Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và giải pháp phát triển trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng.pdf

www.kinhtehoc.net

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

YZ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH
CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP VÀ GIẢI
PHÁP PHÁT TRIỂN TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH SÓC TRĂNG

Sinh viên thực hiện:

Giáo Viên Hướng Dẫn
TS. LƯU THANH ĐỨC HẢI

BÙI THỊ NGUYỆT MINH
MSSV: 4043677
MSL: KT0423A1

Cần Thơ, 2008

0



www.kinhtehoc.net

LỜI CẢM TẠ

Để hồn thành luận văn này tơi xin chân thành cảm ơn thầy Lưu Thanh Đức
Hải đã nhiệt tình đóng góp ý kiến, hướng dẫn. Tơi xin chân thành cảm ơn Sở
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Sóc Trăng đã tạo điều kiện cho tơi thực
tập. Trong khoảng thời gian thực tập với sự quan tâm và giúp đỡ tận tình của q
cơ, chú, anh, chị trong Sở tơi đã học hỏi được khơng ít những kinh nghiệm quý
báu của những người đi trước.
Tôi xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn và đơn vị Sở Nơng nghiệp
và Phát triển nơng thơn tỉnh Sóc Trăng đóng góp cho bài luận văn của tơi tốt hơn
và có sự đóng góp khơng nhỏ của các bạn cùng lớp. Do thời gian và kiến thức có
hạn nên đề tài khơng tránh sự thiếu sót. Rất mong được q thầy cơ đóng góp ý
kiến cho bài luận văn của tơi được hồn chỉnh hơn.
Tơi xin gởi đến tất cả mọi người lời cảm ơn sâu sắc nhất đồng thời kính
chúc tất cả ln dồi dào sức khỏe, thành cơng trong cơng việc. Kính chúc Sở
Nơng nghiệp và Phát triển nơng thơn tỉnh Sóc Trăng hoạt động ngày càng tốt
hơn.

i



www.kinhtehoc.net

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đề tài là do chính tơi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.

Ngày 09 tháng 05 năm 2008

Sinh viên thực hiện

Bùi Thị Nguyệt Minh

ii



www.kinhtehoc.net

BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
y Họ và tên người hướng dẫn: Lưu Thanh Đức Hải
y Học vị: Tiến sĩ
y Chuyên ngành:...............................................................................................
y Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, trường Đại học
Cần Thơ.
y Tên học viên: Bùi Thị Nguyệt Minh
y Mã số sinh viên: 4043677
y Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
y Tên đề tài: “Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
và giải pháp phát triển trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng”.

NỘI DUNG NHẬN XÉT
1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
2. Về hình thức:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

..........................................................................................................................
3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

iii



www.kinhtehoc.net

4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
5. Nội dung và kết quả đạt được (theo mục tiêu nghiên cứu,…)
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
6. Các nhận xét khác:
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
7. Kết luận: (cần ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh
sửa,…)

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

Cần Thơ, ngày …… tháng……năm 2008
NGƯỜI NHẬN XÉT

iv



www.kinhtehoc.net

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
Cần Thơ, ngày ….. tháng….. năm 2008
Giáo viên phản biện
(ký và ghi rõ họ tên)

v



www.kinhtehoc.net

MỤC LỤC
Trang
Mục lục .................................................................................................................ii
Danh sách biểu bảng ............................................................................................iii
Danh sách hình.....................................................................................................iv
Danh sách từ viết tắt ............................................................................................. v
Tóm tắt.................................................................................................................vi
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU................................................................................ 1
1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu ................................................................................... 1
1.1.1. Sự cần thiết của đề tài ................................................................................. 1
1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn...................................................................... 2
1.2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 4
1.3. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 4
1.4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết ................................................................. 5
1.5. Lược khảo tài liệu ......................................................................................... 5
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN

VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU
2.1. Phương pháp luận ......................................................................................... 8
2.1.1. Khái niệm cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp .... 8
2.1.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở một số nước ... 13

2.1.3. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ kinh nghiệm chuyển
dịch cơ cấu kinh tế ở một số nước ..................................................................... 20
2.1.4. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp .................. 21
2.1.5. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất ......................................................... 22
2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 23
2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................. 23
2.2.2. Phương pháp phân tích ............................................................................ 23
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
NÔNG NGHIỆP SÓC TRĂNG...................................................................... 26
3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội
và những nhân tố ảnh hưởng ............................................................................ .26

vi



www.kinhtehoc.net
3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên. ................................................................... 26
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ......................................................................... 29
3.1.3. Chủ trương chuyển đổi cơ cấu nơng nghiệp ............................................ 32
3.2. Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nơng nghiệp..................................... 37
3.2.1. Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nơng nghiệp ................................. 37
3.2.2. Phân tích hiệu quả sản xuất của 2 mơ hình lúa sang lúa đặc sản
và lúa sang lúa màu ............................................................................................ 48
3.3. Đánh giá kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ........................ 67
CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
KINH TẾ NÔNG NGHIỆP............................................................................. 72
4.1. Giải pháp về quy hoạch .............................................................................. 73
4.2. Giải pháp về đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng .............................................. 73
4.3. Giải pháp về vốn đầu tư.............................................................................. 74

4.4. Giải pháp về thị trường tiêu thụ nông sản .................................................. 76
4.5. Giải pháp về chuyển giao khoa học công nghệ .......................................... 77
4.6. Giải pháp về cơ chế chính sách .................................................................. 79
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ...................................................... 82
5.1. Kết luận ....................................................................................................... 82
5.2. Kiến nghị...................................................................................................... 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................ 86
PHỤ LỤC

vii



www.kinhtehoc.net

DANH SÁCH BẢNG
Bảng

Tên bảng

Trang

3.1

Tăng trưởng GDP giai đoạn 1996 - 2007

29

3.2

Cơ cấu kinh tế trong các khu vực kinh tế

3

3.3

Cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động

3.4

Giá trị sản xuất nông - lâm - thủy sản

37

3.5

Giá trị sản xuất ngành công nghiệp

38

3.6

Một số nguồn lực đầu vào trong sản xuất của mơ hình lúa đặc sản 48

3.7

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa đặc sản

50

3.8

Một số khó khăn trở ngại đến việc trồng lúa đặc sản

52

3.9

Kết quả ước lượng nhân tố tác động đến lợi nhuận lúa đặc sản

53

3.10

Một số nguồn lực đầu vào trong sản xuất của mô hình lúa - màu

57

3.11

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa - màu

59

3.12

Một số khó khăn trở ngại đến việc trồng lúa - màu

61

3.13

Kết quả ước lượng nhân tố tác động đến lợi nhuận lúa - màu

62

3.14

So sánh lợi nhuận 1 vụ của 2 mơ hình

66

viii



www.kinhtehoc.net

DANH SÁCH HÌNH
Hình

Tên hình

Trang

3.1

Sơ đồ hành chính tỉnh Sóc Trăng

26

3.2

Biểu đồ tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh Sóc Trăng

30

3.3

Biểu đồ cơ cấu kinh tế năm 2007 của tỉnh Sóc Trăng

32

3.4

Biểu đồ diện tích và sản lượng lúa qua các năm

42

3.5

Biểu đồ diện tích trồng lúa đặc sản qua các năm

43

3.6

Biểu đồ diện tích trồng màu và cây các loại

46

ix



www.kinhtehoc.net

DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT
GDP

Thu nhập bình quân đầu người

IPM

Quản lý dịch hại tổng hợp

KH

Kế hoạch

KH.UBNDT

Kế hoạch Ủy ban nhân dân tỉnh

NĐ- CP

Nghị định - Chính phủ

QĐUBNDT

Quyết định Ủy ban nhân dân tỉnh

QĐ - TTg

Quyết định - Thủ tướng

VAC

Vườn - ao - chuồng

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

x



www.kinhtehoc.net

TÓM TẮT
Xây dựng cơ cấu kinh tế hiện đại, hợp lý, có hiệu quả cao là một trong
những nội dung trọng yếu của q trình Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta.
Sự lạc hậu của cơ cấu kinh tế nói chung và cơ cấu nơng nghiệp nói riêng đang là
một trong những cản trở lớn đối với sự phát triển của nhiều địa phương. Chuyển
sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, gắn liền với quá trình
phát triển của lực lượng sản xuất trong nông nghiệp, sự chuyển biến của nền kinh
tế trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa; tác động của q trình khu vực
hóa, tồn cầu hóa tất yếu dẫn đến sự điều chỉnh về cơ cấu kinh tế nơng nghiệp.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung và chuyển dịch cơ cấu nơng nghiệp nói

riêng là một u cầu khách quan, là con đường để khai thác triệt để những lợi thế
về tài nguyên, lao động, đáp ứng những nhu cầu cấp bách về an ninh lương thực,
nhu cầu ngun liệu cho cơng nghiệp hóa, góp phần tích vốn, tạo thị trường cho
công nghiệp và là cơ sở để ổn định kinh tế, chính trị, xã hội. Nếu so sánh với giai
đoạn trước đây, ngành kinh tế nông nghiệp của Sóc Trăng đã có những thay đổi
lớn lao cả về khả năng sản xuất và cơ cấu nhưng dường như sự thay đổi đó vẫn
tiềm ẩn một sự thiếu bền vững và kém hiệu quả. Do đó cần phải có sự tính tốn
lại cơ cấu kinh tế nơng nghiệp theo một hướng có hiệu quả hơn. Bài viết này
nhằm xem xét, đánh giá tổng quan về hiện trạng cơ cấu kinh tế nơng nghiệp, suy
ngẫm và góp thêm một cách nhìn về phương hướng cơ bản cho sự chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nơng nghiệp của tỉnh Sóc Trăng.

xi



www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU

1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU:
1.1.1. Sự cần thiết của đề tài:
“Việt Nam cất cánh từ một nền kinh tế nông nghiệp, nông nghiệp Việt Nam
chiếm 30 % giá trị xuất khẩu và 25 % trong tổng GDP quốc gia và 76 % dân số
sống ở nông thôn” (Báo cáo điều chỉnh quy hoạch của tỉnh Sóc Trăng đến 2010).
Vì thế phát triển nông nghiệp nông thôn được coi là cơ sở để phát triển kinh tế.
Vấn đề hiện nay là làm thế nào để tăng thu nhập cho nông dân trên cùng một đơn

vị diện tích, giải quyết vấn đề công ăn việc làm và đảm bảo sản xuất nơng nghiệp
mang tính bền vững là địi hỏi mang tính khách quan và cấp thiết.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng xóa bỏ thế độc canh cây lúa sang luân
canh với loại cây trồng thích hợp nhằm phát huy đầy đủ lợi thế so sánh về tiềm
năng đất đai, khí hậu, kinh nghiệm truyền thống cùng với q trình thúc đẩy việc
áp dụng các tiến bộ kỹ thuật và công nghệ vào trong sản xuất để tạo ra khối
lượng hàng hóa lớn, phẩm chất tốt, giá thành hạ đồng thời mang tính cạnh tranh
trên thị trường là một định hướng lớn cũng là giải pháp cho vấn đề cần quan tâm.
Trong vài năm gần đây một số mơ hình chuyển dịch đã bước đầu mang lại
hiệu quả. Thành tựu của chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp đã tác động
tích cực đến nhịp độ tăng trưởng GDP của tỉnh. Từ năm 2001 đến nay, khu vực I
có tốc độ tăng bình qn trên 15 %/năm - trong đó nông nghiệp tăng 4,36%, lâm
nghiệp tăng 9,38 % và ngư nghiệp tăng 27,43 %. Diện tích trồng lúa các loại
giảm qua các năm từ 348.764 ha (2001), 321.622 ha (2005) đến 325.464 ha
(2007) thay vào đó diện tích các loại rau màu và cây công nghiệp ngắn ngày tăng
lên đáng kể nếu năm 2001 là 37.671 ha thì đến cuối năm 2007 con số này tăng
lên 48.399 ha nhưng sản lượng các loại đều tăng do áp dụng nhiều tiến bộ khoa
học kỹ thuật vào trong sản xuất (Niên Giám thống kê tỉnh Sóc Trăng 2006,
Phịng Kinh tế ). Điều đáng ghi nhận là trong sản xuất nông nghiệp, cơ cấu mùa
vụ và cơ cấu giống cây trồng, vật nuôi đã được bố trí phù hợp hơn. Nhiều cây
trồng, vật ni có giá trị kinh tế cao được đưa vào sản xuất, góp phần nâng cao
GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



1

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh

www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…

hiệu quả và tăng thu nhập cho bà con nông dân. Việc chuyển đổi sản xuất “độc
canh cây lúa” sang mơ hình tôm - lúa, lúa - cá, lúa - màu, … đã đem lại hiệu quả
rõ rệt. GDP bình quân đầu người (theo giá cố định năm 1994) tăng lên đáng kể,
nếu năm 2000 là 3.464 (1000đ), sau 1 năm tăng lên 3.655 (1000đ) và tính đến
cuối năm 2006 con số này đạt 5.945 (1000đ).
Nếu so sánh với giai đoạn trước đây, ngành kinh tế nơng nghiệp của Sóc
Trăng đã có những thay đổi lớn lao cả về khả năng sản xuất và cơ cấu nhưng
dường như sự thay đổi đó vẫn tiềm ẩn một sự thiếu bền vững và kém hiệu quả.
Vấn đề đặt ra là cơ cấu kinh tế nông nghiệp hiện nay đang vận động theo xu
hướng nào? Xu hướng ấy có phù hợp hay khơng? Cần định hướng và tiếp tục
điều chỉnh như thế nào để hướng tới một cơ cấu có hiệu quả cao.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, nên em chọn đề tài
“Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và giải pháp
phát triển trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng” làm luận văn tốt nghiệp nhằm đạt được
sự hiểu biết một cách đầy đủ hơn về vấn đề.
1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn:
Lý thuyết cơ cấu kinh tế có nguồn gốc từ thập kỷ 50 nhưng mãi tới những
năm 70 nó mới trở thành đối tượng nghiên cứu quan trọng, hấp dẫn đối với các
nhà kinh tế học và sự quan tâm đặc biệt của các nhà lãnh đạo. Lý thuyết cơ cấu
đã được thể chế hóa thành một bộ phận trong chiến lược cơng nghiệp hóa - hiện
đại hóa của các nước Xã hội chủ nghĩa trước đây cũng như hiện nay.
Ở nước ta vấn đề xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý đã được các Đại hội VI,
VII, IX của Đảng xác định chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một trong những mục
tiêu quan trọng trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai
đoạn 2001 - 2010. Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học với nhiều cấp độ

khác nhau về cơ cấu kinh tế.
- Luận cứ khoa học của việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng cơng
nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế quốc dân. Đề tài nghiên cứu khoa học của
GS.TS. Ngơ Đình Giao (1994).
- Các nhân tố ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong thời kỳ
cơng nghiệp hóa ở Việt Nam. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Chủ biên
PTS.Bùi Tất Thắng phối hợp cùng nhiều tác giả (1997).
GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



2

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh


www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…

- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp - nông thôn vùng Đồng bằng
sông Cửu Long. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Chủ nhiệm đề tài
PGS.TS.Đặng Văn Phan (03/2000).
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong điều kiện hội nhập với khu vực và thế
giới. Cơng trình nghiên cứu của tập thể tác giả thuộc Viện Nghiên cứu kinh tế và
Phát triển - trường Đại học Kinh tế Quốc dân và một số cộng tác viên, do
PGS.TS. Lê Du Phong và PGS.TS. Nguyễn Thành Độ đồng chủ biên (06/1999).
Nhiều tổng luận phân tích, khảo luận, bài viết và phát biểu tại các hội thảo
khoa học đề cập đến nhiều mặt khác nhau của vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế

và cơ cấu kinh tế nông nghiệp - nông thơn. Các cơng trình trên đều khẳng định:
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa
vừa là giải pháp thực hiện vừa là bộ phận chủ yếu cấu thành chiến lược cơng
nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là yêu cầu khách quan nhằm
chuyển nền kinh tế nông nghiệp độc canh, sản xuất nhỏ, tự cấp, tự túc thành nền
nông nghiệp sản xuất hàng hóa, đa dạng và phát triển bền vững.
+ Xác định 2 nhóm nhân tố chính ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh
tế nơng nghiệp - nơng thơn là nhóm nhân tố tự nhiên và nhóm kinh tế - xã hội.
Tác động của mỗi nhóm nhân tố thay đổi tùy theo thời kỳ, cơ chế kinh tế và chế
độ chính trị xã hội.
Các cơng trình nghiên cứu, bài viết ở thời kỳ mới đã gắn chuyển dịch cơ
cấu kinh tế với bối cảnh nền kinh tế thị trường, đặc biệt gắn chặt với việc xây
dựng và thực hiện cơ cấu kinh tế đó trong thực tiễn.
Nhận thức về sự cần thiết và tầm quan trọng của chuyển dịch cơ cấu sản
xuất nơng nghiệp theo hướng cơng nghiệp hố - hiện đại hố; Chính phủ đã có
Nghị quyết 09/2000/NQ-CP, ngày 15 tháng 06 năm 2000 về một số chủ trương,
chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tiêu thụ sản phẩm nơng nghiệp, thực
hiện Nghị quyết của Chính phủ Ủy ban nhân dân Tỉnh Sóc Trăng đề ra kế hoạch
07/2001/KH.UBNDT, ngày 11 tháng 12 năm 2001 về việc chuyển dịch cơ cấu
sản xuất nông nghiệp kinh tế nông thôn giai đoạn 2001 - 2005.
Cùng với sự phát triển chung đó, cho thấy trong bất kỳ lĩnh vực kinh tế sôi
động nào, nông nghiệp bao giờ cũng là nhu cầu cần thiết đối với con người, đồng
GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



3

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh

www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…

thời nó cũng là nhân tố quan trọng để cạnh tranh và phát triển. Chính vì lẽ đó mà
Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng đã lên kế hoạch xây dựng mơ hình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nhằm góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống của người dân
nông thôn.
Chặng đường thực hiện kế hoạch số 07 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc
Trăng đã tạo ra sự chuyển biến rất lớn về nhận thức của cán bộ, đảng viên và bà
con nơng dân. Từ chương trình chuyển dịch này hộ sản xuất và doanh nghiệp đã
quan tâm nhiều hơn đến chất lượng, giá trị nông sản phẩm và thành công bước
đầu đã gắn sản xuất với thị trường tiêu thụ, khơng những nâng cao được tính hiệu
quả trong sản xuất mà còn phát triển sản xuất theo hướng ổn định, bền vững.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:
1.2.1. Mục tiêu chung: phân tích và đánh giá kết quả chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nơng nghiệp trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng, qua đó đề xuất những giải pháp
để đẩy nhanh hơn nữa tốc độ chuyển dịch, khuyến cáo và nhân rộng nhiều mơ
hình sản xuất có hiệu quả.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể:
- Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nơng nghiệp trên địa bàn
tỉnh Sóc Trăng từ khi có chủ trương chuyển dịch cơ cấu so với khi chưa thực
hiện chuyển dịch.
- Phân tích hiệu quả sản xuất của 2 mơ hình đại diện chuyển đổi đại diện
(mơ hình từ lúa chuyển sang lúa đặc sản và lúa sang lúa - màu).
- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả và thúc đẩy cấu kinh tế
nông nghiệp của tỉnh chuyển dịch nhanh và từng bước điều chỉnh cho phù hợp

với điều kiện thực tế tại địa phương.
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
- Phạm vi về không gian: được giới hạn trên địa bàn của tỉnh Sóc Trăng.
- Phạm vi về thời gian: phân tích cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh trong
6 năm từ 2001 -2007 so với trước khi chưa có chủ trương chuyển đổi năm 2000.
- Đối tượng nghiên cứu:
Mục tiêu 1: do tính chất phong phú và phức tạp của đề tài nên luận văn chỉ
tập trung chủ yếu vào vấn đề chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp trong
trồng trọt (lúa, màu, cây công nghiệp …)
GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



4

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh


www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…

Mục tiêu 2: giới hạn chỉ phân tích hiệu quả của 2 mơ hình chuyển đổi đại
diện lúa sang lúa đặc sản và lúa sang lúa - màu.
Các vấn đề về chuyển dịch cơ cấu trong chăn nuôi và thủy sản chỉ được đề
cập có mức độ nhằm đảm bảo tính hệ thống.
- Hạn chế của đề tài: do nguồn kinh phí hạn chế và khơng có nhiều thời
gian nên chỉ sử dụng số liệu thứ cấp để đánh giá kết quả chuyển dịch và chỉ điều
tra phỏng vấn các nông hộ chuyển đổi sang 2 mơ hình lúa đặc sản và lúa - màu

nên chưa khái quát được hết vấn đề do đó muốn đánh giá sâu hơn về vấn đề cần
có các cuộc điều tra thực tế nhiều mơ hình khác tại địa phương.
1.4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU VÀ GIẢ THUYẾT:
1.4.1. Câu hỏi nghiên cứu:
Người dân được hưởng lợi khi thực hiện chủ trương chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp như thế nào?
Mơ hình nào là hướng tối ưu?
Các giải pháp nào là hiệu quả?
Các bước triển khai thực hiện nào là thích hợp?
1.4.2. Giả thuyết nghiên cứu:
Giả thuyết 1:
Thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp giúp cải thiện mức thu
nhập của người dân thông qua việc tăng năng suất lao động giả định nhờ có
chuyển dịch, người dân sẽ áp dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trong sản
xuất, giúp nâng cao năng suất cây trồng, tăng sản lượng và chất lượng sản phẩm
đáp ứng yêu cầu của thị trường và cũng có điều kiện để nâng cao trình độ kiến
thức cho người nông dân.
Giả thuyết 2:
Thực hiện chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế thì những loại cây trồng
mang lại hiệu quả kinh tế cao sẽ được nhân rộng góp phần giải quyết được vấn
đề lương thực, đảm bảo an toàn lương thực quốc gia và tạo được nhiều việc làm
cho dân.
1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU:
Ở nước ta, vấn đề xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý đã được các Đại hội VI,
VII, IX của Đảng xác định chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một trong những mục
GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



5

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh


www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…

tiêu quan trọng trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001 2010. Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học với nhiều cấp độ khác nhau:
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thơn theo hướng cơng
nghiệp hóa - hiện đại hóa ở tỉnh Vĩnh Long, luận án tiến sĩ của tác giả Bùi Văn
Sáu đã khẳng định:
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa
vừa là giải pháp thực hiện vừa là bộ phận cấu thành chiến lược cơng nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp vừa là yêu cầu khách quan
nhằm chuyển nền kinh tế nông nghiệp độc canh, sản xuất nhỏ, tự túc tự cấp thành
nền sản xuất hàng hóa đa dạng và phát triển bền vững.
+ Xác định 2 nhân tố chính ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp nông thôn: nhóm nhân tố tự nhiên và nhóm nhân tố xã hội. Tác
động của mỗi nhân tố thay đổi từng theo thời kỳ, cơ chế và chế độ chính trị xã
hội.
- Đề tài: Phân tích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Văn
Yên - tỉnh Yên Bái của Vũ Kim Đức đã khẳng định trong quá trình thực hiện sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, Văn Yên đã đạt được một số thành tựu
nhất định, làm thay đổi về căn bản bộ mặt kinh tế xã hội nơng nghiệp nơng thơn,
góp phần ổn định và nâng cao đời sống nhân dân. Song, về cơ bản Văn n vẫn
cịn là một huyện thuần nơng, cịn tồn tại một nền nơng nghiệp mang tính độc
canh, tự cấp tự túc. Do đó, năng suất lao động thấp; đời sống nhân dân, nhất là
đồng bào vùng cao còn gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, việc chuyển dịch cơ cấu

kinh tế nơng nghiệp theo hướng cơng nghiệp hố, hiện đại hố có tầm quan trọng
đặc biệt trong việc phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện Văn Yên.
( />- Đề tài: Chuyển dịch cơ cấu lao động 5 huyện ngoại thành thành phố Hồ
Chí Minh trong q trình đơ thị hóa - thực trạng và giải pháp của TS.Trần Hồi
Sinh đã rút ra một số nhận xét chung sau:
- Cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển biến rõ rệt và theo chiều hướng tích cực.
Cơ cấu kinh tế đang dịch chuyển từ khu vực nhà nước sang khu vực kinh tế tư
nhân và khu vực đầu tư nước ngoài. Cơ cấu kinh tế cũng dịch chuyển sang khu
GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



6

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh


www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…

vực công nghiệp - xây dựng và thương mại - dịch vụ đặc biệt là ngành công
nghiệp chế biến thực phẩm và đồ uống, may mặc, chế biến gỗ, cao su, plastic,
ngành thương mại, du lịch, ăn uống và dịch vụ nhà trọ.
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế đã có tác động trực tiếp đến quá trình chuyển
dịch cơ cấu lao động. Mối quan hệ giữa chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển
dịch cơ cấu lao động là quan hệ tỷ lệ thuận. Cơ cấu lao động có xu hướng dịch
chuyển từ khu vực nông nghiệp sang khu vực công nghiệp - xây dựng và thương
mại - dịch vụ, tương ứng với cơ cấu kinh tế là công nghiệp - thương mại dịch vụ

- nông nghiệp.
- Chất lượng lao động cũng đã có những chuyển biến tích cực. Trình độ văn
hóa cũng như trình độ chun mơn của người lao động được nâng dần lên nhằm
đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của 5 huyện. Đồng thời tỷ trọng lao
động qua đào tạo đã tăng dần trong giai đoạn 1999 - 2004.
( />3&id=3299)
Luận văn này có điểm khác biệt so với các luận án hay luận văn đã được
nghiên cứu trước đây là không chỉ bổ sung kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu của
một số nước, chủ trương chuyển đổi của Chính phủ, của tỉnh mà cịn đi sâu phân
tích, đánh giá hiệu quả chuyển dịch cơ cấu trong nông nghiệp (cụ thể là trong
trồng trọt) qua phân tích hiệu quả của 2 mơ hình chuyển đổi là lúa đặc sản và lúa
- màu làm đại diện cho nhiều mơ hình chuyển đổi khác trên địa bàn tỉnh Sóc
Trăng.

GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải



7

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh


www.kinhtehoc.net
Luận văn tốt nghiệp

Đánh giá thực trạng chuyển dịch…
CHƯƠNG 2

PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN:
2.1.1. Khái niệm cơ cấu sản xuất và chuyển dịch cơ cấu sản xuất nơng
nghiệp
2.1.1.1. Khái niệm và mục đích chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông
nghiệp:
a. Khái niệm về cơ cấu sản xuất:
Cơ cấu sản xuất là sự sắp xếp duy nhất và ổn định nhất trong hoạt động
năng động của hộ với điều kiện nhất định về mặt vật lý, sinh học, kinh tế phù hợp
với mục tiêu, sở thích và các nguồn tài nguyên … những yếu tố này phối hợp tác
động đến sản phẩm làm ra và phương án sản xuất.
Nghiên cứu các sản phẩm để giúp sự phát triển kỹ thuật nông nghiệp và
chuyển giao những kỹ năng này đến nơng dân.
Khái qt hóa nghiên cứu cơ cấu sản xuất: là hoạt động nhằm sử dụng tài
nguyên theo một địa vị sinh thái và kinh tế xã hội với sự tác động của con người
để làm ra sản phẩm, chế biến và tiêu thụ. Nói cách khác, nghiên cứu cơ cấu sản
xuất là làm thế nào để tác động và quản lý một hệ thống sản xuất nơng nghiệp
mang tính lâu dài, bền vững và cho hiệu quả kinh tế cao.
b. Khái niệm chuyển dịch cơ cấu sản xuất:
Chuyển dịch cơ cấu sản xuất là quá trình dựa vào khoa học kỹ thuật để
phát triển nơng nghiệp cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, hướng nông nghiệp phát
triển theo nhu cầu của thị trường, đây là q trình xây dựng và hồn thiện thể chế
kinh tế nông thôn mới, và là phương hướng chủ đạo phát triển của kinh tế nông
thôn hiện tại và tương lai.
c. Mục đích: chuyển dịch cơ cấu nơng nghiệp là nâng cao tồn diện chất
lượng nơng sản; nâng cao hiệu quả của sản xuất nông nghiệp, thông qua các biện
pháp như phát huy lợi thế vùng nơng nghiệp, sản nghiệp hố nông nghiệp, tăng
cường khoa học công nghệ, tăng cường công tác thị trường…

GVHD: TS. Lưu Thanh Đức Hải

8

SVTH:Bùi Thị Nguyệt Minh