tiểu luận môn tác phẩm báo chí Phân biệt sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí

LỜI MỞ ĐẦU
Tác phẩm báo chí là một sản phẩm hoàn chỉnh, được sáng tạo trên cơ sở những
tư liệu hiện thực, được chuyển tải trên một loại hình báo chí và phải đáp ứng các yêu
cầu cụ thể như: tính đại chúng, tính thời sự, tính định kì. Mỗi một tác phẩm báo chí
phải thể hiện một nội dung thông tin hoàn chỉnh, có ý nghĩa xã hội và phải phù hợp
với những tiêu chí nhất định về thể loại. Tác phẩm báo chí phải là một chỉnh thể
(đứng độc lập) cả về mặt nội dung và hình thức. Để làm nên một tác phẩm báo chí thì
không thể không kể đến sự góp mặt của các yếu tố nội dung của tác phẩm báo chí đó
là: sự kiện, vấn đề, chính kiến, chủ đề, đề tài, chi tiết, tư tưởng. Các yếu tố này kết
hợp với nhau một cách thống nhất để tạo nên một tác phẩm báo chí hoàn chỉnh về
mặt nội dung, đảm bảo tính logic, thống nhất, xuyên suốt chiều sâu của tác phẩm.
Mỗi yếu tố nội dung đều giữ một vai trò nhất định trong một tác phẩm báo chí.
Xong hai yếu tố sự kiện và vấn đề là hai yếu tố mà người đọc có thể nhận thấy đầu
tiên và nắm bắt dễ dàng khi tiếp cận một bài báo cụ thể. Hai yếu tố này giúp cho tác
phẩm được thể hiện một cách mạch lạc, nhằm làm sáng tỏ những khúc mắc cần được
tháo gỡ, giải quyết. Những sự kiện tiêu biểu và ý nghĩa nhất đối với xã hội sẽ được
nhà báo chọn lựa, và qua cách quan sát và phân tích sự kiện, nhà báo sẽ phát hiện
được ra vấn đề xoay quanh sự kiện đó. Có thể thấy rằng, qua một sự kiện có thể hiện
được nhiều vấn đề nhưng đồng thời một vấn đề cũng có thể được thể hiện qua rất
nhiều sự kiện.
Tìm hiểu về vấn đề và sự kiện trong tác phẩm báo chí để có thể phân biệt được
hai yếu tố này một cách rõ ràng. Đồng thời qua đó để biết cách vận dụng hai yếu tố
này một cách linh hoạt hơn trong những tác phẩm cụ thể, khiến cho bài viết trở nên ý
nghĩa và sâu sắc hơn. Hai yếu tố nội dung này đóng góp một phần không nhỏ vào sự
thành công của một tác phẩm báo chí. Sự kiện và vấn đề sẽ dẫn dắt người đọc cách
tiếp nhận và xử lý nguồn thông tin đa chiều. Qua đó, nó góp phần định hướng dư
luận xã hội, hướng người đọc theo những chuẩn mực nhất định.
Nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra ở bài viết đó là:
- Tìm hiểu để nắm rõ được bản chất của sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo
chí nói chung và trong từng bài báo cụ thể nói riêng.
- Phân biệt được hai yếu tố nội dung của tác phẩm báo chí, đó là: sự kiện và vấn

đề. Từ đó biết cách vận dụng hai yếu tố này trong từng tác phẩm báo chí cụ thể.
- Phân tích cách xử lý thông tin đa chiều, linh hoạt tạo sự kiện và định hướng
dư luận của báo chí qua tác phẩm cụ thể về sự kiện "Nam Định từ chối tuyển công
chức từ những người học tại chức, dân lập".
Đối tượng nghiên cứu ở đây chính là hai yếu tố nội dung của tác phẩm báo chí:
1


sự kiện và vấn đề. Mà cụ thể ở đây đó là qua sự kiện "Nam Định từ chối tuyển công
chức từ những người học tại chức, dân lập" được đăng tải, nhận xét, phân tích cách
xử lý thông tin đa chiều, linh hoạt tạo sự kiện và định hướng dư luận của báo chí qua
tác phẩm cụ thể. Sự kiện này đã được đăng tải rất nhiều trên các phương tiện truyền
thông đại chúng nhưng phạm vi của bài viết này chỉ tập trung phân tích những bài
viết trong dòng sự kiện "Nam Định phân luồng tuyển dụng" được đăng tải trên báo
mạng điện tử Vietnamnet.
Xét về phương pháp nghiên cứu, chúng ta quan tâm tới hai vấn đề:
Thứ nhất là về phương pháp luận: đứng từ lập trường, góc độ nghiên cứu của
sinh viên năm thứ hai chuyên ngành báo chí đang trong quá trình học hỏi, tìm hiểu
bản chất vấn đề. Bài tiểu luận ngắn này có tính chất như một bài nghiên cứu, tìm hiểu
căn nguyên, để làm sáng tỏ tận gốc mà đề bài đặt ra. Nội dung kiến thức chính là
những gì chúng ta tiếp thu được từ trong quá trình học tập, nghiên cứu. Liên hệ với
thực tiễn để làm sáng tỏ vấn đề, để mỗi cá nhân tự có thể rút ra được những bài học
cho riêng bản thân mình. Qua cách phân tích, đánh giá những ví dụ cụ thể có thật
trong thực tiễn, gắn liền với hơi thở của cuộc sống, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về vai trò
to lớn của hai yếu tố sự kiện và vấn đề trong một tác phẩm báo chí. Hai yếu tố này sẽ
góp phần làm nên linh hồn của bài viết, tạo dựng được những nét riêng, đặc sắc để
phân biệt được những bài viết về cùng một sự kiện, tạo hứng thú cho người đọc trong
quá trình tiếp nhận thông tin.
Thứ hai là phương pháp công cụ: khảo sát một tờ báo cụ thể để khai thác thông
tin, làm sáng tỏ bản chất của vấn đề cần nghiên cứu. Cụ thể ở đây, bài viết này tập

trung khai thác yếu tố vấn đề và sự kiện được thể hiện qua những bài viết cụ thể trong
dòng sự kiện "Nam Định phân luồng tuyển dụng" được đăng tải trên trang báo mạng
điện tử Vietnamnet. Sự kiện này đã được truyền tải trên rất nhiều các loại hình báo chí
khác nhau như: báo in, phát thanh, truyền hình và báo mạng điện tử. Xong bài viết này
chỉ tập trung vào những bài viết được đăng tải trên loại hình báo mạng bởi lẽ: với khả
năng tích hợp đa chức năng của cả báo in, báo nói và báo hình; nghĩa là trang báo
mạng điện tử đồng thời cung cấp thông tin với hình thức bằng cả chữ viết, âm thanh và
hình, tốc độ truyền tải thông tin trên mạng vô cùng nhanh chóng. Lợi thế của báo
mạng chính là ở chỗ thực hiện và thể hiện được sự bình đẳng thông tin, hay "chế độ
dân chủ thông tin" thông qua phương thức truyền thông hai chiều hay nhận được sự
phản hồi thông tin, đối thoại trực tuyến một cách thuận lợi, nghĩa là đối tượng (gồm cả
độc giả, thính giả và khán giả) của một mạng truyền thông nếu muốn thì hoàn toàn có
khả năng chuyển ngược trở lại “tòa soạn” ý kiến của mình về các thông tin mà mạng
đã truyền bá; và tiếp theo đó, ý kiến này nói riêng, cuộc “giao lưu” giữa hai bên nói
chung cũng có thể được đại chúng hóa rộng rãi ở mức độ tương tự.
Giá trị thực tiễn mà việc nghiên cứu nghiên cứu này mang lại cho chúng ta là
hết sức to lớn. Nó có ý nghĩa quan trọng đối với chúng ta, nhất là đối với những sinh
2


viên đang theo học chuyên ngành báo chí. Tìm hiểu để có thể phân biệt được hai yếu
tố nội dung của một tác phẩm báo chí đó là: sự kiện và vấn đề. Nắm vững được lý
thuyết, phân tích từ những ví dụ cụ thể trên báo mạng điện tử. Từ đó có thể vận dụng
hai yếu tố này một cách linh hoạt, nhuần nhuyễn trong quá trình lao động sáng tạo
tác phẩm báo chí. Qua đó, để thấy rằng môn học báo chí đại cương đã cung cấp cho
chúng ta những khái niệm cụ thể, cũng như những kiến thức cơ bản nhất. Đó chính là
hành trang cơ bản nhưng có ý nghĩa rất quan trọng đối với những nhà báo tương lai.
Để có thể vận dụng tốt được các yếu tố này đòi hỏi cần phải có thời gian trau dồi, rèn
giũa thêm nhiều kỹ năng nữa: đặc biệt là kỹ năng phát hiện sự kiện, kỹ năng phân
tích vấn đề một cách khúc triết, mạch lạc, logic, góp phần định hướng dư luận của xã

hội, tạo dựng được những tác phẩm báo chí có ý nghĩa sâu sắc trong cuộc sống.
Nhà báo phải gắn với những tác phẩm báo chí cụ thể. Đó cũng chính là phương
tiện để mỗi nhà báo thể hiện được năng lực, trình độ, cũng như kinh nghiệm cá nhân
của riêng mình. Tác phẩm báo chí phải có ý nghĩa với xã hội, với công chúng, với
bản thân nhà báo và tác động tới đông đảo công chúng. Một tác phẩm báo chí chỉ
thực sự có ý nghĩa khi nó góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ, góp phần
điều chỉnh hành vi của cộng đồng theo hướng tích cực hóa. Thấy được ý nghĩa to lớn
của tác phẩm báo chí như vậy, mỗi nhà báo cần phải chú trọng hơn nữa trong quá
trình sáng tạo tác phẩm báo chí, đặc biệt là ở khâu lựa chọn sự kiện và bàn luận vấn
đề để có thể truyền tải thông tin một cách chính xác, nhanh chóng, kịp thời và có thể
định hướng dư luận xã hội theo hướng tích cực nhất.
Sự kiện và vấn đề, hai yếu tố nội dung quan trọng để có thể sáng tạo nên một
tác phẩm báo chí hoàn chỉnh. Hai yếu tố luôn đi đôi, song hành với nhau, bổ sung lẫn
nhau để bài viết trở nên hấp dẫn, lôi cuốn người đọc. Sự kiện là những minh chứng
rõ ràng nhất để thuyết phục người đọc. Nó giống như tường thuật lại một cách ngắn
gọn về những gì đã và đang diễn ra. Thông qua sự kiện, người đọc phần nào có thể
nắm bắt được nội dung thông tin mà nhà báo muốn chuyển tải. Tiếp đó xoay quanh
sự kiện ấy, nhà báo chính là những người phát hiện vấn đề, bàn luận và nhìn nhận
vấn đề dưới nhiều góc độ khác nhau. Sự kiện và vấn đề cũng chính là chất liệu để có
thể sáng tạo nên một tác phẩm báo chí cụ thể. Không phải mọi sự kiện đều trở thành
đối tượng phản ánh của tin tức báo chí. Nhà báo phải sàng lọc những sự kiện thực sự
quan trọng, có ý nghĩa xã hội sâu rộng, tác động tới đông đảo quần chúng nhân dân.
Với hàm ý sâu sắc và ý nghĩa như vậy, bài viết này xin được khai thác những
khía cạnh về sự kiện và vấn đề trong một tác phẩm báo chí. Từ đó, rút ra được những
bài học kinh nghiệm cũng như học tập được những kỹ năng quan trọng trong quá
trình sáng tạo tác phẩm báo chí.

3

I. Phân biệt sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí.
1. Sự kiện
1.1. Khái niệm sự kiện
Theo nghĩa Hán Việt: Sự: việc, chuyện xảy ra; Kiện: nhiều.
Từ điển Tiếng Việt giải nghĩa: "Sự kiện là sự việc có ý nghĩa ít nhiều quan
trọng đã, đang và sẽ xảy ra trong cuộc sống thực tiễn".
Có những định nghĩa khác lại cho rằng: Sự kiện (event) là trạng thái tồn tại
khác thường của hiện thực trong một giới hạn không gian và thời gian nhất định được
nhà báo quan tâm, phản ánh trong tác phẩm. Mỗi ngày, trong nước và trên thế giới
xảy ra hàng trăm, hàng ngàn sự kiện nhưng không phải sự kiện nào cũng được báo
chí loan tin. Chỉ những sự kiện có ảnh hưởng tác động hoặc gây được sự quan tâm,
hứng thú đối cới công chúng mới trở thành sự kiện báo chí. Không có sự kiện thì
không thể có tác phẩm báo chí. Sự kiện chính là khởi điểm của sự sáng tạo tác phẩm
báo chí.
1.2. Phân loại sự kiện
1.2.1. Sự kiện khách quan
- Xảy ra theo quy luật tự nhiên, không phụ thuộc vào ý muốn của con người.
- Là một lát cắt, một trạng thái, một phần của cuộc sống hiện thực đang vận
động không ngừng.
- Mang tính cụ thể (được xác định rõ về thời gian, không gian, bối cảnh tự
nhiên và bối cảnh xã hội, những nhân chứng có liên quan).
1.2.2 Sự kiện báo chí
- Khái niệm: theo Kurt Tucholsky: "Không ai lại nghĩ rằng, hằng ngày chỉ xảy
ra những việc đã được nêu trên 16 trang báo - nhưng gần như mọi người đều nghĩ
rằng, điều mà họ đọc được là những điều cơ bản nhất, là những cái chắt lọc được từ
những sự kiện xảy ra trong ngày...Sự thật mà báo chí đem lại cho chúng ta đã chảy
qua một cái sàng. Những thứ bày trên mặt báo không phải là toàn bộ thế giới". Với
cách giải nghĩa này thì sự kiện xảy ra hằng ngày trong tự nhiên và xã hội chỉ được
thông tin trên báo chí, khi có nhà báo tiếp cận với sự kiện ấy, tư duy, xem xét nó có ý
nghĩa như thế nào đối với xã hội, công chúng báo chí sẽ đón nhận, quan tâm đến nó

như thế nào, rồi sau đó mới lựa chọn để làm tác phẩm.
Như vậy, về thực chất, sự kiện báo chí là một phần, một bộ phận, hoặc toàn bộ
hiện thực khách quan đã, đang hoặc sẽ xảy ra, được nhà báo nhận thức, lựa chọn để
phản ánh trong tác phẩm của mình. Sự kiện báo chí là những gì gắn với hơi thở của
cuộc sống, được nhà báo chọn lựa để có thể chuyển tải tới người đọc những thông tin
quan trọng, chính xác, nhanh chóng, kịp thời.
4


- Tiêu chí của sự kiện báo chí.
Có những sự kiện chỉ xảy ra trong một thời điểm rồi trôi qua, chỉ cần đưa tin
và người tiếp nhận thông tin đó có thể quên trong vòng 24 giờ. Cũng có những sự
kiện xảy ra kéo dài trong một chuỗi ngày kế tiếp nhau, có ảnh hưởng lớn đến một bộ
phận lớn công chúng trong xã hội, thì không thể chỉ đưa tin một lần, mà phải đưa tin
liên tục trong suốt quá trình diễn ra sự kiện. Các tòa soạn báo căn cứ vào tôn chỉ,
mục đích của mình mà tổ chức thông tin về sự kiện ấy theo chiến dịch (ngắn ngày
hay dài ngày) tùy thuộc vào mức độ quan tâm của công chúng tờ báo mình.
Chính vì vậy, việc định ra các tiêu chí để xem xét sự kiện báo chí cũng chỉ
mang ý nghĩa tương đối, bởi mỗi cơ quan báo chí lại có tiêu chí chọn lọc sự kiện báo
chí riêng, phù hợp với tôn chỉ, mục đích, nhiệm vụ chính trị và với công chúng của tờ
báo mình.
Những tiêu chí cụ thể của sự kiện báo chí:
- Mới, lạ, độc đáo, hấp dẫn, chứa đựng những điều mà con người đang tò mò
muốn biết.
- Có liên quan đến quyền lợi của mỗi con người (mức độ quan tâm bằng ý
nghĩa xã hội).
- Có khả năng chứng minh hay lý giải về một phần tiến trình vận động mang
tính quy luật của tự nhiên và của xã hội. Mỗi một sự kiện là một dấu mốc thời gian
về tiến trình vận động của một dân tộc, của một đấ nước. Sau một thời gian dài thống
kê lại tất cả các sự kiện theo một vệt chủ đề sẽ nhìn thấy một tiến trình vận động của

sự kiện theo một quy luật khách quan.
- Cụ thể, xác thực (không bịa đặt). Một sự kiện báo chí thường phản ánh cụ thể
về sự việc gì xảy ra, xảy ra ở đâu, xảy ra vào thời gian nào, xảy ra như thế nào, có
liên quan đến ai - nhân chứng trong cuộc, tại sao sự kiện ấy lại xảy ra. Tất cả thông
tin đó phải có thật, cụ thể, xác thực, có thể kiểm chứng (khác với thông tin trong tác
phẩm văn học là do nhà văn tưởng tượng, hư cấu, tạo ra một hình tượng dựa trên chất
liệu của cuộc sống hiện thực và vốn sống của nhà văn).
- Mang tính thời điểm. Tính thời điểm của tác phẩm báo chí bị quy định bởi
tính chất "nóng - nguội" của sự kiện vào thời điểm mà nó xảy ra. Sự kiện chỉ có ý
nghĩa khi xem xét nó trong thời điểm mà nó xảy ra, hoặc trong giai đoạn lịch sử mà
nó xảy ra.
Sự kiện là một biến cố, một sự việc xảy ra trong một thời điểm xác định, có
điểm đầu và điểm cuối và thường mang một ý nghĩa xã hội nhất định. Một sự kiện có
thể nói lên được nhiều vấn đề. Nhưng một vấn đề cũng được thể hiện qua nhiều sự
kiện. Hay nói cách khác, sự kiện chính là trung tâm của tác phẩm báo chí. Sự kiện
của tác phẩm báo chí không phải là một cái gì đó quá xa vời mà đó chính là những sự
kiện đời thường, gắn liền với hơi thở cuộc sống và có ý nghĩa xã hội.
5


2. Vấn đề
Bản chất của vấn đề là những câu hỏi, những mâu thuẫn, những góc khuất cần
được lý giải, cần được giải quyết bằng ngòi bút của nhà báo. Giải quyết được vấn đề
khúc mắc một cách triệt để sẽ góp phần thúc đẩy xã hội phát triển một cách toàn
diện. Trên hết, xoay quanh một sự kiện sẽ có nhiều vấn đề được đặt ra, gây mâu
thuẫn, gây tranh cãi trong dư luận. Nhà báo chính là những người xem xét vấn đề
trên nhiều bình diện, khía cạnh khác nhau, đứng từ nhiều góc độ để nhìn nhận vấn đề
một cách thấu đáo. Từ đó, bằng ngòi bút sắc bén của mình, nhà báo sẽ đóng vai trò
quan trọng trong việc tháo gỡ khúc mắc, vấn đề, tạo dư luận và định hướng cho dư
luận.

Từ điển tiếng Việt giải nghĩa: "Vấn đề là điều cần được xem xét, nghiên cứu,
giải quyết". Có những vấn đề tồn tại từ thế kỷ này sang thế kỷ khác và qua một thời
gian, bản chất vấn đề có thể không đổi hoặc nâng lên cấp độ mới, hình thức biểu hiện
của vấn đề có thể không đổi, nhưng cũng có thể thay đổi rất nhiều so với trước.
Tiêu chí của vấn đề:
- Gồm nhiều sự kiện có cùng bản chất hợp thành (mang tính khái quát).
- Chứa đựng mâu thuẫn, gồm cả bề rộng lẫn bề sâu, cần được giải quyết
(nhưng có thể giải quyết ngay hoặc không thể giải quyết ngay lập tức, mà cần có thời
gian để nghiên cứu và giải quyết, cần có sự vào cuộc và phối hợp đồng bộ của nhiều
cơ quan chức năng).
- Mang tính thời đại, giai đoạn lịch sử.
3. Phân biệt sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí.
Vấn đề và sự kiện, hai trong nhiều yếu tố nội dung để có thể tạo nên được một
tác phẩm báo chí hoàn chỉnh. Hai yếu tố kết hợp với nhau, bổ sung và tương tác lẫn
nhau để góp phần hoàn chỉnh một tác phẩm. Cụ thể ở đây, sự kiện chính là trung tâm
của một tác phẩm báo chí. Sự kiện chính là khởi đầu để sáng tạo nên một tác phẩm
báo chí. Nếu xem xét sự kiện đó ở nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau thì sẽ nảy sinh
ra rất nhiều vần đề cần được tháo gỡ. Hoặc ngược lại, cùng một vấn đề đưa ra nhưng
sẽ được thể hiện qua nhiều sự kiện khác nhau. Sự kiện và vấn đề, hai yếu tố này
không tách rời mà thống nhất với nhau, nhằm mục đích tạo nên một tác phẩm báo chí
hoàn chỉnh.
3.1 Điểm giống nhau.
Có thể thấy rằng, điểm giống nhau cơ bản giữa sự kiện và vấn đề đó chính là:
đây là hai yếu tố cơ bản của nội dung tác phẩm báo chí. Thông thường, hai yếu tố
này không tách rời nhau mà đi cùng, vận hành song song với nhau để làm nên diện
mạo của một tác phẩm báo chí. Hai yếu tố này hướng người đọc quan tâm tới nội
dung của tác phẩm báo chí nhiều hơn.
6

Sự kiện và vấn đề chính là hai trong nhiều yếu tố góp phần làm nên diện mạo
của một tác phẩm báo chí (xét về khía cạnh nội dung). Hai thành tố này đi đầu, tiên
phong, mở đường, dẫn dắt người đọc tiếp nhận nội dung thông tin mà nhà báo muốn
truyền tải.
Sự kiện và vấn đề đều lấy chất liệu từ hiện thực cuộc sống, từ những sự việc có
thật đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ. Đó không phải là những gì hư cấu mà nhà báo
tưởng tượng ra giống như trong các tác phẩm văn học. Đối với tác phẩm báo chí thì
sự thật được coi là yếu tố hàng đầu, bắt buộc nhà báo phải tuân theo. Có những liên
tưởng, so sánh, đối chiếu nhưng tựu trung lại vẫn phải lấy chất liệu từ cuộc sống hiện
thực để có thể sáng tạo tác phẩm báo chí. Sự kiện và vấn đề đều không nằm ngoài
quy luật đó. Sự kiện báo chí thì không thể tưởng tượng ra, mà đó phải là những sự
việc đã hoặc đang diễn ra trong cuộc sống hàng ngày. Vấn đề được phát hiện ra từ
một sự kiện hoặc một chuỗi các sự kiện chứ không thể không có căn cứ, bằng chứng
xác thực nào cả. Suy cho cùng, sự kiện và vấn đề đều giống nhau về bản chất, đều
phải đảm bảo yêu cầu thông tin đúng sự thật, chính xác, khách quan nhưng cũng
không kém phần hấp dẫn đối với độc giả, công chúng. Tác phẩm báo chí chỉ thực sự
phát huy được vai trò của mình khi mà tất cả các yếu tố nội dung của tác phẩm phải
hoàn thành tố nhiệm vụ của riêng mình. Tuy nhiên, bên cạnh mỗi một chức năng
riêng ấy thì chúng cần phải tổng hòa với nhau để tác phẩm báo chí được hoàn thiện
về mặt nội dung và đảm bảo về tính logic.
Sự kiện và vấn đề đưa ra, phải được nhìn nhận một cách toàn diện và khách
quan. Không nên quan sát, nhìn nhận sự việc một cách phiến diện dẫn tới thông tin
sai lệch, thiếu tính khách quan. Sự kiện phải được thông tin một cách chính xác, rõ
ràng, cụ thể, chân thực nhưng không khô khan hoặc quá cứng nhắc. Vấn đề đưa ra
phải đứng từ nhiều góc độ khác nhau để nhìn nhận một cách đa chiều, tổng hợp,
mang tính khái quát cao. Bàn luận vấn đề là một trong những cách hiệu quả nhất để
thu hút sự quan tâm của độc giả.
3.2. Điểm khác nhau
Điểm khác nhau cơ bản giữa sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí đó là:
Sự kiện thường mang tính chất thông báo về vấn đề đã và đang diễn ra. Còn vấn đề

thường thiên về bàn luận nhiều hơn. Bản chất của vấn đề chính là những câu hỏi
được đặt ra nhằm tháo gỡ, giải quyết vấn đề, để người đọc có thể tiếp cận được với
thông tin một cách nhanh chóng. Nếu như sự kiện đóng vai trò là sứ giả thông báo
thông tin thì vấn đề sẽ đi sâu vào phân tích, làm sáng tỏ những mâu thuẫn, nảy sinh,
xuất phát từ dòng chảy của sự kiện đó. Thông thường, hai yếu tố này không tách rời
với nhau, mà phối hợp một cách nhịp nhàng, linh hoạt dưới ngòi bút của nhà báo để
nhằm chuyển tải thông tin tới độc giả một cách hiệu quả nhất.
7


Sự khác nhau của sự kiện và vấn đề còn thể hiện ở nhiều khía cạnh và bình
diện. Sự kiện là một lát cắt, một trạng thái, một phần của cuộc sống hiện thực đang
vận động không ngừng. Nội dung của sự kiện chỉ dừng lại ở việc phản ánh bề nổi của
sự việc đang diễn ra, là những gì mắt thấy, tai nghe và những gì được phản ánh lại
chỉ được nhìn nhận ở một góc độ nào đó theo sự quan sát của nhà báo. Còn vấn đề thì
lại chú trọng khai thác chiều sâu của sự việc. Nó tập trung, khai thác tầng lớp trầm
tích sâu lắng mà nội tại sự việc muốn thể hiện. Một tác phẩm báo chí thực sự có ý
nghĩa hay không, tác động được tới đông đảo quần chúng hay không, phụ thuộc rất
nhiều từ những khâu đầu tiên nhưng hết sức quan trọng: đó là lựa chọn sự kiện muốn
thông tin, cách phát hiện và khai thác vấn đề, triển khai vấn đề theo một dòng sự kiện
liền mạch, đảm bảo tính logic về nội dung thông tin theo dòng sự kiện xuyên suốt đó.
Thông qua một sự kiện có thể phát hiện được rất nhiều vấn đề. Nhưng ngược
lại một vấn đề cũng được thể hiện qua nhiều sự kiện diễn ra liên tục, hoặc một dòng
sự kiện xuyên suốt. Nhìn nhận sự kiện ở nhiều góc độ khác nhau sẽ phát hiện ra được
rất nhiều vấn đề. Đứng từ góc độ này mà suy xét, đứng từ góc độ kia mà nhìn nhận,
một sự kiện cũng có thể nói lên được nhiều vấn đề. Quan trọng là nhà báo chính là
người lựa chọn vấn đề, xem là vấn đề nào có ý nghĩa xã hội sâu sắc và tác động được
tới đông đảo tới công chúng. Sự thành công của một tác phẩm báo chí phụ thuộc rất
nhiều vào năng lực cùng như kinh nghiệm của nhà báo. Việc lựa chọn sự kiện sao
cho có ý nghĩa, cách phân tích vấn đề sao cho mang lại hiệu quả tác động cao tới

nhận thức của công chúng là một trong những yếu tố quan trọng nhằm đánh giá sự
thành công của một tác phẩm báo chí.
Sự kiện thường tường thuật lại sự việc ở diện mạo bên ngoài nhiều hơn. Còn
vấn đề thì xoáy sâu vào bản chất bên trong của sự việc, vào những góc khuất của vấn
đề cần được làm sáng tỏ. Sự kiện miêu tả lớp vỏ bên ngoài, còn vấn đề tập trung khai
thác cốt lõi bên trong của sự việc. Sự kiện là những cái mà bất kì ai cũng có thể thấy
và quan sát được, nhưng để phát hiện được vấn đề và giải quyết được vấn đề đó thì
cần phải có năng lực phán xét, nắm bắt sự việc một cách tổng thể, nhìn nhận một
cách thấu đáo thì mới có thể làm sáng tỏ được vấn đề đó.
Mặc dù có nhiều điểm khác nhau như vậy nhưng hai yếu tố này luôn song
hành cùng với nhau để góp phần làm sáng tỏ nội dung của tác phẩm báo chí. Bản
thân hai yếu tố này vừa có điểm giống, vừa có điểm khác nhau nhưng khi kết hợp lại
thì nó góp phần làm sáng tỏ nội dung thông tin mà nhà báo muốn chuyển tải tới công
chúng. Trong mối quan hệ với các yếu tố khác như: chính kiến, chủ đề, đề tài, chi
tiết, tư tưởng thì sự kiện và vấn đề phải thống nhất với các yếu tố còn lại, kết hợp hài
hòa với chúng để làm nổi bật thông tin mà nhà báo muốn truyền tải. Các yếu tố nội
dung này khi kết hợp với nhau phải đảm bảo tính logic hoàn chỉnh hay còn gọi đó là
một tác phẩm báo chí (chỉ xét riêng về mặt nội dung).
8


II. Phân tích cách xử lý thông tin đa chiều linh hoạt trong các tác phẩm báo chí
cụ thể.
Yêu cầu của đề bài là: Qua sự kiện "Nam Định từ chối tuyển công chức từ
những người học tại chức, dân lập" được đăng tải, hãy phân tích cách xử lý thông tin
đa chiều, linh hoạt tạo sự kiện và định hướng dư luận của báo chí qua tác phẩm cụ
thể. Phạm vi của bài viết này chỉ tập trung khai thác, tìm hiểu những bài báo xoay
quanh dòng sự kiện "Nam Định phân luồng tuyển công chức" được đăng tải trên
trang báo mạng điện tử uy tín Vietnamnet. Mặc dù sự kiện này đã được đăng tải rất
nhiều trên các phương tiện truyền thông, trên các loại hình báo chí khác nhau. Xong

sở dĩ lại chọn phân tích những bài viết trên báo mạng điện tử bởi ở đó phương thức
truyền thông hai chiều sẽ mang lại những tín hiệu phản hồi từ công chúng một cách
nhanh nhất. Xoay quanh những sự kiện, vấn đề được đưa ra bàn luận, công chúng sẽ
không tiếp nhận thông tin một cách thụ động mà sẽ chia sẻ, những đóng góp ý kiến
của mình về phía ban biên tập. Điều này sẽ góp phần hoàn thiện hơn những tác phẩm
báo chí được đăng tải sau đó.
Việc Nam Định là địa phương tiếp theo Đà Nẵng từ chối tuyển công chức tốt
nghiệp Đại học tại chức và ngoài công lập vừa qua đã tạo nên nhiều luồng ý kiến trái
chiều trong dư luận. Có nhiều ý kiến đồng tình với cách làm đó, nhưng cũng có nhiều
ý kiến cho rằng làm như vậy là thiếu công bằng, là bất hợp lý đối với những người tốt
nghiệp từ trường tại chức hay các trường dân lập. Sự kiện này đã tạo được làn sóng
dư luận rộng khắp. Ngay sau khi thông tin "Nam Định từ chối tuyển công chức từ
những người học tại chức, dân lập" được đăng tải trên các loại hình báo chí, thì
phóng viên của báo Vietnamnet đã có những bài viết kịp thời để phân tích về vấn đề
này, góp phần định hướng dư luận xã hội.
Thông tin kịp thời, chính xác là một trong những chức năng quan trọng của
báo chí. Sự kiện vừa mới xảy ra nhưng báo chí lại chính là lực lượng đi đầu, tìm hiểu
về sự việc đã hoặc đang diễn ra đó, so sánh, phân tích đối chiếu, liên hệ thực tiễn để
tìm ra bản chất của vấn đề, từ đó bằng ngòi bút sắc bén của mình, phóng viên sẽ dẫn
dắt người đọc khai thác sự kiện theo những góc nhìn đa chiều, để có thể giải quyết
vấn đề một cách hợp lý nhất. Báo chí không thể đứng ngoài cuộc những sự kiện, vấn
đề nổi cộm ở trong xã hội, mà nhận được sự quan tâm của nhiều người. Qua sự kiện
đó thôi, nhưng đứng từ nhiều phương diện, từ nhiều góc độ khác nhau thì lại có
những cách lý giải cho từng suy nghĩ, cho từng ý kiến mà mình đưa ra. Xoay quanh
sự kiện này nhưng lại có nhiều vấn đề đặt ra, cần phải được bàn luận, trao đổi để có
thể tháo gỡ từng vấn đề, từng khúc mắc một. Quan trọng là cách lý giải vấn đề sao
cho hợp lý, logic để có thể thuyết phục được người đọc, gỡ bỏ được khúc mắc về vấn
đề mà họ quan tâm đến. Những điều này sẽ đóng vai trò không nhỏ vào sự thành
công của một tác phẩm báo chí.
9

1. Lý do lựa chọn sự kiện.
Một ngày trên thế giới hay ở trong nước xảy ra rất nhiều sự kiện nhưng không
phải sự kiện nào cũng được báo chí loan tin, truyền tải tới công chúng. Sự kiện ấy
phải đáp ứng một vài tiêu chí nhất định thì mới có thể lựa chọn để làm chất liệu, sáng
tạo tác phẩm báo chí. Một vài tiêu chí để lựa chọn sự kiện đó là:
Đó phải là sự kiện mới vừa mới xảy ra hoặc đang xảy ra. Hoặc là những sự
kiện ấy đã xảy ra rồi, thậm chí nhiều báo chí đã đưa tin nhưng bây giờ lại phát hiện
thêm những chi tiết mới, nhưng khía cạnh, góc độ có thể khai thác mới xoay quanh
thông tin đó. Sự việc Nam Định từ chối tuyển công chức từ những người học tại
chức, đại học ngoài công lập đã gây nên làn sóng tranh luận trong xã hội. Ngay khi
sự việc này diễn ra vào ngày 16/10/2011 thì báo chí đã rất nhanh chân vào cuộc, để
thông tin và tìm hiểu thực hư diễn biến sự việc đó là như thế nào. Đáp ứng tiêu chí sự
việc mới diễn ra. Không sai khi nói rằng báo chí chính là những người đi đầu, nắm
bắt sự việc một cách nhanh chóng nhất. Hàng loạt những bài viết đã ra đời xoay
quanh sự kiện này, trang báo điện tử Vietnamnet đã xếp chúng vào chuyên mục Theo
dòng sự kiện với tên gọi là: "Nam Định phân luồng tuyển công chức".
Sự kiện đó phải có ý nghĩa xã hội và thu hút được sự quan tâm của đông đảo
công chúng. Sự kiện đó góp phần thông báo, dự báo về một tình trạng, vấn đề, lĩnh
vực nào đó giúp nâng cao nhận thức, định hướng hành vi theo chiều hướng tích cực
cho xã hội. Những sự kiện này trước hết phải gần gũi, gắn liền với hơi thở cuộc
sống. Nó liên quan, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại lợi ích nhất định cho
độc giả. Sự kiện được lựa chọn để bàn luận ở trong ví dụ này là: "Nam Định từ chối
tuyển công chức từ những người học taị chức, dân lập". Sự quan tâm của đông đảo
của công chúng được thể hiện đó là khi sự kiện này được chuyển tải trên báo mạng
điện tử Vietnamnet thì nhận được rất nhiều ý kiến phản hồi từ phía độc giả. Nó có
ảnh hưởng, tác động to lớn đến một bộ phận không nhỏ những người học tại chức,
dân lập đang có ý định, nguyện vọng thi tuyển công chức tại tỉnh Nam Định. Sự
kiện này chỉ diễn ra tại một tỉnh, song lý do vì sao nó lại có sức tác động mạnh mẽ

tới nhiều người khác như vậy. Cách đó ít lâu, cụ thể là từ cuối năm 2010, tại kỳ họp
thứ 17 HĐND TP.Đà Nẵng khóa VII, Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng đã trình bày kế
hoạch biên chế hành chính sự nghiệp. Theo đó, từ năm 2011, thành phố Đà Nẵng sẽ
không tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp hệ tại chức vào làm việc trong cơ quan nhà
nước. Khi mà làn sóng dư luận chỉ vừa mới dịu xuống được một thời gian thì lại
đến lượt tỉnh Nam Định cũng theo chân thành phố Đà Nẵng, nói không với việc
tuyển công chức từ những người học tại chức, dân lập. Hơn nữa với tình hình hiện
này, thì xu hướng này có thể còn lan rộng tới nhiều tỉnh, thành phố khác nữa. Chính
vì thế mà sự kiện này được lựa chọn thông tin thì hết sức có ý nghĩa và có tác động
to lớn tới đông đảo công chúng thuộc nhiều đối tượng khác nhau: gia đình, trường
học và toàn thể xã hội.
10


Mỗi một sự kiện được lựa chọn thông tin cần phải phù hợp với định hướng
tuyên truyền. Cần lựa chọn khai thác những thông tin để có thể tạo nên dư luận xã
hội lành mạnh, cầu tiến, mang hướng tích cực. Sự kiện phải phù hợp với mục đích,
tôn chỉ của cơ quan báo chí chủ quản đó. Phải xác định xem là tiêu chí hoạt động của
tờ báo đó là gì, tờ báo ấy hướng đến những nhóm đối tượng nào, với mục đích tuyên
truyền về lĩnh vực gì. Báo điện tử VietNamNet là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ
Thông tin và Truyền thông, thực hiện chức năng thông tin, tuyên truyền đường lối,
chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, góp phần giáo dục, nâng cao dân trí,
phục vụ đời sống tinh thần của người Việt Nam, đồng thời là một kênh thông tin
quan trọng cung cấp thông tin trung thực về các hoạt động quản lý của Nhà nước.
Trang báo điện tử này đã lựa chọn sự việc diễn ra ở tỉnh Nam Định để đăng tải, nhằm
mục đích thông tin về một sự việc nổi cộm trong xã hội, gây nhiều tranh luận, cần
phải được khắc phục kịp thời để đảm bảo cho sự phát triển xã hội một cách toàn diện.
Trước những thông tin như vậy thì báo chí cần phải phát huy vai trò của mình trong
việc định hướng dư luận xã hội theo hướng tích cực nhất.
Đó phải là những sự kiện điển hình, nổi bật trong xã hội. Sự kiện ấy chính là

những vấn đề nổi cộm cần được báo chí thông tin kịp thời, chính xác tới đông đảo
công chúng, nhằm làm đáp ứng nhu cầu thông tin của mỗi cá nhân, hay nói rộng hơn
là của toàn xã hội. Sự việc "Nam Định từ chối tuyển công chức từ những người học
tại chức, dân lập" là một trong những sự kiện nổi bật nhất. Nó có khả năng tác động
tới nhiều thành phần, đối tượng khác nhau trong xã hội. Ngay khi sự kiện này được
đăng tải trên báo VietNamNet thì đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi từ phía độc giả.
Họ có thể là những nhà chức trách, những người đang học tại các trường đại học
ngoài công lập, phụ huynh đang có con em đi học tại các trường như vậy hay đơn
giản là những độc giả quan tâm tới vấn đề thời sự, những người đứng ngoài cuộc
nhưng muốn đóng góp ý kiến của cá nhân mình, góp mình hoàn thiện chính sách phát
triển giáo dục nước nhà. Mọi ý kiến đóng góp, chia sẻ từ phía độc giả đều được ban
biên tập ghi nhận, và khắc phục những điểm thiếu sót trong bài viết đã được đăng tải.
Có thể thấy rằng sự việc "Nam Định từ chối tuyển công chức từ những người
học tại chức, dân lập" đã đáp ứng tất cả các tiêu chí để lựa chọn sự kiện trong một tác
phẩm báo chí. Trước nguồn thông tin đa chiều, phong phú như vậy thì việc lựa chọn
thông tin để tạo sự kiện là hết sức quan trọng, đòi hỏi nhà báo phải cân nhắc việc này
một cách kỹ càng. Nhà báo phải sàng lọc thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, cụ thể
là phải kết hợp nhiều kỹ năng để thu thập thông tin chính xác, nhanh, có hiệu quả tác
động cao tới công chúng. Cần phải xử lý thông tin một cách linh hoạt để có thể tạo
được dấu ấn riêng cho tác phẩm báo chí của mình. Cùng một nguồn thông tin như
vậy nhưng để tạo được sức hút cho tờ báo của mình thì cần đòi hỏi ở người phóng
viên năng lực chuyên môn cao, kỹ năng phát hiện vấn đề, có khả năng nắm bắt và
truyền tải thông tin tới công chúng một cách nhanh nhất, giàu sức thuyết phục.
11


2, Cách xử lý thông tin đa chiều, linh hoạt, tạo sự kiện và định hướng dư luận xã hội.
Cùng viết về một sự việc đang diễn ra, nhưng cách diễn tả sự việc ấy như thế
nào để nó trở thành một sự kiện hay, thu hút được sự quan tâm của nhiều người thì lại
không hề đơn giản. Cách tiếp cận và xử lý thông tin là một trong những kỹ năng cơ

bản của người làm báo. Nói một cách đơn giản thì với những chất liệu có sẵn như
vậy, nhà báo cần phải phát huy được năng lực của mình trong việc sáng tạo tác phẩm
báo chí. Ngòi bút của nhà báo sẽ đi sâu phân tích vào bản chất bên trong của sự việc,
tìm hiểu và lý giải cặn kẽ các vấn đề để độc giả có thể nắm bắt được thông tin và điều
chỉnh lại hành vi, thái độ, nhận thức của bản thân.
Sự kiện mà báo chí đề cập nhiều nhất đó là: "Nam Định từ chối tuyển công
chức từ những người học tại chức, dân lập". Trên trang báo điện tử VietNamNet cũng
đăng tải những thông tin về sự việc này, song xoay quanh sự kiện ấy thì có rất nhiều
những vấn đề, khía cạnh khác nhau được nhà báo phân tích, mổ xẻ. Mỗi một bài viết
lại có những cách lý giải khác nhau để trình bày rõ quan điểm của mình về sự kiện
ấy. Có những ý kiến ủng hộ việc làm đó, nhưng cũng có những ý kiến trái chiều,
phản đối lại cách làm đó. Vậy thì để định hướng cho dư luận xã hội thì nhà báo sẽ
phải đứng trên lập trường của ai, lựa chọn các vấn đề để phân tích, làm sáng tỏ ý kiến
đó như thế nào sẽ chính là những gì mà chúng ta sẽ tìm hiểu và nhận xét dưới đây.
Thứ nhất sự việc: "Nam Định từ chối tuyển công chức từ những người học dân
lập, tại chức" đã tạo nên một làn sóng ý kiến trong dư luận xã hội. Đề cập tới sự kiện
này, để tăng thêm bằng chứng thuyết phục, Báo VietNamNet đã đăng tải bài viết
"Nam Định nói không với dân lập, tại chức" vào ngày 17/10/2011 của phóng viên
Kiều Oanh. Ngay từ cách mở đầu sự kiện đã thu hút được người đọc. Xin được trích
dẫn bài viết đó như sau:
"Danh sách những người bị loại khỏi cuộc thi công chức tỉnh Nam Định năm
2011 chỉ vì lý do: tốt nghiệp trường dân lập. Thông báo này đã được đăng tải công
khai trên trang web của Sở Nội vụ tỉnh Nam Định trước ngày thi gần 2 tháng. Ngày
thi tuyển công chức tỉnh Nam Định diễn ra trong 2 ngày (16 và 17/10) tại trường CĐ
Sư phạm Nam Định không có tên 5 thí sinh. Trong số này có 4 thí sinh bị loại khỏi
cuộc chơi vì lý do "tốt nghiệp trường dân lập" và 1 thí sinh có ngành đào tạo "không
đúng yêu cầu". Điều đáng nói, trong số đó có thí sinh tốt nghiệp ngành Kế toán, loại
khá nhưng vì học tại Trường ĐH dân lập Lương Thế Vinh nên bị loại. Trong khi đó,
danh sách những thí sinh " đủ điều kiện dự thi" có cả những người có bằng tốt nghiệp
ĐH trung bình. Danh sách những thí sinh đủ điều kiện dự thi và không đủ điều kiện

dự thi được công khai trên trang Web của Sở Nội vụ tỉnh Nam Định.

12


Nói trên báo Tiền Phong, Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định Nguyễn Văn Tuấn
cho hay, tỉnh Nam Định không chủ trương tuyển dụng công chức là những người tốt
nghiệp ĐH dân lập, tư thục hay tại chức. Thông tin này được đưa ra khiến dư luận
đặt dấu hỏi, còn người học hệ tại chức và dân lập thì thêm phần hoang mang. Luật
giáo dục 2005 không phân biệt bằng tốt nghiệp hệ tại chức và hệ chính quy. Người
học một trong hai hệ này được đối xử như nhau. GS Lâm Quang Thiệp, nguyên Vụ
trưởng Vụ GD ĐH (Bộ GD-ĐT) dẫn con số thống kê, số người học hệ chính quy hiện
chiếm một tỷ lệ không nhỏ. Còn theo Hiệp hội các trường ngoài công lập, tính đến
năm 2010 thì có đến 81 trường ĐH, CĐ. Điều này cho thấy số người theo học hệ tại
chức và dân lập tốt nghiệp hàng năm không hề nhỏ."
Bài viết này được đăng tải vào đúng lúc kỳ thi tuyển công chức đang diễn ra.
Và những thông tin xoay quanh kỳ thi này (thời gian, địa điểm, những thành phần
tham gia dự thi) đều được thông tin một các chi tiết, giàu sức thuyết phục. Nếu như
chỉ diễn tả không thôi thì người đọc không khỏi nghi ngờ về sự kiện này, nhưng ở
đây, phóng viên còn cho đăng cả "Danh sách những người không đủ điều kiện dự
tuyển trong kỳ tuyển dụng công chức tỉnh Nam Định - năm 2011". Đứng trước nguồn
thông tin đa chiều như vậy, phóng viên đã tìm ra được những bằng chứng thuyết
phục nhất để thông tin về sự kiện này. Người đọc có thể tận mắt kiểm chứng nguồn
thông tin này có chính xác không, có tin tưởng được không. Muốn thông tin về sự
việc đang diễn ra, không nhất thiết phải tường thuật lại sự việc một cách quá chi tiết,
người đọc sẽ khó có thế nắm bắt được thông tin chính trong những bài viết dài dòng
lê thê, cái gì cũng được đề cập đến nhưng không trọng tâm vào một chi tiết, vấn đề
quan trọng nào cả. Chỉ một khía cạnh nhỏ thôi, nhưng quan trọng cũng đủ để thông
tin về sự kiện. Cụ thể bài viết này thực chất rất ngắn nhưng người đọc hoàn toàn có
thể nắm bắt được sự kiện gì đang diễn ra, và những thông tin chi tiết để minh chứng

cho sự kiện đó.
Bảng danh sách những người không đủ điều kiện dự thi tuyển công chức là
bằng chứng thuyết phục nhất cho việc làm từ chối tuyển công chức từ những người
học dân lập, tại chức của tỉnh Nam Định. Cách xử lý thông tin đa chiều, linh hoạt để
tạo sự kiện như vậy sẽ tạo được dấu ấn riêng của bài viết. Đồng thời nó cũng tạo nên
được sự hấp dẫn, thu hút độc giả, tăng khả năng cạnh tranh đối với các tờ báo khác.
Mà điều này có ý nghĩa rất lớn trong thời buổi thị trường ngày nay, nhất là khi các cơ
quan báo chí luôn muốn trau dồi năng lực nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, nhà báo,
phóng viên để cho ra đời những bài viết chất lượng, thực sự có ý nghĩa, tác động to
lớn tới nhận thức của người đọc, thay đổi hành vi, suy nghĩ, lối sống của mọi cá nhân
theo hướng tích cực hơn. Để có thể làm được điều này, thì tự bản thân mỗi nhà báo
phải ý thức được trách nhiệm của mình trong việc chuyển tải thông tin tới công
chúng, đảm báo tính chính xác của thông tin nhưng cũng cần biết cách vận dụng,
sáng tạo để biến những thông tin đó trở nên gần gũi, để người dân dễ dàng tiếp nhận.
13


Nếu như bài viết đầu tiên thông báo về sự kiện diễn ra thì các bài báo sau đó
lại xoay quanh bàn luận về sự kiện ấy. Những câu hỏi, mâu thuẫn, những góc khuất
ẩn lấp phía sau sự kiện ấy cần được chỉ ra, lý giải, để có thể giải quyết được vấn đề
một cách triệt để, cũng như giải đáp được những thắc mắc trong lòng của rất nhiều
độc giả. Có rất nhiều những vấn đề đã nảy sinh từ sự kiện này. Những vấn đề xoay
quanh sự kiện đó đã được thể hiện trong rất nhiều bài báo như là: " Tại sao Nam
Định nổ súng vào dân lập, tại chức?", "Chuyện Nam định tuyển người hay tuyển
bằng", "Đầu vào Thị Nở, đầu ra Chí Phèo", "Tuyển tại chức là nuôi báo cô viên
chức", "Tuyển công chức mới chọn một loại trí thông minh", "Về trường đại học chịu
trận ở Nam Định", "Nam Định đã thức tỉnh rất lớn"...
Có rất nhiều các vấn đề khác nhau đã được nảy sinh như là: việc tuyển công
chức còn tồn tại nhiều bất cập, giáo dục vẫn còn coi trọng bằng cấp hơn là thực chất,
lý do tỉnh Nam Định làm vậy phải chăng do chất lượng đào tạo ở các trường dân lập,

tại chức không đáp ứng được nhu cầu của công việc, hay một vấn đề khác nữa đó là
băn khoăn về chất lượng giảng dạy ở các trường tại chức, dân lập, liệu chủ trương
của tỉnh Nam Định có mâu thuẫn gì so với luật Giáo dục đã được ban hành. Nam
Định từ chối tuyển công chức từ những người học tại chức, dân lập như vậy thì cũng
đồng nghĩa với việc sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học ấy sẽ bị chặn đứng cơ
hội vào làm trong Nhà nước. Vốn dĩ việc tuyển công chức nhằm chọn ra những
người có đủ điều kiện, năng lực, trí tuệ, phẩm chất cần thiết vào bộ máy vận hành của
Nhà nước, để các cơ quan Nhà nước hoạt động có hiệu quả hơn. Thế nhưng việc làm
này của Nam Định chưa thật hợp lý và thỏa đáng. Danh sách thí sinh bị loại có cả
những người tốt nghiệp với tấm bằng khá nhưng lý do bị loại lại chỉ vì học tại các
trường ĐH tại chức hay dân lập. Chính điều này đã gây nên làn sóng dư luận trái
chiều xoay quanh sự kiện đó.
Trên trang báo điện tử VietNamNet, dòng sự kiện "Nam Định phân luồng
tuyển công chức" vẫn luôn thu hút được rất nhiều ý kiến đóng góp của độc giả xoay
quanh nhưng bài viết, những vấn đề mà phóng viên đưa ra để bàn luận. Đứng từ
nhiều góc độ khác nhau, mỗi bài viết lại đề cập tới một khía cạnh, một vấn đề riêng
biêt. Đứng từ phía những người chịu trách nhiệm về việc tuyển công chức ở tỉnh
Nam Định, đứng từ phía những trường ĐH dân lập, tại chức, hay đứng tại vị trí của
những người ngoài cuộc để nhìn nhận sự kiện một cách khách quan và công bằng
nhất. Mỗi bài viết đều đưa ra nhưng quan điểm, lý lẽ riêng để có thể lý giải cho vấn
đề mà mình muốn trao đổi, trình bày, bàn luận. Trang viết đã đưa đến cho người đọc
nguồn thông tin, ý kiến vô cùng phong phú, nhiều chiều, đa dạng và linh hoạt. Góc
độ phân tích, cách nhận xét vấn đề, giàu sức thuyết phục đã tạo định hướng cho dư
luận xã hội theo hướng tích cực nhất. Đứng trước những vấn đề nhiều chiều như vậy,
nhà báo cần phải phát huy hơn nữa vai trò của mình trong việc tìm hiểu, phân tích
cặn kẽ bản chất của vấn đề, để thuyết phục và định hướng cho người học tốt hơn.
14


Ngay sau khi sự kiện đó được đăng thì hàng loạt những bài viết bình luận về

sự kiện đó đã ra đời. Đầu tiên phải kể đến bài viết: "Tại sao Nam Định nổ súng vào
dân lập, tại chức" đăng ngày 19/10/2011. Nhan đề của bài viết cũng đề cập tới vấn đề
mà rất nhiều người quan tâm, thắc mắc. Phóng viên báo VietNamNet đã có buổi tiếp
xúc và làm việc với Giám đốc Sở Nội vụ Trần Tất Tiệp của tỉnh Nam Định. Bài viết
đã thuật lại buổi phóng vẫn với lãnh đạo tỉnh Nam Định cũng chính là một trong
những người có trách nhiệm với quyết định đó. Đây là ý kiến của những người trong
cuộc, có trách nhiệm liên quan tới sự việc đó.
Để lý giải cho việc làm này của tỉnh Nam Định, xin được trích dẫn nội dung
bài báo như sau: " Chiều 18/10, trao đổi với báo VietNamNet, Tuổi trẻ TP.HCM,
Nhân dân, Lao động...Giám đốc Sở Nội vụ Trần Tất Tiệp giữ nguyên quan điểm
"Nam Định không tuyển công chức đối với SV tốt nghiệp trường dân lập và hệ tại
chức vì xuất phát từ thực tế chất lượng cán bộ tốt nghiệp những hệ đào tạo này không
đảm bảo". Rồi ông dẫn các văn bản, nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh chứng
minh cho việc làm này là không vi phạm quy định, ngược lại, còn nhận được sự đồng
thuận cao. Ông khẳng định: "Sản phẩm tốt nghiệp ĐH dân lập, tại chức thì chất
lượng kém hơn công lập. Lãnh đạo 23 cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh
cũng thừa nhận điều này". Thậm chí, trên địa bàn có Trường ĐH Lương Thế Vinh
năm nào tuyển sinh cũng trầy trật. "Có năm còn có công văn xin UBND "can thiệp"
để hạ điểm sàn - như vậy thì làm sao có chất lượng?" - ông Tiệp đặt câu hỏi.
Còn hệ tại chức thì ông đã từng nghe "thầy chưa về đến Thương Tín thì học
viên đã chạy lên đón...". Do đó để nâng cao chất lượng đội ngũ thì phải có đột phá.
"Tỉnh làm như vậy nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức. Đồng thời, tạo cơ
hội cho sinh viên tốt nghiệp ĐH chính quy là có thể đăng ký thi tuyển công chức
ngay- ông Tiệp giải thích thêm. "Nếu không thì sẽ chẳng thu hút được người tài học
xong về địa phương công tác. Người dân phần đông ủng hộ việc làm này của tỉnh.
Hơn nữa trong kì thi tuyển không phải thi chuyên môn mà là thi kiến thức về quản lí
Nhà nước ở các lĩnh vực nên sẽ lựa chọn được những người có năng lực, đúng
chuyên môn". Trả lời câu hỏi "Có công bằng không khi loại thí sinh ra khỏi cuộc thi
chỉ vì gắn mác dân lập, tại chức trong khi họ cùng do một hệ thống đào tạo?" Ông
Tiệp quả quyết hệ này không thể đảm bảo chất lượng.

Có chủ trương từ trên
Ông Tiệp dẫn ra Nghị quyết 08, ngày 6/8/2007 của Ban chấp hành Đảng bộ
Tỉnh ủy Nam Định, rằng tỉnh không tuyển sinh viên từ hệ tại chức mà "chỉ tuyển
dụng với những người đã tốt nghiệp hệ đào tạo chính quy vào làm việc tại các cơ
quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và phải đảm bảo tiêu chuẩn
ngạch công chức theo quy định của Nhà nước".

15


Mới đây nhất, thông báo 59 của UBND tỉnh Nam Định ra ngày 20/4/2011 về
việc tuyển dụng công chức tiếp tục nêu: "Chỉ tiếp nhận những người tốt nghiệp ĐH
chính quy dài hạn trong các trường công lập thuộc các đơn vị sự nghiệp công lập của
ngành Y tế, Giáo dục, về làm công chức hành chính ở lĩnh vực quản lí nhà nước về Y
tế, Giáo dục. Đối với các ngành, lĩnh vực khác còn chỉ tiêu biên chế có nhu cầu bổ
sung công chức vào làm việc thì tuyển dụng thông qua thi tuyển.
Không những thế, một số đơn vị trên địa bàn còn đưa mục tiêu chỉ tuyển sinh
viên tốt nghiệp ĐH chính quy loại khá trở lên. Ví dụ, Sở Tài chính chỉ tuyển sinh
viên tốt nghiệp Học viện Tài chính và Trường ĐH Kinh tế quốc dân. Với chính sách
"chiêu hiền đãi sĩ" nhằm nâng chất lượng đội ngũ, trong năm 2011, Nam Định mở
cửa tuyển thẳng sinh viên tốt nghiệp ĐH chính quy dài hạn loại giỏi và đã có 9 nguời
được tuyển. Riêng người có bằng thạc sĩ, ngoài việc được tuyển thẳng còn được hỗ
trợ 15 triệu đồng (đến nay đã tuyển 13 người). Còn tiến sĩ được hỗ trợ 20 triệu
đồng/người. SV tỉnh ngoài tốt nghiệp ĐH chính quy dài hạn tốt nghiệp loại Khá trở
lên đúng chuyên ngành sẽ được tuyển dụng nếu cam kết phục vụ 5 năm trở lên.Khi
được hỏi liệu trong những năm tới, Nam Định sẽ tiếp tục "nói không" với dân lập, tại
chức, ông Tiếp cho hay: “Đây mới chỉ là thông báo. Tôi chưa rõ năm sau có thực
hiện không. Mình làm nhưng còn phải nghe ngóng tình hình rồi tính tiếp”.
Bài viết đã nhận được 284 ý kiến phản hồi từ phía độc giả. Điều đó chứng tỏ
rằng vấn đề bài viết đặt ra để bàn bạc thực sự có ý nghĩa. Và nhận được nhiều phản

hồi từ phía độc giả như vậy chứng tỏ bài viết ấy có sức hút, có khả năng lan tỏa sâu
rộng tới mọi đối tượng công chúng. Lấy ý kiến từ phía các cơ quan chức năng có liên
quan đề khẳng định một lần nữa thông tin ấy là chính xác. Đằng sau sự kiện mà bài
viết đầu tiên đã đưa ra, nhiều vấn đề khác nữa đã dần dần được hé mở. Đầu tiên là
việc tại sao Nam Định lại có quyết định như vậy. Lý do và cơ sở gì để dẫn tới quyết
định từ chối tuyển công chức từ những người học tại chức, dân lập. Liệu rằng những
lý do đưa ra ấy có đủ sức thuyết phục độc giả không, hay quyết định ấy còn không
nhận được sự đồng thuận của mọi người vì lý do gì khác nữa.
Để giải quyết vấn đề này thì cách thuyết phục nhất đó là đưa ra ý kiến quan
điểm của người đại diện cho cơ quan chức trách, có liên quan đến sự việc diễn ra đó.
Có thể thấy rằng với cách lý giải này thì việc Nam Định từ chối tuyển công chức từ
những người học tại chức, dân lập là hoàn toàn có lý của họ. Tuy nhiên lý do ấy chưa
thật sự thỏa đáng, vì chưa có bằng chứng nào có thể đưa ra để chứng minh chất lượng
giảng dạy của các trường tại chức, dân lập không bằng công lập. Cùng một hệ đào tạo
sao lại có sự phân biệt giữa sinh viên công lập với dân lập như vậy. Nói về chất lượng
học tại chức, dân lập không bằng công lập, nhưng sao lại không đưa ra được con số
nào chứng minh cho điều đó, hay đơn giản hơn sao không để kỳ thi tuyển diễn ra như
bình thường, để thí sinh đều có cơ hội dự tuyển, kết quả cuối cùng sẽ chỉ ra rằng nhận
16


định đó có đúng hay không, hay đó chỉ là ý kiến chủ quan của cá nhân mà thôi.
Nếu như bài viết đầu tiên chỉ ra sự kiện đang diễn ra với những bằng chứng
xác đáng, giàu sức thuyết phục thì ở bài viết này chúng ta thấy rằng vấn đề được đặt
ra ở đây chính là bắt nguồn từ sự kiện đó. Nhan đề của bài viết "Tại sao Nam Định
nổ súng vào dân lập, tại chức" thực chất là một câu hỏi, gợi ra vấn đề mà gây được sự
quan tâm của nhiều công chúng độc giả. Bài viết đã trích dẫn ý kiến của Giám đốc
Sở Nội Vụ tỉnh Nam Định cũng chính là người có trách nhiệm liên quan trực tiếp tới
công việc tuyển công chức trên địa bàn tỉnh. Những câu hỏi mà phóng viên đặt ra
trong bài phỏng vấn đều xoáy sâu vào bản chất của vấn đề, nhằm khai thác triệt để

nguồn thông tin, làm cho bài phỏng vấn đó trở nên hay hơn, tác động tới nhận thức
của công chúng nhiều hơn. Phóng viên của báo VietNamNet đã có buổi phỏng vấn
trực tiếp với nhà chức trách có liên quan tới sự kiện đang diễn ra đó. Đi thẳng vào
vấn đề, làm rõ những thắc mắc của đại đa số độc giả khiến cho bài phỏng vấn đó thực
sự có ý nghĩa, có khả năng tác động tới nhận thức của nhiều người.
Bài báo cho thấy cách xử lý nguồn thông tin đa chiều một cách linh hoạt trong
việc tạo ra sự kiện và giải quyết những vấn đề xoay quanh sự kiện đó. Đứng từ phía
các cơ quan chức năng, họ đã thừa nhận thông tin đó là có thật, sự kiện diễn ra là
hoàn toàn chính xác và họ cũng đã có những lý giải cho quyết định đó của mình.
Theo những gì mà bài viết đưa ra thì việc làm đó của tỉnh Nam Định không hề làm
trái với Luật giáo dục đã được đề ra, quyết định này là hoàn toàn có căn cứ từ những
con số chứng minh, từ sự kiểm chứng của bản thân và nhiều cán bộ khác nữa.
Bên cạnh vấn đề này thì những bài viết tiếp sau đó lại đề cập tới nhiều vấn đề
khác nữa. Xin được trích dẫn bài viết: "Chuyện Nam Định tuyển người hay tuyển
bằng" được đăng vào ngày 21/10/2011 (Theo báo Pháp luật - TP Hồ Chí Minh).
Nối tiếp Đà Nẵng, Nam Định giáng "đòn đau" vào các nhà quản lý giáo dục
khi tuyển chọn công chức có bằng ĐH công lập. VietNamNet giới thiệu góc nhìn của
nhà báo Thẩm Tuyên, Phó tổng biên tập báo Pháp luật TP.HCM trước vấn đề đang
được dư luận quan tâm này.
Tư duy tuyển chọn công chức quá xơ cứng, cách làm thì lười biếng nên họ đã
gây sốc cho xã hội. Vẫn biết điều đầu tiên mà một nhà tuyển chọn nhân sự cần xem
đến là bằng cấp. Bởi bằng cấp ít ra cũng cho người ta biết vài nét phác đầu tiên về
trình độ tri thức, nghề nghiệp của một con người.
Tư duy bằng cấp ăn sâu vào nhà tuyển dụng!
Nhưng để tìm cho ra một nguồn nhân lực tốt không thể chỉ đơn giản là nhìn vào
17


bằng cấp. Đó là kiểu tư duy tuyển dụng cũ kỹ của một thời quá vãng vừa thoát chủ
nghĩa lý lịch, chưa tìm ra điểm tựa mới đành dựa tạm vào chủ nghĩa “duy bằng cấp”.

Tại sao các nhà tuyển dụng công chức Nam Định không đặt lại câu hỏi: Liệu những
sinh viên giỏi thật của ĐH công lập có chịu đến với nghề công chức trong bối cảnh
lương bổng, cơ hội nghề nghiệp, cơ hội thăng tiến của nghề này… chưa đủ sức hấp
dẫn họ? Hay cuối cùng, chỉ những tấm bằng ĐH công lập ở vào tình trạng “chuột
chạy cùng sào” mới tìm đến?
Điều phải khẳng định, không thể đòi hỏi các nhà tuyển dụng phải “làm chính
sách” cho ngành giáo dục. Tức là ngành giáo dục có bao nhiêu loại trường thì nhà
tuyển dụng phải chấp nhận tất cả. Làm thế là cào bằng chứ không phải công bằng!
Nhưng nhà tuyển dụng cũng phải hiểu rằng người tài trong xã hội cạnh tranh có chân
dung khác hẳn của thời bao cấp. Vậy tại sao Nam Định lại tự đóng khung mình vào
“góc hẹp” của việc chọn người tài: ĐH công lập? Tư duy bằng cấp đã ăn sâu vào các
nhà tuyển dụng!
Trên một góc nhìn ít khắt khe hơn, cũng có thể tạm coi những nhà tuyển dụng
này đang cố đưa ra thái độ phản kháng cuối cùng trước tình trạng xuống dốc của nền
GD&ĐT nước nhà? Dù sao thì tiền đề tuyển chọn người tài của Nam Định đã đi quá
xa với xu hướng tuyển dụng hiện đại. Khái niệm người giỏi, nhân tài trong cái nhìn
chiến lược của các nhà quản trị nguồn nhân lực chuyên nghiệp, nay đã vượt khỏi
những quan niệm thông thường “duy bằng cấp”. Với họ, người giỏi thường là người
có năng lực tư duy (khả năng phân tích, nghiên cứu, tổng hợp…); có năng lực hành
động (tổ chức thực hiện công việc hiệu quả, ngay cả trong điều kiện khắc nghiệt); có
năng lực quan hệ (giao tiếp, thuyết phục, làm việc với người khác…); và cuối cùng là
năng lực đổi mới, sáng tạo, có khát vọng phát triển.
Những năng lực trên hoàn toàn tách rời khỏi bằng cấp - khỏi những bài toán, lý,
hóa… giải theo một công thức, một lập trình có sẵn - mà nó nằm ở chiều sâu thuộc
về “chất” của một con người.
Một kiểu làm lười biếng
Có thể hiểu được chăng các nhà tuyển dụng công chức Nam Định cũng có thiện
chí cố gắng bắt kịp nước ngoài trong tuyển chọn nhân lực: Sinh viên trường càng lớn,
càng uy tín, càng được tuyển dụng nhanh. (Ví dụ: sinh viên của Harvard, HEC,
Oxford… được chiêu mộ ngay từ khi còn trên ghế nhà trường với những điều kiện

làm việc trên cả tuyệt vời). Trong nỗ lực này, Nam Định gặp phải cản ngại: Việt Nam
chưa có kiểm định nào được công bố về trường chất lượng. Cho nên sàng lọc đầu tiên
mang tính thụ động của họ là chọn người có bằng ĐH công lập cho chắc ăn, dù sao
thì điểm đầu vào cũng cao.
18


Mà nếu đúng là thế thì phải bàn đến đầu vào và đầu ra của các trường ĐH Việt
Nam trong tương quan với các trường ĐH của các nền giáo dục tiên tiến. Mọi việc
khác rất nhiều nếu không nói là khác hẳn.
Đối với các trường ĐH nước ngoài, nhất là các ĐH hàng đầu trên thế giới, điểm
số tú tài chỉ là một điểm cộng nhỏ trong quá trình tuyển sinh, họ còn cần biết ở
những sinh viên tương lai khả năng hoạt động xã hội, ước vọng phát triển nghề
nghiệp, khả năng tư duy, giao tiếp… của chính con người họ muốn đào tạo. Chính vì
vậy, phần đông các trường không thi tuyển mà đòi hỏi sinh viên bên cạnh hồ sơ về
quá trình học tập, phải có một thư trình bày động cơ, khát vọng nghề nghiệp và tầm
nhìn về sự nghiệp cá nhân.
Đầu vào của các trường ĐH tiên tiến như vậy nên đầu ra của họ dễ được xã hội
cảm nhận và tiếp đón nồng hậu. Ngược lại, Việt Nam tuyển sinh ĐH hoàn toàn dựa
trên khả năng điểm số, mà không-biết-đến-con-người. Và lại học theo mô-típ từ
chương. Không trách, ĐH Việt Nam đào tạo ra không ít “mọt sách” trong tất cả loại
hình đào tạo: công lập, tư thục hay tại chức… Và trong cái đám đông bằng cấp ngập
tràn ấy, cái tố chất mà nhà tuyển dụng mong muốn… chỉ có thể gặp ở từng cá thể
sinh viên (bất luận thuộc loại trường nào) biết tự tìm những phương thức rèn luyện
thêm, bổ sung cho cái khiếm khuyết của nền giáo dục Việt Nam hiện tại.
Như vậy, ở góc độ của nhà tuyển dụng, nếu Nam Định thực sự muốn tuyển được
người giỏi thì họ phải “vác chiếu cầu thầy” xây dựng quy trình, phương thức tuyển
chọn khoa học, hiện đại để tìm đúng “ngôi sao” chứ không thể đơn giản ra một thông
báo chỉ lệnh là… nhân tài chen chúc nộp đơn. Hơn nữa, các công việc về tuyển dụng
hiện nay đã trở thành một ngành khoa học được đào tạo khá bài bản. Có lẽ các nhà

làm chuyện nhân sự Việt Nam ở các cấp cũng cần được tái đào tạo mới tiệm cận trình
độ thế giới.
Cuối cùng, dù sao chúng ta cũng phải cảm ơn các nhà tuyển dụng công chức Nam
Định đã dũng cảm gióng lên thêm một tiếng chuông về chất lượng đào tạo của các
ĐH. Hy vọng sau khi gánh cái đau “đòn roi” đến từ Đà Nẵng, Nam Định…, các nhà
quản lý giáo dục Việt Nam sẽ sớm tỉnh ngộ!"
Bài viết này được trích dẫn từ báo Pháp luật TP.HCM và được ban biên tập báo
VietNamNet chọn lọc để đăng tải. Đó là một bài viết hay, đã khai thác nguồn thông
tin, sự kiện để tìm ra vấn đề, bản chất bên trong của sự việc. Ý kiến của bài báo cho
rằng coi trọng bằng cấp đã ăn sâu vào tư duy của các nhà tuyển dụng. Chính điều này
đã giáng một đòn đau vào các nhà quản lý giáo dục ở Việt Nam. Cách khai thác, phân
tích, lý giải để làm sáng tỏ bản chất vấn đề thì hoàn toàn thuyết phục được người đọc.
19


Bài báo đó đã chỉ ra rằng, việc tuyển chọn công chức của tỉnh Nam Định là
quá cứng nhắc, và điều đó đã gây sốc cho toàn xã hội. Lý giải cho nhận định này,
người viết đã đưa ra những lý lẽ giàu sức thuyết phục, những ví dụ cụ thể sinh động
để làm sáng tỏ bản chất vấn đề đã đặt ra. Đề cập tới vấn đề Nam Định tuyển chức hay
tuyển bằng nhưng thực chất nó muốn khai thác một vấn đề khác nữa, một vấn đề xa
hơn, mang tính khái quát nhiều hơn. Cụ thể ẩn sâu đằng sau chuyện Nam Định từ
chối tuyển công chức từ những người học tại chức dân lập, người viết muốn đề cập
tới thực chất của nền giáo dục Việt Nam. Trong bối cảnh đất nước hiện giờ, liệu
chính sách giáo dục ấy có còn phù hợp và có thể đáp ứng được nhu cầu của các nhà
tuyển dụng hay chưa? Vấn đề này khơi gợi cho vấn đề khác nảy sinh. Để giải quyết
những vấn đề đó một cách triệt để thì cần đến ngòi bút sắc bén của nhà báo, cộng với
tư duy phân tích vấn đề một cách hợp lý, logic, cái nhìn một cách toàn diện để có thể
nắm được sự vận động của toàn bộ vấn đề.
Một mặt thì cho rằng chính sách tuyển dụng của Nam Định như vậy vẫn còn
nặng về coi trọng bằng cấp mà chưa chú trọng thực chất tới tuyển công chức có khả

năng làm việc hiệu quả. Liệu việc tuyển bằng cấp có thực sự đánh giá được năng lực
của đối tượng đăng kí thi tuyển thôi. Bằng cấp được coi như những nét phác họa đầu
tiên về năng lực chuyên môn của một cá nhân nhưng những điều ấy có được phát huy
tốt trong quá trình làm việc hay không thì nhà tuyển dụng vẫn chưa thể trả lời được.
Họ lấy lý do đầu vào của các trường công lập tốt hơn so với các trường tại chức, dân
lập nên khả năng sinh viên tốt nghiệp từ những trường ĐH công lập cũng được đánh
giá cao hơn. Nhưng đó chỉ hoàn toàn là ý kiến chủ quan, duy ý chí của cá nhân. Điều
này đã được chứng minh trong thực tế, những người tốt nghiệp từ các trường ĐH tại
chức, dân lập cũng làm việc hiệu quả không kém những người được đào tạo bài bản
trong các trường công lập, thâm chí có những cá nhân còn xuất sắc, nổi trội không
kém, có nhiều đóng góp cho đất nước, cho xã hội.
Chính sách tuyển dụng công chức của tỉnh Nam Định thực sự đã giáng một
đòn đau vào những nhà quản lý giáo dục. Điều này buộc họ phải có những thay đổi
sao cho phù hợp để chất lượng giáo dục không ngừng được nâng cao, sinh viên được
đào tạo từ các cơ sở giáo dục sẽ đáp ứng tốt được nhu cầu của những nhà tuyển dụng.
Việc làm này đã được thực hiện ở hai tỉnh Đà Nẵng và Nam Định và nó có xu hướng
lan rộng tới rất nhiều tỉnh thành khác nữa. Vậy thì vấn đề này có tác động sâu rộng
tới toàn xã hội, ảnh hưởng trên một phạm vi rộng lớn, đó cũng chính là một trong
những vấn đề nổi cộm nhất, thu hút được sự quan tâm của dư luận với nhiều thành
phần, đối tượng khác nhau.
Xoay quanh sự kiện "Nam Định từ chối tuyển công chức từ những người học
tại chức, dân lập", hàng loạt các vấn đề, các góc cạnh phân tích khác nhau đã được
20


chuyển tải tới độc giả. Tùy theo năng lực của từng nhà báo cụ thể, sẽ có những bài
viết nhiều chiều, đa màu sắc, khai thác nguồn thông tin một cách linh hoạt, lý giải
vấn đề một cách logic và hợp lý. Tiếp cận nguồn thông tin qua những bài báo cụ thể
như vậy sẽ góp phần định hướng dư luận xã hội, hướng người đọc theo một lối suy
nghĩ tích cực nhất.

Nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc làm cầu nối thông tin tới độc giả.
Những sự kiện, vấn đề thể hiện trong từng bài viết cụ thể sẽ vẽ nên bức tranh đầy
màu sắc của cuộc sống. Nó không chỉ dừng lại ở việc miêu tả diện mạo bên ngoài của
sự kiện đang diễn ra mà báo chí còn tích cực phát huy vai trò của mình trong việc
đào sâu, phân tích làm rõ bản chất của vấn đề. Chỉ ra mối quan hệ, giải quyết những
câu hỏi, mâu thuẫn đặt ra xung quanh sự kiện đó, báo chí thực sự phát làm tốt nhiệm
vụ đính hướng dư luận xã hội của mình.
Có rất nhiều cơ quan báo chí hoạt động trên địa bàn cả nước. Để cạnh tranh
được với nhiều cơ quan báo chí như vậy trong lĩnh vực thông tin thì bên cạnh năng
lực quản lý của những người lãnh đạo, cũng cần phải chú trọng phát huy tới đào tạo,
bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho những phóng viên trong tòa soạn, đặc biệt là đối
với đội ngũ những phóng viên trẻ. Chính họ là những người đóng góp công lao to lớn
làm nên thành công của một tờ báo. Sự thành công ấy được dày công vun đắp từ
những bài báo uy tín, chất lượng, giàu lý lẽ và sức thuyết phục người đọc. Mọi vấn
đề, sự kiện được lựa chọn, khai thác sẽ làm nên dấu ấn của bài viết, là cơ sở để đánh
giá những tác phẩm báo chí có thực sự hay và hấp dẫn độc giả hay không.
Một tác phẩm báo chí hay sẽ để lại được dấu ấn trong lòng người đọc. Tiêu chí
hay ở đây chắc chắn phải được thể hiện ở sự kiện và vấn đề trong bài viết ấy. Đó phải
là điểm nhấn, là những điểm khác biệt nhất để phân biệt với những bài báo khác cùng
thông tin về sự kiện đó. Cách lựa chọn sự kiện để khai thác, cách nhìn nhận để tìm ra
vấn đề cũng chính là một trong những yêu cầu đặt ra đối với những người làm báo.
Đứng từ nhiều bình diện khác nhau, góc độ quan sát thấu đáo, nắm bản chất của sự
việc, nếu đáp ứng được những yêu cấu này, nhà báo mới có thể sáng tạo được những
tác phẩm báo chí thực sự uy tín và chất lượng.

21


LỜI KẾT
Sự kiện và vấn đề là hai yếu tố nội dung cơ bản của tác phẩm báo chí. Tìm

hiểu về hai yếu tố nội dung này để có thể phân biệt được chúng với nhau, nắm được
chức năng cơ bản của từng yếu tố để có thể vận dụng chúng một cách linh hoạt trong
sáng tạo tác phẩm báo chí cụ thể. Bản thân mỗi yếu tố có thể đứng độc lập riêng rẽ,
hoàn chỉnh về nội dung và hình thức. Nhưng đặt chúng trong một tổng thể sẽ thấy
được mối liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau giữa hai yếu tố này. Sự kiện giống như là
tấm gương phản chiếu những gì mà sự việc đang diễn ra. Những gì nhìn thấy được
chỉ là diện mạo bên ngoài, bề nổi của sự việc. Còn vấn đề thì đi sâu phân tích, tìm tòi
bản chất bên trong của sự việc. Vấn đề khai thác bề sâu của sự việc đang diễn ra. Sự
kiện và vấn đề kết hợp một cách nhuần nhuyễn với nhau, sẽ làm cho tác phẩm báo
chí hoàn thiện hơn, thu hút được sự quan tâm của đông đảo dư luận.
Hai yếu tố nội dung của tác phẩm báo chí (sự kiện, vấn đề) cần kết hợp với các
yếu tố khác như chi tiết, chủ đề, đề tài, tư tưởng để làm sáng tỏ được bản chất vấn đề.
Các yếu tố này cần được thống nhất với nhau trong từng tác phẩm báo chí cụ thể.
Chúng tác động qua lại, bổ sung và giúp cho tác phẩm báo chí trở nên mạch lạc hơn.
Chất liệu của những yếu tố này bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống. Một tác phẩm báo
chí hay, tác động nhiều tới dư luận xã hội khi mà chúng gần gũi với cuộc sống, là
tiếng nói của đời sống, phản ánh thiết thực những gì đang diễn ra quanh chúng ta.
Những sự kiện được phản ánh trên báo chí là những gì có thật, có ý nghĩa đối với xã
hội, và hơn hết sự tác động của báo chí có thể thay đổi nhận thực, suy nghĩ, hành vi
của mọi người theo hướng tích cực.
Qua việc đánh giá, tìm hiểu cách xử lý thông tin đa chiều, linh hoạt để tạo sự
kiện "Nam Định từ chối tuyển công chức từ những người học tại chức dân lập",
chúng ta thấy rằng đứng trước một nguồn thông tin phong phú như vậy, người viết
cần phải phát huy năng lực của mình trong khâu lựa chọn sự kiện, phân tích vấn đề.
Để tạo được sức hút cho tờ báo của mình, phóng viên cần lựa chọn những góc độ
mới để khai thác vấn đề, đừng đi theo một lối mòn quen thuộc mà những tờ báo khác
đã làm rồi.
Tóm lại, sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí giữ một vị trí to lớn trong
việc thể hiện nội dung, chuyển tải thông tin. Chúng có mối quan hệ thống nhất với
nhau về nội dung cũng như cách thức thể hiện, nhắm làm sáng tỏ thông tin mà bài

viết muốn truyền tải. Công chúng hay độc giả chính là những người tiếp cận nguồn
thông tin đó và có thể đánh giá được một cách chính xác, khách quan chất lượng của
tác phẩm báo chí. Mục đích của bài tiểu luận ngắn chính là muốn nhấn mạnh tới vai
trò cũng như chức năng của sự kiện, vấn đề trong từng tác phẩm báo chí cụ thể.

22


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU............................................................................tr 1
I. Phân biệt sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí...........tr4
1. Sự kiện...................................................................................tr4
1.1. Khái niệm sự kiện............................................................tr4
1.2. Phân loại sự kiện..............................................................tr4
1.2.1. Sự kiện khách quan...................................................tr4
1.2.2. Sự kiện báo chí..........................................................tr4
2. Vấn đề....................................................................................tr6
3. Phân biệt sự kiện và vấn đề trong tác phẩm báo chí...........tr6
3.1. Điểm giống nhau..............................................................tr6
3.2. Điểm khác nhau...............................................................tr7
II. Phân tích cách xử lí thông tin đa chiều linh hoạt trong các
tác phẩm báo chí cụ thể...........................................................tr9
1. Lý do lựa chọn sự kiện.......................................................tr10
2. Cách xử lý thông tin đa chiều, linh hoạt tạo sự kiện và
định hướng dư luận xã hội.......................................................tr12
LỜI KẾT....................................................................................tr23

23