trách nhiệm xã hội của thanh niên tri thức

TRACH NHIEM
XA HOI
•
■
CUA THANH NIEN TRI THUC
PGS.TS. La Thi Thu Thuy

Pho Vien trudng Vien Turn ly hoe.
»

TOM TAT

Nghien eihi trach nhiem xd hoi cua 626 thanh nien tri thitc dang lam viec tai 2
thanh pho: Ha Noi vd Ho Chi Minh cho thay, thanh nien tri thitc thuc liien khd tot
trach nhiem cua minh trong viec tham gia cac hoat dong mang tinh cong dong vd
hitdng tai cong dong (hien man nhan dao, mua he xanh, dem chu den cho cac em
ngudi dan toe vung cao, hoat dong tinh nguyen vi moi trudng, tham gia phdng chdng
HIV IAIDS, tham gia cac hoat dong binli dang gidi, tham gia hdo ve moi trudng, tham
y
■
> ,
gia cac hoat dong chdm soc tre em...). O bat cit hoat dong ndo thi thanh nien tri thuc
deu git? vai tro ndng cot, dinh hudng cho thanh nien lam theo. Day chinh Id nhan to
noi ti oi, the hien vai tro trach nliiem cua ngudi ti e tuoi co tri thuc, dong gop sue life
mot each co y nghia cho cong dong.
Tut khoa: Trach nhiem xd hoi; Thanh nien tri thuc; Y thuc chinh tri; Hoat
dong cong dong.
Ngdy nhan bai: 26/11/2013; Ngay duyet dang bai: 25/6/2014.
1. Dat van de
Trong cuon Tir dien Tam ly hoc do Vu Dung chu bien co xac dinh, trach
nhiem cua ca nhan ddi vdi xa hdi la su tuan thu co y thurc cac nguyen tac dao

dufc va cac chuain muc cua phap luat. Trach nhiem duoc xem xet nhu mot dac
diem cua nhan cach. Trong qua trinh hoat dong chung, trach nhiem duoc hinh
thanh va la ket qua cua su hudng den cac gia tri chuan muc hay quy tac xa hoi
(Vu Dung, 2009). Chung toi xac dinh trach nhiem x d hoi la su tuan thu mot
cdch co y thuc chuan muc x d hoi cua ca nhan hay nhom x d hoi. Tmh co y thuc
cua su tuan thu dua tren nhirng hieu biet cua ca nhan vi. chuan muc dao due xa
hoi, ve chuan m uc luat phap, dong thdi cung phai dua tren tinh than hudng den
cong dong, hoat dong vi cong ddng chung, dat minh trong cong dong.
Trong khuon khd cua bai viet nay, chung toi tim hieu thuc trang muc do
the’ hien trach nhiem xa hoi cua thanh nien tri thuc ddi vdi viec tham gia cac

TAP CHI TAM LY HOC, So 7 (184), 7 -2014

9


hoat dong mang tinh xa hoi, tinh cong d6ng va y ihurc cua ho doi vcri cac hoat
dong do.
2. Khach the va phuong phap nghien curu
Phuong phap chinh dugc su dung trong nghien curu nay la didu tra bang
bang hoi va phong van sau.
Khao sat dugc ticn hanh nam 201 1 tren so lugng 626 thanh nien tri thuc
dang lam viec tai 2 thanh pho: Ha Noi va Ho Chi Minh. MAu khach the dugc
phan bo cu the nhu sau:
Bang 1: Phan bo man nghien cifn dinh tinh, (linh luong

Nhom mau nghien curu

Gidi tmh
Hoc van

Ngh6
nghiep

Thu nhap

Dia ban
lam viec

Nhom mau nghien curu
dinh tinh
So luong Phan tram

Nam

15

57,7

Nfr

42,3

Dai hoc

11
18

Tren dai hoc

Nhom mau nghien cuu
dinh luong
Phan tram
So luong
273
327

45,5

441

73,5

8

69,2
30,8

159

26.5

Giang vien

9

34,6

127

Nghien ciru vien

8

30,8

143

21.2
23.8

Phong vien

4

15,4

138

23.0

Ky su

4

15,4

134

22.3

Khac

1

3,8

58

9,7

< 3 trieu/thang

4

15,4

184

30.7

3 < 6 trieu/thang

17

65,4

193

> 6 trieu/thang

5

19,2

191

32.2
31.8

Ha Noi
Thanh pho Ho
Chi Minh

13

50,0

291

48.5

13

50,0

309

51.5

54,5

3. Ket qua nghien curu
3.1.
Trach nhiem x d hoi the hien thong qua muc do quan tam den
nhung van de m ang tinh thoi su
Trach nhiem xa hoi dugc the hien thong qua nhung hoat dong lien quan
den cac van dd thoi su nong bong nhat cua dat nuoc. Tren mot so bao mang co
nhan dinh rfmg, thanh nien Viet Nam co nhung bie'u hien qua khich khi co

10

TAP CHI TAM LY HOC, So 7 (184), 7 - 2014


nhung phan urng lien quan den van da Bia’n Dong. Vay mure quan tam den van
da Bien Dong cua thanh nien tri thurc co thuc su dian ra nhu vay hay khong?
Ket qua nghian cuu cho thay, phan dong tri thuc co quan tam den van da Bien
Dong (98,0%, trong do co tdi 69,2% ra't quan tam va 28,8% co quan tam). Sir
quan tam nay bia’u hien 6 nhieu mure do khac nhau.
Mot so thanh nien tri thuc co tham gia binh luan tich circ tran dian dan,
tuy nhian, so nay cung khong nhiau (5,0%). Mot so khac, co tham gia binh
luan tran dian dan nhung khong thuong xuyan (36,5%). Phan dong la khong
tham gia binh luan ma chi theo doi thong tin qua internet (58,3%).
Nhin chung, trong khao sat nay, thanh nian tri thuc bay to quan diam
kha dung muc va cach thurc the hien y kien cua minh ve van da Bian Dong. Hem
2/3 thanh nian tri thurc cho rang, thanh nian nan bay to quan diam cua minh
thong qua cac t6 chuc chmh thong (71,0%). Viec tu tap dong nguoi tai mot so
dia diam cong cong nham phan doi Trung Quoc va van da bien Dong duoc
nhiau thanh nian tri thuc khong dong tinh. Theo ho lam nhu the se gay anh

huong den trat tu an ninh noi cong cong, da bi cac lire luong ban ngoai loi keo.
Mot nam giang vian cho bie't: "M inh la ngudi Viet N am ma. tat nhien Id
minli yen nude vd quan tam den cac van de lien quan den an ninh cua dat
nude. N hung m inh thay hieu tinh, xuong dudng cung khong thiet thuc, khong
gidi quyet duoc dieu gi. V i nhu' khong dung hang Trung Quoc, khong di du lich
tsy, giang vian Dai hoc Khoa hoc xa hoi va Nhan van thanh pho H6 Chi Minh).
Tuy nhian, cung co mot so y kien trai chieu va va'n da nay, cho rang,
viec quan tam da'n van de Bian Dong la do thanh nian bi tac dong nhiau boi cac
yeu to khach quan ban ngoai, khong xuat phat tu nhung hiau biet thau dao cua
minh, thudng a dua theo du luan xa hoi. Mot nam phong vian cho rang: "Thuc
te, thanh nien hien nay khong quan tam lam den van de Bien Dong. Chang qua
Id bi tac dong hdi luong d u luan (mang x d hoi). Khong nam duoc van de nhung
theo d u luan x d hoi nen lam theo. Van de Bien Dong do mang x d hoi tuyen
truyen nhieu nen nhieu ngudi quan tam" (P.V.D., nam, 30 tu6i, phong vian, Dai
truyan hinh thanh pho Ho Chi Minh).
Mot van de dat ra 6 day la can tuyen truyen cho thanh nien nhu the nao
da ho co nhung phan irng dung muc, khong lam anh huong den trat tir an ninh
xa hoi, khong bi loi keo vao nhung viec vi pham luat phap.
Phan tich ve cach thurc tuyen truyen, giao due cho thanh nian tri thurc nhu
the nao cho dung, mot so thanh nian tri thurc cho rang, can phai lam cho thanh
nian biet va luat phap Viet Nam, song va lam viec theo phap luat Viet Nam.
Y kien cua mot giang vian va van da nay: "Vita roi co viec hieu tinh tai
Dai su quart Trung Quoc cua thanh nien, em co noi vdi sinh vien cua em klwng

TAP CHI TAM LV HOC, So 7 (184), 7 - 2014

11

dU(/c tham gia, do khong phdi Id yen nude. Sinh vien de bi kieh dong, de hi loi
keo vao nhung phong trao tren mang, rai de hue xiic vd de tim ra nhan Tat
nhien eung nhieu em co chinh kien, co nhung luc sinh vien hoi hay lam m d em
cung khong biet trd Icti the nao. Anh hudng cua toe do Ian truyen thong tin tren
mang, theo em cung khong phdi Id Idn, vi kliong phdi ai cung vao mang vd khi
vao mang roi cung khong phdi Id ai cung quan tam den vd bi loi keo vao van de
do" (C.T.P.T., nam, 28 tu6i, giang vien, Dai hoc Sai Gon).
Nhu vay co the noi, nh'in chung thanh nien tri thurc co sir quan tam kha
dung mure toi cac vA'n d6 lien quan den tinh hmh chmh tri, thoi sir trong nuoc,
van d6 Bien Dong. Phdn dong trong so ho thich the hien quan didm cua minh
thong qua nhung t6 churc chinh tri xa hoi chmh thong va phan doi nhumg hanh
dong mang tinh qua khich, gay anh huong den an ninh trat tu tai nhumg noi
cong cong.
3.2. Trach nhiem xd hoi cua thanh nien tri thuc qua cac hoat dong xd hoi
Bang 2: M uc do tham gia cac Iwqt dong the hien trach nhiem x d hoi
cua thanh nien tri thuc (c/c)
T ham gia
D ang
Da va
tham
dang
gia
tham gia

Chua
tham
gia

Da tim g
tham gia

1. Phong chong HIV

42,6

41,2

4,0

12,2

57.4

2. Binh dang gidi

47,8

32,3

6,5

13,4

52.2

3. Bao ve moi trirong

11,7

50,5

10,5

27,3

8X.3

4. V'i sue khoe cong dong

31,5

41,8

11,5

15,2

68.7

5. Phong chong tham nhung

65.7

12.4

8,6

13,3

34.3

6. Hien mau nhan dao

50,7

36,0

3,5

9,8

49.3

7. Giur gin an ninh trat tu xa hoi

38.5

29,7

12,9

18,8

61.5

8. Cham soc ngirai gia co dan

50,8

36,0

4,8

8,4

49.2

9. Cham soc tre em

31,8

43.0

7,6

11,6

68.2

Cac hoat dong

Tong

Trong nhung nam qua, cac hoat dong tuong tro xa hoi duoc phat triem
rong khap tren pham vi ca nuoc ma thanh nien la luc luong nong cot. Co thd keden nhieu hoat dong tuong tro xa hoi co dong gop 1dm cua thanh nien nhu: hien
mau nhan dao, mua he xanh, dem chu den cho cac em nguoi dan toe viing cao.
hoat dong tinh nguyen vi moi trudng, tham gia phong chong HIV/ADIS, tham

12

TAP CHI TAM LY HOC, So 7 (184), 7 - 2014


gia cac hoat dong binh dang gidri, tham gia bao ve moi trudng, tham gia cac
hoat dong cham soc tre em... Cac hoat dong do duoc danh gia la co y nghia xa
hoi va duoc dong dao thanh nien hudng ung, trong do thanh nien tri thuc co the’
coi la luc luong nong cot.
Ket qua nghien curu the’ hien tai bang 2 cho thay nhung hoat dong the’
hien trach nhiem xa hoi cua thanh nien tri thuc.
Trong so cac hoat dong hudng den cong dong thi hoat dong bao ve moi
trudng duoc thanh nien tri thurc hudng ung nhiet liet nhat. So lieu khao sat da
cho thay, co tdi 88,3% so thanh nien tri thuc duoc hoi cho rang da, dang tham
gia hoat dong bao ve moi trudng. Mot so hoat dong cu the bao ve moi trudng
cdn duoc nhac tdi la: tham gia trong cay xanh, thu gom rac thai, khoi thong
kenh ngoi, xay dung nong thon mdi...
Ben canh dd, cac hoat dong vi sure khoe cong ddng, hien mau nhan dao
cung duoc phan ddng thanh nien tri thuc tham gia.
Theo bao cao cua Vien Huyet hoc truydn mau
2008 - 201 1 toan quoc da tiep nhan duoc khoang 2,5
phan (tuong duong voi khoang 692 nghin lit mau) trong
nhan duoc tang lien tuc, nam sau cao hon nam trudc vdi
13,5% do tang nhanh so ngudi hien mau tinh nguyen.

trung uong, giai doan
trieu don vi mau toan
dd: So don vi mau tiep
muc tang trung binh la

Rieng nam 2009, ca nude da tiep nhan duoc 632.902 don vi mau, ty le
ngudi hien mau tinh nguyen la 79,06% tren tdng so don vi mau nhan duoc.

Trong so nhung ngudi hien mau tinh nguyen thi phan ddng la thanh nien, hoc
sinh, sinh vien. Vai tro cua td churc Doan, Hoi trong Ban Chi dao van dong hien
mau tinh nguyen cac cap tiep tuc duoc khang dinh, tinh than tuong than tuong
ai cua thanh nien Viet Nam ngay cang duoc the hien sau sac.
Trong khao sat nay co tdi 68,7% so thanh nien tri thuc tham gia hoat
dong vi sue khoe cong dong va 49,8% so thanh nien da tham gia hien mau
nhan dao. Ty le nay cao hon nhidu so vdi ty le thanh nien noi chung tham gia
hien mau nhan dao (25,1%). So lieu thanh nien tri thurc da va dang tiep tuc
tham gia hien man nhan dao se ngay mot tang cao. Day chmh la mot nghTa cu
cao dep ma thanh nien tri thuc hudng den cong ddng. the hien trach nhiem cua
minh doi vdi cong ddng.
Ben canh dd, viec tham gia phong chong HIV/AIDS cua ban than thanh
nien va sir chi dao tich eirc cua cac to chuc Doan thanh nien da gop phan nang
cao nhan thurc cua doan vien, thanh nien, hoc sinh va ho tro thanh mot kenh
thong tin truyen tai cac thong diep phong chong HIV/AIDS tdi cac thanh vien
khac cua cong dong. Noi dung phong chong HIV/AIDS da trcr thanh mot trong
cac noi dung quan trong trong chuong trinh hoat dong cua cac td churc thanh
nien.

TAP CHI TAM LY HOC, So 7 (184), 7 - 2014

13


Trach nhiem xa hoi cua thanh nien noi chung va thanh nien tri thurc noi
rieng co the duoc thay ro hem qua tdng ket chien dich mua he xanh nam 201 I
cua Trung uong Doan thanh nien Cong san H6 Chf Minh. Theo bao cao nay.
Chien dich Thanh nien tinh nguyen he nam 2011 dugc cac cap bo Doan trong
ca nude to chuc triem khai voi nhieu hoat dong phong phu, sang tao phu hgp voi
dieu kien va dac diem cua tung dia phucmg mang lai hieu qua thiet thuc cho

cong dong, dugc cac cap uy Dang, chinh quy£n danh gia cao, khang dinh vai
tro cua Doan trong xa hoi. Tieu bie’u la chuong trinh “Sira chua va nang cap nha
cho nhan dan”, “ Bao ve moi trudng, bao ve ddng song que hucmg” , “Tiep sure
mua thi”, “Tudi tre tri an cac anh hung liet sy”; va cac hoat dong: giup dd tre
em ngheo va gia dinh chmh sach; tuyen truyen an toan giao thong; kham va cap
phat thuoc mien phf cho ngudi ngheo. Chien djch nam 201 1 da di vao chieu
sau, bam sat va'n de thuc tiln, gop phan tich cuc tham gia giai quyet cac van de
an sinh xa hoi thu hut dugc 6,2 trieu lugt thanh nien tinh nguyen va nhan dan
tham gia. Td churc dugc tren 4.980 doi hinh mang tmh chuyen sau, co trinh do,
co tay nghe tham gia tinh nguyen tai co so. Thong qua cac hoat dong cua Chien
dich da gop phan tang cudng doan ket tap hgp thanh nien, nang cao chat lugng
to chtic Doan, Hoi, Doi. Cong tac dam bao an toan cho chien dich dugc cac
Tinh, Thanh doan va Doan true thuoc chu trong quan triet den tung doan vien,
thanh nien va cac luc lugng tham gia chien dich, trong chien dich khong xay ra
tai nan dang tiec doi vdi cac tinh nguyen vien. Trong so 8 chi tieu co ban cua
Chien djch Thanh nien tinh nguyen he 2011 de ra, co 7 chi tieu hoan thanh vugt
mure cu the nhu: Xay dung cac doi hinh tinh nguyen dat 100%; Dang ky giup
dd gia dinh chmh sach, thanh nien khd khan trong phat trie’n kinh \€, sira chua
nha cua cho 11.254 ho, dat 101,6%; To churc cho 4.572 y, bac si tre tinh nguyen
tham gia kham chura benh, tu va'n sure khoe tai cong dong dat 152,4%, td churc
kham chua benh, tu va'n sure khoe cho 105.700 lugt ngudi dat 192,3%, van ddng
doan vien thanh nien tham gia hien mau nhan dao tinh nguyen, thu dugc
75.636 don vi mau, dat 108,1%; Trdng moi, cham soc cay xanh bao ve rung,
lam dep dudng pho: 4,23 trieu cay dat 105,3%; Cham soc tre em co hoan canh
khd khan: 65.400 em dat 130,8%, td chuc on tap van hoa cho thanh thieu nhi:
45.000 em dat 148,5%; Thanh lap 685 doi hinh thanh nien, sinh vien tinh
nguyen tham gia tiep sue mua thi dat 116,5%, hd trg, tu van cho thi sinh va
ngudi nha trong ky tuyen sinh dai hoc, cao ding: 940.000 lugt dat 188,8%;
100% cac Tinh, Thanh doan va Doan true thuoc to churc ve sinh, tu sira nghTa
trang va Le thap nen tri an cac anh hung liet si tai cac nghTa trang liet sT trong

ca nude. Rieng chi tieu tu van hudng nghiep, day nghe va gidi thieu viec lam
cho doan vien, thanh nien chi dat 83,3%.
Trong Chien dich thanh nien tinh nguyen he nam 201 1, tuoi tre ca nude
da dat dugc nhieu thanh qua tren cac mat cong tac dugc xa hoi ddng tinh danh
gia cao. Tuy nhien Chien dich Thanh nien tinh nguyen he nam 201 1 cung con

14

TAP CHI TAM LY HOC, Sd'7 (184), 7 - 2014


mdt sd han che': Cdng tac chi dao Chie'n dich Thanh nien tinh nguyen he cap
Trung nong va ca mot so dia phuong chua thudng xuyen, lien tuc; viec thanh
lap cac doan cdng tac kie’m tra co sd chua trien khai triet de’. Cong tac truyen
thong cho cac hoat dong cua chie'n dich chua thudng xuyen, lien tuc, con tap
trung vao cac su kien hoat dong ldn trong chien dich. Hoat dong tinh nguyen d
mdt sd dia phuong khdng thudng xuyen, lien tuc, chua khai thac triet de thdi
gian 3 thang he, cac hoat dong tap trung theo tung dot mang tmh cao diem.
Mot sd dia phuong trien khai hoat dong thieu die’m nhan, tmh xa hoi va hieu
qua chua cao. Cdng tac tdng hop bao cao cua cac Tinh, Thanh doan phan anh
hoat dong tinh nguyen tai co sd ve Thudng true Ban chi dao chie'n dich chua kip
thdi va day du. Mot so td chuc Doan co sd chua chu trong cdng tac tiep can, tap
hop va dinh hudng hoat dong cho cac doi hinh, cau lac bd thanh nien tinh
nguyen cong ddng. Mot so dja phuong chua chu dong phoi hop vdi cac cap, cac
nganh trong viec td chuc nhung hoat ddng trong tam, thieu sang tao trong trien
khai thuc hien, dac biet la cap co sd. Cdng tac van dong, khai thac ngudn luc
cho chien dich con nhieu khd khan han che (dan theo Bao cao tong ket Chien
dich mua lie tinh nguyen ciia Trung Kang Doan thanh nien).
Nhu vay, cd the thay, trach nhiem xa hoi cua thanh nien tri thuc trong
viec tham gia cac hoat dong mang tmh cong ddng va hudng tdi cong ddng duoc

the’ hien kha tot. Cd nhieu hoat dong tuong tro xa hoi cd ddng gop ldn ciia
thanh nien tri thuc. O bat cu hoat dong nao thi thanh nien tri thurc deu giu vai
trd nong cot, dinh hudng cho thanh nien lam theo. Day chinh la nhan to ndi
trdi, the hien vai trd trach nhiem ciia ngudi tre tudi cd tri thurc, ddng gop sure luc
mot cach cd y nghTa cho cong dong. Dieu nay can duoc khuyen khich va phat huy.
Nhin chung thanh nien tri thiic cd su quan tam kha dung muc tdi cac van
de lien quan den tinh h'rnh chinh tri, thdi su trong nude, van de Bien Ddng.
Phan ddng trong so ho thich the hien quan diem ciia minh thong qua nhung td
churc chmh tri xa hoi chmh thong va phan doi nhung hanh dong mang tmh qua
khfch, gay anh hudng den an ninh trat tu tai nhung noi cdng cong.

Chu thich
So lieu bai viet duoc lay tu so lieu khao sat thuc tien cua de tai nghien ciru khoa hoc
cap Bo: Nhung van de ca han cua thanh nien tri thuc mrac ta do PGS.TS La Thi Tlui
Tluiy lam chu nhiem, Vien Tam ly hoc chu tri thuc hien. De tai dugc thuc hien trong
nam 2011-2012.
Tai lieu tham khao
1. Bao c a o lon g ket C liicn dich m ua lie tinh nguyen cu a T ru n g Kang Doan thanh nien.

TAP CHI TAM LY HOC, So 7 (184), 7 - 2014

15


2. />3. http:llwww.dhthanglong.net/tin-hoat-dong-sinh-vienltham-gia-hien-mau-nhan-daonao-cac-ban-oi.html
4. Vu Dung (chu bien), Ttfdien Tam ly hoc, NXB Tir di£n Bach khoa, 2009.

16

TAP CHI TAM LY HOC, S6 7 (184), 7 - 2014