49 xây dựng một tình huống thuộc trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra phân tích các mối quan hệ pháp luật trong tình huống đó xác định mức độ bồi thường và trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm ca

Đề số 5:

Xây dựng một tình huống thuộc trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn
nguy hiểm cao độ gây ra. Phân tích các mối quan hệ pháp luật trong tình huống
đó. Xác định mức độ bồi thường và trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn
nguy hiểm cao độ gây ra thuộc về ai ? Giải thích tại sao?

Đề số 5:

Xây dựng một tình huống thuộc trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn
nguy hiểm cao độ gây ra. Phân tích các mối quan hệ pháp luật trong tình huống
đó. Xác định mức độ bồi thường và trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn
nguy hiểm cao độ gây ra thuộc về ai ? Giải thích tại sao?


Bài làm
Anh Trần Văn Hưng trú tại tổ 1 - Trung Hòa – Cầu Giấy – Hà Nội có sở hữu
một chiếc xe máy Nova mang biển kiểm sát 30 – F3 3276. Ngày 21.4.2009, cả
nhà anh Hưng đi du lịch xa nên anh đã mang chiếc xe máy sang gửi ở nhà ông
Huỳnh Văn Phương (bố vợ anh Hưng) trú tại tổ 5 - Trung Hòa – Cầu Giấy – Hà
Nội . 20h ngày 29.4.2009, Huỳnh Văn Lâm (sinh năm 1995) – hàng xóm của ông
Phương sang mượn xe để đi chở đồ, ông Phương đã đồng ý cho Lâm mượn chiếc
xe Nova của anh Hưng. Lâm điều khiển chiếc xe Nova chạy với tốc độ 90 – 100
km/h trên đường Láng. Cùng lúc đó, Trần Văn Minh (sinh năm 1987) điều khiển
chiếc xe Honda mang biển kiểm soát 89 – H7 0083 cũng chạy với tốc độ tương
đương. Lúc đó xe của Lâm vượt lên xe của Minh. Thấy vậy, Minh tăng tốc độ
đuổi theo xe Lâm. Hai xe đuổi theo nhau đến Ngã Tư Sở thì xe Honda của Minh
điều khiển đâm vào xe anh Lê Văn Cường đi đúng đường theo hướng ngược
chiều. Cùng lúc đó xe của Lâm điều khiển cũng không làm chủ được tốc độ nên
đã đâm vào đuôi xe của anh Cường. Hậu quả là anh Cường bị ngã đập đầu xuống
lòng đường phải đưa vào bệnh viện cấp cứu. Minh và Lâm bị thương nhẹ. Xe

máy của Lâm và Minh bị hư hỏng không đáng kể.
Sau khi điều trị xong, anh Cường khởi kiện yêu cầu được bồi thường thiệt hại
do sức khỏe bị xâm phạm, bao gồm :
Tiền điều trị là: 5.000.000 đồng
Tiền công lao động bị mất trong thời gian nằm viện là : 1.000.000 đồng
( 50.000 x 10 ngày)
Tiền công người vợ theo nuôi là : 500.000 đồng
Chi phí sửa chữa xe máy là : 1.500.000 đồng
Tổng cộng : 8.000.000 đồng.
Phân tích các mối quan hệ pháp luật trong tình huống :
Quan hệ pháp luật dân sự là “quan hệ của các chủ thể về tài sản và về nhân
thân được các quan hệ pháp luật dân sự điều chỉnh, mọi quyền và nghĩa vụ hợp
pháp của các bên được pháp luật đảm bảo thực hiện”. Quan hệ pháp luật bao
gồm chủ thể, khách thể và nội dung. Mỗi một quan hệ pháp luật phát sinh đều do
một sự kiện pháp lí xảy ra. Sự kiện pháp lí bao gồm hành vi pháp lí hoặc sự biến
pháp lí.
Thứ nhất, quan hệ pháp luật phát sinh ở trường hợp này là do hành vi pháp lí,
mà cụ thể, đầu tiên là do hành vi của cả Minh và Lâm. Xét mức độ lỗi của 2
người, Lâm và Minh đều có lỗi là đã không tuân thủ quy định của pháp luật khi
điều khiển phương tiện xe cơ giới, cụ thể là đã không làm chủ được tốc độ của
phương tiện dẫn đến hậu quả gây ra tai nạn cho anh Cường. Hành vi này của Lâm
và Cường đã gây thiệt hại cho anh Cường về sức khỏe (anh Cường phải đưa đi
cấp cứu và điều trị tại bệnh viện) và tài sản (xe máy của anh Cường bị hư hỏng) –


là khách thể trong quan hệ pháp luật này. Đóng vai trò là các chủ thể trong mối
quan hệ pháp luật này nên Lâm, Minh và anh Cường có các quyền và nghĩa vụ
tương ứng để nhằm thực hiện nội dung của quan hệ pháp luật này. Trong vụ việc
này, vì Lâm và Minh cùng gây thiệt hại cho anh Cường nên anh Cường có quyền
yêu cầu 2 người bồi thường thiệt hại. Tương ứng với điều đó Lâm và Minh phải

có nghĩa vụ liên đới bồi thường thiệt hại cho anh Cường (bồi thường do sự thỏa
thuận giữa các chủ thể).
Thứ hai, Anh Hưng gửi xe ở chỗ ông Phương, sự kiện này đã làm xuất hiện
hợp đồng gửi giữ giữa 2 người, theo đó, ông Phương có trách nhiệm bảo quản tài
sản và nếu có thiệt hại đối với tài sản trong khi giữ tài sản thì phải bồi thường (trừ
trường hợp bất khả kháng). Ông Phương nhận giữ xe của anh Hưng, nhưng trong
thời gian giữ xe, ông lại cho Lâm mượn. Khi gây ra tai nạn, Lâm đã làm hư hỏng
đến chiếc xe (lợi ích vật chất trong quan hệ pháp luật này). Như vậy, ở đây đã
xuất hiện một mối quan hệ pháp luật khác, giữa những chủ thể là ông Phương và
anh Hưng. Khi thiệt hại xảy ra, với tư cách là chủ sở hữu xe, anh Hưng có quyền
yêu cầu ông Phương bồi thường và ông Phương có trách nhiệm bồi thường cho
anh Hưng.
Thứ 3, xuất hiện thêm một mối quan hệ pháp luật nữa, giữa những chủ thể là
ông Phương và Lâm. Vụ tai nạn xảy ra một phần do hành vi pháp lí của Lâm.
Việc đó đã gây ra thiệt hại cho người thứ 3 (anh Cường) và gây hư hỏng cho xe
máy mà ông Phương cho Lâm mượn. Trong mối quan hệ này, với vai trò là người
người được chủ sở hữu giao chiếm hữu nguồn nguy hiểm cao độ nhưng ông
Phương lại có lỗi trong việc để nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng
trái pháp luật nên ông Phương cũng có nghĩa vụ liên đới với Lâm bồi thường
thiệt hại cho anh Cường theo quy định tại Khoản 4 Điều 623 BLDS 2005. Nhưng
ngược lại, ông Phương cũng có quyền yêu cầu Lâm bồi thường thiệt hại cho mình
bởi ngoài việc gây thiệt hại cho anh Cường, Lâm đã làm hỏng xe máy , như vậy
Lâm có trách nhiệm bồi thường chi phí sửa chữa xe cho ông Phương
Mức độ bồi thường và trách nhiệm bồi thường thiệt hại :
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 623 BLDS thì : “Nguồn nguy hiểm cao độ
bao gồm phương tiện giao thông vận tải cơ giới, hệ thống tải điện, nhà máy công
nghiệp đang hoạt động, vũ khí, chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, thú
dữ và các nguồn nguy hiểm cao độ khác do pháp luật quy định”.
Như vậy, trong trường hợp trên thì xe máy gây tai nạn cũng được xem là
nguồn nguy hiểm cao độ và phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn

nguy hiểm cao độ gây ra.
Thứ nhất, trong trường hợp trên, về lí thuyết anh Hưng là chủ sở hữu hợp pháp
của chiếc xe nhưng anh lại giao cho ông Phương chiếm hữu một cách hợp pháp
( thông qua hợp đồng gửi giữ tài sản theo quy định tại Mục 10 BLDS 2005),
chiếu theo quy định tại Khoản 2 Điều 623 thì “Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao


độ phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra; nếu chủ sở hữu
đã giao cho người khác chiếm hữu, sử dụng thì những người này phải bồi
thường, trừ trường hợp có thoả thuận khác” nên anh Hưng không phải bồi
thường cho anh Cường.
Thứ hai, Khoản 3 Điều 623 có quy định rằng : “Chủ sở hữu, người được
chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường
thiệt hại cả khi không có lỗi, trừ các trường hợp sau đây:
a) Thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại;
b) Thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết,
trừ trường hợp pháp luật có quy định khác ”.
Ở vụ việc nêu trên, Minh được xem là người điều khiển hợp pháp xe máy
mang biển kiểm soát 89 – H7 0083 nhưng Minh đã không tuân thủ quy định của
pháp luật khi điều khiển phương tiện xe cơ giới, có nghĩa là không làm chủ được
tốc độ của phương tiện và đã gây ra tai nạn nên Minh cũng phải bồi thường cho
anh Cường.
Thứ 3, tại Khoản 4 Điều 623 BLDS 2005 quy định :
“Trong trường hợp nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng trái
pháp luật thì người đang chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ trái pháp
luật phải bồi thường thiệt hại....”
Trong trường hợp nói trên, theo quy định của pháp luật thì Lâm dưới 15 tuổi
nên không được phép điều khiển phương tiện xe cơ giới, nhưng Lâm lại điều
khiển xe của anh Hưng tham gia giao thông nên Lâm được coi là người sử dụng
nguồn nguy hiểm cao độ trái pháp luật. Chiếu theo nội dung trên của Khoản 4

Điều 623 BLDS thì Lâm cũng phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành
vi của mình.
Mặt khác, theo một nội dung khác cũng được quy định tại Khoản 4 Điều 623
thì : “Khi chủ sở hữu, người được chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng nguồn
nguy hiểm cao độ cũng có lỗi trong việc để nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm
hữu, sử dụng trái pháp luật thì phải liên đới bồi thường thiệt hại”.
Như vậy, theo quy định này, ông Phương là người được anh Hưng giao chiếm
hữu hợp pháp chiếc xe máy, nhưng ông lại để cho Lâm lấy xe đi và gây ra tai nạn
nên ông Phương cũng phải liên đới với Lâm chịu trách nhiệm bồi thường thiệt
hại.
Vụ việc trên xảy ra do hành vi của nhiều người gây ra, nhưng lại khó xác định
được mức độ lỗi của từng người nên áp dụng Điều 616 BLDS 2005 về Bồi
thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra như sau : “Trong trường hợp nhiều
người cùng gây thiệt hại thì những người đó phải liên đới bồi thường cho người
bị thiệt hại. Trách nhiệm bồi thường của từng người cùng gây thiệt hại được xác


định tương ứng với mức độ lỗi của mỗi người; nếu không xác định được mức độ
lỗi thì họ phải bồi thường thiệt hại theo phần bằng nhau”.
Như vậy, trong vụ việc nêu trên, Lâm và Minh phải liên đới bồi thường cho
anh Cường số tiền là 8.000.000 đồng. Do không xác định được mức độ gây thiệt
hại cụ thể của từng người nên trong trường hợp này, trách nhiệm liên đới bồi
thường sẽ được chia đều cho cả 2 người. Cụ thể là :
Lâm sẽ phải bồi thường cho anh Cường số tiền là : 4.000.000 đồng
Minh sẽ phải bồi thường cho anh Cường số tiền là : 4.000.000 đồng
Vì Lâm chưa đủ 15 tuổi nên chưa có năng lực pháp luật, mà Khoản 2 Điều
606 BLDS 2005 có quy định :“Người chưa thành niên dưới mười lăm tuổi gây
thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài
sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có
tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy

định tại Điều 621 của Bộ luật này (….)”.Vậy nên số tiền mà Lâm phải chịu trách
nhiệm bồi thường cho anh Cường sẽ do bố, mẹ của Lâm chi trả.
Vì ông Phương cũng có lỗi trong việc để Lâm sử dụng chiếc xe trái phép và gây
ra tai nạn nên theo Khoản 4 Điều 623 BLDS 2005 thì ông Phương cũng sẽ phải
liên đới với Lâm bồi thường thiệt hại (theo quy định của pháp luật hoặc do các
bên tự thỏa thuận).

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
-------- *** --------

1/ Giáo trình luật dân sự Viêt Nam (tập 2) – Trường ĐH Luật Hà Nội
2/ Bộ luật dân sự 2005 – NXB Tư pháp