Bài giảng quy hoạch du lịch chương 1 đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu QHDL

10-Apr-15

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH


GIẢNG VIÊN: PHẠM ĐÌNH SỬU
MÔN: QUY HOẠCH DU LỊCH

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Quy hoạch du lịch – Bùi Thị Hải Yến
2. Giáo trình Quy hoạch du lịch – TS. Trần Văn Thông
3. Giáo trình Tổng quan về Du lịch & Phát triển bền
vững – TS. Nguyễn Bá Lâm

Phạm Đình Sửu 2011

2

Chƣơng 1: Đối tƣợng, nhiệm vụ và phƣơng pháp
nghiên cứu QHDL
Khái niệm quy
hoạch du lịch

1
Nội
dung

4

2

Nhiệm vụ quy
hoạch du lịch

3

Các phƣơng pháp
nghiên cứu

Các nguyên tắc của
quy hoạch
Phạm Đình Sửu 2011

3

1


10-Apr-15

1. Khái niệm Quy hoạch du lịch
- QHDL là bƣớc cụ thể
hóa mục tiêu của kế hoạch
phát triển DL

Quy hoạch
du lịch là
gì?

- Phải có nhiều phƣơng án
khác nhau cho sự lựa chọn

Quy hoạch du lịch là
luận chứng khoa học
về phát triển và tổ
chức không gian du
lịch tối ƣu trên lãnh
thổ của quốc gia và
vùng.

- Phải thƣờng xuyên cập
nhật thông tin và điều
chỉnh cho phù hợp với
thực tế
4

Phạm Đình Sửu 2011

2. Nhiệm vụ

Nhiệm vụ Quy hoạch du lịch
Khảo

Lựa

Thiết

Thiết

Chủ

sát

chọn

kế

lập mối

động

và

phƣơng

hệ

quan hệ

nguồn

đánh

pháp

thống

giữa QH

vốn và

giá

quy

sơ đồ

DL với

công

tổng

hoạch

tổng

QH tổng

nghệ

thể

thể KT

DL

hợp

Phạm Đình Sửu 2011

5

3. Các phƣơng pháp nghiên cứu
3.1. Phƣơng
pháp khảo sát
thực địa

3.2. Phƣơng
pháp bản đồ

3.3. Phƣơng
pháp chuyên
gia

3.4. Phƣơng
pháp cân đối

3.5. Phƣơng
pháp xã hội
học

3.6. Phƣơng
pháp phân
tích SWOT

Phạm Đình Sửu 2011

6

2


10-Apr-15

3.1. Phƣơng pháp khảo sát thực địa
Là

MỤC ĐÍCH KHẢO SÁT THỰC ĐỊA

phƣơng

pháp khảo sát

1. Khảo sát hệ thống các yếu tố liên

thực tế gắng

quan đến QH

liền giữa lý

2. Sƣu tầm, thu thập tài liệu phong phú

luận và thực
tiển để chọn
phƣơng
QH

3. Học tập, nghiên cứu, rút kinh nghiệm

án

hợp

lý

4. Xây dựng cơ sở lý luận cho QH

hơn

Phạm Đình Sửu 2011

7

3.2. Phƣơng pháp bản đồ
Tại sao phải sử dụng bản đồ để nghiên cứu?
Phƣơng pháp bản đồ có hai chức năng
chính:
Phản ánh những đặc
điểm không gian, sự
phân bố các nguồn tài
nguyên DL, CSHT,
CSVCKT phục vụ du
lịch

Là cơ sở để phân tích
và dự đoán hệ thống
các yếu tố ảnh hƣởng

đến quy hoạch phát
triển du lịch

Phạm Đình Sửu 2011

8

3.3. Phƣơng pháp chuyên gia
Phƣơng pháp
chuyên gia là
gì?

Là phƣơng pháp
tham khảo ý kiến của
các chuyên gia đứng
đầu các lĩnh vực khoa
học về những định
hƣớng phát triển và
các quyết định mang
tính khả thi.

Phƣơng pháp chuyên gia
thƣờng đƣợc sử dụng cho các
trƣờng hợp sau:
+ Đối với các lĩnh vực nghiên
cứu mới, hiện tƣợng mới mà
ngƣời ta thiếu hẳn các thông
tin đáng tin cậy về quá khứ và
hiện tại của nó.
+ Đối với các lĩnh vực, các

hiện tƣợng mà ta cần nghiên
cứu ảnh hƣởng của một số
lớn các nhân tố chồng chéo.
Phạm Đình Sửu 2011

9

3


10-Apr-15

3.4. Phƣơng pháp cân đối
Là phƣơng pháp tính toán lập kế hoạch phát triển du lịch
dựa trên dự báo hệ thống các chỉ tiêu và thiết lập sự cân
đối giữa cung và cầu dl về các mặt sau:
Tiềm năng tài nguyên du Nhu cầu tham quan của
lịch
khách
Nhu cầu của khách

Khả năng cung ứng

Ngân sách đầu tƣ du lịch

Khả năng thu hồi vốn

Nguồn nhân lực du lịch

Lƣợng khách du lịch

Phạm Đình Sửu 2011

10

3.5. Phƣơng pháp xã hội học
Là PP khảo sát đặc điểm xã hội của các

Khái niệm phƣơng
đối tƣợng liên quan đến du lịch thông
pháp xã hội học?

qua việc lấy ý kiến của công chúng.

Công chúng là ai?

Các vấn đề khảo sát?

????????????

Sở thích
Sức hấp dẫn của TNDL
Nhu cầu tiêu dùng
Thái độ phục vụ
Khả năng chi tiêu
Nguồn nhân lực
Nghề nghiệp
Môi trường
Độ tuổi
Chính sách về giá

Địa vị xã hội
Chất lượng dịch vụ
Trình độ
Phạm Đình Sửu 2011

11

3.5. Phƣơng pháp xã hội học
Các bƣớc thực hiện phƣơng pháp xã hội học

1

Xác định vấn đề cần điều tra

2

Thiết kế bảng điều tra

3

Lựa chọn đối tƣợng, khu vực điều tra

4

Thời gian tiến hành điều tra

5

Xử lý kết quả điều tra
Phạm Đình Sửu 2011

12

4


10-Apr-15

3.6. Phƣơng pháp phân tích SWOT
S
SWOT

W

Strengths
Weaknesses

O

Opportunities

T

Threats

Phƣơng
pháp
SWOT?

Là phƣơng pháp phân tích những ƣu điểm và

khuyết điểm, những cơ hội và thách thức từ
bên trong và bên ngoài của đối tƣợng để lựa
chọn những chiến lƣợc phát triển hợp lý.
Phạm Đình Sửu 2011

13

4. Các nguyên tắc của quy hoạch
Theo E.N Pertxik 1976 trong Quy hoạch vùng có 18 nguyên tắc
6. NT phải phát triển mở rộng
các khâu cơ bản của hệ thống

1. NT hiệu quả tổng hợp
2. NT tối ƣu tƣơng đối

7. NT tổ chức cơ cấu quy hoạch
theo khu vực

3. NT tầm xa viễn cảnh
4. NT Ứng dụng hiệu quả
của cơ cấu quy hoạch đã
hình thành

8. NT duy trì cân bằng sinh thái
9. NT tương quan tối ưu giữa
những chu trình nằm trong các
khâu chủ yếu của sản xuất lãnh
thổ

5. NT tìm kiếm tối ƣu trong

cơ cấu tầng, cấp của hệ
thống
Phạm Đình Sửu 2011

14

4. Các nguyên tắc của quy hoạch
Theo E.N Pertxik 1976 trong Quy hoạch vùng có 18 nguyên tắc
10. NT tương quan tối ưu
giữa những khâu sản xuất
lãnh thổ chủ đạo và cơ sở hạ
tầng của vùng
11. NT xd cấp, bậc các hệ
thống bố trí dân cư
12. NT tối ưu trong việc sd
các nguồn đất đai và các đk
lãnh thổ
13. NT kế thừa
14. NT kết hợp từng giai
đoạn các khâu phát triển
theo không gian và thời gian

15. NT phản ứng dự trữ của hệ
thống đối với những biến cố
không thấy trước được.
16. NT xác định phương hướng
xây dựng kết cấu hệ thống đối
với các nhân tố ổn định và bền
vững nhất
17. NT tính thực hiện trong việc

lựa chọn các tiêu chuẩn và đánh
giá quá trình xd hệ thống.
18. NT bắt buộc tính toán đến
những đặc thù địa lý của vùng

Phạm Đình Sửu 2011

15

5


10-Apr-15

4. Các nguyên tắc của quy hoạch
Theo Luật DL Việt Nam: Nguyên tắc quy hoạch phát triển DL

1. Phù hợp với chiến lƣợc và quy hoạch phát triển kinh tế
- xã hội của đất nƣớc, chiến lƣợc phát triển ngành du lịch.
2. Bảo đảm chủ quyền quốc gia, quốc phòng, an ninh, trật
tự, an toàn xã hội.
3. Bảo vệ, phát triển tài nguyên du lịch và môi trƣờng, giữ
gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.
4. Bảo đảm tính khả thi, cân đối giữa cung và cầu du lịch.
5. Phát huy thế mạnh để tạo ra sản phẩm du lịch đặc thù
của từng vùng, từng địa phƣơng nhằm sử dụng hợp lý,
hiệu quả tài nguyên du lịch.
6. Bảo đảm công khai trong quá trình lập và công bố quy
16
Phạm Đình Sửu 2011

hoạch.

5. SƠ ĐỒ TỔNG QUÁT QUY HOẠCH DU LỊCH
1.
Mục
tiêu

6.
Quản
lý

5.
Quy
hoạch

2.
Phân
tích

3.
Phƣơ
ng án

4.
Đánh
giá

17

Phạm Đình Sửu 2011

Chƣơng 2: Nghiên cứu tiềm năng và các điều kiện quy
hoạch du lịch

3

Điều tra
đánh giá tài
nguyên và
các nhân tố
ảnh hƣởng
đến phát
triển DL

1

Xác định
các mục
tiêu QHDL

Nội
dung

Lựa chọn
các thành
2 viên tham
gia QHDL
Phạm Đình Sửu 2011

18

6


10-Apr-15

1. Xác định các mục tiêu QHDL
1.1 Đặc điểm các mục tiêu của quy hoạch du lịch

Đặc điểm
Làm căn
cứ để đo
hiệu quả,
thành
tựu

Phải phù
hợp với
thực tiển
Phải kích
Có
thích tổ
phƣơng
chức, cá
phƣớng
nhân,
chỉ đạo
khu vực ..Phạm Đình Sửu 2011

19

1. Xác định các mục tiêu QHDL
1.2 Xác định mục tiêu

Mục tiêu chiến
lƣợc

Mục
tiêu
kinh
tế

Mục
tiêu
môi
trƣờng

Mục tiêu cụ thể

Mục
tiêu
xã
hội

Mục
tiêu
ngắn
hạn

Mục

tiêu
trung
hạn

Phạm Đình Sửu 2011

Mục
tiêu
dài
hạn
20

1. Xác định các mục tiêu QHDL
1.3 Vai trò và ý nghĩa của mục tiêu quy hoạch du lịch
1.4 Mối quan hệ giữa các mục tiêu và các chiến lƣợc

Thảo luận nhóm
Phạm Đình Sửu 2011

21

7


10-Apr-15

2. Các thành phần tham gia quy hoạch

1

Cơ quan
quản lý nhà
nước về DL

2

Đại diện các
bộ ngành
liên quan

3

Các đối tác
tham gia dự
án

T
h
à
n
h

4

p
h
ầ
n

Các chuyên

gia tƣ vấn

5

Các nhà
ngoại vi

6

Các nhà
thiết kế
QHDL

Phạm Đình Sửu 2011

22

2. Các thành phần tham gia quy hoạch
Ví dụ Anh Quốc:

-

Bộ môi trƣờng
Bộ nông nghiệp
Bộ ngƣ nghiệp
Bộ thực phẩm
Văn phòng Anh quốc
về các vùng mõ

- Ủy ban quốc gia về du

lịch
- Hội đồng thể thao
- Văn phòng du lịch các
vùng
- Hội đồng kinh tế vùng
- Hãng điền thổ quốc gia

Phạm Đình Sửu 2011

23

Ở Việt Nam
Bộ Quốc phòng
Bộ Tƣ pháp
Bộ Tài chính
Bộ Công Thƣơng
Bộ Lao động - Thƣơng
Binh và Xã hội
Bộ Giao thông vận tải
Bộ Xây dựng
Bộ Thông tin và Truyền
thông

Bộ Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn
Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ
Bộ Văn hóa - Thể thao
và Du lịch
Bộ Tài nguyên và Môi
trƣờng

Ủy ban Dân tộc

Phạm Đình Sửu 2011

24

8


10-Apr-15

3. Đánh giá tài nguyên và các nhân tố ảnh hƣởng
đến phát triển DL
3.1 Điều tra tài nguyên DL

Địa hình

Núi, ĐB, Biển, Hang động

Khí hậu

KH thích hợp với HĐ DL

Nước

Nước nổi, ngầm, khoáng,
nóng

TN DL tự
nhiên

Sinh vật
a) Phân loại
tài nguyên
du lịch

Cảnh
quan
TN
TN DL
nhân văn
Phạm Đình Sửu 2011

Thuộc nhóm, loài sinh vật

TN DL nhân văn vật thể

???

TN DL nhân văn phi vật
thể

???
25

3.1. Điều tra tài nguyên du lịch
b) Điều tra tài nguyên du lịch
Phương pháp điều tra

Điều tra bên trong

Điều tra bên ngoài
Tham khảo sách vở
Điều tra bằng kỹ
thuật dự báo
Phạm Đình Sửu 2011

26

3.1. Điều tra tài nguyên du lịch

c.
Tiêu
chí
điều
tra
TNDL
tự
nhiên

Vị trí địa lý – diện tích
Địa hình – địa mạo
Tài nguyên khí hậu
Tài nguyên nước
Tài nguyên sinh vật
Phạm Đình Sửu 2011

27

9

10-Apr-15

3.1. Điều tra tài nguyên du lịch
Các tài nguyên điều tra
d. Điều
tra
tài
nguyên
du
lịch
nhân
văn

Di tích
lịch sử
văn
hóa

Các đối
tượng
du lịch
gắn với
dân tộc
học

Các
làng
nghề
truyền

thống

Các lễ
hội
văn
hóa

28

Phạm Đình Sửu 2011

3. Đánh giá tài nguyên và các nhân tố ảnh hƣởng
đến phát triển DL
3.2 Đánh giá tài nguyên du lịch
a. Các phƣơng pháp đánh giá TN DL

1. PP tâm lý – Thẩm mỹ

2. Phương pháp sinh
khí hậu

PP này thƣờng dựa vào
cảm quan của du khách
đối với các loại tài
nguyên thông qua việc
điều tra thống kê và
điều tra xã hội

Là PP đánh giá các dạng tài
nguyên khí hậu, thời gian

thích hợp nhất với sức
khỏe con người hoặc một
loại hình DL. Thường dựa
vào các chỉ số khí hậu để
đánh giá.
29

Phạm Đình Sửu 2011

Bảng: Chỉ tiêu khí hậu sinh học đối với con người
Nhiệt độ
trung bình
năm (°C)

Nhiệt độ
trung bình
tháng nóng
nhất (°C)

Biên độ
nhiệt
độ năm
(°C)

Lượng mưa
năm (mm)

Thích nghi

18 - 24

24 - 27

<6

1.250 - 1.900

2

Khá thích nghi

24 - 27

27 - 29

6-<8

3

Nóng

>27 - 29

29 - 32

8 - < 14

> 2.550

4

Rất nóng

>29 - 32

>32 - 35

14 - < 19

< 1.250

5

Không thích
nghi

> 32

> 35

> 19

< 650

Hạng

Ý nghĩa

1

>1.900 - 2.550

Phạm Đình Sửu 2011

30

10


10-Apr-15

Bảng: Các thông số cho DK tắm biển

Đánh giá

Độ dốc bãi
biển

Độ sâu
nước biển

Độ mặn

Độ cao sóng
biển

Độ trong
của nước

Thích hợp

< 30

< 1,5 m

2,5 – 4%

< 2,0 m

> 0,5 m

Không
thích hợp

> 30

> 1,5 m

<2,5% >4%

> 2,0 m

< 0,5 m

Phạm Đình Sửu 2011

31

3. Đánh giá tài nguyên và các nhân tố ảnh hƣởng đến
phát triển DL

b. Các mức độ đánh giá tài nguyên du lịch

1

Mức độ thuận lợi

2

Mức độ hấp dẫn

3

Mức độ bền vững

4

Sức chứa du khách

5

Thời gian hoạt động
32

Phạm Đình Sửu 2011

Sở thích của du khách khi đi du lịch
(Theo Tổ chức du lịch thế giới)

10%
7%

14%
24%
54%

Thích khác
Thích DL kết hợp
Thích DL núi

Thích tham quan nhiều
Thích DL Biển
Phạm Đình Sửu 2011

33

11


10-Apr-15

Bảng các tiêu chí đánh giá tài nguyên DL
Tiêu chí

Tốt

Khá Tốt

Trung Bình

Kém

Chù Ý

Độ thuận lợi

10 - 100 Km

100 - 200 Km

> 200 Km

> 300 Km

Khoảng cách

Sức hấp dẫn

4/5

3/5

3-5

1-2

Tài nguyên

Độ bền vững

0/100 năm

1-2/50-100
năm

2/10-50 năm

2/10 năm

Hệ sinh thái

TG hoạt động

200
180

150 – 200
120 - 180

100 – 150
90 - 100

< 100
< 90

Ngày nắng

Sức chứa

1000

500 - 1000

100 - 500

< 100

Khách/ngày

Phạm Đình Sửu 2011

34

3. Đánh giá tài nguyên và các nhân tố ảnh hƣởng
đến phát triển DL
3.2 Đánh giá kinh tế - xã hội, dân cƣ và kết cấu hạ tầng

Kinh tế - XH

Dân cƣ

Kết cấu hạ tầng

GDP/Năm, xu
hƣớng phát
triển KT-XH,
hợp tác đầu tƣ,
trật tự xã hội,
chiến lƣợc …

Thành phần
dân tộc, mật

độ, trình độ,
mức sống, việc
làm, độ tuổi,
giới tính …

Hệ thống giao
thông, hệ thống
điện, năng
lƣơng, hệ thống
cấp thoát nƣớc,
bƣu chính VT …
35

Chƣơng 3: Nghiên cứu cơ sở lý luận cho việc xây
dựng bản đồ quy hoạch du lịch
1. Nghiên cứu phân tích các yếu tố ảnh
hƣởng đến quy hoạch du lịch

Nội
Dung

2. Xác định các mục tiêu của QHDL

chính
3. Cơ sở lý luận cho việc xây dựng quy
hoạch du lịch
36

12

10-Apr-15

1. Nghiên cứu phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến
quy hoạch du lịch
Phân tích thị
trƣờng

1.1 Nghiên
cứu phân tích
thị trường du
lịch

Phân bổ thị
trƣờng

Quan sát đo
lƣờng lƣợng
khách

Phân tích
luồng du
khách
37

Phạm Đình Sửu 2011

Phân bổ thị trƣờng
Phân tích các yếu tố thị trƣờng
Phân bổ

thị
trƣờng là
chỉ sự
phân bổ
về không
gian của
nơi cung
cấp
nguồn
khách

- Thị trƣờng đông dân cƣ =>
khách đi du lịch nhiều
- Thị trƣờng có nền KT phát triển =>
nhu cầu du lịch lớn
- Thị trƣờng càng xa điểm đến dl =>
lƣợng khách càng giảm
- Mỗi thị trƣờng khách thƣờng có nhu
cầu khác nhau
Phạm Đình Sửu 2011

38

Phân bổ thị trƣờng
Các loại thị trường
Thị trường cấp 1

Thị trường cấp 2

Là thị trường mà khách

từ nơi cấp khách đi DL
đến các điểm đến DL
khác.
Khoảng cách từ 50 –
800 Km

Khách từ nơi cấp khách
đến một trung tâm DL
nào đó và tỏa ra các
điểm DL khác.
Khoảng cách 500 Km

Phạm Đình Sửu 2011

39

13