133 vai trò của thẩm phán có tầm quan trọng rất lớn ảnh hưởng tới thủ tục phá sản

Phá sản cùng với hậu quả pháp lý do phá sản gây ra là vấn đề mà đa số các
nước trên thế giới trong đó có Việt Nam rất quan tâm. Thủ tục giải quyết phá sản
có sự tham gia của nhiều chủ thể, trong đó có năm chủ thể cơ bản là: Toà án, doanh
nghiệp, Hợp tác xã (HTX) lâm vào tình trạng phá sản, người mắc nợ doanh nghiệp,
chủ nợ, người quản lý tài sản. Trong các chủ thể đó, Toà án giữ vị trí trung tâm, có
vai trò quyết định mọi giai đoạn của tố tụng phá sản và thực hiện chủ yếu vai trò
của mình thông qua Thẩm phán. Điều đó thể hiện trong việc quy định thẩm quyền
của thẩm phán trong thủ tục phá sản doanh nghiệp, HTX.
1. Thẩm phán là người quyết định áp dụng thủ tục phá sản.
Trong thủ tục phá sản, thẩm phán có vai trò là người quyết định áp dụng một
trong hai thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh hoặc thanh lý tài sản, các khoản nợ
hoặc quyết định chuyển từ áp dụng thủ tục phục hồi hoạt định kinh doanh sang áp
dụng thủ tục thanh lý tài sản, các khoản nợ hoặc tuyên bố doanh nghiệp, HTX bị
phá sản. Sự quyết định này ảnh hưởng tới hầu hết các hành vi mà các chủ thể tham
gia cần tiến hành trong thủ tục phá sản. Trong thủ tục đầu tiên, thẩm phán có thẩm
quyền thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của các chủ nợ, người lao động, chính
doanh nghiệp, HTX, chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nước, hay của các cổ đông công
ty cổ phần và của thành viên hợp danh. Sau đó, Thẩm phán xem xét và ra quyết
định mở hay không mở thủ tục phá sản trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày thụ lý
đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. Đồng thời với việc ra quyết định mở thủ tục phá
sản, thẩm phán ra quyết định thành lập tổ quản lý, thanh lý tài sản để làm nhiệm vụ
quản lý, thanh lý tài sản của doanh nghiệp, HTX lâm vào tình trạng phá sản. Mọi
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, HTX sau khi có quyết định mở thủ tục
phá sản vẫn được tiến hành bình thường nhưng phải chịu sự kiểm tra giám sát của
thẩm phán và một số hoạt động được thực hiện khi có sự đồng ý của thẩm phán
như: Cầm cố, thế chấp, chuyển nhượng, bán, tặng, cho, cho thuê tài sản; vay tiền…
Trong trường hợp cần thiết, thẩm phán phụ trách thủ tục phá sản có quyền quyết
định áp dụng một hoặc một số biện pháp khẩn cấp tạm thời nhằm bảo toàn tài sản
của doanh nghiệp, HTX lâm vào tình trạng phá sản.
2. Thẩm phán thực hiện, hỗ trợ về mặt thủ tục pháp lý trong phạm vi
thẩm quyền của mình.

1


Để bảo vệ lợi ích chính đáng của các chủ nợ, con nợ, quyền và lợi ích của
người lao động…thẩm phán dựa trên các quy định về thẩm quyền của mình thực
hiện, hướng dẫn và hỗ trợ về mặt thủ tục phá lý cho những đối tượng có liên quan
tới quá trình giải quyết thủ tục phá sản. Trong thủ tục phá sản, hội nghị chủ nợ do
Thẩm phán triệu tập và chủ trì mà mục đích cơ bản và quan trọng nhất của thủ tục
phá sản là bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ nợ. Khi tiến hành
thủ tục phá sản, thẩm phán có thể không cần triệu tập hội nghị chủ nợ nếu thuộc
trường hợp quy định tại Điều 78 Luật Phá Sản 2004 (LPS), tuy nhiên. Thủ tục phục
hồi hoạt động kinh doanh chỉ được áp dụng nếu thẩm phán triệu tập được hội nghị
chủ nợ để thông qua nghị quyết đồng ý với các giải pháp tổ chức lại hoạt động kinh
doanh (Điều 68 LPS)…Điều này thể hiện vai trò khá quan trọng của thẩm phán nói
riêng và tòa án nói chung trong thủ tục phục hồi, phá sản. Chẳng hạn như trong các
quy định về tổ chức và hoạt động của Hội nghị chủ nợ: Thẩm phán chủ trì Hội nghị
chủ nợ (Khoản 4, Điều 61 LPS); Doanh nghiệp, HTX lâm vào tình trạng phá sản
phải xây dựng phương án phục hồi kinh doanh và nộp cho Toà án (Khoản 2, Điều
68 LPS); Thẩm phán xem xét, đánh giá phương án phục hồi kinh doanh, ra quyết
định (Điều 70 LPS); Thẩm phán triệu tập Hội nghị chủ nợ để xem xét, thông qua
phương án phục hồi (Khoản 1, Điều 71 LPS); có thể ra quyết định đình chỉ tiến
hành thủ tục phá sản (Điều 67 LPS) hay thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh nếu
có một trong các trường hợp nêu tại Điều 76 LPS; Thẩm phán ra quyết định công
nhận Nghị quyết của Hội nghị chủ nợ về phương án phục hồi hoạt động kinh doanh
của DN (Khoản 1, Điều 72 LPS)...để giải quyết các nội dung đề cập tại Điều 64
LPS…Bên cạnh đó, thẩm phán có thể ra quyết định đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản
trong một số trường hợp như: phương án phân chia tài sản đã thực hiện xong…
(Điều 85 LPS). Đây cũng là quyết định khép lại thủ tục thanh lý để thẩm phán có
thể tuyên bố doanh nghiệp, HTX bị phá sản nhằm kết thúc sự tồn tại của chủ thể
này trong hoạt động thương mại.

3. Thẩm phán ra quyết định phá sản đồng thời giải quyết những trường
hợp kháng nghị, khiếu nại quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp HTX
Thẩm phán sau khi thực hiện đúng thủ tục và xem xét kĩ càng vụ việc trong
các trường hợp tại Điều 86, Điều 87 LPS thì có quyền tuyên bố phá sản. Ví dụ
trường hợp: Sau khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục thanh lý tài sản và nhận các tài
2


liệu, giấy tờ do các bên có liên quan gửi đến, thẩm phán ra quyết định tuyên bố
doanh nghiệp, HTX bị phá sản nếu doanh nghiệp, HTX lâm vào tình trạng phá sản
không còn taid sản hoặc còn nhưng không đủ để thanh toán phí phá sản (Điều 21
LPS). Nghĩa là, trong trường hợp này, tòa án không thể tiến hành thủ tục phá sản
theo các bước thông thường (4 bước) mà thẩm phán có thể ra quyết định tiến hành
theo thủ tục phá sản đặc biệt (thủ tục rút gọn)…
Khi thẩm phán ra quyết định tuyên bố phá sản, hậu quả là chấm dứt sự tồn
tại của doanh nghiệp, HTX về phương diện pháp lý cũng như kết thúc giải quyết
các quan hệ nợ nần, nghĩa vụ trong vụ việc phá sản. Đây là một hoạt động quan
trọng cuối cùng trong thủ tục phá sản doanh nghiệp, HTX. Các nghĩa vụ về tài sản
phát sinh sau khi có quyết định tuyên bố doanh nghiệp, HTX bị phá sản được giải
quyết theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự và các quy định khác của
pháp luật có liên quan. Mặt khác, khi có những khiếu nại, kháng nghị về việc ra
quyết định tuyên bố phá sản thì thẩm phán có trách nhiệm xem xét và giải quyết
khiếu nại đó. Khi xem xét, giải quyết khiếu nại, kháng nghị quyết định tuyên bố
doanh nghiệp, HTX bị phá sản thì thẩm phán có quyền ra một trong các quyết định
như: Không chấp nhận khiếu nại, kháng nghị và giữ nguyên quyết định tuyên bố
phá sản của cấp dưới hay hủy quyết định tuyên bố doanh nghiệp, HTX bị phá sản
của tòa cấp dưới và giao hồ sơ về phá sản cho tòa án cấp dưới tiếp tục tiến hành thủ
tục phá sản. (Điều 92 LPS).
KẾT LUẬN
Vai trò của thẩm phán có tầm quan trọng rất lớn ảnh hưởng tới thủ tục phá

sản. Khi thực hiện thẩm quyền của mình, thẩm phán đã đồng thời thể hiện được vị
trí vai trò của mình trong thủ tục phá sản doanh nghiệp, HTX. Đây là một hoạt
động đòi hòi đảm bảo tuân thủ đúng pháp luật vì nó gắn bó trực tiếp tới quyền lợi
của các chủ thể có liên quan tới vụ việc phá sản doanh nghiệp, HTX vì thế yêu cầu
những thẩm phán có trình độ chuyên môn pháp lý vững vàng để có thể giải quyết
thủ tục phá sản doanh nghiệp, HTX một cách tốt nhất.

3


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình “Luật Thương Mại 1”, Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB
Công An Nhân Dân 2006
2. Giáo trình “Luật Thương Mại 2”, Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB
Công An Nhân Dân 2006
3. Luật Doanh Nghiệp 2005
4. Luật Phá Sản 2004

4