24 vai trò của cơ quan hành chính nhà nước

I/ LỜI MỞ ĐẦU
Cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước,
được thành lập để thực hiện chức năng quản lí hành chính nhà nước. Việc tìm hiểu
khái niệm, đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước không chỉ giúp chúng ta có
thể nhận biết các cơ quan hành chính trong bộ máy nhà nước mà còn giúp xác định
vai trò của cơ quan hành chính nhà nước với tư cách là chủ thể của pháp luật hành
chính và là chủ thể của quan hệ pháp luật hành chính.
II/ NỘI DUNG
1. Khái niệm cơ quan hành chính nhà nước
“ Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, trực
thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, có phương diện
hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành - điều hành, có cơ cấu tổ chức và phạm vi
thẩm quyền do pháp luật quy định ”.
Bộ máy nhà nước Việt nam gồm bốn hệ thống cơ quan chính: cơ quan lập pháp,
cơ quan hành chính, cơ quan toà án và cơ quan kiểm sát. Xác định vị trí pháp lí của
cơ quan hành chính nhà nước là xác định vị trí, chỗ đứng của nó trong bộ máy nhà
nước trên cơ sở quy định của pháp luật, trên cơ sở xác định các mối liên hệ quan hệ
của nó với các cơ quan , tổ chức khác và với công dân.
Theo Hiến pháp năm 1992, hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước gồm có :
- Cơ quan hành chính nhà nước cao nhất ( Chính phủ )
- Cơ quan hành chính nhà nước trực thuộc Chính phủ, cơ quan quản lí ở Trung
ương : các Bộ, các cơ quan khác của Chính phủ;
- Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương : Uỷ ban nhân dân các cấp, các sở,
phòng, ban của ủy ban nhân dân.
2. Đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước
2.1. Đặc điểm chung

1


Cơ quan hành chính nhà là bộ phận của bộ máy nhà nước nên cũng có các dấu

hiệu chung của các cơ quan nhà nước như :
- Cơ quan hành chính nhà nước có quyền nhân danh Nhà nước khi tham gia
vào các quan hệ pháp luật
- Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và hoạt động dựa trên
những quy định của pháp luật, có chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền riêng và có
những mối quan hệ phối hợp trong thực thi công việc được giao.
- Nguồn nhân sự chính của cơ quan hành chính nhà nước là đội ngũ cán bộ,
công chức hình thành từ tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc bầu cử theo quy định của Pháp
lệnh cán bộ, công chức.
2.2. Đặc điểm riêng
Cơ quan hành chính nhà nước có các đặc trưng cơ bản sau :
Thứ nhất, cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan có chức năng quản lí
hành chính Nhà nước. Thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành trên mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội. Hoạt động điều hành là một nội dung cơ bản của hoạt động
chấp hành quyền lực nhà nước, nó gắn với hoạt động chấp hành và cùng với hoạt
động chấp hành tạo thành hai mặt thống nhất của quản lí hành chính nhà nước.
Mục đích quản lí hành chính nhà nước là bảo đảm sự chấp hành luật, pháp
lệnh, nghị quyết của cơ quan quyền lực nhà nước ban hành ( Quốc hội, Uỷ ban
thường vụ Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp…)
Thứ hai, tất cả các cơ quan hành chính nhà nước có mối liên hệ chặt chẽ với
nhau, đó là mối quan hệ trên dưới, trực thuộc ngang dọc, quan hệ chéo… tạo thành
một hệ thống thống nhất mà trung tâm chỉ đạo là Chính phủ.
Thứ ba, thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước được pháp
luật quy định trên cơ sở lãnh thổ, ngành hoặc lĩnh vực chuyên môn mang tính
tổng hợp. Thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước chủ yếu được quy định
trong các văn bản pháp luật về tổ chức bộ máy Nhà nước hoặc trong những quy chế.
Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm và
2

văn bản cá biệt trên cơ sở Hiến pháp, luật, pháp lệnh và các văn bản của các cơ quan
hành chính nhà nước cấp trên nhằm chấp hành, thực hiện các văn bản đó. Mặt khác,
trực tiếp chỉ đạo, điều hành, kiểm tra … hoạt động của các cơ quan hành chính nhà
nước dưới quyền và các đơn vị cơ sở trực thuộc của mình.
Thứ tư, các cơ quan hành chính đều trực tiếp hoặc gián tiếp trực thuộc cơ
quan quyền lực nhà nước cùng cấp, chịu sự giám sát lãnh đạo và phải báo cáo
công tác trước cơ quan quyền lực nhà nước tương ứng. Đơn cử theo quy định
của Luật Hiến pháp 1992, Chính phủ và các Bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan
ngang Bộ chịu sự giám sát của Quộc hội và ủy ban thường vụ Quốc hội trực tiếp
hoặc thông qua các Uỷ ban thường trực của Quốc hội. Bộ trưởng và thủ trưởng cơ
quan ngang bộ có nhiệm vụ báo cáo theo yêu cầu của Quốc hội và Uỷ ban thường vụ
Quốc hội.
Thứ năm, các cơ quan hành chính nhà nước có hệ thống đơn vị cơ sở trực
thuộc. Ví dụ : các trường Đại học trực thuộc Bộ giáo dục và đào tạo, các tổng công
ty, các công ty, nhà máy trực thuộc Bộ công nghiệp, Bộ nông nghiệp và phát triển
nông thôn…
Các cơ quan hành chính nhà nước có đối tượng quản lí rộng, đó là những cơ
quan, tổ chức, xí nghiệp trực thuộc. Đây là những cơ quan chuyên môn do cơ quan
hành chính nhà nước thành lập, chịu trách nhiệm về từng hoạt động cụ thể do cơ
quan thành lập giao cho. Các đơn vị, cơ sở của bộ máy hành chính nhà nước là nơi
trực tiếp tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội.
III/ KẾT LUẬN
Như vậy, cơ quan hành chính nhà nước là một loại cơ quan trong bộ máy nhà
nước được thành lập theo hiến pháp và pháp luật, để thực hiện quyền lực nhà nước,
có chức năng quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã
hội. Cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể cơ bản, quan trọng nhất của Luật hành
chính.

3

I/ LỜI MỞ ĐẦU
Cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước,
được thành lập để thực hiện chức năng quản lí hành chính nhà nước. Việc tìm hiểu
khái niệm, đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước không chỉ giúp chúng ta có
thể nhận biết các cơ quan hành chính trong bộ máy nhà nước mà còn giúp xác định
vai trò của cơ quan hành chính nhà nước với tư cách là chủ thể của pháp luật hành
chính và là chủ thể của quan hệ pháp luật hành chính.

4