tính chất lao động của nghề: miêu tả việc tổ chức lao động, những

sản phẩm làm ra, những phương pháp lao động, những phương tiện kỹ thuật dùng trong
sản xuất, những phần việc lao động chân tay và lao động trí óc nơi sản xuất …
- Những điều kiện cần thiết để tham gia lao động trong nghề:
+ Có văn bằng tốt nghiệp THCS trước khi học nghề.
+ Những môn học nghề đòi hỏi trình độ khá trở lên.
+ Những trình độ đào tạo khác nhau trong nghề.
+ Những kỹ năng, kỹ xảo học tập và lao động phải có ngay những ngày đầu tham
gia lao động nghề nghiệp, những kỹ năng kỹ xảo sử dụng công cụ lao động hàng ngày.
- Những chống chỉ định y học: những đặc điểm tâm lý và sinh lý không đảm bảo
cho việc học nghề và hành nghề; những bệnh, tật mà nghề không chấp nhận.
- Những điều kiện bảo đảm cho người người lao động làm việc trong nghề:
+ Tiền lương tối thiểu và tháng lương trong nghề.
+ Chế độ bồi dưỡng độc hại, làm ca kíp, làm việc ngoài giờ.
+ Chế độ bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao tay nghề, sự tiến bộ trong
nghề nghiệp.
+ Những phúc lợi mà người lao động được hưởng.


- Những nơi có thể theo học nghề :
+ Những trường đào tạo công nhân cho nghề.
+ Những trường trung học chuyên nghiệp thuộc lĩnh vực nghề.
+ Những trường đại học có đào tạo kỹ sư, cử nhân… cho nghề (Ghi rõ địa điểm
trường, các khoa đào tạo của trường, thời gian đào tạo trong trường, những chế độ học
tập, học bổng và học phí)
- Những nơi có thể làm việc sau khi học nghề: tên một số cơ quan xí nghiệp, doanh
nghiệp; địa chỉ của các cơ sở đó…
Nhận thức của phụ huynh và học sinh về việc chọn nghề còn rất phiếm diện, tâm lý
chọn nghề của học sinh mang tính mai rủi, thiếu thông tin, chọn nghề theo sự áp đặt của
người lớn, theo thời thượng; chọn nghề ở bậc đại học, chọn nghề theo “nhãn” theo
“mác”, chọn nghề nổi tiếng, nghề dễ kiếm tiền,… mà quên mất một điều: không biết có

phù hợp với năng lực, sở thích và điều kiện bản thân hay không. Hiện nay, học sinh
thường hướng vào các ngành như: quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng, kế toán,
công nghệ thông tin, y khoa, kinh tế, công nghệ sinh học, luật… Trong khi đó, nhiều lĩnh
vực quan trọng khác phục vụ quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước
nhưng các trường lại thiếu sinh viên vì thí sinh quá thời ơ, lựa chọn nghề nghiệp chỉ là
một giai đoạn đầu trong tiến trình hướng nghiệp của mỗi người. Ở một góc độ khác,
hướng nghiệp có hiệu quả tạo ra một lực lượng lao động có định hướng rõ ràng, do vậy
họ có năng lực nghề nghiệp tốt, làm tăng năng suất lao động, góp phần cho sự phát triển
về kinh tế xã hội.
2- Thực trạng của hoạt động giáo dục Hướng nghiệp cho học sinh THPT hiện
nay.
Vấn đề nghề nghiệp và việc làm đang tạo nên mối quan tâm cấp bách và trực tiếp
nhất của lứa tuổi học sinh chuẩn bị rời ghế nhà trường. Vấn đề này, trước đây công tác
Hướng nghiệp cho học sinh đã được nhà trường triển khai nhưng kết quả còn rất thấp.
Bởi, nhận thức của học sinh về nghề nghiệp, nhất là học sinh vùng nông thôn và cả phụ
huynh còn hạn chế, trong khi giáo viên được giao nhiệm vụ này không coi trọng hoặc
không có nhiều kiến thức về Hướng nghiệp. Thực tế cho thấy việc thực hiện hoạt động
giáo dục Hướng nghiệp thời gian qua nhà trường còn gặp nhiều khó khăn chưa mang lại
hiệu quả cao. Nguyên nhân là thiếu giáo viên Hướng nghiệp chuyên trách và giáo dục
Hướng nghiệp chưa có nội dung, chương trình mang tính thực tiễn. Nhà trường mới chỉ
quan tâm đến phần hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ tuyển sinh mà ít chú trọng đến tư vấn
tuyển sinh. Từ trước đến nay, giáo viên làm công tác này phần lớn chỉ kiêm nhiệm dạy
thiếu tiết, giáo viên làm công tác Đoàn…. chỉ được tập huấn vài buổi chưa có kỹ năng về
Hướng nghiệp, ít hiểu biết về hệ thống trường Đại học, Cao đẳng nhất là những ngành
học mới và những dự báo ngành nghề nào phù hợp với nhu cầu lao động trong tương
lai…Bên cạnh đó, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ giảng dạy Hướng nghiệp
ở trường còn thiếu học sinh không tìm hiểu thực tế, tìm hiểu ngành nghề ở các cơ sở sản
xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp…nên các em chọn ngành nghề phần nhiều còn do

cảm tính. Trước đây, nội dung chương trình Hướng nhiệp có 27 tiết/ 1 năm thì nay chỉ
còn 9 tiết/ 1 năm học nên khó đạt hiệu quả cao. Khi nhìn vào thực tế, chúng ta đã thấy
không ít các bạn trẻ đã có sự lựa chọn rất rõ ràng, đó là: "Sau 12 năm học tập, rèn luyện
vất vả trên ghế nhà trường, con đường tiếp theo sẽ là cổng trường Đại học!" . Vâng!
"Cổng Trường Đại Học" đó vừa là ước mơ, vừa là cái đích của biết bao học sinh chúng
ta. Vào được Đại học nghĩa là 12 năm đèn sách không hề bị uổng phí. Vào được Đại học
cũng có nghĩa là bạn đã đền đáp được phần nào công lao vào sự vất vả của cha mẹ, thầy
cô.... Vậy thì điều đáng quan tâm ở đây là gì? Vào Đại học là phải thi vào các trường
Kinh tế quốc dân, Học viện tài chính, Ngoại thương, Cần Thơ, Bách khoa... Đó quả thực
là những suy nghĩ hết sức tiêu cực và thực dụng. Mặt khác, không phải ai ai cũng đều có
khả năng bước qua được cánh cổng trường Đại học. Mỗi người đều có những hạn chế
riêng của bản thân. Và đâu phải chỉ có mỗi con đường Đại học là duy nhất? Mỗi học
sinh còn có rất nhiều con đường khác để lựa chọn sao cho phù hợp với trình độ và năng
lực bản thân như vào các trường Cao đẳng, trung cấp, các trường hướng nghiệp dạy
nghề... Vậy, điều quan trọng ở đây là gì? Quan trọng là bạn phải có sự say mê, hứng thú
với nghề nghiệp mà mình đã lựa chọn! Một điều đáng nói nữa ở đây, đó là một số phụ
huynh coi việc con cái mình thi đỗ các trường Đại học nổi tiếng là danh dự của cả gia
đình. Có trường hợp còn bắt buộc con mình phải thi trường nọ, trường kia mà không hề
nhìn vào thực lực học tập của con cái. Đây đúng là một vấn đề mà tất cả chúng ta cần
phải nhìn nhận và xem xét lại một cách nghiêm túc và khách quan hơn. Chỉ mới đây vài
năm thôi, chúng ta đã thấy tình trạng là rất nhiều bạn trẻ đổ xô vào các trường như: Đại
học Luật, Đại học Bách Khoa, Đại học Kinh tế, Đại học Cần Thơ, Đại học Y dược TP.
HCM, Đại học Y dược Cần Thơ, ... Họ ngày đêm học tập, dùi mài kinh sử ở các trung
tâm luyện thi. Người trượt thì không nói làm gì, nhưng những người đỗ thì cũng thật
đau xót không kém khi mà suốt bao năm miệt mài đèn sách, để rồi cầm tấm bằng tốt
nghiệp loại ưu trong tay, nhưng vẫn thất nghiệp, không xin được việc làm. Hiện nay,
chúng ta đều đặt ra vấn đề là phải học, học để có nghề nghiệp, có thu nhập để ổn định
cuộc sống. Ai cũng biết thế! Nhưng khi đặt vấn đề trên lớp 12 đầu năm bằng phiếu thăm
dò: Sau khi học xong THPT các em sẽ chọn ngành nghề nào?
Số học sinh khảo sát

Kết quả
Có định hướng
Chọn nghề ngẫu nhiên
Tổng số
Tỉ lệ (%)
Tổng số
Tỉ lệ (%)

Kết quả: Lớp Tổng số Có Chưa Trả lời 12A1 32 02 – 6.25% 27 – 77,2% 03 – 9,37%
12A2 33 05 –15,15 % 24 – 72,72% 04 – 12,12 %
12A3 34 04 – 11.76% 21 – 61.76% 09 – 26.47% 12A4 31 03 – 9.67% 18 – 58.06%
10 – 32,25%


Thực tế hiện nay, mặc dù công tác tư vấn chọn trường cho học sinh đã được nhiều
trường Đại học, Cao đẳng trong và ngoài tỉnh chú trọng và “triển khai” đến tận trường
học mặc dù trường vùng sâu. Thông qua tư vấn mùa thi, thế nhưng đa phần là “ quảng
bá” hình ảnh nhà trường để thu hút học sinh hơn là mang đến học sinh những “ thông
điệp” về việc làm hay sẽ tạo việc làm cho các em sau khi thi tốt nghiệp một ngành nào
đó của trường! Qua thăm dò, điều tôi nhận thấy là đa phần học sinh của trường “ thích”
chọn các ngành kinh tế, ngân hàng, tài chính… mà “ lắc đầu” khi hỏi sao không chọn
những những ngành xã hội, những ngành sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp hay học
nghề ? Hoá ra, theo suy nghĩ của các em là nhóm ngành kinh tế nói chung sau khi tốt
nghiệp sẽ có nhiều cơ hội tìm được việc làm với thu nhập cao hơn các ngành khác! Và
không thích học nghề vì nó không hot, không kêu. Với suy nghĩ quá đơn giản như vậy
đã dẫn đến hệ luy là hoặc chọn ngành quá sức học, hoặc không phù hợp với năng lực “
loay hoay” mãi vẫn không tìm được việc làm ưng ý, thu nhập như mong muốn.Tốt
nghiệp Đại học loại khá, giỏi vẫn thất nghiệp. Việc xác định được nghề nghiệp và việc
làm vừa phản ánh nhận thức xã hội của các em vừa cho thấy yêu cầu xã hội đối với các

hoạt động nghề nghiệp. Định hướng giá trị của học sinh trong lĩnh vực nghề nghiệp và
việc làm không chỉ phản ánh quá trình đào tạo họ được tiếp nhận, mà còn cho thấy tính
chất lao động xã hội được các em hướng tới. Vì vậy, định hướng giá trị nghề nghiệp vừa
là kết quả của một quá trình hoạt động sống của học sinh, vừa là nguyên nhân để duy trì
các chuẩn mực sống của họ. Đối với học sinh THPT nói chung và học sinh trường THPT
Tiểu Cần nói riêng thời gian qua các em có suy nghĩ về nghề nghiệp rất muộn và suy
nghĩ đó luôn thay đổi , thiếu ổn định. Các nghề mà các em chọn đều hướng về phân phối
lưu thông và dịch vụ. Đáng chú ý là ngành chủ chốt phát triển kinh tế của huyện, tỉnh
nhà là Nông – Lâm - Ngư nghiệp và khối kỹ thuật thì các em chưa coi là nghề yêu thích,
chọn một số ngành vì thấy người ta rất dễ kiếm tiền từ ngành đó. Nhận thức về việc lựa
chọn nghề nghiệp của học sinh còn quá mơ hồ. Tại sao? Nhận thức về mục tiêu, vai trò
của công tác giáo dục hướng nghiệp chưa rõ, chưa đúng tầm. Có em thẳng thắn bộc bạch
“ Giá như trước khi thi Đại học biết nghe lời khuyên của những người đi trước mà không
phải “ khăng khăng” theo ý mình thì có lẽ sẽ tốt hơn!” ; “ Tôi đã đi quá tầm, giờ
thì…..đã muộn !”; “ Mình không lượng được sức của mình….” Trên đây, là một số khó
khăn mà bản thân cũng như một số giáo viên của trường đã và đang phụ trách công tác
hoạt động giáo dục Hướng nghiệp . Nên tôi đề ra một số biện pháp cần thiết để thực hiện
hoạt động giáo dục Hướng nghiệp ngày càng hiệu quả hơn.
3. Một số giải pháp nhằm nâng cao nhận thức để các em lựa chọn nghề phù
hợp:
Hiện tại, toàn tỉnh Trà Vinh khoảng và Trường THPT Tiểu Cần gần 250
học sinh lớp 12, phần đông các em đều khao khát được bước chân vào giảng đường
Đại học, nhưng cũng có em căn cứ vào điều kiện năng lực muốn được học nghề hoặc
đang chơi vơi khi lựa chọn nghề trong tương lai. Trong xã hội có rất nhiều ngành,
nhiều nghề nhưng để “ điều phối” nguồn nhân lực trẻ vào từng ngành, từng nghề phù


hợp, tránh tình trạng ngành thì quá thừa nhân lực, ngành thì lại quá thiếu…tạo nên
tình trạng lãng phí không chỉ “ kinh phí” đào tạo của gia đình mà lớn hơn là của xã
hội. Vấn đề đặt ra, không chỉ trách nhiệm của ngành giáo dục nói chung mà còn là

của gia đình và ngay bản thân các học sinh cũng phải “ sáng suốt” khi chọn ngành để
thi học lấy một nghề nhằm đem tri thức của mình phục vụ cho phát triển kinh tế - xã
hội của đất nước, đồng thời qua đó tạo dựng cuộc sống cho chính mình. Đặc biệt hai
năm gần đây số học sinh của trường đậu vào các trường Đại học, Cao đẳng có chiều
hướng tăng dần với kết quả đạt được chính là là nhờ sự nỗ lực của tập thể Hội đồng
sư phạm nhà trường đặc biệt là công tác Hướng nghiệp đã được quan tâm đúng mức.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa vào chương trình học chính khoá, ngay từ đầu
năm học Ban giám hiệu nhà trường xây dựng kế hoạch cho hoạt động Hướng nghiệp.
Theo đó mỗi thầy cô giáo, tổ chuyên môn và các đoàn thể trong nhà trường phải có
nhiệm vụ Hướng nghiệp cho học sinh.
Thời gian Hướng nghiệp được rải đều trong suốt năm học nhưng trọng tâm
là tháng hai tháng ba. Để Hoạt động giáo dục Hướng nghiệp đạt hiệu quả. Bản thân
tôi vừa làm công tác chuyên môn vừa người phụ trách hoạt động giáo dục Hướng
nghiệp cần phải đa dạng hoá các hình thức Hướng nghiệp, hướng nghiệp thường
xuyên, liên tục trong suốt cả năm học: Tìm hiểu thông tin của học sinh về nguyện
vọng, năng lực, khối thi, ngành thi….để tư vấn cho các em chọn ngành, chọn nghề
phù hợp; tìm thông tin về đặc điểm ngành nghề, danh mục các trường đại học, Cao
đẳng, trung cấp, các trường nghề ; cung cấp sớm nhất “ Những điều cần biết về tuyển
sinh Cao đẳng, Đại học, Trung cấp chuyên nghiệp ” ngay sau khi Bộ Giáo dục và
Đào tạo phát hành cũng như tờ rơi có thông tin tuyển sinh, giới thiệu ngành nghề, quy
mô của các trường chuyên nghiệp…để học sinh lựa chọn. Đặc biệt ưu tiên giới thiệu
các trường trong Tỉnh Trà Vinh và vùng lân cận, tìm thông tin về điểm chuẩn của các
trường và những bí quyết chọn nghề, những sai lầm khi chọn nghề…. Bên cạnh việc
thực hiện giảng dạy theo chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu
cần chỉ đạo khơi dậy tinh thần trách nhiệm của đội ngũ sư phạm, để mỗi thầy cô là
một “ Tư vấn hướng nghiệp” cho học sinh. Phối hợp với các đoàn thể trong nhà
trường nhất là Đoàn Thanh niên xen kẻ vào buổi sinh hoạt dưới cờ thứ hai hàng tuần
nội dung hướng nghiệp dưới nhiều hình thức: Hái hoa dâng chủ, tìm hiểu về nghề…
Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khoá với các chủ đề: “ Ước mơ nghề
nghiệp trong tương lai, Đại học có phải duy nhất để lập nghiệp, để chọn được ngành

nghề phù hợp”. Song song đó, cũng thường xuyên cập nhật trên bảng tin của nhà
trường những thông tin tuyển sinh, danh mục cũng như điểm chuẩn năm trước của hệ
thống các trường Đại học, Cao đẳng, Trung cấp, Trường nghề…cùng với nhà trường
các bậc phụ huynh cũng chủ động tìm kiếm thông tin để phân tích, định hướng cho
con em lựa chọn ngành nghề thích hợp Phối hợp với các trường Đại học, Cao đẳng,
Trung cấp, Trường nghề tổ chức ngày hội “ Tư vấn hướng nghiệp, tuyển sinh” quy
mô cấp trường để học sinh tiếp cận chuyên gia tư vấn hướng nghiệp đến từ các


trường . Có như vậy, hoạt động Hướng nghiệp mới đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả cao
giúp học sinh hiểu được ngành, hiểu được nghề, hiểu được chính mình để lựa chọn
nghề nghiệp tương lai phù hợp.
V- KẾT QUẢ SÁNG KIẾN KINH NGIỆM :
Nhờ sự quản lý chỉ đạo sát sao của Sở GD & ĐT, Hiệu trưởng cùng với Hội
đồng sư phạm để triển khai cụ thể các biện pháp nên hoạt động giáo dục hướng
nghiệp có bước chuyển biến rõ rệt. Một bộ phận lớn thầy, cô nhất là giáo viên chủ
nhiệm trong Nhà trường đã nhận thức được vai trò vị trí của công tác hướng nghiệp
trong trường phổ thông, xem đây là một hoạt động tích cực thiết thực giúp học sinh
phát triển toàn diện, định hướng được nghề nghiệp trong tương lai, có sự cận nhắc
khi lựa chọn nghề sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Học sinh có ý thức được
nhiệm vụ của mình là phải tham gia đầy đủ các hoạt động giáo dục hướng nghiệp.
Từ năm học 2010 - 2011 đến nay bản thân vừa nghiên cứu vừa vận dụng đề
tài vào thực tế giảng dạy tôi nhận thấy kết quả của đề tài từng bước có hiệu quả cụ
thể:
Bảng thống kê số học sinh đậu Đại học, Cao đẳng của trường THPT U
Minh Thượng trong các năm học: Năm học Học sinh đậu Đại Học sinh đậu Phụ
ghi học Cao đẳng 2007 - 2008 08 21 2008 - 2009 09 22 2009 - 2010 11 32 2010 2011 15 34
Tuy kết quả ấy chưa phải là một kết quả hoàn toàn hoàn mỹ nhưng nó cũng
cho thấy rằng việc Hướng nghiệp cho các em học sinh ở các trường phổ thông cần
được quan tâm nhiều hơn và giáo viên các bộ môn cần phải nghiên cứu, tìm hiểu để

phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình. Khi đó, các em sẽ không còn hờ hững,
đánh giá sai lệch các bộ môn nữa. Các em sau khi học xong THPT ngoài việc có
những kiến thức cơ bản các em cũng sẽ có một định hướng nghề nghiệp vững chắc,
phù hợp với điều kiện bản thân, sở thích, năng khiếu của mình.
C- PHẦN KẾT LUẬN
I. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Mặc dù chương trình hướng nghiệp mới được đưa vào học chính khóa ở các
trường trung học phổ thông chỉ một vài năm nhưng thực hiện chương trình hướng
nghiệp của trường THPT Tiểu Cần cho thấy chương trình hoạt động hướng nghiệp rất
phù hợp, hình thức tổ chức phong phú và đa dạng. Để hoạt động hướng nghiệp có
chất lượng, hiệu qủa thì đội ngũ cán bộ quản lý, Hội đồng sư phạm Nhà trường phải
có sự chuyển biến tích cực về nhận thức và năng lực tổ chức quản lý hoạt động
hướng nghiệp ở 03 khối lớp.
Cần phải xây dựng nội dung hoạt động cụ thể, để hướng dẫn học sinh chọn
nghề.


Xây dựng Tổ tư vấn hướng nghiệp và có sự phân công cụ thể, đánh giá
trách nhiệm của từng bộ phận.
Muốn thực hiện tốt công tác hướng nghiệp có hiệu quả phải có sự phối hợp
4 thành phần: Nhà trường, gia đình, chính quyền địa phương, cơ sở sản xuất ở địa
phương.
Sáng kiến kinh nghiệm này, qua trải nghiệm thực tế, tôi nhận thấy rằng để
cho học sinh có nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp là vấn đề mà người giáo viên cần
phải quan tâm, định hướng giúp đỡ các em mà hoạt động giáo dục Hướng nghiệp
đóng vai trò quan trọng nhất. Giúp học sinh sau khi học xong chương trình phổ thông
“ lấy được tấm bằng tú tài” thì dù cho học ở bậc trung học chuyên nghiệp, Cao đẳng ,
Đại học hay đào tạo Nghề thì chung quy cũng là là đào tạo một nghề cho các công
dân trẻ tuổi vào đời nhằm lập thân, lập nghiệp. Tự các em có thể phát huy được
những sở thích của mình về các lĩnh vực khoa học khác nhau, có cơ hội tư duy, sáng

tạo, hình thành nên các ý tưởng, hoài bảo…rất hữu ích cho các em " Để bay cao trong
cuộc đời, bạn phải cất cánh với chính đôi cánh của bạn". Đó là một quan điểm sống
rất đúng đắn mà cũng ta cần phải tiếp thu và học tập.
II- Ý NGHĨA CỦA SÁNG KIẾN:
Công tác hướng nghiệp tác động đến học sinh nhận thức đúng đắn rằng: ngày
nay, danh dự và giá trị cao của con người là biết lao động sản xuất để làm giàu cho bản
thân và xã hội, làm giàu ngay trên quê hương mình là rất dễ và là một niềm vinh dự. Tôi
thiết nghĩ các bạn trẻ phải có một sự lựa chọn nghề nghiệp cho đúng đắn, cho phù hợp
với bản thân. Lựa chọn được một con đường đúng có nghĩa là bạn đã bắt đầu bước vào
một cuộc hành trình mới, "Một cuộc hành trình không khởi đầu với bước chân đầu tiên
mà khởi đầu với lòng khát khao muốn đi tới nơi mà bạn chưa từng đặt chân đến"... Mỗi
học sinh hãy ra sức tự rèn luyện mình để nâng cao phẩm chất và đạo đức của bản thân.
Từ đó tạo cho mình một vốn tri thức để vững vàng đi lên trên con đường công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước. Chúng ta hãy tự tin hơn trong cuộc sống, hãy lựa chọn một
nghề nghiệp thích hợp cho tương lai của chính bản thân mình và cũng là cho chính dân
tộc mình.
III- ĐỀ XUẤT – KIẾN NGHỊ :
- Đề nghị Hội đồng thẩm định cấp Trường cho phép tiếp tục triển khai đến các
giáo viên phụ trách hoạt động giáo dục Hướng Nghiệp thực hiện đề tài trong năm học
2012- 2013. - Đề nghị Hội đồng khoa học các cấp Cơ sở công nhận tính thiết thực của
đề tài nếu được và có thể áp dụng giáo dục cho học sinh lớp 12 Trường THPT U Minh
Thượng. Trên đây là một vài ý kiến của tôi muốn chia sẻ cùng các bạn đồng nghiệp


đang phụ trách hoạt động giáo dục Hướng nghiệp lớp 12 ở các trường THPT, rất mong
nhận được sự góp ý quý báu của Hội đồng xét duyệt sáng kiến kinh nghiệm..
2. Xin trân trọng cám ơn Hội đồng và các bạn đồng nghiệp đã dành thời gian để đọc
bài viết của tôi! Ý kiến, nhận xét của U Minh Thượng, ngày 09 tháng 5 năm 2012.
Ban thi đua Người viết Phạm Thị Lan PHỤ LỤC Mục Trang A- PHẦN MỞ ĐẦU
I- Bối cảnh của đề tài…………………………………………………1 II- Lý do

chọn đề tài ……………………………………………….. 2 III- Phạm vi và đối
tượng của đề tài …………………………………3 IV- Mục đích của đề tài
…………………………………………….. 3 B- PHẦN NỘI DUNG I- Nhận thức
và định hướng chọn nghề của học sinh ………………..4 II- Thực trạng của hoạt
động giáo dục Hướng nghiệp……………….6 III- Một số giải pháp nhằm nâng
cao nhận thức……………………..10 IV- Hiệu quả của sáng kiến
…………………………………………12 C- PHẦN KẾT LUẬN I- Bài học kinh
nghiệm……………………………………………… 14 II- Ý nghĩa của sáng kiến
kinh nghiệm……………………………... 14
3. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo dục hướng nghiệp – Phạm Tất Dong - Nhà xuất
bản Giáo dục 2005 2. Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học
2011-2012 – Sở Giáo Dục Và Đào Tạo Kiên Giang. 3. Các website: - Đại Học Cần Thơ - - Đại Học An
Giang - - Đại Học Sư Phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh
- - Trường Đại Học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh - Trường Đại Học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh http://www .vieclamtiengiang.vn - Trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang